Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên điện cơ hóa chất 15

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DUY TÂN

--------------

LÊ QUỐC HUY

HỒN THIỆN KẾ TỐN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY

TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN
ĐIỆN CƠ HÓA CHẤT 15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

ĐÀ NẴNG – 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DUY TÂN

--------------

LÊ QUỐC HUY

HỒN THIỆN KẾ TỐN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CƠNG TY

TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN
ĐIỆN CƠ HĨA CHẤT 15

Chun ngành : Kế tốn

Mã số : 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ ĐỨC TOÀN

ĐÀ NẴNG – 2021

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................3
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................3
5. Kết cấu của luận văn.....................................................................................4
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.......................................................................4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TỐN DOANH THU, CHI PHÍ
VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP.9
1.1. TỔNG QUAN VỀ DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT
QUẢ KINH DOANH......................................................................................9
1.1.1. Khái quát và phân loại doanh thu............................................................9
1.1.2. Khái niệm và phân loại chi phí..............................................................12
1.1.3. Kết quả kinh doanh...............................................................................16
1.2. KẾ TỐN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ
KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP..............................................17
1.2.1. Kế tốn doanh thu.................................................................................17
1.2.2. Kế tốn chi phí......................................................................................21
1.2.3. Kế tốn xác đinh kết quả kinh doanh....................................................29
1.2.4. Kế toán quản trị doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh

nghiệp..............................................................................................................32
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..............................................................................38
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM
HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN ĐIỆN CƠ HÓA CHẤT 15...................39

2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TY TNHH MTV ĐIỆN CƠ HĨA
CHẤT 15........................................................................................................39
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................39
2.1.2. Ngành nghề kinh doanh Công ty TNHH MTV Điện Cơ Hóa Chất 15...40
2.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15....41
2.1.4. Tổ chức cơng tác kế tốn tại Cơng ty....................................................44
2.2. THỰC TRẠNG KẾ TỐN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH
KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CƠNG TY TNHH MTV ĐIỆN CƠ HĨA
CHẤT 15........................................................................................................50
2.2.1. Kế tốn doanh thu.................................................................................50
2.2.2. Kế tốn chi phí......................................................................................57
2.2.3. Kế tốn xác định kết quả kinh doanh....................................................61
2.2.4. Kế toán quản trị doanh thu, chi phí, xác định kết quả hoạt động kinh
doanh tại Cơng ty TNHH MTV Điện cơ hóa chất 15.....................................64
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ, XÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CƠNG TY TNHH
MTV ĐIỆN CƠ HÓA CHẤT 15..................................................................67
2.3.1. Những kết quả đạt được........................................................................67
2.3.2. Các hạn chế...........................................................................................69
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..............................................................................72
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN KẾ TỐN DOANH THU,
CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY
TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN ĐIỆN CƠ HÓA
CHẤT 15........................................................................................................73

3.1. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG HỒN THIỆN KẾ TỐN
DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI
CÔNG TY TNHH MTV ĐIỆN CƠ HÓA CHẤT 15..................................73

3.1.1. Quan điểm.............................................................................................73
3.1.2. Định hướng hoàn thiện..........................................................................74
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN KẾ TỐN DOANH THU,
CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY
TNHH MTV ĐIỆN CƠ HĨA CHẤT 15.....................................................74
3.2.1. Giải pháp hồn thiện kế tốn doanh thu................................................74
3.2.2. Hồn thiện kế tốn chi phí.....................................................................83
3.2.3. Hồn thiện kế tốn quản trị doanh thu, chi phí, xác định kết quả.........86
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..............................................................................92
KẾT LUẬN....................................................................................................93
TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
CP Chi phí
CTGS Chứng từ ghi sổ
DN Doanh nghiệp
DT Doanh thu
GTGT Giá trị gia tăng
KQKD Kết quả kinh doanh
MTV Một thành viên
NCTT Nhân công trực tiếp
NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp
PS Phát sinh
SXKD Sản xuất kinh doanh

TK Tài khoản
TNHH Trách nhiệm hữu hạn

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH
MTV Điện cơ hóa chất 15 tháng 5/2021.........................................................63
Bảng 2.2. Dự tốn doanh thu năm 2021..........................................................65
Bảng 3.1. Cách mã hóa các tài khoản.............................................................75
Bảng 3.2. Bảng tổng hợp chi tiết doanh thu....................................................75
Bảng 3.3. Báo cáo bán hàng............................................................................76
Bảng 3.4. Tình hình cơng nợ phải thu 31/12/2020..........................................82
Bảng 3.5. Tình hình giá cả một số mặt hàng ngày 31/12/2020.......................86
Bảng 3.6. Khái quát phân loại theo cách ứng xử của chi phí..........................87
Bảng 3.7. Dự tốn tiêu thụ..............................................................................88
Bảng 3.8. Lịch thu tiền bán hàng....................................................................88
Bảng 3.9. Dự toán giá trị mua hàng................................................................88
Bảng 3.10. Lịch thanh toán tiền mua hàng......................................................89
Bảng 3.11. Dự tốn chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp......................89
Bảng 3.12. Báo cáo kết quả kinh doanh..........................................................90
Bảng 3.13. Báo cáo bộ phận............................................................................91

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 1.1. Sơ đồ hạch tốn doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ..............18
Hình 1.2. Sơ đồ hạch tốn doanh thu tài chính...............................................19
Hình 1.3. Sơ đồ hạch tốn thu nhập khác........................................................20
Hình 1.4. Sơ đồ hạch tốn giá vốn hàng bán...................................................22
Hình 1.5. Sơ đồ hạch tốn chi phí bán hàng....................................................24
Hình 1.6. Sơ đồ hạch tốn chi phí QLDN.......................................................26

Hình 1.7. Sơ đồ hạch tốn chi phí tài chính....................................................27
Hình 1.8. Sơ đồ hạch tốn chi phí khác...........................................................28
Hình 1.9. Sơ đồ hạch tốn chi phí thuế TNDN...............................................29
Hình 1.10. Sơ đồ hạch tốn xác định kết quả kinh doanh...............................31
Hình 2.1. Sơ đồ Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý Cơng ty TNHH MTV Điện
cơ - Hóa chất 15..............................................................................................43
Hình 2.2. Bộ máy kế tốn của Phịng Tài chính - kế tốn tại.........................44
Cơng ty TNHH MTV Điện Cơ Hóa Chất 15..................................................44
Hình 2.3. Giao diện chức năng thơng tin của phần mềm EFFECT.................48
Hình 2.4. Giao diện với các thơng tin kế tốn của phần mềm EFFECT.........49
Hình 2.5. Hình ảnh giao diện phần mềm trong thao tác lập hóa đơn điện tử
GTGT..............................................................................................................52

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, nền kinh tế nước ta đã có những bước phát

triển đáng kể từ sau khi hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Quá trình hội nhập
đã đem lại nhiều thuận lợi nhưng cũng đặt ra cho các doanh nghiệp sự cạnh
tranh khốc liệt, từ đó mỗi doanh nghiệp khơng ngừng đổi mới về công nghệ,
chất lượng sản phẩm, quản trị doanh nghiệp… Với mục tiêu nâng cao hiệu
quả kinh doanh cần đổi mới và đồng bộ hóa về cơ chế và cơng cụ quản lý. Kế
tốn là một trong cơng cụ kinh tế quan trọng giúp quá trình ra quyết định của
nhà quản trị kịp thời, đặc biệt liên quan tới chỉ tiêu về doanh thu, chi phí và
kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Cùng với hội nhập kinh tế thế giới, kế
tốn Việt Nam cũng dần hồn thiện theo hướng phù hợp với thơng lệ kế tốn
quốc tế.

Trong quá trình kinh doanh, các doanh nghiệp ln hướng tới sự tối đa
hóa lợi nhuận, do đó việc quản lý doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh
doanh là vấn đề rất quan trọng, góp phần cho sự phát triển bền vững của
doanh nghiệp.

Kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh là cơng việc
phản ánh trung thực tình hình q trình tiêu thụ, sử dụng chi phí phục vụ q
trình sản xuất kinh doanh và xác định kết quả kinh doanh. Bên cạnh đó, kết
quả kinh doanh là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh tình hình hoạt động kinh doanh,
nó liên quan chặt chẽ đến chi phí bỏ ra và lợi nhuận đem lại.

Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) Điện cơ
hóa chất 15 là đơn vị sản xuất các sản phẩm quốc phòng và các mặt hàng kinh
tế phục vụ sản xuất của ngành khác và dân sinh. Trong sản xuất, Cơng ty
khơng chỉ chịu tác động trước những khó khăn chung của ngành cơ khí, hóa

2

chất trong cơ chế thị trường, mà còn chịu tác động đặc thù của doanh nghiệp
quân đội tham gia hoạt động kinh tế.

Muốn tồn tại, phát triển và khẳng định mình, Cơng ty đã và đang có
những đổi mới về cơ chế, cách thức tổ chức quản lý, đặc biệt quản lý hạch
toán đối với kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.

Những năm qua, Cơng ty rất chú trọng kế tốn doanh thu, chi phí và
xác định kết quả kinh doanh. Song trong quá trình kinh doanh, cho thấy việc
hạch tốn doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh cịn nhiều bất cập
và cung cấp thông tin cho các nhà quản lý sử dụng thơng tin cịn hạn chế để

phục vục cho việc phân tích, đưa ra quyết định. Chính vì vậy, nghiên cứu
hồn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công
ty là một đề tài có ý nghĩa học cả về thực tế và lý luận.

Với những lý do trên và với kinh nghiệm thực tế làm việc, tác giả đã
chọn đề tài: “Hoàn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và xác định kết quả
kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Điện cơ Hóa
chất 15” làm luận văn thạc sỹ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung

Mục đích nghiên cứu của đề tài là xây dựng các giải pháp hoàn thiện kế
tốn doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty nhằm tổ
chức khoa học, hợp lý hơn nữa cơng tác kế tốn này, làm cơ sở cho các thơng
tin kế tốn cung cấp đảm bảo tính đúng đắn và đáng tin cậy.
2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về kế tốn doanh thu, chi
phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp

- Phân tích, đánh giá thực trạng về kế tốn doanh thu, chi phí và xác
định kết quả kinh doanh tại Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15

3

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và xác
định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là cơng tác kế tốn doanh thu, chi phí và xác
định kết quả kinh doanh tại Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15
3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi nội dung: Cơng tác kế tốn doanh thu, chi phí và xác định kết
quả kinh doanh

- Phạm vi không gian: Công ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu kế tốn doanh thu, chi phí và xác định
kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15 trong
05/2021. Nghiên cứu kế tốn quản trị doanh thu, chi phí và xác định kết quả
kinh doanh tại Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15 giai đoạn 2018-
2020
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả đã sử dụng phối hợp nhiều
phương pháp khác nhau bao gồm:
- Các phương pháp nghiên cứu tổng quát bao gồm: phương pháp tổng
hợp và phân tích so sánh.
- Các phương pháp nghiên cứu cụ thể bao gồm: kiểm tra tài liệu, phỏng
vấn, để hiểu rõ bản chất cơng tác kế tốn doanh thu, chi phí và xác định kết
quả kinh doanh tại đơn vị.
- Các nguồn dữ liệu được sử dụng trong luận văn:
Nguồn thông tin thứ cấp được thu thập từ các tài liệu kế tốn, thơng tin
nội bộ của Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15, các cơng trình khoa
học đã thực hiện trước đó, qua sách, tạp chí kế tốn, qua internet,...

4

Nguồn dữ liệu sơ cấp thu thập thơng tin dựa trên số liệu đã có sẵn của
Cơng ty TNHH MTV Điện cơ Hóa chất 15.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm các nội dung sau:

Chương 1: Cơ sở lý luận về kế tốn doanh thu, chi phí và xác định kết
quả kinh doanh trong doanh nghiệp

Chương 2: Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả
kinh doanh tại tại Cơng ty TNHH Một thành viên Điện cơ hóa chất 15

Chương 3: Giải pháp hồn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và xác định
kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Một thành viên Điện cơ hóa chất 15
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu

Trong điều kiện hội nhập kinh tế, việc quản lý tốt chi phí, doanh thu,
kết quả kinh doanh sẽ góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh, đảm bảo sự
an toàn và khả năng mang lại thắng lợi cho các quyết định kinh doanh của các
doanh nghiệp. Vì vậy, đã có nhiều các cơng trình nghiên cứu về doanh thu,
chi phí và kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp. Mỗi cơng trình đều có
phạm vi hoặc đặc thù nghiên cứu khác nhau. Phạm vi nghiên cứu ở từng Công
ty cụ thể hoặc nhóm doanh nghiệp hoạt động trong từng lĩnh vực khác nhau
như xây dựng, sản xuất, thương mại, khía cạnh nghiên cứu kế tốn tài chính,
với mục đích chung là hồn thiện và nâng cao hiệu quả kế tốn doanh thu, chi
phí và kết quả kinh doanh. Các cơng trình nghiên cứu đều có những nét đ ặc
thù riêng tùy thuộc vào thực trạng đối với đơn vị, nhóm đơn vị nghiên cứu và
có đóng góp nhất định cho kế tốn nói chung và kế tốn doanh thu, chi phí và
kết quả kinh doanh nói riêng. Một số cơng trình cụ thể như sau:

Luận văn thạc sĩ trường Đại học Kinh tế Quốc dân “Hồn thiện kế tốn

doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn

5

HANOPRO Việt Nam” của tác giả Phan Thị Duyên năm 2018, đã trình bày cơ
bản những nội dung về mặt lý luận liên quan đến kế tốn doanh thu, chi phí
và kết quả kinh doanh. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng kế toán chi phí,
doanh thu, kết quả kinh doanh tại Cơng ty trách nhiệm hữu hạn HANOPRO
Việt Nam, luận văn đã nêu rõ những vấn đề tồn tại trong công tác kế tốn chi
phí, doanh thu, kết q uả kinh doanh tại Cơng ty này. Những bất cập đó thuộc
về nhận diện và phân loại chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh; việc thực
hiện chế độ kế toán về chứng từ, tài khoản, sổ kế tốn, báo cáo kế tốn trong
cơng tác kế tốn chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh trên phương diện kế
tốn tài chính, xây dựng định mức và lập dự tốn sản xuất, phân tích thơng tin
để kiểm sốt và cung cấp thơng tin chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh
phục vụ ra quyết định trên phương diện kế toán quản trị. Luận văn cũng đã
xác định được nguyên nhân chủ quan khách quan của những tồn tại đó xuất
phát từ phía Nhà nước, các cơ quan chức năng. Xuất phát từ những tồn tại, bất
cập, Luận văn đã đề xuất một số giải pháp hồn thiện kế tốn chi phí, doanh
thu, kết quả kinh doanh tại Công ty.

Tuy nhiên phần thực trạng số liệu còn đơn điệu, nghèo nàn, các kiến
nghị của tác giả chưa mang tính thực tiễn cao. Tác giả mới chỉ đưa ra một vài
kiến nghị về lập sổ nhật ký đặc biệt và sổ chi tiết, nhưng nó chỉ phù hợp với kế
tốn thủ cơng. Các chứng từ sắp xếp cịn lộn xộn. Trong bài viết cịn mắc lỗi
trình bày, tác giả cũng chưa nêu ra điều kiện thực hiện các giải pháp đề xuất.

Luận văn thạc sĩ trường Đại học Thương Mại “Hoàn thiện kế tốn
doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh của Công ty trách nhiệm
hữu hạn Tâm Kiên” của tác giả Hoàng Thị Thu Giang năm 2018, đã khái quát

được những vấn đề cơ bản về hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết
quả kinh doanh trong các doanh nghiệp, tìm hiểu thực trạng hạch tốn doanh
thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn

6

Tâm Kiên, từ đó đưa ra những định hướng và giải pháp. Tuy nhiên, các giải
pháp cịn mang nhiều tính lý thuyết. Ngồi ra trong phần cơ sở lý luận tác giả
chưa đề cập đến các hình thức kế tốn, chưa nêu ra cách trình bày thơng tin về
doanh thu, chi phí trên báo cáo tài chính.

Luận văn thạc sĩ trường Đại học Cơng Đồn “Kế tốn doanh thu, chi
phí và kết quả kinh doanh tại Cơng ty cổ phần thương mại Hưng Thuận
Thành” của tác giả Nguyễn Thị Thùy Dương năm 2018, đã khái quát được
những nội dung về doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, đồng thời luận
văn cũng đưa ra được những bất cập trong q trình hạch tốn doanh thu, chi
phí và chỉ ra những giải pháp nhằm hoàn thiện. Tuy nhiên luận văn chưa đưa
ra được n hững giải pháp chi tiết cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống sổ sách kế
toán chi tiết theo từng người bán, người mua.

Luận văn thạc sĩ trường Đại học Cơng Đồn “Kế tốn doanh thu, chi
phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh
Dương” của tác giả Lê Thị Như năm 2018, đã phản ánh được thực trạng kế
toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại đơn vị nghiên cứu
là Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh. Từ đó tác giả cũng đưa ra các định
hướng và giải pháp nhằm hồn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và xác định
kết quả kinh doanh, giải pháp hoàn thiện chứng từ, sổ sách cũng như đưa ra
mơ hình kết hợp giữa kế tốn tài chính và kết toán quản trị. Tuy nhiên, những
giải pháp này cịn mang nhiều tính lý thuyết.

Luận văn thạc sĩ trường Học viện Ngân hàng năm 2018 “Kế tốn
doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Nhựa Đường
PETROLIMEX” tác giả Trương Thị Hồng Xâm. Trong Luận văn tác giả đã
nêu lên một số vấn đề cơ sở lý luận về doanh thu chi phí và xác định kết quả
kinh doanh tại doanh nghiệp vừa sản xuất vừa thương mại. Tác giả cũng đã
phân tích, so sánh, đánh giá ký lưỡng về thực trạng các hoạt động của công

7

tác kế toán này tại Tổng Công ty Nhựa Đường Petrolimex và trên cơ sở đó đã
chỉ ra những hạn chế cịn tồn tại trong công ty như các hoạt động nhận và xử
lý đơn hàng, theo dõi các khoản phải thu. Qua đó tác giả đã đưa ra một số đề
xuất hợp lý như mở sổ theo dõi chi tiết công nợ, sổ chi tiết các khoản thu tiền,
chi tiền, xây dựng hệ thống thơng tin kế tốn riêng nhằm tối ưu hóa từng hoạt
động và giảm thiểu các rủi ro có thể xảy ra

Với kiến thức lý luận, tác giả đã thực hiện tốt bài viết của mình bằng lý
luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng kết hợp với các phương pháp của toán
học, của nghiệp vụ kế tốn. Bài viết được trì nh bày theo nhiều phương pháp
kết hợp giữa phương pháp trình bày văn viết với sơ đồ và bảng biểu.

Tuy nhiên các giải pháp mà tác giải đưa ra cịn mang nặng tính chủ
quan của tác giả, cịn nêu nhiều lý thuyết, khó áp dụng vào thực tế. Đề tài sử
dụng phương pháp duy vật biện chứng và các phương pháp cụ thể như: Thống
kê, phân tích, so sánh và khảo sát thực tiễn nhưng chưa kết hợp với phương
pháp điều tra nhằm thu thập số liệu sơ cấp (sử dụng bảng câu hỏi hay điều tra
phỏng vấn…) cho nên kết quả thu thập được chỉ mang tính định tính, chưa có
sự khảo sát chuyên sâu.

Luận văn năm 2018 “Kế tốn doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh

tại Công ty thương mại Vina Kyung Seung” tác giả Lại Văn Đức - Đại học
Thương Mại. Bên cạnh việc chỉ ra một số lý luận cơ bản về kế tốn doanh
thu, chi phí và kết quả kinh doanh, tác giả còn đưa ra một số hạn chế trong
cơng tác kế tốn mà doanh nghiệp cần khắc phục như: Giá vốn hàng bán của
Công ty chưa được xác định chính xác, nhiều khoản chi phí phát sinh khơng
được phản ánh vào chi phí sản xuất kinh doanh mà treo trên tài khoản “Chi
phí trả trước”, chưa đánh giá lại các khoản có gốc ngoại tệ cuối năm... Một số
giải pháp được tác giả đề xuất như: Sử dụng tỉ giá hợp lý trong ghi chép
khoản phải thu khách hàng và doanh thu theo quy định tại Thông tư 53/2016/

8

TT-BTC, xác định giá vốn hàng bán một cách chính xác, thực hiện phân bổ,
ghi chép chi phí phát sinh vào tài khoản chi phí sản xuất kinh doanh, thực
hiện đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm cuối năm
tài chính...

Ở đề tài này, tác giả đã nghiên cứu chi tiết về thực trạng kế tốn doanh
thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại công ty và đã đưa ra được những giải
pháp cụ thể và phù hợp nhằm hồn thiện kế tốn doanh thu, chi phí và kết quả
kinh doanh tại Công ty.

Trong luận văn tác giả đưa ra những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán
doanh thu chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp thương mại. Đồng
thời phân tích thực trạng tại cơng ty thương mại 100% vốn đầu tư nước ngoài
Vina Kyung Seung. Qua phân tích thực trạng tác giả đã đưa ra những đề xuất
cho cả phía Nhà nước, cơ quan chức năng và phía cơng ty. Tác giả kiến nghị
đối với doanh nghiệp: xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ, kết hợp chặt chẽ
giữa kế tốn tài chính và kế toán quản trị.

Tuy nhiên các giải pháp cịn mang tính chủ quan. Ngồi ra trong phần
cơ sở lý luận tác giả chưa đề cập đến các hình thức kế tốn, chưa nêu ra cách
trình bày thơng tin về doanh thu, chi phí trên báo cáo tài chính.

Như vậy, đã có nhiều đề tài nghiên cứu của nhiều tác giả khác nhau về
kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, tuy nhiên phần lớn các tác
giả trên chỉ đề cập dưới góc độ kế tốn tài chính, trong khi đó đề tài nghiên
cứu của tác giả hướng đến góc độ kế tốn tài chính và kế tốn quản trị, hơn
nữa chưa có cơng trình nghiên cứu nào tại công ty trách nhiệm hữu hạn một
thành viên Điện cơ Hóa chất 15 trong giai đoạn 2018-2020, do đó việc lựa
chọn đề tài này là khơng bị trùng lặp về mặt nội dung, không gian và thời
gian.

9

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP

1.1. TỔNG QUAN VỀ DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT
QUẢ KINH DOANH
1.1.1. Khái quát và phân loại doanh thu
1.1.1.1. Khái niệm

Theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế số 15 (IFRS15): “Doanh thu
là tổng các lợi ích kinh tế trong kỳ, phát sinh trong quá trình hoạt động thông
thường, làm nguồn vốn chủ sở hữu, chứ khơng phải phần đóng góp của
những người tham gia góp vốn cổ phần. Doanh thu không bao gồm những
khoản thu cho bên thứ ba” [12, tr.54].

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 (VAS14 – Doanh thu và thu
nhập khác) ban hành theo quyết định số 149/2001/QĐ -BTC ngày 31/12/2001
của BTC: “Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu
được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông
thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu” [3].

Theo thông tư 200/2014/TT-BTC ban hành ngày 22/12/2014 thì doanh
thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp
ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại
thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được
xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt
đã thu tiền hay sẽ thu được tiền [4, tr. 189].

Có nhiều khái niệm khác nhau về doanh thu, nhưng có thể nói bản chất
của doanh thu là khoản thu từ hoạt động kinh doanh, cơ sở tạo ra kết quả kinh
doanh trong kỳ của doanh nghiệp và khẳng định: Không phải mọi nghiệp vụ

10

kinh tế làm tăng tài sản đều phát sinh doanh thu, đồng thời không chỉ có sự
phát sinh doanh thu mới làm thay đổi nguồn vốn chủ sở hữu. Doanh thu chỉ là
một trong những nghiệp vụ kinh tế phát sinh làm tăng tài sản và làm thay đổi
vốn chủ sở hữu.

Nhận thức rõ bản chất của doanh thu và xác định đúng đắn phạm vi,
thời điểm, cơ sở ghi nhận doanh thu ảnh hưởng có tính chất quyết định đến
tính khách quan, trung thực của chỉ tiêu doanh thu, kết quả trong báo cáo tài
chính. Do vậy, cần xác định đúng thời điểm ghi nhận doanh thu.

Điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng: doanh thu bán hàng được ghi

nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả năm (5) điều kiện sau [3]:

(a) Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền
với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua;

(b) Doanh nghiệp khơng cịn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như
người sở hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm sốt hàng hóa;

(c) Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;
(d) Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao
dịch bán hàng;
(e) Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
1.1.1.2. Phân loại
Tùy theo yêu cầu quản lý có thể sử dụng một số tiêu thức chính sau để
phân loại doanh thu [14, tr.148]:
• Theo mối quan hệ với hệ thống tổ chức kinh doanh
Phân loại theo tiêu thức này, doanh thu bán hàng bao gồm 2 loại: doanh
thu bán hàng nội bộ và doanh thu bán hàng ra ngoài.
Doanh thu bán hàng nội bộ: là doanh thu của khối lượng bán hàng
trong nội bộ hệ thống tổ chức của doanh nghiệp như tiêu thụ nội bộ giữa các
đơn vị trực thuộc trong tổng Công ty…

11

- Doanh thu bán hàng ra ngoài: là toàn bộ doanh thu của khối lượng sản
phẩm, hàng hóa doanh nghiệp đã bán ra cho khách hàng ngồi phạm vi doanh
nghiệp.

Việc phân loại này sẽ giúp doanh nghiệp xác định được chính xác kết
quả kinh doanh của doanh nghiệp, cung cấp thơng tin chính xác cho cơng tác

lập BCTC hợp nhất mang tính tập đồn, tồn ngành…

• Theo khu vực địa lý
Theo tiêu thức này, doanh thu của doanh nghiệp chia thành 2 loại:
doanh thu nội địa và doanh thu quốc tế
- Doanh thu nội địa: là các khoản thu được từ việc bán hàng hóa và
cung cấp dịch vụ trong nước
- Doanh thu quốc tế: là các khoản thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ
phát sinh tại nước ngoài
Việc phân loại này giúp nhà quản trị doanh nghiệp xác định mức độ
hoạt động theo khu vực địa lý, căn cứ để đánh giá mức sinh lợi cũng như rủi
ro trong kinh doanh của từng khu vực, đồng thời cung cấp được số liệu phục
vụ cho việc lập BCTC bộ phận của từng doanh nghiệp.
• Theo nguồn hoạt động
Theo tiêu chí này, doanh thu được chia thành 3 loại: doanh thu bán
hàng và cung cấp dịch vụ (thuộc hoạt động SXKD thơng thường), doanh thu
hoạt động tài chính và doanh thu khác.
- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ tiền bán hàng, tiền
cung ứng dịch vụ (chưa có thuế GTGT) bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm
ngồi giá bán (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng.
- Doanh thu hoạt động tài chính là khoản thu từ hoạt động liên quan
đến các nghiệp vụ đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn như đầu tư chứng
khoán, đầu tư góp vốn liên doanh, cho vay, kinh doanh bất động sản…

12

- Doanh thu khác là khoản thu từ những nghiệp vụ không phát sinh một
cách thường xuyên trong doanh nghiệp như các nghiệp vụ bồi thường, tiền
phạt vi phạm hợp đồng, thanh lý, nhượng bán TSCĐ…

Phân loại doanh thu theo phương thức thanh toán tiền hàng Theo tiêu
thức này, doanh thu được phân loại như sau:

- Doanh thu bán hàng thu tiền ngay: là toàn bộ doanh thu của khối
lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ và được khách hàng trả
tiền ngay khi phát sinh doanh thu.

- Doanh thu bán chịu: là tồn bộ doanh thu của khối lượng sản phẩm
hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ và đã được ghi nhận là doanh thu. Tuy
nhiên, khách hàng còn nợ tiền hàng.

- Doanh thu bán hàng trả góp: là tồn bộ doanh thu của khối lượng sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ… đã bán trong kỳ, khách hàng đã thanh toán một
phần tiền hàng hoặc chưa thanh toán. Trong trường hợp này, người mua phải
trả hết tiền hàng trong một khoảng thời gian nhất định, phải trả với giá cao
hơn giá trả tiền ngay.

Với cách phân loại này, giúp DN xây dựng dự tốn về các khoản cơng
nợ, chi phí trong kỳ của DN, giúp DN phân tích, đánh giá khả năng thành
toán của khách hàng và là căn cứ để xác định mức dự phòng phải thu khó địi.
1.1.2. Khái niệm và phân loại chi phí
1.1.2.1. Khái niệm

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 (VAS01 – Chuẩn mực
chung): “Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế
tốn dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc
phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm
các khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu” [2].