Quản lý nhà nước về hợp tác xã trên địa bàn huyện hoài ân, tỉnh bình định

O O O

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

ĐÀO THỊ BÍCH LOAN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỢP TÁC XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN HỒI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH

ĐỀ ÁN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

Bình Định - Năm 2023

O O O

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

ĐÀO THỊ BÍCH LOAN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỢP TÁC XÃ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN HỒI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH

Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8310110

Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Thị Ngân Loan

LỜI CAM ĐOAN
ôi xin cam đoan ề án là cơng trình nghiên cứu của cá nhân tơi, dƣới
sự hƣớng dẫn của TS. Nguyễn Thị Ngân Loan.
Các số liệu đƣợc sử dụng trong ề án đƣợc thu thập có nguồn gốc rõ

ràng, nội dung trình bày trong đề án chƣa từng đƣợc cơng bố trong các sản
phẩm khoa học nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung của bài đề án tốt nghiệp.

Bình Định, ngày … tháng … năm 2023
Học viên

ĐÀO THỊ BÍCH LOAN

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề án này, ngoài sự cố gắng của
bản thân, tơi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân.

ặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Ngân Loan,
ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn; đã hết lịng tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tơi
rất nhiều trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thành đề án này.

ôi cũng xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tồn thể các thầy,
cơ giáo của rƣờng ại học Quy Nhơn, những ngƣời đã giảng dạy, chia sẻ
cùng tơi những khó khăn, động viên và khích lệ tơi trong học tập, nghiên cứu
để hồn thành đề án này. Tạo mọi điều kiện cho tơi trong q trình học tập và
thực hiện đề án.

Trong q trình thực hiện đề án khơng thể tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong nhận đƣợc sự góp ý, nhận xét của q thầy cơ để đề án đƣợc hồn
thiện hơn. Kính chúc q thầy (cơ) ln vui vẻ, hạnh phúc, sức khỏe dồi dào
và thành công.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC

LỜ AM OAN
LỜI CẢM ƠN
DANH M C VIẾT TẮT
DANH M C CÁC BẢNG
DANH M C CÁC HÌNH - SƠ Ồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ HỢP TÁC XÃ TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN......................... 7
1.1. Khái niệm, bản chất, vai trò và nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã......... 7
1.1.1. Khái niệm, bản chất của hợp tác xã ........................................................ 7
1.1.2. Vai trị và phân loại hợp tác xã ............................................................. 10
1.1.3. Mơ hình tổ chức và nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã.................... 15
1.2. ơ sở lý luận của quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn cấp huyện..... 19
1.2.1. Khái niệm và sự cần thiết của quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa
bàn cấp huyện.................................................................................................. 19
1.2.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc đối với hợp tác xã ở cấp huyện ................ 25
1.2.3. ác yếu tố ảnh hƣởng quản lý nhà nƣớc đối với hợp tác xã ở cấp huyện... 29
1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã ở một số địa phƣơng và
những bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh......... 32
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã ở một số địa phƣơng cấp
huyện ............................................................................................................... 32
1.3.2. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh .. 38
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỢP TÁC
XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HỒI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH ................ 40
2.1. Khái qt về huyện Hồi Ân và tình hình phát triển hợp tác xã trên địa
bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh ............................................................... 40
2.1.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Hồi Ân,

tỉnh ình ịnh tác động đến phát triển hợp tác xã ........................................ 40
2.1.2. ình hình phát triển hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình

ịnh ................................................................................................................. 43

2.2. hực trạng hoạt động quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn huyện
Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ................................................................................. 48
2.2.1. Ban hành phổ biến, hƣớng dẫn thực hiện các văn bản pháp luật về hợp
tác xã................................................................................................................ 48
2.2.2. Xây dựng bộ máy quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã............................... 49
2.2.3. Tuyên truyền, phổ biến chủ trƣơng chính sách pháp luật về hợp tác xã,
vận động thành lập và tổ chức đăng ký hợp tác xã ......................................... 51
2.2.4. riển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ nhằm tăng cƣờng điều kiện
và năng lực hoạt động của hợp tác xã ............................................................. 53
2.2.5. hanh tra, kiểm tra và giám sát việc thực hiện pháp luật hợp tác xã.... 55
2.3. ánh giá kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong
quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh56
2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc trong quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa
bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh ............................................................... 56
2.3.2. Những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân của những hạn chế trong quản
lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh.......... 60
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỢP TÁC XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
HỒI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH .................................................................... 67
3.1. ự báo và phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên
địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh.......................................................... 67
3.1.1. ự báo những thuận lợi, khó khăn tác động đến quản lý nhà nƣớc về
hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh................................. 67
3.1.2. Mục tiêu phát triển Hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh

ình ịnh........................................................................................................ 71
3.1.3. Phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn
huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ...................................................................... 73
3.2. iải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về hợp tác xã trên địa bàn huyện
Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ................................................................................. 76
3.2.1. Hồn thiện cơng tác quy hoạch và lãnh đạo, chỉ đạo phát triển các hợp
tác xã của huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ..................................................... 76

3.2.2. Nâng cao năng lực của các cơ quan nhà nƣớc trên địa bàn huyện Hoài
Ân nhằm phát huy vai trò, năng lực hoạt động của hợp tác xã....................... 78
3.2.3. Thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ nhằm tăng cƣờng điều kiện và năng
lực của các hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh.............. 83
3.2.4. Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nƣớc và nguồn nhân lực cho các hợp
tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh........................................ 86
3.2.5. Thực hiện tốt cơng tác tuyên truyền và đẩy mạnh liên kết sản xuất và
tiêu thụ sản phẩm............................................................................................. 87
3.2.6. ăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật
hợp tác xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ................................. 90
3.3. Kiến nghị .................................................................................................. 92
KẾT LUẬN .................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BIỂU ĐỒ - HÌNH - SƠ ĐỒ

Biểu đồ 1.1. Số hợp tác xã đang hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh
theo kinh tế vùng ............................................................................................. 12
Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh .................. 40
Biểu đồ 2.1. ơ cấu hợp tác xã của huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh năm 2022 ..43
Sơ đồ 2.1. ơ cấu tổ chức của an hỉ đạo phát triển kinh tế tập thể huyện

Hoài Ân, tỉnh ình ịnh ................................................................................. 51

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Số lƣợng hợp tác xã và số thành viên trong hợp tác xã trên địa bàn
huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ...................................................................... 45
Bảng 2.2. rình độ chun mơn của đội ngũ cán bộ chủ chốt của các hợp tác
xã trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ............................................. 46
Bảng 2.3. Tổng vốn hoạt động, giá trị tài sản và doanh thu bình qn của các
hợp tác xã của huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh .............................................. 47
Bảng 2.4. Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ kết cấu hạ tầng cho hợp tác xã
nơng nghiệp của huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh........................................... 54
Bảng 2.5. Danh sách hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có doanh thu cao nhất
năm 2020 trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh ................................. 57
Bảng 3.1. Mục tiêu cụ thể phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã của Việt Nam
đến năm 2030 .................................................................................................. 69

Chữ viết tắt DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
H N
HTX Nguyên nghĩa
HTXNN Hội đồng nhân dân
QLNN Hợp tác xã
SXKD Hợp tác xã nông nghiệp
UBND Quản lý nhà nƣớc
TDND Sản xuất kinh doanh
XHCN Ủy ban nhân dân

ín dụng nhân dân
Xã hội chủ nghĩa

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Phát triển thành phần kinh tế tập thể mà nòng cốt là H X là chủ trƣơng
lớn, xuyên suốt và nhất quán của ảng ta trong quá trình lãnh đạo phát triển
kinh tế của đất nƣớc. ảng ta khẳng định: “Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ
đạo. Kinh tế tập thể không ngừng được củng cố và phát triển. Kinh tế nhà
nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của
nền kinh tế quốc dân”. hủ trƣơng của ảng ta hiện nay cần: "Khuyến khích
phát triển bền vững kinh tế hợp tác, nòng cốt là HTX với nhiều hình thức liên
kết, hợp tác đa dạng; nhân rộng các mơ hình kinh tế hợp tác hiệu quả; tạo
điều kiện cho kinh tế hộ phát triển có hiệu quả trên các lĩnh vực nông nghiệp,
công nghiệp, dịch vụ; góp phần hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến chế
biến, tiêu thụ; bảo đảm hài hòa lợi ích của các chủ thể tham gia”.

Huyện Hồi Ân nằm ở phía Bắc tỉnh ình ịnh, có vị trí địa lý: Phía
bắc giáp thị xã Hồi Nhơn. Phía Nam giáp huyện ĩnh hạnh. Phía ơng
giáp các huyện Phù Mỹ huyện Phù Cát. Phía Tây giáp huyện An Lão. Huyện
Hồi Ân có 15 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm Thị trấn ăng
Bạt Hổ (huyện lỵ) và 14 xã: Ân ức, Ân Hảo ông, Ân Hảo Tây, Ân
Hữu, Ân Mỹ, Ân Nghĩa, Ân Phong, Ân Sơn, Ân Thạnh, Ân Tín, Ân ƣờng

ông, Ân ƣờng Tây, Bok Tới, ak Mang.
hực hiện chủ trƣơng của ảng và Nhà nƣớc, giai đoạn 2018 - 2022

huyện Hồi Ân ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển HTX làm cho HTX
trên địa bàn huyện có nhiều chuyển biến tích cực. Hầu hết các H X đều hoạt
động có hiệu quả và đang tiếp tục đổi mới, phát triển và chuyển dịch cơ cấu

kinh tế ở nơng thơn. Huyện Hồi Ân gắn phát triển HTX với chƣơng trình xây
dựng nơng thơn mới, góp phần nâng cao vị trí, vai trị của HTX trong cơng
cuộc phát triển KT - XH của huyện Hoài Ân. HTX dần trở thành nhân tố quan
trọng góp phần đảm bảo an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở, phát triển KT

2

- XH của huyện, tạo thêm nhiều việc làm, cải thiện, nâng cao thu nhập cho
thành viên, ngƣời lao động. ính đến ngày 31/12/2022 tồn huyện có 21 HTX
với 18.548 thành viên, trong đó năm 2020 thành lập mới 6 HTX chuyên
ngành nông nghiệp. Nhiều H X đã phát huy tốt tiềm năng và lợi thế sẵn có, tổ
chức và hoạt động theo Luật HTX kiểu mới nên đã khắc phục tính hình thức,
chú trọng nâng cao chất lƣợng và hiệu quả hoạt động. Triển khai nhiều dịch vụ
thiết thực trong đời sống, sản xuất phục vụ tốt cho kinh tế hộ thành viên, vừa
mang lại lợi nhuận cho H X đồng thời giải quyết việc làm cho một bộ phận lao
động ở nông thơn.

Có những thành tựu của phát triển H X nhƣ trên nhờ huyện Hồi Ân
nâng cao hiệu quả QLNN về HTX. Cơng tác QLNN về HTX về cơ bản đƣợc
củng cố, từng bƣớc cải cách và nâng cao chất lƣợng giải quyết thủ tục hành
chính trong việc đăng ký thành lập, bổ sung đăng ký thành lập cho HTX.
Huyện Hoài Ân đã kịp thời ban hành và triển khai các cơ chế, chính sách hỗ
trợ các H X đặc biệt hỗ trợ chính sách tín dụng để các HTX có nguồn vốn
mở rộng SXK và có điều kiện liên doanh, liên kết trong sản xuất.

uy nhiên, H X ở huyện Hồi Ân vẫn cịn nhiều hạn chế, yếu kém thể
hiện quy mô sản xuất nhỏ; năng lực nội tại cả về vốn, cơ sở vật chất, cơng
nghệ, nguồn nhân lực, trình độ quản lý yếu kém... Một trong những nguyên
nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế, yếu kém đó là QLNN về H X còn nhiều
hạn chế, hoạt động kém hiệu quả. Xét từ góc độ QLNN, địi hỏi chính quyền

huyện Hồi Ân phải nâng cao hiệu quả, từng bƣớc hồn thiện cơng tác QLNN
để thúc đẩy H X phát triển nhanh và bền vững hơn, phát huy tối đa vai trò
kinh tế cũng nhƣ ý nghĩa xã hội và nhân văn của loại hình tổ chức kinh tế này,
góp phần xứng đáng vào sự nghiệp phát triển K - XH của huyện.

o đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về hợp tác xã trên
địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định” làm đề án tốt nghiệp để đề xuất

3

những giải pháp hoàn thiện QLNN về H X trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh
ình ịnh là vấn đề có ý nghĩa thiết thực.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài
Phát triển HTX và nâng cao hiệu quả QLNN đối với HTX là một trong

những nhiệm vụ quan trọng của QLNN nên có nhiều cơng trình khoa học
nghiên cứu xung quanh vấn đề này:

ề án cấp bộ của Vụ HTX. Một số giải pháp, sửa đổi, bổ sung quy định
kiểm toán áp dụng riêng đối với HTX nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của
các HTX. ề án đã nêu thực trạng của HTX của Việt Nam từ năm 2000 đến
năm 2014, quá trình chuyển đổi từ Luật HTX 2003 bằng Luật HTX 2012, nêu
kinh nghiệm phát triển HTX tại Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc, 2013.

Doãn Thị ăn Anh. Hoàn thiện pháp luật về QLNN đối với HTX ở
Việt Nam hiện nay, ề án Thạc sĩ Luật học, ại học Luật Hà Nội. ề án đã
phân tích thực trạng thực thi pháp luật về QLNN đối với HTX ở Việt Nam
hiện nay và đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật về QLNN đối với
HTX ở Việt Nam, 2014.

Phùng Khánh Toàn. QLNN về HTX trên địa bàn thành phố Hà Nội, ề
án Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội. ề án đi
vào nghiên cứu cơ sở lí luận QLNN về HTX, phân tích thực trạng QLNN về
H X trên địa bàn thành phố Hà Nội và đƣa ra những giải pháp nhằm hoàn
thiện QLNN về H X trên địa bàn thành phố Hà Nội, 2015.

Kha Thị Cẩm Hƣờng. QLNN đối với K trên địa bàn thành phố Hồ
Chí Minh, ề án Thạc sĩ Quản lý cơng, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà
Nội. ề án phân tích thực trạng QLNN đối với K trên địa bàn thành phố
Hồ hí Minh và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN đối với
K trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, 2017.

Nguyễn Mạnh Hùng, oàn Xuân hủy. ịnh hƣớng phát triển HTX
nông nghiệp ở Việt Nam trong bối cảnh mới, Tạp chí Cộng sản, 2022. Bài
báo phân tích sự phát triển HTX nông nghiệp ở Việt Nam thời kỳ đổi mới.

4

Bối cảnh mới và quan điểm, giải pháp phát triển HTX nông nghiệp ở Việt
Nam. ài báo đƣa ra các giải pháp: 1, Thống nhất, nâng cao nhận thức về bản
chất, vai trò của phát triển HTXNN trong nền KTTT định hƣớng XHCN Việt
Nam. 2, Hồn thiện mơi trƣờng thể chế, chính sách, QLNN đối với phát triển
HTXNN; 3, ăng cƣờng sự lãnh đạo của ảng, phát huy vai trò của Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội ngành, nghề đối với
HTX nông nghiệp, 2022.

hục Quyên. hực trạng phát triển kinh tế H X trong thời gian qua,
Tạp chí Tài chính, 2022. Bài báo phân tích Kinh tế H X ln đóng vai trị hết
sức quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất, tạo việc

làm, tăng thu nhập cho ngƣời dân, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh
xã hội, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an tồn xã hội. ánh giá thực trạng
phát triển kinh tế H X với những chuyển biến tích cực, nêu những tồn tại,
hạn chế.

Lê Anh. ạo cơ hội phát triển kinh tế tập thể, H X, Báo Nhân dân,
2023. ài báo phân tích những mặt đạt đƣợc của Liên minh H X. Nêu mục
tiêu của Liên minh H X là K , H X phát triển năng động, hiệu quả, bền
vững. ƣa ra những giải pháp để phát triển Liên minh H X.

Lê Anh ân. QLNN đối với H X ở huyện uy Phƣớc, tỉnh ình ịnh,
đề án hạc sĩ Quản lý kinh tế, trƣờng ại học Quy Nhơn, 2021. ề án đi sâu
vào nghiên cứu cơ sở lý luận của QLNN đối với H X ở cấp huyện. Phân tích
thực trạng những mặt đạt đƣợc và chƣa đạt đƣợc của QLNN đối với H X ở
huyện uy Phƣớc, tỉnh ình ịnh. ề xuất những giải pháp hồn thiện QLNN
đối với H X ở huyện uy Phƣớc, tỉnh ình ịnh.

Hiện nay, chƣa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu QLNN về HTX
trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh. Tác giả chọn đề tài này không
trùng với bất cứ với cơng trình nào đã nghiên cứu.
3. Mục tiêu nghiên cứu

5

Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn QLNN về H X trên địa
bàn cấp huyện. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng tới công tác QLNN về H X
trên địa bàn cấp huyện. ánh giá thực trạng QLNN về H X trên địa bàn trên
địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh. ề xuất giải pháp góp phần hồn thiện
QLNN về H X trên địa bàn trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

ác hoạt động QLNN về H X của chính quyền huyện Hồi Ân, tỉnh
ình ịnh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu

Về không gian: Huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh.
Về thời gian: Phân tích thực trạng QLNN về H X trên địa bàn
huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh từ năm 2018 đến năm 2022. Phƣơng hƣớng
và giải pháp hoàn thiện QLNN về H X trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh
ình ịnh đến năm 2030.
5. Nội dung nghiên cứu

ề án tập trung vào 3 nội dung cơ bản. hƣơng 1, nghiên cứu cơ sở lý
luận và thực tiễn của QLNN về H X trên địa bàn cấp huyện. hƣơng 2, phân
tích và đánh giá thực trạng QLNN về H X trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh

ình ịnh. hƣơng 3, ề xuất những giải pháp hoàn thiện QLNN về H X
trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh.

ề án tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản của QLNN về HTX
trên địa bàn huyện Hồi Ân, tỉnh ình ịnh nhƣ: Xây dựng và thực hiện
chƣơng trình, kế hoạch, chính sách hỗ trợ, ƣu đãi của nhà nƣớc về HTX trên
địa bàn; Tổ chức bộ máy QLNN về H X trên địa bàn huyện; Tổ chức tƣ vấn,
hƣớng dẫn đăng ký, giải thể, phân loại và đánh giá H X; Chỉ đạo thực hiện
các mơ hình HTX thí điểm và ứng dụng khoa học công nghệ; Tổ chức tuyên
truyền, vận động nhân dân và các tổ chức tham gia, thành lập HTX; Thanh
kiểm tra và giám sát các hoạt động của HTX.

6

6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Sử dụng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác -

Lênin; Quan điểm, chủ trƣơng của ảng và pháp luật của nhà nƣớc về HTX
nhƣ Luật HTX, các Nghị định, hơng tƣ, các Quyết định và hƣơng trình
hành động của huyện ủy, các báo cáo của UBND huyện Hoài Ân để đi sâu
vào nghiên cứu cơ sở lý luận cũng nhƣ thực tiễn QLNN về HTX.

ề án thu thập các hoạt động QLNN về HTX thơng qua hƣơng trình
hành động của Huyện ủy, các báo cáo của UBND huyện Hoài Ân về HTX
hàng năm và giai đoạn, số liệu ở niên giám thống kê của Chi cục thống kê huyện
Hoài Ân.

ề án sử dụng phƣơng pháp tổng hợp và xử lý dữ liệu để lập các bảng
biểu, sơ đồ; phƣơng pháp so sánh và phƣơng pháp phân tích để phân tích
những mặt đạt đƣợc và hạn chế của QLNN về H X trên địa bàn huyện Hồi
Ân, tỉnh ình ịnh; phƣơng pháp thống kê để phân tích kết quả các hoạt động
QLNN về H X trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh ình ịnh.

7

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ
NHÀ NƢỚC VỀ HỢP TÁC XÃ TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, bản chất, vai trò và nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã
1.1.1. Khái niệm, bản chất của hợp tác xã
1.1.1.1. Khái niệm hợp tác xã

H X là một hình thức tổ chức kinh tế trong hệ thống các hình thức tổ
chức kinh tế hợp tác đa dạng, đƣợc hình thành trong quá trình phát triển của

các hình thức tổ chức kinh tế hợp tác và dựa trên cơ sở tự nguyện của các
thành viên tham gia. Xét về mặt lịch sử, H X xuất hiện trong nền kinh tế thị
trƣờng tƣ bản (giữa thế kỷ X X). ể đứng vững trong cạnh tranh, ngƣời lao
động, ngƣời sản xuất nhỏ cần hợp sức, hợp vốn thành lập các H X. ho đến
nay các hình thức hợp tác nhất thời, ngẫu nhiên và liên kết hợp tác vẫn khơng
mất đi, dĩ nhiên nó biểu hiện dƣới hình thức mới.

Khái niệm H X thay đổi tùy thuộc sự phát triển K - XH của đất nƣớc.
Khái niệm H X đƣợc trình bày rõ trong Luật HTX. ụ thể:

Tại iều 1 Luật H X năm 2003 quy định: “HTX là tổ chức kinh tế tập
thể do các cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân (Sau đây gọi chung là xã viên)
có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện góp vốn, góp sức lập ra theo quy định
của Luật này để phát huy sức mạnh tập thể của từng xã viên tham gia hợp
tác xã, cùng giúp nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất, kinh
doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, góp phần phát triển KT - XH
của đất nước.

HTX hoạt động như một loại hình doanh nghiệp, có tư cách pháp
nhân, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi
vốn điều lệ, vốn tích luỹ và các nguồn vốn khác của HTX theo quy định của
pháp luật.”[15].

Tại Khoản 1 iều 3 Luật H X năm 2012 quy định: “HTX là tổ chức
kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên

8

tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất,
kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên

cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX.

Liên hiệp HTX là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp
nhân, do ít nhất 04 HTX tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau
trong hoạt động SXKD nhằm đáp ứng nhu cầu chung của HTX thành viên,
trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý liên
hiệp HTX.

Khi HTX, liên hiệp HTX phát triển đến trình độ cao hơn thì sẽ hình
thành các doanh nghiệp của HTX, liên hiệp HTX; doanh nghiệp của HTX,
liên hiệp HTX hoạt động theo Luật doanh nghiệp.” [16].

Từ quy định HTX thể hiện ở Luật HTX, có thể hiểu khái niệm: HTX là
tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07
thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt
động SXKD, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên
cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX.
1.1.1.2. Bản chất của hợp tác xã

Một là, HTX là tổ chức kinh tế - tổ chức kinh tế cơ bản và quan trọng
nhất của kinh tế tập thể. ƣợc thành lập và hoạt động theo quy định của pháp
luật Việt Nam, cụ thể theo quy định của Luật H X và các văn bản hƣớng dẫn
Luật HTX. Việc khẳng định HTX là một tổ chức kinh tế đƣợc quy định cụ thể
tại khoản 1 iều 3 Luật H X năm 2012. ặc trƣng của HTX là hình thức sở
hữu tập thể và dựa trên sở hữu của các thành viên HTX, từ đó mà phát sinh
các quan hệ tổ chức quản lý và quan hệ phân phối tƣơng ứng. HTX là một
hình thức của quan hệ kinh tế hợp tác tự nguyện của những thành viên có nhu
cầu, lợi ích chung, cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật
để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng thành viên, nhằm hợp tác,
tƣơng trợ lẫn nhau thực hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất kinh,

9

doanh dịch vụ, tạo việc làm, cải thiện đời sống và đáp ứng nhu cầu chung của
các thành viên.

Hai là, H X có tƣ cách pháp nhân, có tổ chức chặt chẽ, hạch tốn độc
lập, tự chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình và đƣợc đối xử bình đẳng
nhƣ các thành phần kinh tế khác. Tuy nhiên, có một số đặc trƣng khác so với
các loại hình doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác, nhƣ loại hình H X đƣợc
quyết định khơng phải số vốn góp mà là yếu tố thành viên HTX, nhằm giúp
đỡ lẫn nhau trong sản xuất kinh doanh, không thuần túy để thu lợi nhuận trên
số vốn góp. Mọi quyết định cuối cùng và cao nhất của HTX là quyết định của
tập thể đa số thành viên theo tính đối nhân, mỗi ngƣời một phiếu biểu quyết,
bất kể góp vốn nhiều hay ít.

Ba là, HTX hoạt động trên nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Các
thành viên đồng sở hữu, quản lý HTX theo nguyên tắc dân chủ và là ngƣời sử
dụng dịch vụ của HTX; cùng góp tài sản, cơng sức, cùng hƣởng lợi và cùng
chịu trách nhiệm. ác thành viên trong H X đƣợc nhà nƣớc đảm bảo quyền
tự chủ trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, nhƣng pháp luật cũng yêu cầu
họ phải tự chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình.

Tài sản của HTX không chỉ là tiền (vốn góp, vốn huy động, vốn hình
thành trong q trình hoạt động, các khoản trợ cấp, lợi nhuận), mà còn là các
phần vật chất khác nhƣ tài sản hiện hữu cố định, quyền sử dụng đất. Những
tài sản của H X đƣợc quản lý và sử dụng theo nguyên tắc, quy định trong
điều lệ, trong quy chế quản lý tài chính, và hoàn toàn độc lập với tài sản riêng
của các xã viên (thành viên HTX). Mọi giao dịch liên quan đến hoạt động của
H X đều do HTX chịu trách nhiệm trong phạm vi tài sản của mình.

Bốn là, HTX mang tính chất xã hội sâu sắc. Tính xã hội của HTX thể
hiện trong toàn bộ nguyên tắc tổ chức và hoạt động của HTX. Chức năng của
H X là đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên và các thành viên chính là
khách hàng của HTX. Với việc tạo điều kiện cho ngƣời lao động, những ngƣời

10

sản xuất nhỏ đẩy mạnh sự phát triển, xóa bớt gánh nặng về thất nghiệp... cho xã
hội. Tuy nhiên, những hoạt động có ý nghĩa nhƣ trên sẽ chỉ đạt đƣợc hiệu quả
khi nó đƣợc đặt trên nền tảng của hoạt động kinh tế.

Năm là, HTX thực hiện phân phối theo vốn góp và mức độ tham gia
dịch vụ của mỗi thành viên. Việc phân phối trong HTX khơng chỉ dựa trên
ngun tắc vốn góp mà cịn đi đôi với việc thành viên sử dụng sản phẩm, dịch
vụ của HTX, tùy theo mức độ sử dụng dịch vụ của H X. ây là bản chất kinh
tế rất quan trọng làm cho HTX phát triển bền vững.

Mục tiêu chính của HTX là hợp tác, liên kết thành viên để giải quyết
các công việc mà từng cá nhân riêng lẻ không thực hiện đƣợc, hoặc thực hiện
kém hiệu quả và cùng hành động vì quyền lợi của tất cả thành viên, khơng vì
lợi ích của cá nhân. Sự khác biệt đó nói lên bản chất của H X, đồng thời
khẳng định vị trí, vai trị của HTX trong nền kinh tế nói chung.

Trong thực tế, tồn tại nhiều loại hình HTX. Theo loại hình đăng ký có:
HTX, Liên hiệp HTX, Quỹ Tín dụng nhân dân, Ngân hàng HTX. Theo ngành
nghề và lĩnh vực sản xuất kinh doanh chủ yếu có: HTX nơng nghiệp, HTX
cơng nghiệp, HTX xây dựng, H X thƣơng mại, HTX vận tải, HTX tài chính
tín dụng, HTX khác. Theo sản phẩm, dịch vụ cung ứng cho thành viên có:
HTX của ngƣời tiêu dùng, HTX của ngƣời sản xuất, HTX của ngƣời lao

động. Theo số lƣợng thành viên, quy mơ nguồn vốn có HTX quy mô thành
viên siêu nhỏ, HTX quy mô thành viên nhỏ, HTX quy mô thành viên vừa,
HTX quy mô thành viên lớn, HTX quy mô vốn siêu nhỏ, HTX quy mô vốn
nhỏ, HTX quy mô vốn vừa, HTX quy mô vốn lớn.
1.1.2. Vai trò và phân loại hợp tác xã
1.1.2.1. Vai trò hợp tác xã đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

HTX là một bộ phận không thể thiếu trong nền kinh tế nƣớc ta, có vai
trị và đóng góp quan trọng trong phát triển KT - XH của đất nƣớc. Tùy từng