BỆNH NỘI TIẾT – CHUYỂN HÓA ppt

BỆNH NỘI TIẾT – CHUYỂN HÓA
TÀI LIM  TNG HP  DCH
Gii thiu Information Mc lc


Biên son ebook : Lê Đình Sáng
I HC Y KHOA HÀ NI
Trang web : www.ykhoaviet.tk
Email : ,
n thoi : 0973.910.357

THÔNG TIN

THÔNG BÁO VỀ VIỆC XUẤT BẢN BÁCH KHOA Y HỌC 2010 :
Theo yêu cu và nguyn vng ca nhiu bc, khác vi Bách Khoa Y Hc các phiên bn
c, bên cnh vic cp nht các bài vit mi và các chuyên khoa mi cách
thc trình bày, Bách Khoa Y Hc chia ra làm nhiu cun nh, mi cun bao gm mt
ch  ca Y H s giúp bc tit kic thi gian tra cu thông tin khi cn.
Tác gi t c nhng ý kic gi trong thi
gian qua. Tt c các cun sách ca b sách Bách Khoa Y Hc 2010 bc có th tìm thy và ti
v t ng và phát trin.
ỦNG HỘ :
Tác gi i s ng h v m giúp cho Bách Khoa Y Hc
c phát trin t
Mi tm lòng ng h cho vic xây dng mt website dành cho vic ph bin tài liu hc tp và
ging dy Y Khoa ca các cá nhân và Doanh nghip xin gi v :
N VIT NAM
Tên tài kho
S tài khon : 5111-00000-84877

CẢNH BÁO :

TÀI LIU NÀY CH MANG TÍNH CHT THAM KHO nhm mc u bit v Y khoa.
Tuyc t ý áp d ch u tr
bnh, nht là vi nhi không thuc nghành Y . Tác gi ebook này không chu bt c
trách nhin vic s dng thông tin trong cu áp dng vào thc tin
ca bm t nhiu tác gi khác nhau, nhiu cun sách khác nhau,
c kim chng , vì th mi thông tin trong cuu ch mang tính ch
i . Cun sách nc phân phát min phí vi m di, bt c
n vii, chnh sa, in n cun sách này vào bt c
thu là bt hp l . Ni dung cun ebook này có th i và b sung bt
c lúc nào mà không cc.

GIỚI THIỆU

Bm , biên dch và tng hp vi mp mt ngun tài
liu tham kho hu ích cho các bn sinh viên y khoa, và tt c nhng ai có nhu cu tìm hiu,
nghiên cu, tra cu , tham kho thông tin y hc.
 sách mng da trên ngun tài liu ca cng , không mang
m li, không gn vi mi bt k hình thc
khi s dng b sách này bn phng ý vi nhu kin sau . Nng ý , bn
không nên tip tc s dng sách :
Bn tay bn , hoàn toàn da trên tinh thn t nguyn ca bn.
Không có bt k sc, mi gi hay liên kt nào gia bn và tác gi b
sách này.
Ma b  phc v công tác hc tp cho các bn sinh viên Y khoa là chính, ngoài
ra nu bn là nhi t s dng b 
là tài liu tham kho thêm .
Mi thông tin trong b u ch m
chng bi bt c t, Nhà xut bn hay bt c m liên quan
nào . Vì vy, hãy luôn cn trc khi bn chp nhn mc cung cp
trong b sách này.

Tt c các thông tin trong bm, tuyn chn, phiên dch và sp xp theo
trình t nhnh . Mi bài vit dù ngn hay dài, dù hay dù d u là công sc ca chính
tác gi bài viLê Đình Sáng ch m và phiên dch, nói mi
giúp chuyn ti nhng thông tin mà các tác gi bài vin tay các bn .

B sách này là tài lim và dch bi mt sinh viên Y khoa ch không phi là m
tihay mt chuyên gia Y hc dày dn kinh nghi có rt nhiu li và khim
khuyc , ch quan hay khách quan, các tài liu b trí có th p lý , nên
bên cnh vic thn trc khi thu nhn thông tin , bc k phn mc lc b
sách và phng dn s dng b  s dng b sách này mt cách thun tin nht.
Tác gi b n t này không chu bt c trách nhin vic s dng sai
mu qu không tt v sc khe, vt cht, uy a bn và bnh nhân ca bn .
Không có chuyên môn , không phi là nhân viên y t , b s dng nhng
thông tin có trong b  chu tr. T c ti này, các thy thuU
TR BNH NHÂN ch không phi là U TR BNH. Mi bnh là mt thc th c lp
c bê nguyên xi tt c mi thông tin trong b sách này vào thc
tin s là mt sai lm ln . Tác gi s không chu bt c trách nhim gì do s bt cn này gây ra.
Vì là b sách cng, to ra vì mng, do cng , b sách này có phát tri
t phn rt ln, không ch da vào sc lc, s kiên trì ci to ra b
sách này , thì nhng, góp ý, b sung, hiu chnh ci c chính là
ng lc to l bn. Vì mt mc tiêu tr thành mt b sách tham
kho y khoa tng hp phù hp vi nhu cu và tình hình thc tic y t nói riêng và
trong cuc sng nói chung . Tác gi b sách mong mi  bc nhng l
thành mang tính xây dng, nhng tài liu quý mà bn mun san s cho cng , vì mt
t c nim mong mi mà khi bu xây dng b sách này , tôi
vi .
Ni dung b sách này, có th ch t thm nhnh trong quá kh và hin ti
hon. Trong thi cách mng khoa hc công ngh ti
n nay, không ai biu nhng kin thc mà b áp dng
 tr li câu hi này, ch có chính bn thân bn , phi luôn luôn

không ngng-T MÌNH-cp nht thông tin mi nht trong mc ci s
c y khoa. Không ai có th, tt nhiên b sách này không th, n.
Nghiêm cấm s dng b i bt k mu nào, i
hóa sn phi bt c  b sách này không phi là tác gi bài vit
ca b t rt nhiu công sc, thi gian, và tin b to ra nó, vì li ích
chung ca cng. Bn phi chu hoàn toàn trách nhim vi bt k vic s dng sai m
và không tuân th ni dung b sách này nêu ra.
Mi lý thuyu ch là màu xám, mt cun sách hay vn cung ch là lý thuyt, ch có
thc t cuc sng mi là cun sách hoàn ho nht,  n không phc gi mà là din
viên chính. Và Bách Khoa Y H là mt ht thóc nh, vic s d xào nu hay
nhân ging là hoàn toàn tùy thuc vào bi to ra ht thóc này s vui mng và
c truyng l tip tc c gng nu bit rng chính nh bn mà bii
không còn phi x ch cu tr.
Mn b sách xin gi v cho tác gi a ch trên. Rt mong nh
n hi t các bc gi  các phiên b
Kính chúc bc, gia quyn và toàn th i Vic sng trong khe mnh,
cuc sng ngày càng m no hnh phúc.
Đô Lương, Nghệ An. Tháng 8/2010



ABOUT

ebook editor: Le Dinh Sang
Hanoi Medical University
Website: www.ykhoaviet.tk
Email: ,
Tel: 0973.910.357
NOTICE OF MEDICAL ENCYCLOPEDIA PUBLICATION 2010:
As the request and desire of many readers, in addition to updating the new articles and new

specialties, as well as changes in presentation, Medical Encyclopedia 2010 is divided into many
small ebooks, each ebook includes a subject of medicine, as this may help readers save time
looking up informations as needed. The author would like to thank all the critical comments of
you all in the recent past. All the books of the Medical Encyclopedia 2010 can be found and
downloaded from the site www.ykhoaviet.tk ,by Le Dinh Sang construction and development.
DONATE
The author would like to thank all the financially support to help the Medical Encyclopedia are
developing better and more-and-more useful.
All broken hearted support for building a website for the dissemination of learning materials
and teaching Medicine of individuals and enterprises should be sent to:
Bank name: BANK FOR INVESTMENT AND DEVELOPMENT OF VIETNAM
Bank Account Name: Le Dinh Sang
Account Number: 5111-00000-84877
DISCLAMER :
The information provided on My ebooks is intended for your general knowledge only. It is not a
substitute for professional medical advice or treatment for specific medical conditions. You
should not use this information to diagnose or treat a health problem or disease without
consulting with a qualified health professional. Please contact your health care provider with
any questions or concerns you may have regarding your condition.
Medical Encyclopedia 2010 
warranty, express or implied. Lê Sáng specifically disclaims any implied warranties of
merchantability and fitness for a particular purpose. In no event will be liable for any damages,
including but not limited to any lost or any damages, whether resulting from impaired or lost
money, health or honnour or any other cause, or for any other claim by the reader. Use it at
Your risks !
FOR NON-COMMERCIAL USER ONLY .
YOU ARE RESTRICTED TO adapt, reproduce, modify, translate, publish, create derivative works
from, distribute, and display such materials throughout the world in any media now known or

FOREWORD

These ebooks 
a useful source of reference-material to medical students, and all who wish to learn, research,
investigate to medical information.
Just a set of open-knowledge, based on community resources, non-profit purposes, not
associated with commercial purposes under any kind, so before you use this books you must
agree to the following conditions. If you disagree, you should not continue to use the book:
This book is to provide to you, completely based on your volunteer spirit. Without any
negotiation, bribery, invite or link between you and the author of this book.
The main purpose of these books are support for studying for medical students, in addition to
others if you are working in health sector can also use the book as a reference.
All information in the book are only relative accuracy, the information is not verified by any law
agency, publisher or any other agency concerned. So always be careful before you accept a
certain information be provided in these books.
All information in this book are collected, selected, translated and arranged in a certain order.
Each artical whether short or long, or whether or unfinished work are also the author of that
ly a collectors in other words, a person to help convey the
information that the authors have provided, to your hand. Remember the author of the
articles, if as in this book is clearly the release of this information you must specify the author of
articles or units that publish articles.
This book is the material collected and translated by a medical student rather than a professor
 Doctor experienced, so there may be many errors and defects unpredictable, subjective or
not offices, documents can be arranged not reasonable, so besides carefull before reading
information, you should also read carefully the contents of the material and the policy, manual
for use of this book .
The author of this e-book does not bear any responsibility regarding the use of improper
purposes, get bad results in health, wealth, prestige of you and your patients.
7. Not a professional, not a health worker, you are not allowed to use the information
contained in this book for diagnosis and treatment. Ever, the physician treating patients rather
than treatment. Each person is an independent entity and completely different, so applying all
information in this book into practice will be a big mistake. The author will not bear any

responsibility to this negligence caused.
8. As is the community material, these books could be developed or not are not only based on
their strength and perseverance of the author of this book , the contribution, suggestions,
additional adjustment of the reader is great motivation for this book keep developed. Because
a goal of becoming a medical reference books in accordance with general requirements and the
practical situation in the health sector in particular and life.
9. The contents of this book, may only correct in a certain time in the past and the present or in
the near future. In this era of scientific and technological revolution as sweeping as fast now, no
one knew before is whether the knowledge that you have obtained can be applied in future or
not. To answer this question, only yourself, have to always update-YOURSELF-for latest
information in all areas of life, including the medical field. No one can, of course this book can
not, do it for you.
10. Strictly forbidden to use this book in any bad purpose, not be allowed to commercialize this
product under any mean and any time by any media . The author of this book is not the
-articles, but has made a lot of effort, time, and money to create it, for
the advanced of the community. You must take full responsibility for any misuse purposes and
does not comply with the contents of this book yet.
11. All theories are just gray, a thousand books or a book are only theory, the only facts of life
are the most perfect book, in which you are not an audience but are the main actor. This Book
just a small grain, using it to cook or fry breeding is completely depend on you. And the person
who created this grain will begin more excited and motivated to keep trying if you know that
thanks that so many people no longer have to queue to wait for relief.
12. All comments related to the books should be sent to the me at the address above. We hope
to receive feedbacks from you to make the later version better.
13. We wish you, your family and Vietnamese people has always been healthy, happy and have
a prosperous life.

MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. SINH LÝ BỆNH NỘI TIẾT
1. HOT NG CA TUYN NI TIT
2. RI LON CÂN BNG NI TIT
CHƯƠNG 2. TRIỆU CHỨNG HỌC NỘI TIẾT
3. KHÁM BNH NI TIT
4. KHÁM TUYN GIÁP
5. TRIU CHNG HC TUYNG THN
6. HÔN MÊ DO H 
7. HÔN MÊ DO NHIM TOAN CETON
8. C THM THU
9. HI CHNG CUSHING
10. NG ALDOSTERON TIÊN PHÁT
11. NG CHNG TRNG
12. NG CHN CN GIÁP
13. NG CHN GIÁP
14. NG TUYN YÊN
15. HI CHNG PHEOCROMOCYTOMA
16. SUY CHN CN GIÁP
17. SUY CHN GIÁP
18. SUY SINH DC
19. NG THN CP
20. NG THN MÃN TÍNH
21. SUY CHN YÊN
CHƯƠNG 3. BỆNH HỌC NỘI TIẾT
22. BÉO PHÌ
23. NG
24. T
25. BNH BASEDOW

26. HI CHNG CUSHING
27. H GLUCOSE MÁU
28. BNH SUY CHN GIÁP
29. BNH TUYNG THN
30. BNH TUYN YÊN
31. 
32. U TUYN GIÁP TH NHÂN
33. U TUYN
34. NG ALDOSTERON TIÊN PHÁT
35. NG ALDOSTERON TH PHÁT
36. U TU NG THN
37. NG
38. HI CHNG SUY GIÁP
39. C TUYN YÊN
40. BNH ADDISON
41. T V NG THN
42. VIÊM TUYN GIÁP
1. NHIC KCH PHÁT VÀ HÔN MÊ DO SUY GIÁP
CHƯƠNG 4. RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA
43. RI LON CHUYN HÓA NATRI
1. RI LON CHUYN HÓA CANXI
1. RI LON CHUYN HÓA KALI
1. RI LON CHUYN HÓA MAGIE
2. HI CHNG PORPHYRIN NIU
3. HI CHNG PROTEIN NIU
4. RI LOM TOAN
5. RI LON CHUYN HÓA PHOSPHO
6. RI LON CHUYN HOÁ GLUXIT
7. RI LON CHUYN HOÁ LIPIT
8. RI LON CHUYN GII

9. RI LON CHUYN HOÁ PROTEIN
10. RI LON CÂN BNG AXIT-
PHỤ LỤC 1. CÁC XÉT NGHIỆM HOÁ SINH VỀ CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP
PHỤ LỤC 2. XN HÓA SINH BỆNH TIỂU ĐƯỜNG
PHỤ LỤC 3. CÁC THÔNG SỐ KHÍ MÁU VÀ CÂN BẰNG ACID- BASE
PHỤ LỤC 4. RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID BASE
PHỤ LỤC 5. CÁC XÉT NGHIỆM HOÁ SINH VỀ TUYẾN TUỴ
PHỤ LỤC 6. ĐƠN VỊ SI DÙNG TRONG Y HỌC
TÀI LIỆU TRA CỨU








NỘI DUNG




CHƯƠNG 1. SINH LÝ BỆNH NỘI TIẾT

Tuyến nội tiết là một tổ chức biệt hóa làm nhiệm vụ sản xuất ra hocmon có một vai trò cực kz
quan trọng trong việc đảm bảo khả năng tự điều chỉnh và tự tái tạo của sinh vật.

1. HOẠT ĐỘNG CỦA TUYẾN NỘI TIẾT

Nguồn kích thích :

ng hocmon tit ra khi cao khi thp tùy theo kích thích t ngoài ti. Ngun kích thích có
th là nhng thn kinh t trung não xung thng thn làm tuyn này tit
adrenalin. Kích thích có th  tuyi vi tuyn trc
thucc là v ng thn và tuyn giáp. Ngoài ra kích thích còn có th là thành phn hóa hc
trong nm s kích thích tuyn cn giáp tit hocmon cn giáp .
2. Tính chất của kích thích :
i vi mt tuyn ni tit, kích thích có th có tác dc âm tính. Kích thích có
tính chng ca tuy ng máu s kích thích tuyn
tt insulin. Kích thích âm tính khi nó làm gim hong ca tuyn. Tác dng âm tính
này có vai trò rt quan tr u hòa ni tit, tng c g phản
hồi âm tính.  m hocmon trong ni môi có tác dng c ch i vi tuyn tit
ra nó và tuyu khin bên trên, thí d n giáp trong máu s kìm hãm s
tit TFS (ci th), TSH (ca tin yên) và hocmon tuyn giáp (H1), (H2).
3- Phương thức tác dụng:
Hocmon có th tác dng trên mt tuyn ni tic gi là kích t
kích t ca tuyi vi các tuyn trc thuc (ACTH vng thn, TSH vi tuyn
giáp
Hocmon có th tác dng trc tim th  xa tuy
ADH vi ng thn. Có khi hocmon không c vào nng ngay trên th th ti
ch ng ha thn kinh.
Mt hocmon, ngoài tác dm th, còn có th ng trên mt hocmon
khác. Tác dng này có th là hic mnh c
ng co mch c là 
gim sc mnh ci kháng vi catecholamin, glucagon, ACTH và
n hóa gluxit và lipit. Chính s i kháng này gia các hocmon
m bo trng thái hnh cua ni môi.
Ngoài ra, tác dng ca hocmon có th m tùy theo tính cht lý hóa ca ni môi:
adrenalin  ng toan gây giãn mch, hoc pH kim tác
dng ca thyroxin.
Cơ chế tác dụng:

 ch tác dng ca hocmon hin nào sáng t nh các công trình v sinh tng
hp protein và ch
t, quá trình tng hp protein thc hic là nh  s hong
ca m hong gi là operon bao gm mt gen khng (operator) và nhiu gen
cu trúc nm cnh nhau trên cùng mt th nhim sc (H3). S hong c này li tùy
thuc vào mu hòa có nhim v y vic tng hp mt cht kìm hãm
(repressor), cht này khi kt hp gen khng s c ch c  operon không hong
i tác dng ca mt (gi là cht cm ng), cht kìm hãm mt tác dng và
c gii c ch s hong và các cht do các gen cu trúc ch huy s c tng
ht các sn phm mc tng hp s làm git khin cho operon li b
u hòa c ch tr li. Quá trình c y din lc hình
thành theo nhu cu c y gen khc hot hóa bng cảm ứng thụ
động (gii kìm hãm bng cách hy tác dng ca cht kìm hãm). Ngoài ra gen này còn có th
hot hóa bng cảm ứng thụ động bi ch
Hi tác dng, có th phân bit hai loi hocmon khác nhau:
Loi hocmon có tác d cm ng th ng tc qua màng t h mà tác
ng lên yu t kìm hãm. Thuc loi này có th k các steroit sinh dng thn,
hocmon tuyng hp glucocorticoit thy: bình
ng các chui AND kép trong các th nhim sc b kìm hãm (không thc hic quá
trình sao chép) do các cht histon; có l các glucocorticoit kt hp vi chy
quá trình tng hp protein mà ch yu là các men tân to glucoza (H7)
Loi hocmon th hai có tác d cm ng ch ng tc thông 
hot hóa các men ARN polymeraza, t  tng hp các protein cn
thit. Thuc loi này có th k  màng
t bào có nhiu loi men adenylcyclaza, mi th ng vi mt c máu vn chuyn
ti các t ch ng lên menadenylclaza thích hp có sn  màng t 
(có ý kin cho rm th i vi hocmon ch là mt) và gây ra mt
loi phn ng dây chuy
ng hc to ra s hot hóa protein kinaza, cht này phosphoryl hóa
histon, gii kìm hãmADN và tng hp mc hiu chi phi quá trình chuyn hóa

cholesteron thành cortisol (H8)
t, hocmon có th chi phi các khâu ca quá trình tng hp protein: khâu sao
chép (AND chuyn thành mARN, rARN,tARN), khâu dch mã (mARN chuyn thành protein men)
Cơ chế phá hủy:
 duy trì hocmon  mt mc nhng xuyên b phá hy bng nhiu cách
a)Hocmon b trung hòa khi kt hp vi mt, homon có hai th: th
hong  dng t do và th không hong khi kt hp. Thí dng thn, 95%
kt hp vi mt protein c  là transcortin, mà ch có 5% là t do hong.
b)Hocmon có th b phá hy bc hi phá hy bi insulinlaza,
axetylcholin bi cholinesteraza.
c)Hocmon có th b gan phân hy và th-hydroxysteroit, ADH,

d)Cht chng hocmon: ng cht t nhiên hay tng hp có tác dc li tác
dng c, các cht chng t nhiên to thành cùng vi hocmon mt
trng thái cân bng ni tit nhm bo s hnh ca ni môi. Thí d insulin và
glucagon, hocmon tuyn cn giáp và cancitonin ca tuyn giáp.
Nhng cht chng hocmon tng hc nghiên cu nhic áp dng
c hiu chng aldosteron, metopyron chng glucocorticoit
ng cht chng hocmon có cu trúc hóa hc ging cu trúc ca hocmon nên
m th, tranh ch ca hocmon.
t kháng hocmon: là nhng ch t mn cm: hocmon tr
 sn xut ra kháng th chng li nó. Trong nhiu bnh ni tit,
i ta phát hic nhng kháng th ng có kháng
th chng insulin, trong bnh Addison tiên phát có kháng th chng v ng thn, trong
bnh Hashimoto có kháng th chng thyreoglobulin

2. RỐI LOẠN CÂN BẰNG NỘI TIẾT

n ri lon ca tng tuyn ni ti
mi liên quan rt cht ch gia các tuya thn kinh và ni tic hiu bit

sâu si ta nói nhin bnh ca nhiu tuyng biu
hin ca ri lon ni tit trong lâm sàng rt phc ti chng ln
ca tình trng mng trong hong ca tuyn hi ti

A. ƯU NĂNG NỘI TIẾT

ng hong ca tuyn.
Nguyên nhân : có th ngay tai tuyn hay t ngoài tuyn.
a). Nguyên nhân ti tuy chc tuyi nhu mô, u lành, ), tuyn
i tit.
b) Nguyên nhân ngoài tuyn : mt tuyng hong do b kích thích t ngoài
toqí quá nhiu. Mt thí d n hình là h ng thn
tr i do tuyn yên tit quá nhiu ACTH.
c) Phân bit nguyên n
 chun, ngoài nhng triu chng lâm sàng, còn có th s dng các
th nghing ca tuyn .
Nhng th nghic tip hay gián tit chuyn
hóa cc tiu. Thi d n, t chc
thong thân sn xut rt nhiu cocticôit có th ng trong huy
ng 12-15mg/100) hong nhng sn phm chuyn hóa ca chúng trong
c tiu (17-CS hoc 17-OHCS)
ng thi canxi niu gim,
phophat ni
 nghit ngun gc ca i ta
dùng thêm th nghi chui tuyn hay ngoài tuyn. Nguyên lí
chung ca th nghim này là kìm hãm tuyng cách gim kích thích toái
tuyn ng ca nó. Nu là i tuyn, thng hocmon vn duy
trì  mc cao (th nghim âm tính), chng t hong ca tuyu s u
ng na. Trái li, nu tuyng do kích thích bên ngoài, dùng th
nghim kìm hãm thng hocmon gim (th nghi

ng hp các tuyn ph thuc tuy mng ln
hocmon (t nhiên hay tng hp) theo tác dng phn h c ch tuyn
yên gim tit kích tn trc thuc không b kích thích t trên xung s gim tit nu
n, trái li vi tuyn (H9). Bình
 cht triiodothyronin (hocmon do tuyn giáp tit), th
hocmon trong máu s gim ít nht là 25% sau 24h (th nghim i
tuy hocmon không gim mà v mt cocticoit
tng hc tiu gim cht 17-OOWCS- mt sn phm
chuyn hóa ca coctison; trái li tuyng thn, chn cao
.
Nu là tuyn không ph thuc tuyn yên (tuyn ty, c thì ch ci tính
cht lý hóa ca ni môi mng ng là có th c hong ca tuyn
ng ,n mng canxi
ln, lp tc tuyn cn giáp s gim tit, biu hin là canxi máu gi
ng thi canxi niu tu gim. Song ni tuyn, th nghim
kìm hãm này s âm tính tc là hocmon cn giáp vn cao trong máu. Ho
mn, tiêm huyt thanh m tích máu thy v ng
thn gim tit aldosteron, song ni tuyn, aldosteron máu vn cao (th nghim
kìm hãm âm tính).
Tóm li, nu tuyng do b kích thích thì th nghim kìm hãm s làm cho
tuyn tr li hong; còn nn, thì th nghim âm tính
hoc không rõ rt.
2. Hậu quả của ưu năng tuyến:
a) Đối với bản thân tuyến: tuyng hong tr i, phát sinh u, chuyn
hóa ca t chc tuyu vào
, thy cht này nhanh chóng tp trung vào tuyn và g ri vào
máu.
b) Đối với cơ quan cảm thụ i hong. Thí d
tuym
n giáp, thn thi canxi

niu gim, phptphat ni
c) Đối với các tuyến nội tiết khác: thí d  bào axit ca tuyn yên gây chng cc
i, bnt yu t ng), suy sinh dc (do c ch kích t
sinh dc).
3. Ưu năng giảm.
Có nhng hp bnh nhân có triu chng bên ngoài ca tr
thc s tuyn vn hong. Có th là do:
a) Tăng độ nhạy cảm của cơ quan cảm thụ với hocmon: thí d, nhiu trn
c gn giáp gi.
b) Giảm tốc độ phân hủy hocmon: ng hocmon hong tích l,
c. Trong suy gan, do không kp thi phân hy aldosteron,ADH,
estrogen nên hay có biu hi c, rng lông, da m

B- THIỂU NĂNG NỘI TIẾT

ng tuyn không tit hay ti hocmon cn thi hong
ng.
1. Nguyên nhân: i tit, nguyên nhân gây thii tit có
th  ngay ti tuyn hay  ngoài tuyn.
a) Nguyên nhân tại tuyến có th là:
- Rối loạn tuần hoàn tại tuyến: tc mch, huyt kh
- Tổ chức tuyến bị tổn thương do chm khun, nhic, nhim
phóng x
- Rối loạn hoạt động tuyến do suy dinh dưỡngu iot  nhng vùng cao gây thiu
n giáp, thin gây ri lon tuyn sinh dc (t
- Rối loạn do quá trình tự mẫn cảm: vì nh chc ca tuyn hay
bc tit ra tr thành kháng nguyên và có th to ra kháng th chng li
dn ti thiu i tiu tr ly t các sinh vt khác (ln, bò)
ng song cu trúc khác nhau nên gây ra hing mn cm chéo.
b) Nguyên nhân ngoài tuyến :hong mt tuyn ni tit có th gim do nhng nguyên

nhân bên ngoài, thí d thing thn th phát do tng gp
kèm thin khác (tuyn sinh dc, tuyn giáp )
Kích thích t trên xung có th ch yu là do c ch phn hi quá mng hp này
hay gp khi dùng hocmon tng h u tru hydrococtanxyl hay các loi
steroit tng h hocmon trong máu cao s c ch tuyn yên tit ACTH dn ti
gim hong ca v ng thi sao không nên ngu tr t ngt mà
phi gim liu dn dn nhm phc hi li hong ca tuyn.
c) phân biệt nguyên nhân gây thiểu năng:
i v chut gia thii tuyn hay ngoài
tuyi ta dùng th nghing, ch yu là th nghim kích thích mà nguyên lý là dùng
nhi vi tuyn và quan sát hoi ca tuyn (H11a,
H11b). Nu là nguyên nhân ti tuyn có v ) thì th nghim kích
thích âm tính, tc là n hocmon vn thi, nu tuyn b c ch do mt
nguyên nhân bên ngoài , thì khi kích thích tuyn s ng hong (th nghiêm kích

Trong thin nói chung, th nghing kt qu hong ca tuyn
thp ng, trong thing thn,
ng cocticoit trong máu và sn phm chuyn hóa cc tiu gim.
i vi các tuyn trc thuc tuyng dùng kích t tuyng. Trng
hp thin giáp, kích thích trc tip tuyn giáp bng kích t tuyn giáp, nu hocmon
tuyn giáp vn thp (th nghim kích thích âm tính) thì nguyên nhân là  ngay tuyn giáp và
trái li, nu hocmon tuy nghig tính), thì nguyên nhân 
ngoài tuyn.Nu là nguyên nhân ngoài tuyng hp có th xy ra: hoc  tuyn yên
hoc  i th: kích thích trc tip tuyn yên bng cht TRF (yu t gii phóng kích t
tuyn giáp) nu hocmon tuy, nguyên nhân  i th, kích thích gián
tii th bng cách gim tit hocmon tuyn giáp (bng cachimazon-mt cht chng
tuyn giáp tng hp), nu hocmon tuy i th.
Nu là mt tuyn không trc thuc tuyn yên (tuyn ty, c kích thích bng
i tính cht ca nc thm thu huyng
cách hn ch c hoc tiêm huyt thanh mt gây thiu niu.

Nc tiu không gim (th nghing hp có th xy ra:
gim tit ADH hoc ng thn gim nhy ci vi ADH (vn tit vi s ng).
Nu tiêm ADH thc ting thn gim nhy cm; trái li nu
c tiu gim tit ADH, nguyên nhân có th là do ti
th (nhân trên th và cnh tht tit ADH), hoc tng vn chuyn ADH hoc tn
u yên- kho d tr ADH.
Trong thin cn giáp, néu gây gim canxi máu (bng EDTA, etradiol benzoat),
thy canxi máu gim r lng vì tuyn không còn kh
 u canxi d tr ra (th nghim kích thích âm tính)
Hoc trong bng ty th nghi cho mng
biu din ri vi bnh 
insulin cn thit.
2.Hậu quả của thiểu năng tuyến:
Tuyn không hong s  chn  ng
thp v này ch còn mng bng t giy bc li vn cm, nu
là mt tuyn thì tuym kích dc t thì tuyn sinh dc teo li và các b
phn sinh dc kém phát trin ; nu n cm là mt chng nh
ng ch n cn giáp thy canxi máu gim và
ng thi canxi niu gim.
2.Thiểu năng tuyến giả :
 ng hp có biu hin thin vn
ng có th là do :
a) Tăng thoái biến hocmon : gây gi hocmon trong máu, có th do có nhiu cht
chng hocmon hoc kháng hocmon. Thí d nng ca
insulinaza hay do kháng th chng insulin.
b) Giảm nhậy cảm của cơ quan cảm thụ đối với hocmon : bt có th xy ra
do ng thn gim cm th i vi ADH. Bng còn có th do t chc kém nhy cm
i vi insulin.
Nói tóm li, ngày nay, nh nhng th nghing v chi tit cùng vi nhng
tin b v ng phóng x min dn

i tit.








CHƯƠNG 2. TRIỆU CHỨNG HỌC NỘI TIẾT

3. KHÁM BỆNH NỘI TIẾT
1. Đại cương







- 

- 
 




--bàn tay-chân to ra


2. Khám lâm sàng.

2.1. Nhìn, quan sát hình dáng của bệnh nhân:

- 
- 
- 

 - 
- 





- 
- BMI -
body mass index).


BMI =

2
(m)
- 22,9kg/m.

Quá cân: ³ 23.
- 24,9kg/m.
I: 25 - 29,9kg/m.

 ³ 30.









2






+ Da, lông, tóc móng:
- 

- Addison.

ng.


- 

androgen.




 


2.2. Khám các cơ quan:
2.2.1. Khám tuyến giáp: 
2.2.2. Khám tim mạch: 

- 

- 

Basedow.
-  
- 
-  

- 
- 


- 
- 


- 
 Addison.
2.2.3. Khám tiêu hoá:
- 
 Basedow.

-  Addison.
- 
- 
- 
2.2.4. Khám vận động:
- 

- 
-  
- 


2.2.5. Khám sinh dục:

- 


- -
- 


- 
- 
- 
- 
- 

2.2.6. Thần kinh-tinh thần:
- 
suy  giáp.

- 

- 
Basedow.
- 


4. KHÁM TUYẾN GIÁP

1. Đại cương

1.1. Giải phẫu học tuyến giáp:
Tuyn giáp nm  gia v i c. Tuyn giáp gm 2 thu ni vi nhau bng eo
tuyn. Thu tuyn giáp có hình kim t tháp 3 ci vi chiu cao 6 cm,
rng 3 cm, dày 2 cm. Khng tuyn giáp khong chng 20 - ng, tuyn
giáp b p, không s thy.
Tuyn giáp có liên h mt thit vi các mch máu, dây thn kinh quc và các tuyn cn
ng mch giáp trên  cc trên các thung mt
sau ca thu. Mt sau tuyn bó mch-thn kinh c.
1.2. Sinh lý học tuyến giáp:
1.2.1. Hormon tuyến giáp:
Tuyn giáp tit ra 2 loi hormon: hormon có cha iod bao gm thyroxin (T
4
), triiodothyronin
(T
3
) và thyrocanxitonin do các t bào C cn nang tit ra. Các hormon tuyn giáp có cha iod
c tng hp t ngun iod ngoi lai (th dng iod ni sinh, mt khác, bng cách
tng hp thyroglobulin (TG) là mt protein phc t tr hormon
giáp c, hong ca nó chu s ch huy cng tuyn giáp TSH ca tuyn

yên.
Quá trình sinh tng hp hormon giáp (T
3
, T
4
) trc:
- Bt gi iodur ti tuyn giáp.
- H
- K
- Gii phóng T
3
, T
4
c d tr  trong phân t TG nm trong các nang tuyn.
- Kh iod hoá các iodotyrozin và tái s dng iodur.
1.2.2. Tác dụng sinh lý của hormon tuyến giáp:
Các hormon cha iod có 2 tác d phát trin t bào, t chc và có vai
trò ch yu trong quá trình chuyn hoá  
Nhng hormon này rt cn thit cho s  c bit là ca h n kinh
ng tim ging ca các catecholamin,
n s co bóp ca ruu khin s co cng gián
tip ti s tái to hng cu.
Hormon tuyn giáp có vai trò ch yu trong quá trình sinh nhing
b i vi lipid, hormon giáp kích thích quá trình tng hp ca chúng
nht là s ng và s thoái bin ca các chng n quá
trình chuyn gi chuyn hoá canxi,
phospho  
1.3. Sự điều chỉnh tiết hormon tuyến giáp:
Quá trình tng hp và gii phóng hormon tuyn giáp chu s kim soát ca TSH. S tit hormon
này ho king sinh lý, khi hormon

giáp gic li.

2. Phương pháp khám tuyến giáp

Tuyn giáp nm nông nht so vi các tuyn ni tit khác, cho nên khi tuyn  s
và nhìn thc.
2.1. Khám tuyến giáp:
Khám tuyc thc hin b
+ Nhìn:
ng, tuyn giáp không nhìn thc, khi tuyn giáp to lên có th nhìn thy và khi
i bnh nut có th nhìn thy tuyng lên trên theo nhp nut.
Nhìn có th  v c, tuyn giáp to toàn b hay mt phn. Nu
tuy viêm cp có th nhìn thy do da trên mt tuy.
+ S n giáp.
i bnh   ngi thoi mái,     làm chùng
c giáp tr m rng vùng giáp trng cho d s.
Ngón cái và ngón tr ca thy thua khí quc--o
i bnh nut s thy tuyng theo nhp nui khám; hoc
dùng hai tay, m  ranh gii gia khí quc- c-
-y vào, tay trong s nn tng thùy ca tuyn.
Khi s nn có th nh:
- Th tích và gii hn ca tuyn.
- M ca tuyn: mm hay chc.
- Mt tuyn nhn hay g gh.
- Th to ca tuyn: lan to, nhân hay hn hp. Nu là nhân thì mt hay nhiu nhân. Nu tuyn
giáp b viêm có th th.
Nu u mch khi s có th th
 theo dõi s  ln ca tuyi ta có th n giáp trng. Dùng mc
 phình ra to nht ca tuynh k kim tra l  i
ca tuyn giáp.

Tù ln ca tuy to theo nhiu cách phân loi khác nhau.
Bng 16. Phân lo to ca tuyn giáp theo T chc Y t Th gii.
Độ
Đặc điểm
O
Không s thu tuyn giáp.
I
A

u s nc: mi thu tuyt mt ngón cái ci
bnh.
I
B

u s nc: khi ngu ra sau nhìn thy tuyn giáp to.
II
u nhìn thc: tuyn giáp to nhìn thy   ng & 
gn.
III
u ln làm bin dng cu tuyn giáp rt ln, nhìn thy dù  xa.
+ Nghe.
Có th nghe trên tuyn giáp. Nu mch, nghe có th thy ting thi tâm thu hay ting
thi liên tc. Ting thi nghe rõ  các cc trên cn; khi nm
ting thi.
 to ra ting thi trên tuyn giáp bao gm:
- T 
- Trên tuyn giáp xut hin nhiu mch máu tân to.
- ng-ch  trên tuyn giáp m ra.
2.2. Khám mắt và triệu chứng run ở bệnh nhân có bệnh lý tuyến giáp:
2.2.1. Khám mắt:

Li mt là mt triu chng có th gp  bng chn giáp do Basedow.
Li mt có th mt hoc hai bên. Nu hai bên có th i, bên li nhiu, bên li ít. Li
mt hay kèm theo phù mi mt, phù giác mc, xung huyt giác m  li ca mt,
  li mt ci Vit Nam là 12 ±1,7mm (
Mai Th Trch - 1996).
Ngoài triu chng li mt, còn có th phát hin tình trng ri loc thn kinh ca các
).
i ta da vào các du hiu ca m nh tt trong bnh lý tuyn giáp:
- Du hiu Dalrymple: h khe mi còn gi mt gi
- Du hiu Von Graefer: mng tác gia nhãn cu và mi mt.
- Du hiu Stellwag: mi mt nhm không kín.
- Du hiu Joffroy: mng tác gia nhãn c
- Du hiu Jellinek: vin sm màu  quanh mi mt.
- Du hiu Moebius: lii t ca 2 nhãn cu.
Nhng ri lon bnh lý trong li m tích sau nhãn cu và t chc liên kt
cu,  ng trong t chc này các mucopolysacharit và các axit có tính hút
c mnh (axit hyaluronic và axit chondrohytinsulfuric) gây cn tr 
sinh t chc liên kt ca nhãn cu, thâm nhim các t c
mt có th b m lc gi nhãn cu  v trí sinh lý, do vy li
mt tr thành khó hi phc.
2.2.2. Triệu chứng run do bệnh lý tuyến giáp:
Run là mt triu chng hay gp  bng chn giáp do Basedow: run tay
 nh, tn s u ngón; có th run c u, môi, chân.
ng xuyên không thuyên gim khi tp trung vào vic khác.
 phát him triu chng run tay cng,
chm 2 gót chân theo hình ch c, xoè các ngón tay, mt nhm li. Phát
hiu hiu run tay   t giy mng lên mu bàn tay,
a s rung ca t giy.
3. Các phương pháp thăm dò hình thái và chức năng tuyến giáp.
3.1. Các phương pháp thăm dò hình thái:

+ Siêu âm tuyn giáp: s du dò 5 MHZ quét hình qut. Da vào siêu âm có th nh
c cu, t  ng th i ta còn da
 nh tính cht ca tu nhân, bao gm các dc,
lng, hn hp.
+ X hình tuyn giáp.
Dùng máy x hình quét hoc camera chp tia nhng s dng các loi
x:
131
I,
123
I,
99m
Tc0
4
.

Hình nh x hình tuym, nc khí qu tp trung