luận án tiến sĩ hoạt động hỗ trợ người cao tuổi tại cộng đồng cư dân vạn đò tái định cư của tỉnh thừa thiên huế

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.52 MB, 276 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TR¯¡NG THä YÀN </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TR¯¡NG THä YÀN </b>

Chuyên ngành: Công tác xã hái Mã số: 9760101.01

NG¯äI H¯âNG DÀN KHOA HàC 1. PGS.TS. Trßnh Vn Tựng 2. TS. Hunh Thò nh PhÂng

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cău này do chính tơi thực hiện d°ãi sự h°ãng dÁn cāa PGS.TS. Trßnh Vn Tựng v TS. Hunh Thò nh PhÂng. Nhng

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Tôi xin đ°ợc gửi låi cảm ¢n trân tráng và sâu sắc nhất đÁn PGS.TS. Trßnh Vn Tùng và TS. Huỳnh Thß Ánh Ph°¢ng đã ln đáng viên, h°ãng dÁn và chỉ bảo

thầy cô.

Tôi cũng xin đ°ợc bày tỏ sự biÁt ¢n chân thành cāa mình đÁn các thầy cơ

Tr°ång Đại hác Khoa hác, Đại hác HuÁ. Đặc biệt là TS. Nguyn Xuõn Hòng, ngồi

HÂng SÂ v Phỳ Hu, thành phố HuÁ, các nghiên cău sinh trong khóa hác và bạn

Tôi đã luôn đ°ợc chia sẻ, cá vũ, khun khích, hß trợ cả vÃt chất, tinh thần và thåi

<i>Trương Thị Yến</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

1. Lý do chán đề tài ... 11

2. Mÿc đích và nhiệm vÿ nghiên cău ... 13

3. Đối t°ợng, khách thể và phạm vi nghiên cău ... 14

4. Câu hỏi nghiên cău ... 15

5. Giả thuyÁt nghiên cău ... 15

6. Ý ngh*a và đóng góp mãi cāa luÃn án ... 16

7. Bố cÿc luÃn án ... 18

<b>CH¯¡NG 1. TäNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CĆU LIÊN QUAN ĐÀN ĐÂ TÀI ... 20 </b>

1.1. Cỏc nghiờn cu v quan im v phÂng phỏp hò trợ ng°åi cao ti tại cáng đßng trong cơng tác xã hái ... 20

1.2. Các nghiên cău về chính sách và huy đáng ngn lực hß trợ ng°åi cao tuái tại cáng đßng ... 25

1.3. Các nghiên cău về thiÁt kÁ mơ hình và ch°¢ng trình hoạt đáng hß trợ ng°åi cao tuái dựa vào cáng đßng ... 32

1.4. Các nghiên cău về yÁu tố tác đáng đÁn nng lực tiÁp cÃn, sử dÿng các dßch vÿ và hoạt đáng hß trợ cāa ng°åi cao tuái tại cáng đßng... 39

1.5. Các nghiên cău về cáng đßng c° dân sống trên mặt n°ãc và những giải

<b>CH¯¡NG 2. C¡ Sâ LÝ LUÀN VÀ PHĂNG PHP NGHIấN CU ... 59 </b>

2.1. CÂ sỗ lý luÃn về ng°åi cao tuái ... 59

<i>2.1.1. Khái niệm ngưßi cao tuổi và ngưßi cao tuổi vạn đị sơng Hương tái định cư59 2.1.2. Đặc điểm và nhu cầu trợ giúp của ngưßi cao tuổi ... 61 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.2. CÂ sỗ lý lun v hot ỏng hß trợ ng°åi cao tuái tại cáng đßng ... 65

<i>2.2.3. Khái niệm hoạt động hỗ trợ ngưßi cao tuổi tại cộng đồng ... 68 </i>

<i>2.2.4. Yếu tố ảnh hưáng đến hoạt động hỗ trợ ngưßi cao tuổi tại cộng đồng ... 70</i>

2.3. Mát số khái niệm liên quan khác ... 70

2.4. Mát số lý thuyÁt vÃn dÿng ... 74

<i>2.4.1. Lý thuyết nhu cầu của Maslow ... 74 </i>

<i>2.4.2. Lý thuyết hệ thống sinh thái ... 75 </i>

<i>2.4.3. Lý thuyết hoạt động của ngưßi cao tuổi ... 78 </i>

2.5. Khung phân tích ... 79

2.6. Các ph°¢ng pháp nghiên cău ... 80

<i>2.6.1. Phương pháp phân tích tài liệu ... 80 </i>

<i>2.6.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi cấu trúc... 81 </i>

<i>2.6.3. Phương pháp phỏng vấn sâu ... 85 </i>

<i>2.6.4. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia ... 86 </i>

<b>NG¯àI CAO TUäI V¾N ĐỊ SƠNG H¯¡NG TÁI ĐäNH C¯ T¾I PH¯àNG H¯¡NG S¡ VÀ PH¯àNG PHÚ HÀU, THÀNH PHà HUÀ ... 88 </b>

3.1. Đặc điểm khu tái đßnh c° c° dân vạn đị sơng H°¢ng tại ph°ång H°¢ng S¢ và ph°ång Phú HÃu... 88

<i>3.1.1. Quá trình định cư của cư dân vạn đị sơng Hương ... 88 </i>

<i>3.1.2. Đặc điểm cộng đồng cư dân vạn đị sơng Hương tại địa bàn nghiên cứu .... 94 </i>

3.2. Đặc tr°ng cāa ng°åi cao ti vạn đị sơng H°¢ng tại hai khu tái ònh c HÂng SÂ v Phỳ Hu ... 101

<i>3.2.1. Trình độ học vấn ... 101 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>3.2.3. Tình trạng cư trú và quan hệ xã hội... 112 </i>

3.3. Tình trạng tiÁp cÃn mát số dßch vÿ xã hái c¢ bản cāa ng°åi cao tuái vạn ũ sụng HÂng ti òa bn nghiờn cu ... 115

<i>3.3.2. Nước sạch và vệ sinh mơi trưßng ... 119 </i>

<i>3.3.3. Thơng tin</i> ... 124

<b>CH¯¡NG 4. THĀC TR¾NG HO¾T ĐèNG Hỉ TRĀ NG¯àI CAO TI T¾I CèNG ĐâNG C¯ DÂN V¾N ĐỊ TÁI ĐäNH C¯ â PH¯àNG H¯¡NG S¡ VÀ PH¯àNG PHÚ HÀU, THÀNH PHà HUÀ ... 130 </b>

4.1. Nhu cầu hß trợ cāa ng°åi cao ti vạn đị sơng H°¢ng tại hai khu tỏi ònh c HÂng SÂ v Phỳ Hu ... 130

<i>4.1.4. Nhu cầu được tư vấn và hỗ trợ về luật pháp, chính sách... 135 </i>

4.2. Mát số hoạt đáng hò tr ngồi cao tuỏi vn ũ sụng HÂng ti hai khu tỏi ònh c HÂng SÂ v Phỳ HÃu ... 139

<i>4.2.1. Hoạt động trợ giúp y tế và chm sóc sức khỏe ngưßi cao tuổi ... 140 </i>

<i>4.2.5. Hoạt động hỗ trợ giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh ... 155 </i>

4.3. Hệ thống cung cấp hoạt đáng hß trợ ng°åi cao tuái tại cáng đßng ... 157

<i>4.3.1. Các hệ thống hỗ trợ chính thức và phi chính thức ... 157 </i>

<i>4.3.2. Đặc điểm chủ thể các hệ thống hỗ trợ chính thức và phi chính thức ... 159 </i>

4.4. Đánh giá hiệu quả thực hin v yu t nh hỗng n hot ỏng hò trợ ng°åi cao ti vạn đị sơng H°¢ng tái ònh c ti phồng HÂng SÂ v Phỳ Hu ... 163

<i>4.4.1. Những kết quả đạt được và hạn chế trong thực hiện các hoạt động hỗ trợ ngưßi cao tuổi vạn đị sơng Hương tái định cư ... 163 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<i>4.4.2. Đánh giá một số yếu tố ảnh hưáng đến hiệu quả hỗ trợ ngưßi cao tuổi vạn đị </i>

<i>sơng Hương tái định cư ... 165 </i>

<b>CHĂNG 5. THỵC NGHIịM Mễ HèNH Họ TRỵ NGI CAO TI T¾I CỉNG ĐàNG C¯ DÂN V¾N ĐỊ TÁI ịNH C CA TNH THA THIấN HUắ ... 176 </b>

5.1. CÂ sỗ xut tỏ chc thc nghim hot ỏng cơng tác xã hái nhóm vãi ng°åi cao ti theo mơ hình tâm lý - xã hái... 176

<i>5.2.3. Một số hoạt động can thiệp nhóm... 198 </i>

<i>5.2.4. Kết thúc và lượng giá hoạt động công tác xã hội nhóm ... 206 </i>

5.3. Đánh giá sự thay đái cāa thành viên nhóm tr°ãc và sau thực nghiệm mơ hình.. 213

5.4. Đề xuất giải pháp duy trì và nhân ráng <mơ hình tâm lý xã hái sẻ chia= ... 215

<i>5.4.1. Một số lưu ý trong quá trình tổ chức thực nghiệm mơ hình ... 215 </i>

<i>5.4.2. Đề xuất vai trị chun nghiệp của nhân viên cơng tác xã hội trong mơ hình . 217 5.4.3. Đề xuất biện pháp phát triển mơ hình ... 222 </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>DANH MĂC CÁC KÝ HIàU VÀ TĈ VIÀT TÂT </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

sụng HÂng tỏi ònh c ... 146

phÂng ... 148

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Bảng 5.3. Thông tin ban đầu cāa thành viên nhóm thân chā... 188

Bảng 5.4. KÁ hoạch hoạt đáng nhóm trong <mơ hình tâm lý xã hái sẻ chia= ... 191

Bảng 5.5. Tóm tắt diễn biÁn các hoạt đáng nhóm trong giai đoạn bắt đầu hoạt đáng (buái sinh hoạt 1 và 2)... 194

Bảng 5.6. KÁ hoạch thực hiện các hoạt đáng can thiệp ... 199

Bảng 5.7. Nái dung chu¿n bß các cc háp nhóm... 200

Bảng 5.8. Tóm tắt diễn biÁn hoạt đáng can thiệp (buái 3 đÁn buái 8) ... 201

Bảng 5.9. KÁt quả l°ợng giá hoạt đáng can thiệp nhóm theo mÿc tiêu cāa thành viên nhóm tr°ãc và sau khi tham gia mơ hình thực nghiệm ... 208

Bảng 5.10. L°ợng giá sự hài lịng cāa thành viên nhóm khi tham gia mơ hình thực nghiệm ... 211

Bảng 5.11. Ch°¢ng trình bi sinh hoạt kÁt thúc tiÁn trình cơng tác xã hái nhóm vãi ng°åi cao ti vạn đị sơng H°¢ng ti khu tỏi ònh c HÂng SÂ ... 212

Bng 5.12. Sự khác biệt tr°ãc và sau khi tham gia mơ hình thực nghiệm cāa thành viên nhóm ... 214

Bảng 5.13: Mô tả các hệ thống mà nhân viên cơng tác xã hái có thể tác đáng trong trợ giúp ng°åi cao tuái ... 217

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Biểu đß 3.1. Trình đá hác vấn cāa ng°åi cao tuái vạn đị sơng H°¢ng ... 102

sơng H°¢ng ... 103

H°¢ng tái đßnh c°... 110

Biểu đß 3.9. Các kênh tiÁp cÃn thơng tin cāa ng°åi cao tuái ... 124

săc khỏe tại trạm y t ... 145

vn ũ sụng HÂng tỏi ònh c ... 149

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Biểu đß 4.9. Tỷ lệ tham gia các hoạt đáng xã hái cāa ng°åi cao tuỏi vn ũ sụng HÂng tỏi ònh c ... 152

sụng HÂng tỏi ònh c ... 155

ngồi cao tuỏi vn ũ sụng HÂng tỏi ònh c ... 156

thng hò tr chính thăc ... 160

các chā thể trong hệ thống phi chính thăc... 161

trợ cāa ng°åi cao ti vạn đị sơng HÂng tỏi ònh c ... 168

tip cn cỏc hot ỏng hß trợ ... 171 Biểu đß 5.1. Sự khác biệt về nhu cầu hß trợ giữa các nhóm ti ... 185

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

S¢ đß 2.1. Các cấp bÃc nhu cầu cāa con ng°åi theo lý thuyt ca Maslow ... 74

SÂ ò 2.2. Khung phõn tớch nghiờn cu ... 80

SÂ ò 3.1. Quỏ trỡnh ònh c ca c dõn vn ũ sụng HÂng ti tnh Tha Thiờn Hu ... 89

SÂ ò 3.2. SÂ đß phân bố các khu tái đßnh c° c° dân vn ũ sụng HÂng ... 91

SÂ ò 5.1. Mỏt s ngn lực hß trợ hoạt đáng cơng tác xã hái nhúm ... 190

SÂ ò 5.2. Vò trớ ngòi ca thnh viên nhóm trong bi sinh hoạt thă hai ... 192

S¢ ò 5.3. TÂng tỏc nhúm trong buỏi sinh hot 4 ... 204

SÂ ò 5.4. TÂng tỏc nhúm trong buỏi sinh hot 6 ... 205

SÂ ò 5.5. TÂng tỏc nhúm trong buỏi sinh hot 7 ... 206

SÂ ò 5.6. Cỏc h thống và mối quan hệ giữa các hệ thống ... 218

SÂ ò 5.7. Cỏc bóc lp k hoch trong mụ hình thực nghiệm ... 221

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>Mâ ĐÀU </b>

xu hóng ny khi nm ỗ vò trớ l mỏt trong mồi nóc có tốc đá già hóa dân số cao

đ°ợc cho rằng s¿ tác đáng bất lợi tãi sự phát triển về con ng°åi và kinh tÁ xã hái

Tr°ãc tác đáng cāa tình trạng già hóa dân số, việc phát triển các hoạt đáng

<loại trừ xã hái= [27, 51, 76, 127, 167]. Tại Việt Nam, để thích ăng vãi quỏ trỡnh gi

chÂng trỡnh hò tr NCT nhm m bảo cuác sống cả về mặt vÃt chất lÁn tinh thần.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

vÁn đang nằm ngoài hệ thống an sinh xã hái và rất cần đÁn sự hß trợ [1, 63, 106].

đåi nay, truyền thống tốt đẹp cāa dân tác Việt Nam là kính già nh°ång trẻ. Việc tá

đã đ°ợc thực hiện trong nhiều nm, nh°ng phải đÁn nm 2010, mãi tạo nên cuác <di

n°ãc sơng H°¢ng. Chính sách này đã mang lại nhiều thành tựu đáng kể nh° án đßnh

n°ãc= mà thay th bng chò ỗ c ònh, an ton trờn mt t. Tuy nhiờn, chớnh trong

HÂng tỏi ònh c thớch nghi vãi cuác sống mãi. VÃy, thực trạng các hoạt đáng hß

đÁn hoạt đáng hß trợ này? Các hoạt đáng hß trợ đã đáp ăng nhu cầu cāa NCT vn ũ sụng HÂng ỗ mc no? T gúc đá thực hành công tác xã hái, làm thÁ nào để hß

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

trợ NCT vạn đị sụng HÂng tỏi ònh c hũa nhp xó hỏi tt h¢n? Và gợi ý những

<i><b>của tỉnh Thừa Thiên Huế=. Mát mt, ý tỗng nghiờn cu ny c k tha t kt </b></i>

ỏo ca ý tỗng th hin ỗ chớnh vic nghiên cău hß trợ NCT thuác cáng đßng c°

h°ãng đÁn làm rõ tính dễ tán th°¢ng cāa NCT vạn ũ sụng HÂng khi phi i din

HÂng tỏi ònh c ti tnh Tha Thiờn Hu. Trờn cÂ sỗ ú, nghiên cău sinh đề xuất

<b>2. Măc đích và nhiám vă nghiên cću </b>

<i><b>2.1. Mục đích nghiên cứu </b></i>

c° dân vn ũ tỏi ònh c ỗ tnh Tha Thiờn Hu. Trờn cÂ sỗ ny, hóng n vic

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<i><b>2.2. Nhim v nghiờn cu </b></i>

Trờn cÂ sỗ mc đích đã đề cÃp, nhiệm vÿ cāa nghiên cău bao gßm:

Đánh giá, phân tích nhu cầu hß trợ và mơ tả thực trạng các hoạt đáng hß trợ

sơng HÂng tỏi ònh c trờn cÂ sỗ ú, cng nh° các kÁt quả nghiên cău đề xuất

sơng H°¢ng tái đßnh c° và vai trị cāa nhân viên cơng tác xã hái (NVCTXH) trong mơ hình.

<b>3. Đái t°āng, khách thÅ và ph¿m vi nghiên cću </b>

<i><b>3.1. Đối tượng nghiên cứu </b></i>

Đối t°ợng nghiên cău là Hoạt đáng hß trợ NCT tại cáng đßng c° dân vạn đị tái đßnh c°.

<i><b>3.2. Khách thể nghiên cứu </b></i>

Gia đình/ng°åi chm sóc NCT tại cáng đßng c° dân vạn đị tái đßnh c°

Nơng dân, Đồn Thanh niờn Cỏng sn Hò Chớ Minh phồng HÂng S¢, ph°ång Phú

<i><b>3.3. Phạm vi nghiên cứu </b></i>

<i><b>Phạm vi không gian: Nghiên cău đ°ợc thực hiện tại 2 khu tái đßnh c° cāa c° </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

dân vn ũ sụng HÂng, bao gòm khu tỏi ònh c° ph°ång Phú HÃu và ph°ång H°¢ng S¢ thuác thành phố HuÁ, tỉnh Thừa Thiên HuÁ.

<i><b>Phạm vi thời gian: Nghiên cău đ°ợc thực hiện trong khoảng thåi gian 3 nm, </b></i>

04 nm 2022 đÁn tháng 5 nm 2023, do cú mỏt giai on di bò giỏn on bỗi đại

c° trên bå từ nm 2009 - 2010.

nh°ng trong luÃn án này, nghiên cău sinh chỉ tÃp trung vào các hoạt đáng hß trợ

đáng xã hái; Hß trợ việc làm và sinh kÁ; Trợ giúp pháp lý; Hß trợ giảm nhẹ thiên tai, dßch bệnh.

<b>4. Câu hßi nghiên cću </b>

tái đßnh c° đang đ°ợc thực hiện tại cáng đßng? Măc đá đáp ăng cāa các hoạt đáng

<b>5. GiÁ thuyÁt nghiên cću </b>

đßng khác. Để án đßnh cuác sống sau tái đßnh c°, NCT vạn đị sơng H°¢ng đ°ợc

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

- Các hoạt đáng hß trợ NCT vạn đị sơng HÂng tỏi ònh c ti cỏng òng nh

ỏp ng đ°ợc nhu cầu cāa nhóm xã hái đặc thù này.

đ¿y hịa nhÃp xã hái cho NCT vạn đị sơng HÂng tỏi ònh c.

<i><b>6.1. Ý nghĩa của luận án </b></i>

<i>6.1.1. Ý nghĩa khoa học </i>

đßnh c°...Trong bối cảnh già húa dõn s ang tng lờn nhanh chúng ỗ nhiu quốc

các n°ãc s¿ phải sãm đối mặt vãi áp lực gánh nặng ngân sách chi phí cho an sinh xã

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

đßng là mát xu h°ãng đúng đắn nhằm phát huy đ°ợc sự tham gia cāa NCT, gia đình, cáng đßng và Nhà n°ãc trong việc hß trợ NCT.

<i>6.1.2. Ý nghĩa thực tiễn </i>

đßnh c°. Do đó, những kÁt ln đ°ợc trình bày trong nghiên cău về đặc điểm, nhu

đảm bảo an sinh xã hái thích ăng vãi già hóa dân số.

đào tạo sinh viên, hác viên chuyên ngành Công tác xã hơß, cán bá/nhân viên cơng

HÂng hu ònh c sau cuỏc <di dåi lßch sử= từ mặt n°ãc lên sinh sống trên mặt đất.

đßnh l°ợng, kÁt quả nghiên cău đã cho thy tớnh d tỏn thÂng v nhu cu hò tr

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Tính mãi cāa luÃn án cũng thể hiện khi kÁt quả nghiên cău đã chỉ ra những

tái đßnh c°. Để từ đó, phân tích và đề xuất những giải pháp hß trợ từ góc đá cơng tác

<b>Ch°¢ng 1. Tång quan tình hình nghiên cću liên quan đÁn đÃ tài </b>

liên quan đÁn vấn đề hß trợ NCT tại cáng òng trờn th giói v ỗ Vit Nam. Bao

<b>ChÂng 2. C¢ sã lý luÁn và ph°¢ng pháp nghiên cću </b>

Trong chÂng 2, lun ỏn trỡnh by cỏc cÂ sỗ lý lun v NCT v hot ỏng hò

cÂ bn. Phân tích các lý thut và ph°¢ng pháp đ°ợc sử dÿng vào q trình nghiên

<b>Ch°¢ng 3. Đ¿c điÅm khu tái đånh c° và đ¿c tr°ng cąa ng°ái cao tuåi v¿n đị sơng H°¢ng tái đånh c° t¿i ph°áng H°¢ng S¢ và ph°áng Phú HÁu, thành phá HuÁ </b>

Ch°¢ng 3 mô tả đặc điểm về kinh tÁ - xã hái, dân c° cāa các khu tái đßnh c°

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

c° dân vạn đị sơng H°¢ng tại ph°ång HÂng SÂ v phồng Phỳ Hu. òng thồi, phõn tích các đặc tr°ng xã hái về trình đá hác vấn, việc làm, thu nhÃp, tình trạng c°

đị sơng HÂng ang sinh sng ti hai òa bn ny.

<b>ChÂng 4. Thc trng hot ộng hỗ tr ngỏi cao tuồi t¿i céng đãng c° dân v¿n đị sơng H°¢ng tái đånh c° ã ph°áng H°¢ng S¢ và ph°áng Phú HÁu, thnh phỏ Hu </b>

sụng HÂng tỏi ònh c ỗ Tha Thiên HuÁ. Qua đó, đánh giá khả nng đáp ăng nhu

<b>ChÂng 5. Thc nghiỏm mụ hỡnh hỗ tr ngỏi cao tuåi t¿i céng đãng c° dân v¿n đò tái đånh c° cąa tãnh Thĉa Thiên HuÁ </b>

Ch°¢ng 5 đề xuất và trình bày quá trình thực nghim mỏt mụ hỡnh hò tr

ònh c phồng HÂng S¢. Những kÁt quả đúc kÁt từ q trình thực nghim c

c trỡnh by c th ỗ nỏi dung ch°¢ng này.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<b> TäNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CĆU LIÊN QUAN ĐÀN ĐÂ TÀI </b>

Trong ch°¢ng này, nghiên cău sinh táng hợp các xu h°ãng nghiên cău liên quan đÁn hß trợ NCT tại cáng đßng. Bao gßm: Nghiên cău về quan im v phÂng

sỏch v huy ỏng nguòn lc hò trợ NCT tại cáng đßng; Nghiên cău về thiÁt kÁ mụ hỡnh v chÂng trỡnh hot ỏng hò tr NCT tại cáng đßng; Nghiên cău về những

đßng; Nghiên cău về hoạt đáng cơng tác xã hái trong hß trợ NCT tại gia đình và

<b>1.1. Các nghiên cću v quan im v phÂng phỏp hỗ tr ngỏi cao tuåi t¿i céng đãng trong công tác xã héi </b>

trong l*nh vc cụng tỏc xó hỏi m cũn ỗ cỏc l*nh vực khác. Trên thÁ giãi, vấn đề hß

ạng thể chất khác có ngn lực kinh tÁ xã hái hạn chÁ. Nghiên cău này cũng

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

đã nhấn mạnh đÁn sự đßnh hình về chính sách xã hái và các ch°¢ng trình can thiệp

chm sóc phịng ngừa để giúp NCT già đi tại chß mát cách khỏe mạnh là quan điểm

càng tng lên cāa mạng l°ãi xã hái và gia đình nhằm h°ãng đÁn xu h°ãng già hóa

trong gia đình hoặc ng°åi hàng xóm/bạn bè thân thiÁt [59, 89, 137, 144]. Quan điểm hß trợ NCT tại cáng đßng từ các nghiên cău đã phân tích mặc dù đ°ợc tiÁp

Trong quan điểm cāa công tác xã hái, những nghiên cău đã có cũng xác đßnh

trong và ngồi n°ãc đã cơng bố gần đây đều cho rằng: NCT đ°ợc coi là nhóm dễ bß

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

cầu hß trợ cāa há lại càng lãn [167]. NCT cũng có xu h°ãng ngày càng cần và đòi

ngày càng đ°ợc nâng cao h¢n so vãi tr°ãc đây [118]. Có thể thấy rằng, quan điểm

quan điểm cāa công tác xã hái hóng n vic cung cp nhiu dòch v hÂn cho NCT và gia đình cāa há, cũng nh° nên phỏt trin cỏc dòch v mói ỗ hai cp ỏ thực

cơng tác chm sóc NCT hiện nay [6, 7, 10].

nóc phỏt trin m xu hóng ny ó trỗ nên phá biÁn trên tồn cầu, các n°ãc đang

đßng [152]. Hình thăc hß trợ NCT tại cáng đßng cũng ang l xu hóng bỗi hỡnh

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

thăc này đ°a lại khá nhiều lợi ích đảm bảo an sinh xã hái trong phát triển bền vững ç những quốc gia có tình trạng dân số già, bao gßm cả những n°ãc phát triển và đang phát triển. Đây cũng chính là quan điểm hß trợ NCT khỏ phỏ bin ỗ cỏc chớnh

hnh ỏng quc tÁ Madrid về NCT tại Hái nghß ThÁ giãi lần thă hai về việc các

nng to lãn cāa sự già hóa dân số [38]. Ngồi ra, các cơng trình nghiờn cu trờn th

v gia ỡnh [113], bỗi khụng phải chính phā nào cũng có thể đā điều kiện kinh t

i vói phÂng phỏp hò tr NCT tại cáng đßng, nái bÃt lên là xu h°ãng chm

đÁn hai ý ngh*a cāa chm sóc cáng đßng. Theo đó, ngh*a ráng cāa chm sóc cáng đßng biểu thß sự chm sóc cāa cáng đßng đối vãi NCT và đ°ợc liên kÁt vãi sự giúp đỡ hàng ngày từ những ng°åi hàng xóm, sự tßn tại cāa nhiều hình thăc xã hái hóa,

sóc NCT đ°ợc thực hin bỗi cỏc tỏc nhõn xó hỏi khỏc nhau, vớ nh° các tá chăc, trung tâm chm sóc ban ngày, mơ hình liên thÁ hệ, các tá chăc và hiệp hái tình

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

nguyện. Theo cách hiểu này, chm sóc cáng đßng đề cÃp đÁn hai khái niệm <chm

Trong khi đó, quan điểm <chm sóc bỗi cỏng òng= nhn mnh n s cam kt ca

đßng đảm nhÃn. Trong mát nghiên cău khác cơng bố sau đó cāa Zhou và Walker đã

chm sóc săc khỏe và xã hái [177]. Các loại hình dßch vÿ ny c cung cp bỗi h

chm súc gia ỡnh và những ng°åi khác (bạn bè, hàng xóm...). Nh° vÃy, có thể thấy

nhất [81].

<small>1</small> Tá chăc Y tÁ ThÁ giãi đßnh ngh*a chm sóc táng hợp là các dßch vÿ đ°ợc quản lý và cung

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

tiÁp cÃn chm sóc ICOPE (Integrated Care for Older People). Ph°¢ng pháp

đánh giá s¿ tạo ra mát xu h°ãng mãi về chm sóc hß trợ NCT hiện nay và trong t°¢ng lai. Mát số quốc gia cũng đã ăng dÿng ph°¢ng pháp ICOPE để phát triển hệ

<b>1.2. Các nghiên cću vÃ chính sách và huy ộng nguón lc hỗ tr ngỏi cao tuồi ti cộng óng </b>

nh tng trỗng kinh t, lao ỏng - việc làm, chm sóc săc khỏe, quan hệ gia đình,

NCT th°ång đề cÃp đÁn hệ thống chính sách chm sóc săc khỏe và các ch°¢ng

cấp để mái ng°åi nhÃn đ°ợc liên tÿc các hoạt đáng nâng cao săc khỏe, phịng ngừa bệnh tÃt, ch¿n đốn, điều trß, quản lý bệnh tÃt, phÿc hßi chăc nng và các dßch vÿ chm sóc giảm nhẹ, đ°ợc phối hợp giữa các cấp và các đßa điểm chm sóc trong và ngoài ngành y tÁ, và theo nhu cầu cāa há trong suốt cuác đåi

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

nm 1980, Chính phā NhÃt Bản đã sãm đ°a ra những chiÁn l°ợc, giải pháp chính

nm 1960, chính phā đã phải xem xét các khía cạnh về tài chính cāa y tÁ, chính sách

cũng t°¢ng tự nh° trong nghiên cău cāa Dai về sự phát triển chính sách hò tr NCT ỗ Trung Quc [97]. Dai cho rằng: xây dựng các chính sách hß trợ gia đình đ°ợc coi

chm sóc NCT tốt h¢n tại gia đình và cáng đßng [130].

Để hồn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hái cho NCT cần phải xem xét đÁn nhiều yÁu tố. Không chỉ chú tráng vào chm sóc NCT hay hß trợ gia đình mà

chm súc sc khe di hn cho NCT ỗ Hòng Kông, tác giả Chi [90] đã đề cÃp đÁn

Pháp, Đăc, Bỉ, Hà Lan cũng có những kÁt ln t°¢ng đßng [139]. Theo đó, tác giả

Nhà n°ãc. Nghiên cău này cũng nói tãi yÁu tố về sự <tự do lựa chán= (Free

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

bảo hiểm, tham gia vào mạng l°ãi việc làm để tạo ra phúc lợi hay tham gia vo h

cÂ sỗ bn tr cỏt chớnh ca h thống an sinh xã hái: việc làm và thu nhÃp tối thiểu,

NCT khơng có l°¢ng h°u và có nguy c¢ <lát l°ãi= an sinh xã hái, nhiều nghiên cău đã đßnh h°ãng các giải pháp an sinh xã hái hß trợ cho nhóm này. Tác giả Giang

NCT có điều kiện khó khn, cũng nh° xem xét măc hỗng v cỏch thc hò tr cho

thỳc y mi quan hệ giữa các thÁ hệ, giữa NCT và cáng đßng, xã hái [46].

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

kể đÁn việc tiÁt kiệm chi phí và chất l°ợng dßch vÿ. Quỏ trỡnh t nhõn húa ỗ cỏc

lng dòch v [157]. Khi thay đái chính sách từ Nhà n°ãc phúc lợi sang t° nhân

đáng hß trợ hoặc dßch vÿ xã hái cho NCT. Các tác giả đã bày tỏ rằng t° nhân hóa

chm sóc NCT tốt h¢n.

bàn đÁn chính sách hß trợ NCT ỗ Trung Quc trong nhng thp niờn gần đây.

sách °u đãi để phát triển các c¢ sỗ chm súc NCT ca khu vc t nhõn, chng hạn nh° miễn thuÁ, trợ cấp cho gi°ång mãi và gi°ång hiện có, giao đất hoặc cho thuê để xây mãi và giảm giá dßch vÿ tiện ích. S <cỗi mỗ= trong chớnh sỏch chm súc NCT nh° °u đãi về trợ cấp đã tạo điều kiện cho các nhà đầu t°, các doanh nghiệp

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

giải qut gánh nặng tài chính cāa tình trạng <nhÃp viện xã hái= mà NhÃt Bản phải đối mặt trong những nm 1970. Theo đó, chính phā NhÃt Bản đã chuyển tráng tâm

đáng cāa t° nhân hóa các dßch vÿ chm sóc tại nhà đối vãi điều kiện việc làm và tá

nhân hóa đã dÁn đÁn tng c°ång công việc và điều kiện việc làm xấu đi.

đích trao quyền cho ng°åi già yÁu. Nghiên cău cāa Fersch và Jensen đã chia sẻ

chm sóc ti nh ỗ an Mch [104]. Hai tỏc gi ny đã kÁt luÃn rằng quá trình t°

n°ãc phúc lợi tiÁp tÿc chßu trách nhiệm chính trong việc cung cấp dßch vÿ chm sóc

đßnh bằng cách cung cấp cho há c¢ hái thốt ra ngồi thơng qua việc xây dựng

đÁn sự tham gia cāa khu vực t° nhân trong việc cung cấp các c¢ hái giáo dÿc suốt đåi cho NCT. Điều này cũng phù hợp vãi quan điểm thực thi chính sách nhằm

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

h°ãng đÁn sự già hóa tích cực và già hóa tại chß<small>2</small> cāa NCT m WHO ó khỗi xóng. Wiles v cỏng sự cho rằng <già hóa tại chß= cũng là tht ngữ phá biÁn đ°ợc °a chuáng cāa các nhà hoạch đßnh chính sách, nhà cung cấp dßch vÿ y tÁ và

chính sách h°ãng đÁn già hóa tích cực và già hóa tại chß s¿ là xu h°ãng chính sách

NCT cũng là ý kiÁn đề xuất trong mát số cơng trình nghiên cău gần đây. Điển hình nh nghiờn cu v chớnh sỏch chm súc NCT ỗ Việt Nam cāa Trßnh Duy Ln, tác

chm sóc NCT bằng cách <cân đối lại hệ thống chính sách theo các chā thể chm

trong l*nh vực chm sóc săc khỏe NCT thích ăng vãi già hóa dân số đang tng lên

là điểm đáng l°u ý trong các nghiên cău về hệ thống chm sóc NCT từ tr°ãc tãi

nh° trên thß tr°ång; thay vào đó, nhà n°ãc s¿ cung cấp các khoản trợ cấp để giúp

<small>2</small> Tá chăc Y tÁ thÁ giãi đßnh ngh*a già hóa tại chß - tăc là khả nng NCT đ°ợc sống trong gia đình và cáng đßng cāa há mát cách an toàn, đác lÃp và thoải mái, bất kể tuái tác, thu nhÃp hay trình đá cāa nng lực nái tại, cũng là biện pháp đ°ợc WHO khuyÁn khích bỗi iu ny thồng c coi l tt hÂn cho NCT và cũng có thể có lợi thÁ tài chính đáng kể về chi phí chm sóc săc khỏe

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

các gia đình lựa chán cách đáp ăng nhu cầu chm sóc cāa NCT là các luÃn điểm đ°ợc đề cÃp trong nghiên cău cāa Morel [139] hay cāa Şahin và cáng sự [148].

đßng, cũng nh° các hệ thống mà mát cá nhân (NCT) có liên quan. Tác giả Giang

ng°åi thân trong gia đình nh° vợ/chßng, con, cháu. TiÁp đÁn là các nhân viên y tÁ

gia đình là chß dựa vững chắc nhất, có khả nng giúp cho NCT v°ợt qua những

ng°åi quen trong cáng đßng cũng th°ång đ°ợc NCT tìm đÁn khi gặp khó khn. Nh° nghiên cău cāa Phạm Vũ Hồng [21], đã chỉ ra 4 ngn lực chính đã và đang

n°ãc và dßch vÿ cơng; (3) Tá chăc tự nguyện và các tá chăc phi chính phā; (4) Khu

n°ãc ta hiện nay, vãi tình trạng thu nhÃp bình quân đầu ng°åi ch°a cao và hệ thống an sinh có đá bao phā thấp là những thách thăc hiện thực trong chm sóc săc khỏe NCT. Trong t°¢ng lai, s¿ có hàng triệu NCT cần đÁn các hoạt đáng hß trợ xã hái

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

<b>1.3. Các nghiên cću vÃ thiÁt kÁ mơ hình v chÂng trỡnh hot ộng hỗ tr ng°ái cao tuåi dāa vào céng đãng </b>

đây, vào nm 2021, nhóm tác giả bao gßm Cugmas và cáng sự [96] đã thảo luÃn về

đáng dựa vào cáng đßng khác nhau để hß trợ cho NCT và gia đình cāa há. Các mơ hình nh° nhà d°ỡng lão, nhà xã hái, khu tÃp thể, làng dành cho NCT, cùng vãi các

đáng thm hỏi qua điện thoại, chm sóc tại nhà và cáng đßng và các dßch vÿ dnh cho gia ỡnh.

nh ỗ Hoa K, chớnh quyền các bang đã tá chăc mát số ch°¢ng trình c liờn

trỡnh dinh dng cỏng òng v ChÂng trỡnh dinh d°ỡng giao tÃn nhà là những ch°¢ng trình dinh d°ỡng quan tráng đ°ợc cung cấp thông qua Đạo lut v ngồi

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

NCT ỗ khu vực nông thôn thuác tỉnh ChiÁt Giang, Trung Quốc. Số ng°åi tham gia

đảm bảo đ°ợc tám yÁu tố: (1) Dßch vÿ hß trợ cáng đßng và chm sóc săc khỏe, (2)

nh° trong việc thiÁt kÁ lại không gian cơng cáng, các dßch vÿ chm sóc săc khỏe và

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

chm sóc tại nhà cho NCT. Longo và Notarnicola cũng đã mơ tả các dßch vÿ chm

đình là mát trong những dßch vÿ cốt lõi da vo cỏng òng cho ngồi gi yu ỗ

ỗ Israel những ng°åi chm sóc gia đình tiÁp tÿc đóng vai trị quan tráng trong việc chm sóc ngay cả khi có mát nhân viên chm sóc tại nhà c tr lÂng lm vic

ban u; Phc hòi chc nng cho ng°åi khuyÁt tÃt; Chm sóc ban ngày; Chm sóc

ng°åi già và gia đình há sự chm sóc bỏ sung, chm súc ngh ngÂi v cỏc hò tr

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

[176] cũng cho thấy các dßch vÿ chm sóc dựa vào cáng đßng dành cho NCT ç

đßng giữa nơng thơn và thành thß. Những dßch v ny ó cú nh hỗng rt tớch cc

nng nhÃn thăc cāa NCT.

đ°ợc cung cấp trong mơ hình tích hợp tại NhÃt Bản bao gßm: Chm sóc săc khe, chm súc di hn, hò tr nh ỗ, hò tr sinh k, phỏt trin cỏc chÂng trỡnh t lực và

đßnh rằng NhÃt Bản đã thử nghiệm nhiều cách tiÁp cÃn khác nhau để giải quyÁt

đ°ợc mát s quc gia ỗ chõu u ỏp dng. Tỏc gi Robertson trong nghiên cău về <Tích hợp chm sóc săc khỏe và chm sóc xã hái= [146] đã giãi thiệu mát số mơ

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

hình chm súc tớch hp cho NCT ỗ an Mch, Anh, Phn Lan, Na Uy, Bắc Ai Len.

hình th°ång là có sn thụng qua chÂng trỡnh bao gòm: òa im vin dng lóo, c hò tr chò ỗ, chm súc ban ngày, chm sóc trung gian và phÿc hßi chăc nng, chm sóc gia đình 24 giå (chm sóc cá nhân và điều d°ỡng tại nhà), bữa n trên mâm, và chm sóc tr°ãc [146]. Liên quan tãi loại mơ hình này, nghiên cău sau đó

ngày c¢ bản, chm sóc săc khỏe phù hợp, và kÁt nối hệ thống y tÁ chính vãi các

ngn chặn bệnh sa sút trí tuệ, quản lý bệnh mãn tính và quản lý thuốc có giám sát, và

đó là sự tớch hp ca cỏc doanh nghip òa phÂng v ngồi lón tuỏi ti òa phÂng tng cồng kh nng ca c dõn òa phÂng/cỏng òng.

<Lng= i din cho mát mơ hình hß trợ xã hái nhằm mÿc đích nâng cao sự tham

</div>