luận án tiến sĩ đầu tư công cho phát triển chuỗi giá trị sản phẩm nhãn ở tỉnh hưng yên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.15 MB, 204 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>HÞC VIÞN NƠNG NGHIÞP VIÞT NAM </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LÜI CAM ĐOAN </b>

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cću cąa riêng tơi, các kÁt quÁ nghiên cću đ°āc trình bày trong luÁn án là trung thāc, khách quan và ch°a từng dùng đÅ bÁo vß lÃy bÃt kỳ hßc vã nào.

Tơi xin cam đoan rằng mßi sā giúp đÿ cho viòc thc hiòn lun ỏn ó c cỏm Ân, các thơng tin trích d¿n trong ln án này đÃu đ°āc chá rõ nguån gãc.

<b>NguyÅn Đąc Trung </b>

<i>Hà Nội, ngày 23 tháng 01 năm 2024</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>LÜI CÀM ¡N </b>

Trong suãt thßi gian hßc tÁp, nghiên cću và hồn thành ln án: <ĐÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên=, tôi đã nhÁn đ°āc sā h°áng d¿n, chá bÁo tÁn tình cąa các thÅy cô giáo, sā giúp đÿ, đßng viên cąa b¿n bè, đång nghißp và gia đình.

Nhân dãp hồn thành ln án, cho phép tơi c by tỏ lũng kớnh tròng v bit Ân sâu sắc TS. NguyÇn ViÁt Đăng và TS. QuyÃn Đình Hà đã tÁn tình h°áng d¿n, dành nhiÃu cơng sćc, thßi gian và t¿o điÃu kißn cho tơi trong st q trình hßc tÁp và thāc hißn đÃ tài.

Tơi xin bày tá lịng biÁt ¢n chân thành tái Ban Giám đãc, Ban Qn lý đào t¿o, Bß mơn Kinh tÁ nơng nghißp và Chính sách, Khoa Kinh tÁ và PTNT - Hßc vißn Nơng nghißp Vißt Nam đã tÁn tình giúp đÿ tơi trong q trình hßc tÁp, thāc hißn đÃ tài và hồn thành ln án.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n tÁp thÅ lãnh đ¿o, cán bß viên chćc Tr°ßng Đ¿i hßc Tài Chính - Qn trã kinh doanh, Bß Tài chính đã giúp đÿ và t¿o điÃu kißn cho tơi trong st q trình thāc hißn đÃ tài.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n sā giúp đÿ cąa các c¢ quan, đ¢n vã và các cán bß cơng chćc, viên chćc tánh H°ng n, các tß chćc và cá nhân tham gia trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yên đã giúp đÿ tôi thu thÁp thông tin trong q trình thāc hißn ln án.

Ci cùng, tơi xin chõn thnh cm Ân gia ỡnh, ngòi thõn, bn bè, đång nghißp đã t¿o mßi điÃu kißn thuÁn lāi và giúp đÿ tơi vÃ mßi mặt, đßng viên khun khích tơi hồn thành ln án./.

<b> NguyÅn Đąc Trung </b>

<i>Hà Nội, ngày 23 tháng 01năm 2024</i>

<i><b> Nghiên c</b></i><b>ąu sinh </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>MĀC LĀC </b>

1.2. Măc tiêu nghiên cću cąa đÃ tài 6

1.3. Đãi t°āng và ph¿m vi nghiên cću 6

1.4. Nhÿng đóng góp mái cąa luÁn án 7 1.5. í ngha khoa hòc v thc tiần cąa luÁn án 8 PHÄN 2. C¡ Sà LÝ LN VÀ THĀC TIỈN VÂ ĐÄU T¯ CƠNG CHO PHÁT

TRIÄN CHI GIÁ TRâ SÀN PHỈM NHÃN 10 2.1. C¢ sá lý luÁn vÃ đÅu t° công và đÅu t° công cho chuái giá trã sÁn phầm nhón 10 2.1.1. Mòt só khỏi nißm có liên quan 10 2.1.2. Tßng hāp đặc điÅm đÅu t° công trong cho chuái giá trã sÁn phÇm nhãn 21 2.1.3. Vai trị cąa đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá tró sn phầm nhón 23 2.1.4. Nòi dung nghiên cću vÃ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.2.1. Kinh nghißm đÅu t° cơng á mßt sã qc gia 33 2.2.2. Kinh nghißm á mßt sã óa phÂng ỏ Viòt Nam 39 2.2.3. Bài hßc kinh nghißm vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm

PHÄN 3. PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĆU 49

3.1.1. TiÁp cÁn theo khu vāc công và khu vāc t° 49 3.1.2. Ph°¢ng pháp tiÁp cÁn theo chuái giá trã 49 3.1.3. Ph°¢ng pháp tiÁp cÁn theo vùng 50 3.1.4. Ph°¢ng pháp tiÁp cÁn theo quy mơ sÁn xt 50

3.3. Ph°¢ng pháp chßn điÅm nghiên cću 52 3.3.1. Đặc điÅm phát triÅn nhãn á H°ng Yên 52

3.3.3. Chßn m¿u điÃu tra và khÁo sát 55 3.4. PhÂng phỏp thu thp só liòu 55 3.4.1. Thu thÁp thông tin thć cÃp 55 3.4.2. Thu thÁp thơng tin s¢ cÃp 55 3.5. Ph°¢ng pháp xử lý và phân tích sã lißu 57 3.5.1. Ph°¢ng pháp thãng kê mơ tÁ 57

3.5.3. Cơng că phân tích xử lý sã lißu 58 3.5.4. PhÂng phỏp tớnh hiòu qu s dng vãn ICOR 58

3.6.1. Nhóm chá tiêu đánh giá vÃ thāc tr¿ng các tác nhân tham gia vào chuái giá trã nhãn và các bên tham gia vào cung cÃp đÅu t° công 59 3.6.2. Nhóm chá tiêu đánh giá vÃ nhu cÅu đÅu t° cơng 59 3.6.3. Nhóm chá tiêu đánh giá vÃ thāc tr¿ng đÅu t° công cho phát triÅn chuái

giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên 59 3.6.4. Nhóm chá tiêu đánh giá vÃ hißu q đÅu t° cơng 60 3.6.5. Nhóm chá tiêu đánh giá các yÁu tã Ánh h°áng đÁn hißu q đÅu t° cơng

cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn 60

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

PHÄN 4. THĀC TR¾NG VÀ GIÀI PHÁP ĐÄU T¯ CÔNG CHO PHÁT TRIÄN CHI GIÁ TRâ SÀN PHỈM NHÃN à TàNH H¯NG YÊN 61 4.1. Thāc tr¿ng vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn á

4.1.1. Đánh giá thāc tr¿ng các tác nhân tham gia vào chuái giá trã nhãn 61 4.1.2. Đánh giá nhu cÅu đÅu t° công cho chuái giá trã sÁn phÇm nhãn 69 4.1.3. Thāc tr¿ng đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn 79 4.1.4. KÁt q và hißu q đÅu t° cơng 110 4.2. Các yÁu tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn

4.2.1. Nhân lāc và vÁt lāc thāc hißn và quÁn lý đÅu t° công 116 4.2.2. KhÁ năng tài chính cąa tánh 118 4.2.3. Năng lāc cąa các tác nhân tham gia vào chi giá trã sÁn phÇm 120

4.2.5. Chính sách đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn 124 4.3. GiÁi pháp đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn trên đãa

4.3.1. GiÁi pháp vÃ nâng cao hißu q chính sách đÅu t° cơng 127 4.3.2. GiÁi pháp vÃ nâng cao hißu quÁ vÃ quÁn lý nhà n°ác 129 4.3.3. GiÁi pháp vÃ vãn đÅu t° 130 4.3.4. GiÁi pháp vÃ nâng cao c¢ sá h¿ tÅng 131 4.3.5. GiÁi pháp vÃ nâng cao năng lāc cán bß quÁn lý 132 4.3.6. GiÁi pháp vÃ liên kÁt, xúc tiÁn th°¢ng m¿i, phân phãi sÁn phÇm 133 4.3.7. GiÁi pháp đãi vái khâu sÁn xuÃt, trång nhãn và nguån cung cÃp đÅu vào

4.3.8. GiÁi pháp đãi vái khâu s¢ chÁ, chÁ biÁn 139 4.3.9. GiÁi pháp vái khâu thu mua và tiêu thă sÁn phÇm nhãn. 140 PHÄN 5. KÀT LUÀN VÀ KIÀN NGHâ 143

Danh măc các cơng trình đã công bã liên quan đÁn luÁn án 147

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>DANH MĀC CÁC CHĀ VI¾T TÂT </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>DANH MĀC BÀNG </b>

3.1. Thāc tr¿ng sÁn xuÃt nhãn tánh H°ng Yên năm 2020 54 3.2. Sã l°āng m¿u điÃu tra theo cÃp và theo đ¢n vã 56 3.3. Phân bò óa im v mu iu tra cÂ sỏ sn xuÃt nhãn trên đãa bàn tánh

3.4. Sã l°āng m¿u điÃu tra khâu cung cÃp đÅu vào và khâu đÅu ra cho sÁn

4.1. Các tác nhân tham gia vào khâu sÁn xuÃt nhãn tánh H°ng Yên 63 4.2. Đặc điÅm cąa các tác nhân tham gia vào khâu sÁn xuÃt nhãn tánh H°ng Yên 64 4.3. C¢ sá cung cÃp đÅu vào sÁn xuÃt nhãn 65 4.4. Các c¢ sá thu gom nhãn t°¢i. 66 4.5. C¢ sá chÁ biÁn nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yên 67 4.6. Khâu thÂng mi (phõn phói sn phầm) trờn óa bn tánh H°ng Yên 68 4.7. Tßng nhu cÅu vãn đÅu t° cơng vào sÁn xt sÁn phÇm nhãn giai đo¿n

4.10. Nhu cÅu vÃ đißn cąa các khâu trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á H°ng Yên 72 4.11. Nhu cÅu vÃ thuỷ lāi cąa các khâu trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á

4.12. Nhu cÅu vÃ hß thãng chÁ biÁn cąa các khâu trong chuái giá trã sÁn phÇm

4.13. Nhu cÅu vÃ chā cąa các khâu trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á H°ng Yên 74 4.14. Nhu cÅu á Khâu cung cÃp dãch vă đÅu vào sÁn xuÃt nhãn 75 4.15. Vãn đÅu t° công v tòng sn phầm ngnh nụng nghiòp tỏnh Hng Yờn

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

4.18. Tßng hāp thāc tr¿ng và nhu cÅu vÃ vãn đÅu t° công và vãn đÅu t° dãch vă công cho phát triÅn sÁn phÇm nhãn H°ng Yên giai đo¿n 2016-2021 83 4.19. Hißn tr¿ng đ°ßng giao thơng cho các vùng trång nhãn 84 4.20. Thāc tr¿ng đÅu t° hß thãng giao thơng cho các vùng trång nhãn 85 4.21. Đánh giá cąa các c¢ sá sÁn xt nhãn vÃ hß thãng giao thơng há trā cho

4.22. Đánh giá cąa khâu dãch vă đÅu vào vÃ hß thãng giao thơng há trā cho khâu dãch vă đÅu vào sÁn xuÃt nhãn 86 4.23. Đánh giá cąa khâu dãch vă đÅu ra vÃ hß thãng giao thơng há trā cho khâu

dãch vă đÅu ra sÁn xuÃt nhãn 87 4.24. Thāc tr¿ng đÅu t° hß thãng thuỷ lāi cho các vùng trång nhãn 87 4.25. Thāc tr¿ng tiÁp cÁn cąa các c¢ sá sÁn xuÃt nhãn vái hß thãng thuỷ lāi 88 4.26. Đánh giá cąa các c¢ sá sÁn xuÃt nhãn vÃ hß thãng thuỷ lāi há trā sÁn xuÃt

4.27. Hißn tr¿ng đÅu t° hß thãng đißn cho các vùng trång nhãn 89 4.28. Thāc tr¿ng tiÁp cÁn cąa c¢ sá sÁn xuÃt nhãn vái hß thãng đißn l°ái 90 4.29. Đánh giá cąa các khâu trong chuái vÃ hß thãng đißn há trā cho phát triÅn

chuái giá trã sÁn phÇm nhãn H°ng Yên 90 4.30. Tßng hāp đ¢n vã đ°āc há trā ćng dăng máy móc tiên tiÁn trong chÁ biÁn

long nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yên 91 4.31. Đánh giá cąa cÂ sỏ sÂ ch, ch bin v hò thóng ch biÁn há trā cho phát

triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn H°ng Yên 92 4.32. Đánh giỏ ca khõu tiờu th sn phầm nhón v hò thãng chā, siêu thã há

trā tiêu thă sÁn phÇm nhãn t¿i H°ng Yên 93 4.33. Thāc tr¿ng vÃ cung cÃp dãch vă cơng cho sÁn phÇm nhãn trên đãa bàn

4.34. KÁt quÁ thāc hißn dãch vă cơng cho sÁn phÇm nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yên trong giai đo¿n 2016-2021 96 4.35. Thāc tr¿ng vÃ dãch vă công há trā cho khâu sÁn xuÃt nhãn 98 4.36. Đánh giá cąa các c¢ sá sÁn xuÃt nhãn vÃ sā há trā dãch vă công 99 4.37. Đánh giá cąa các c¢ sá sÁn xuÃt, kinh doanh giãng cây nhãn vÃ dãch vă công 99 4.38. Thāc tr¿ng dãch vă cung cÃp cây giãng nhãn 100

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

4.39. Đánh giá cąa khâu sÁn xuÃt, kinh doanh thuãc bÁo vß thāc vÁt vÃ dãch

4.40. Đánh giá cąa khâu sÁn xt, kinh doanh phân bón vÃ dãch vă cơng 102 4.41. Đánh giá cąa ng°ßi sÁn xuÃt nhãn đãi vái dãch vă phân bón 103 4.42. Đánh giá cąa ng°ßi sÁn xuÃt nhãn đãi vái khâu thu mua nhãn 104 4.43. Đánh giá cąa cán bß quÁn lý đãi vái khâu thu mua nhãn 104 4.44. Thāc tr¿ng dãch vă công cho khâu chÁ biÁn 105 4.45. Đánh giá cąa c¢ sá chÁ biÁn vÃ nguyên lißu đÅu vào cho chÁ biÁn 106 4.46. Đánh giá cąa c¢ sá chÁ biÁn v thó tròng tiờu th sn phầm 106 4.47. Đánh giá cąa cán bß quÁn lý đãi vái năng lāc khâu chÁ biÁn 107 4.48. Đánh giá cąa ng°ßi sÁn xuÃt nhãn đãi vái thã tr°ßng tiêu thă 108 4.49. Đánh giá cąa cán bß quÁn lý đãi vái khâu tiờu th sn phầm 108 4.50. Hiòu quÁ sử dăng vãn đÅu t° sÁn xuÃt nhãn tánh H°ng Yên giai đo¿n

4.51. Phân tích, so sánh hißu q kinh tÁ giÿa các c¢ sá trång nhãn á vùng tÁp trung và vái các c¢ sá trång nhãn á vùng phân tán 112 4.52. Phân tích, so sánh hißu q kinh tÁ theo quy mơ trång nhãn (Hß gia đình,

4.53. Phân tích, so sánh hißu q kinh tÁ á khâu chÁ biÁn long nhãn 115 4.54. Đánh giá bên tiÁp nhÁn đÅu t° cơng vÃ năng lāc cąa đßi ngũ cơng chćc

4.55. Tỷ lß ý kiÁn đánh giá cąa cán bò (cụng chc, viờn chc) v cÂ sỏ vt chÃt kỹ thuÁt cung cÃp dãch vă công 118 4.56. KÁt quÁ đánh giá cąa đßi ngũ cơng chćc vÃ mćc đß đÅu t° ngân sách Nhà

n°ác cho đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã nhãn t¿i tánh H°ng Yên 119 4.57. Đánh giá cąa cán bß quÁn lý đãi vái các khâu phăc vă đÅu vào sÁn phÇm nhãn 120 4.58. Đánh giá cąa cán bß vÃ năng lāc cąa khâu trång nhãn trong chuái giá trã

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>DANH MĀC ĐỊ THÊ </b>

4.1. Nhu cÅu dãch vă cơng cho khâu sÁn xuÃt nhãn 76 4.2. Nhu cÅu dãch vă công cho khâu thu mua nhãn 77 4.3. Nhu cÅu vÃ dãch vă công cho khâu chÁ biÁn 77 4.4. Nhu cÅu vÃ dãch vă công cho thÂng mi sn phầm 78

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>DANH MĀC HÌNH </b>

2.1. Chuái giá trã cąa Michael Porter 16 3.1. Khung phân tích nghiên cću đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn

3.2. BÁn đå hành chính tánh H°ng Yên 53 4.1. Các tác nhân tham gia chuái giá trã sÁn phÇm nhãn H°ng Yên 61 4.2. S¢ đå tác nhân tham gia trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên 62 4.3. Đánh giá năng lāc tiÁp nhÁn kÁt quÁ đÅu t° cơng theo các quy mơ (Hß

gia đình, Trang tr¿i, Hāp tác xã) trên đãa bàn tánh H°ng Yên 122

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>DANH MĀC HØP </b>

4.1. Vãn đÅu t° công vào sÁn xuÃt nhãn còn h¿n chÁ ch°a đáp ćng đ°āc so vái

4.2. Nhãn VietGAP á H°ng Yên đem l¿i hißu quÁ v°āt trßi so vái nhãn th°ßng 113 4.3. Hißu quÁ sÁn xuÃt nhãn theo mơ hình Hāp tác xã, tß hāp tác: 114 4.4. Xúc tiÁn th°¢ng m¿i giúp má rßng thã tr°ßng tiêu thu và nâng cao giá trã sÁn

4.5. ĐiÃu kißn thßi tiÁt Ánh h°áng đÁn năng suÃt trång nhãn 124

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>TRÍCH Y¾U LN ÁN </b>

<b>Tên tác giÁ: Ngun Đćc Trung </b>

<b>Tên ln án: ĐÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên Chuyên ngành: </b>Kinh tÁ phát triÅn <b>Mã sÑ: 9 31 01 05 </b>

<b>Tờn cÂ sò o to: Hòc viòn nụng nghiòp Viòt Nam Māc tiêu nghiên cąu: </b>

Nghiên cću, phân tích, đánh giá vÃ thāc tr¿ng đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên, các yÁu tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên, từ đó đ°a ra các giÁi pháp nhằm nâng cao hißu quÁ cąa ĐÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn. Từ đây, nghiên cću h°áng tái 3 măc tiêu că thÅ gåm có: (1) Hß thãng hóa và góp phÅn phát triÅn c¢ sá lý ln và thāc tiÇn vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn. (2) Đánh giá thāc tr¿ng, phân tích các yÁu tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phầm nhón ỏ Hng Yờn. (3) xut mòt só giÁi pháp nhằm nâng cao hißu quÁ đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên.

<b>Ph°¢ng pháp nghiên cąu: </b>

LuÁn án phân tích sử dăng các cách tiÁp cÁn, tiÁp cÁn theo khu vāc công và khu vāc t° (bao gåm bên đÅu t° công và bên tiÁp nhÁn đÅu t° công), tiÁp cÁn theo chuái giá trã (từ khâu cung cÃp nguyên lißu đÅu vào sÁn xuÃt, đÁn khâu trång nhãn, thu mua, s¢ chÁ, tiÁp thã đÁn khâu ci cùng là bán sÁn phÇm đó cho ng°ßi tiêu dùng), tiÁp cÁn theo vùng (vùng tÁp trung và vùng phân tán), tiÁp cÁn theo quy mô sÁn xt (Hß gia đình, trang tr¿i, HTX). Sử dăng ph°¢ng pháp so sánh, thãng kê, mơ tÁ, PRA, ICOR xử lý sã lißu bằng các phÅn mÃn Excel và phÅn mÃn SPSS 26.0; sử dăng thang đo Likert 5 điÅm đÅ đánh giá.

<b>K¿t quÁ chính và k¿t luÁn: </b>

VÃ mặt lý luÁn, LuÁn án đã hß thãng hóa và phát triÅn đ°āc nÃn tÁng vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn nơng nghißp nói chung và chi giá trã sÁn phÇm nhãn nói riêng: Că thÅ: đã hß thãng hóa các quan điÅm vÃ đÅu t° công cũng nh° dãch vă công cąa các n°ác và thāc tÁ trong n°ác đÅ lm nn tng cÂ sỏ lý lun, hò thóng cỏc chính sách phát triÅn sÁn phÇm nhãn theo chi giá trã cąa tánh H°ng Yên từ các khâu trong chuái từ đÅu và đÁn khâu cuãi cùng sÁn phầm n tay ngòi tiờu dựng, t ú a ra đ°āc khái nißm vÃ

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn, làm rõ bÁn chÃt cc vißc đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn.

VÃ thāc tr¿ng, LuÁn án đã chá ra vißc cung cÃp đÅu t° công, dãch vă công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn, các h¿ng măc đÅu t° cąa nhà n°ác cho phát triÅn sÁn phÇm nhón cũn cha ồng bò, trồng trộo. CÂ ch chớnh sách khuyÁn khích phát triÅn liên kÁt sÁn xuÃt giÿa doanh nghißp vái ng°ßi nơng dân theo CGT ch°a thāc sā đ°āc quan tâm, ch°a đą sćc hÃp d¿n các doanh nghißp đÅu t° vào lĩnh vāc NN trong đó có sÁn xuÃt và tiêu thă nhãn. Vãn đÅu t° cịn h¿n chÁ, c¢ sá h¿ tÅng thiÁu đång bß, ch°a đÁm bÁo phăc vă sÁn xt tÁp trung hàng hóa hißu q cao. Hß thãng giao thơng, thąy lāi, hß thãng đißn, chÁ biÁn, chā t¿i các vùng sÁn xuÃt tÁp trung ch°a đáp ćng yêu cÅu sÁn xuÃt thâm canh, theo h°áng hißn đ¿i; cơng tác nghiên cću, chun giao khoa hßc cơng nghß cịn chÁm, ch°a t¿o đ°āc b°ác đßt phá trong nâng cao năng suÃt, chÃt l°āng sÁn phầm sn xut ra. Bờn cnh ú, thó tròng tiờu thă nhãn cịn nhiÃu bÃp bênh, ng°ßi sÁn xt vn ph thuòc nhiu vo thÂng lỏi, mói quen. Vn đÃ "đ°āc mùa mÃt giá" th°ßng xuyên xÁy ra, ng°ßi nơng dân bã ép giá d¿n đÁn giÁm doanh thu, khiÁn hß khơng cịn mặn mà vái nghÃ trång nhãn.

LuÁn án cũng chá ra đ°āc các yÁu tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng n, hißn nay ng°ßi tiÁp nhÁn dãch vă cơng và cỏc cỏ nhõn lm viòc trong cÂ quan nh n°ác đÃu có nhÿng đánh giá cho điÅm ch°a cao đãi vái vißc cung cÃp và tiÁp cÁn đÅu t cụng ca nh nỏc. Hò thóng cÂ sỏ h tÅng, điÃu kißn vÁt chÃt, chính sách pháp lt liên quan ch°a đáp ćng vái yêu cÅu đßi mái tß chćc xuÃt suÃt theo chuái giá trã.

LuÁn án đã ĐÃ xuÃt các giÁi pháp đÅ thúc đÇy đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sn phầm nhón: (i) Nõng cao hiòu qu chớnh sỏch đÅu t° cơng; (ii) Nâng cao hißu q vÃ quÁn lý nhà n°ác; (iii) GiÁi pháp vÃ vãn đÅu t°; (iv) GiÁi pháp vÃ nâng cao c¢ sá h¿ tÅng, (v) GiÁi pháp vÃ nâng cao năng lāc cán bß quÁn lý; (vi) GiÁi pháp vÃ liên kÁt, xỳc tin thÂng mi, phõn phói sn phầm; (vii) GiÁi pháp đãi vái khâu sÁn xuÃt, trång nhãn và nguån cung cÃp đÅu vào cho ho¿t đßng sÁn xuÃt; (viii) GiÁi pháp đãi vái khâu s¢ chÁ, chÁ biÁn, (ix) GiÁi pháp vái khâu thu mua và tiêu thă sÁn phÇm nhãn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>THESIS SUMMARY </b>

<b>Author name: Nguyen Duc Trung </b>

<b>Thesis title: Public investment for developing the longan product value chain in Hung </b>

Yen province

<b>Educational organization: Vietnam National University of Agriculture Research objective: </b>

Studying, analyzing and evaluating the actual situation of public investment for developing the longan product value chain in Hung Yen province, the factors affecting public investment for developing the longan value chain in Hung Yen province, thereby proposing solutions to improve the efficiency of public investment for developing the longan product value chain. From here, the research aims at three specific objectives, including: (1) Systematizing and contributing to develop the theoretical and factual basis of public investment for the development of the longan product value chain. (2) Assessing of the actual situation and analyzing of factors affecting public investment for longan product value chain development in Hung Yen. (3) Proposing solutions to improve the efficiency of public investment for developing the longan product value chain in Hung Yen province.

<b>Research methods: </b>

The thesis uses the following approaches: approach by public sector and private sector (including public investment party and public investment recipient), approach to value chain (from the stage of supplying input materials for production, to the stage of growing longan, purchasing, preliminarily processing, marketing to the final stage of selling products to consumers), regional approach (densely populated area and sparsely populated area), access by production scale (household, farm, cooperative). The thesis uses comparative methods, statistical methods, descriptive methods, PRA, ICOR to process data using Excel and SPSS 26.0 software; uses a 5-point Likert scale to evaluate.

<b>Main results and conclusion: </b>

Theoretically, the thesis has systematized and developed a foundation on public investment for agricultural development in general and the longan product value chain in particular: Specifically, it has systematized the views on public investment as well as public services of other countries and domestic realities to serve as a theoretical basis and a system

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

of policies for developing the longan product value chain in Hung Yen province from the beginning and the end of the chain when the product reaches the consumer, thereby giving the concept of public investment for developing the longan product value chain, clarifying the nature of the public investment for developing the longan product value chain.

Regarding the actual situation, the thesis has pointed out that the provision of public investment and public services for the development of the longan product value chain, Government investment projects for longan product development are still inconsistent and overlapping. Investment capital is limited, Mechanisms and policies to encourage the development of production linkages between enterprises and farmers based on value chain have not been really interested, not attractive enough for businesses to invest in the agricultural sector, including production and consumption of longan products. The infrastructure is not synchronized, not yet guaranteed to serve the highly efficient concentrated production. The transportation , electricity and waste treatment systems in concentrated production areas have not yet met the requirements for modern, intensive production; scientific research and technology transfer are still slow, and have not made a breakthrough in improving productivity and quality of manufactured products. In addition, the longan consumption market is still uncertain, producers heavily depends on traders and familiar customers. The problem of "higher yield, lower price" often occurs, farmers are forced to decrease price, which leads to a decrease in revenue. It makes them no longer interested in growing longan.

Currently, public service recipients and individuals working in Government Departments have low evaluations of the provision and access to public investment. The infrastructure system, physical conditions, relevant policies and laws have not yet met the requirements of renovating the production organization according to the value chain. The thesis has proposed solutions to boost public investment for the development of the longan product value chain: (i) Improving the efficiency of public investment policy; (ii) Improving the efficiency of government management; (iii) Investment capital solutions , (iv) Solution on investment capital; (v) Improving managerial competence; (vi) Solutions for linkages, trade promotion, and product distribution; (vii) Solutions for production, longan growing and input supplies for production activities; (viii) Solutions for preliminary processing and processing; (ix) Solutions for purchasing and consuming longan products.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>PHN 1. Mị U </b>

Sau mòt thòi gian triÅn khai thāc hißn các chính sách đßi mái nÃn kinh tÁ cąa ĐÁng, Nhà n°ác và Chính phą, đÁn nay nÃn kinh tÁ Vißt Nam đã đ¿t đ°āc nhiÃu thành tāu đáng kÅ, từ quãc gia có nÃn kinh tÁ l¿c hÁu, kém phát triÅn đã v°¢n mình m¿nh m¿ đÅ trá thành quãc gia nằm trong nhóm đang phát triÅn và đ°āc xÁp vào nhóm qc gia có thu nhÁp trung bình trên thÁ giái. ĐÅ đ¿t đ°āc nhÿng thành tāu đó, mßt trong nhÿng u tã đóng vai trị quan trßng thúc đÇy tăng tr°áng và phát triÅn kinh tÁ - xó hòi (KTXH), chuyn òi cÂ cu nn kinh t thßi gian qua là nhß vào sā gia tăng quy mơ đÅu t° cơng, t¿o đßng lāc quan trßng trong viòc thỳc ầy tng trỏng v quỏ trỡnh chuyn òi cÂ cu nn kinh t. u t cụng trong giai đo¿n vừa qua đã góp phÅn quan trßng trong vißc phát triÅn hß thãng kÁt cÃu h¿ tÅng KTXH và các yÁu tã nÃn tÁng quan trßng đãi vái sā phát triÅn cąa nÃn kinh tÁ, há trā và thúc đÇy sÁn xt, kinh doanh, qua đó góp phÅn thúc đÇy tăng tr°áng kinh tÁ cąa khu vāc nhà n°ác nói riêng và tồn nÃn kinh tÁ nói chung.

ĐÅu t° cơng là mßt trong nhÿng u tã đóng vai trị quan trßng và qut đãnh đãi vái tăng tr°áng kinh tÁ. ĐÅu t° công đ°āc tÁp trung chą yÁu vào xây dāng kÁt cÃu h¿ tÅng kinh tÁ kỹ thuÁt, giáo dăc, y tÁ, xóa đói giÁm nghèo& Vãn đÅu t° cơng từ ngân sách Nhà n°ác là nguån lāc quan trßng thúc đÅy tăng tr°áng và phát triÅn KTXH cąa đÃt n°ác. Tuy nhiên, trong bãi cÁnh hißn nay, khi nguån vãn ngân sách Nhà n°ác càng h¿n hẹp thì vißc nâng cao hißu quÁ đÅu t° công từ vãn ngân sách Nhà n°ác càng trá nên quan trßng (Hà Thã TuyÁt Minh, 2019).

Nơng nghißp (NN) và phát triÅn nơng thơn là mßt trong nhÿng lĩnh vāc ln nhÁn đ°āc Nhà n°ác quan tâm và °u tiên đÅu t° phát triÅn bÃn vÿng. ĐTC cho NN trong thßi gian qua đã phát huy đ°āc vai trị tăng c°ßng năng lāc sÁn xuÃt, chuyÅn dãch c¢ cÃu ngành NN. Tuy nhiên, v¿n cịn nhiÃu tån t¿i nh° c¢ cÃu nơng nghißp ch°a hāp lý, h¿ tÅng phát triÅn nơng nghißp, ngn nhân lāc, khoa hßc cơng nghß trong nơng nghißp cịn u kém, ch°a đáp ćng u cÅu thßi đ¿i (TrÅn ViÁt Nguyên, 2015).

KÁt quÁ đÅu t° cơng trong thßi gian qua cũng đã góp phÅn quan trßng t¿o ra nhÿng thành tāu trong phát triÅn KTXH nói chung, nhÿng kÁt q cąa nơng nghißp, nơng dân, nơng thơn nói riêng, thÅ hißn trên các mặt nh°: Nơng nghißp phát triÅn theo h°áng tăng năng suÃt, chÃt l°āng và hißu quÁ, bÁo đÁm vÿng chắc

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

an ninh l°¢ng thāc qc gia; xt khÇu nơng, lâm thuỷ sÁn tăng nhanh; trình đß khoa hßc - cơng nghß đ°āc nâng cao h¢n; KÁt cÃu h¿ tÅng KTXH nơng thơn đ°āc tăng c°ßng, nhÃt là thuỷ lāi, giao thơng, góp phÅn thúc đÇy phát triÅn sÁn xt, từng b°ác làm thay đßi bß mặt nơng thơn; Các hình thćc tß chćc sÁn xt á nơng thơn tiÁp tăc đ°āc đßi mái; kinh tÁ nơng thơn phát triÅn theo h°áng tăng cơng nghißp, dãch vă, ngành nghÃ, góp phÅn t¿o vißc làm và tăng thu nhÁp cho c° dân nơng thơn; Đßi sãng vÁt chÃt, tinh thÅn cąa c° dân các vùng nông thôn ngày càng đ°āc cÁi thißn; xố đói giÁm nghèo đ¿t thành tāu to lán.

Tuy nhiên, thāc tr¿ng đÅu t° công trong nhÿng năm qua cho thÃy, nguån vãn đÅu t° cơng cho nơng nghißp ln thiÁu rÃt nhiÃu so vái nhu cÅu thāc tÁ cąa ngành sÁn xt nơng nghißp n°ác ta. Mặc dù đã có chính sách phát triÅn nơng nghißp cơng nghß cao, nhng ỏ mòt só nÂi, chỳ tròng nhiu vo đÅu t° h¿ tÅng và quy mơ dißn tích lán (từ 100ha trá lên) bá qua quy mô nhá và vừa, ch°a đÅu t° thích đáng vào nghiên cću, ćng dăng, chuyÅn giao và t¿o ra chuái giá trã sÁn phÇm bÃn vÿng (Đá Kim Chung, 2017). Trong nÃn kinh tÁ hißn nay, vißc liên kÁt đÅ hình thành chi giá trã là vÃn đÃ cÅn thiÁt và đang đ°āc triÅn khai mßt cách m¿nh m¿, nhÃt là trong lĩnh vāc nông nghißp. Tuy nhiên, đÅ xây dāng đ°āc chuái giá trã rÃt cÅn sā tham gia cąa các tác nhân trong chuái và Nhà n°ác, nhà khoa hßc,... ĐÅ hình thành đ°āc chuái giá trã sÁn phÇm nơng sÁn trong nơng nghißp ngồi sā ná lāc cąa khu vāc t° nhân cịn phÁi có sā tham gia cąa khu vāc cơng, đặc bißt là sā tham gia cąa nhà n°ác trong vißc cung cÃp các dãch vă công cho phát triÅn chuái giá trã. TÃt cÁ nhÿng chính sách há trā cąa nhà n°ác đÃu có vai trị quan trßng trong vißc hình thành và thúc đÇy chi giá trã sÁn phÇm nơng sÁn trong nơng nghißp.

à tánh H°ng n cho thÃy: nhãn H°ng Yên là đặc sÁn nßi tiÁng cąa tánh H°ng Yên, nghÃ trång nhãn H°ng Yên đã có b°ác phát triÅn v°āt bÁc cÁ vÃ năng suÃt, sÁn l°āng và giá trã sÁn xuÃt. Trong giai đo¿n 2016-2021, đÅu t° cơng đã góp phÅn quan trßng vào vißc xây dāng và hồn thißn hß thãng kÁt cÃu h¿ tÅng (hß thãng giao thơng, hß thãng thuỷ lāi, hß thãng đißn, hß thãng chā&.) tánh H°ng Yên đÅu t° cÁi t¿o 190km đ°ßng nhāa, bê tơng xi măng, cÃp phãi đÅ phăc vă cho các vùng trång nhãn bÃ mặt lịng đ°ßng từ 2,5m đÁn 3,5m đÅ phăc vă sÁn xt nơng nghißp, tánh đã cÁi t¿o và nâng cÃp thêm 24 cơng trình thąy lāi, kênh m°¢ng do xã và HTX qn lý có 1.909km trong đó kiên cã hóa đ¿t 531km, tăng 10,9% so vái năm 2016, hß thãng đißn ln đ°āc TÁp đồn đißn lāc Vißt Nam quan tâm đÅu t°, cÁi t¿o, nâng cÃp 161/161 xã ph°ßng thã trÃn đÃu có đißn ngồi phăc vă cc sãng cịn đÅ phát triÅn sÁn xt că thÅ có khng 172km đ°ßng

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<i>đißn h¿ thÁ phăc vă cho các vùng trång nhãn (Phòng NN&PTNT, phòng KTHT </i>

<i>các huyện thành phố của tỉnh,2021). Hß thãng chā cũng đã từng b°ác đ°āc quy </i>

ho¿ch, bã trí, thn lāi cho vißc l°u thơng hàng hóa, VÃ sã l°āng chā, siêu thã và trung tâm th°¢ng m¿i trên đãa bàn tánh: ĐÁn hÁt năm 2021, tồn tánh có 107 chā và

<i>23 siêu thã tăng 17% so vái cùng thßi điÅm năm 2016 (Cục Thống kê tỉnh Hưng </i>

<i>Yên, 2021).</i> Cùng vái sā phát triÅn c¢ sá h¿ tÅng, thì các dãch vă cơng (giãng cây trång, phân bón, thc bÁo vß thāc vÁt, kỹ tht, khun nơng&) cũng ln đ°āc chú trßng và quan tâm. Trong giai đo¿n 2016-2021 Sá NN&PTNT đã tß chćc khoÁng 50 láp tÁp huÃn sÁn xuÃt nhãn theo tiêu chuÇn VietGap, há trā cÁi t¿o khoÁng 683ha các v°ßn nhãn già cái trên đãa bÁn tánh, bÁo tån các cây nhãn quý

<i>đÅ gây giãng (Sở NN&PTNT tỉnh Hưng Yên, 2021), Chi căc BVTV cąa tánh đã tß </i>

chćc đ°āc 36 láp vÃ đào t¿o sử dăng thuãc BVTV và phân bón theo nguyên tắc 4

phầm nhón Sỏ Cụng thÂng tỏnh ch trỡ ó tò chc 16 hòi nghó, hòi ch, tun lầ nhón lồng Hng Yờn, cỏc hot òng xỳc tin thÂng m¿i, tÁp huÃn cho các hß làm long nhãn vò sinh an ton thc phầm v c biòt hÂn từ năm 2019 đÁn 2021 Sá cơng th°¢ng đã tß chćc 02 cußc tÁp huÃn vÃ quÁng bá và bỏn nhón trờn sn

<i>thÂng mi iòn t thu hỳt hÂn 850 nh vòn v cỏc HTX,THT tham gia (S Công </i>

<i>thương tỉnh Hưng Yên, 2021). KÁt quÁ đã làm thay đßi dißn tích, sÁn l°āng, đÁn </i>

năm 2021: tßng DT trång nhãn là 4.765 ha, trong đó dißn tích đÁn thßi kỳ thu ho¿ch đ¿t 4.081ha, SL nhãn thu ho¿ch đ¿t 49.807 tÃn, NS thu ho¿ch đ¿t trung bình

ha trång nhãn theo tiêu chuÇn VietGAP, 15 vùng trång nhãn xt khÇu, trong đó có 2 vùng sÁn xuÃt nhãn đ°āc cÃp mã sã xuÃt khÇu sang thã tr°ßng Mỹ. Ngồi ra giãng nhãn lång H°ng n cũng đã đ°āc Căc Sá hÿu trí t cÃp GiÃy chćng nhÁn đăng ký chá d¿n đãa lý t¿i 4 khu vāc TP.H°ng n, và các hun Khối Châu, Kim Đßng, Tiên Lÿ, đây là điÃu kißn thuÁn lāi đÅ nhãn lång H°ng Yên khẳng đãnh và

<i>bo vò thÂng hiòu trờn thã tr°ßng (Sở NN&PTNT tỉnh Hưng Yên, 2021). Thã </i>

tr°ßng tiêu thă sn phầm nhón ngy cng c mỏ ròng, cựng vỏi thó tròng trong nỏc, sn phầm nhón Hng Yờn đã tiÁp cÁn đ°āc nhiÃu thã tr°ßng khó tính nh° Mỹ, NhÁt BÁn, Australia, Hàn Quãc và mßt sã n°ác châu Âu. Tuy nhiên trong thßi gian qua, viòc huy òng vón u t vo CGT sn phầm NN nói chung và sÁn phÇm nhãn nói riêng v¿n cịn h¿n chÁ, gặp phÁi khơng ít thách thćc và khó khăn, că thÅ vái vãn đÅu t° cơng cho sÁn phÇm nhãn chá đ¿t 55,9% và vãn dãch vă công chá đ¿t 59,3% so vái kÁ ho¿ch đÃ ra cąa tánh. C¢ chÁ chính sách khun khích phát triÅn liên kÁt sÁn xuÃt giÿa doanh nghißp vái ng°ßi nơng dân theo CGT ch°a thāc sā

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

đ°āc quan tâm, ch°a đą sćc hÃp d¿n các doanh nghißp đÅu t° vào lĩnh vāc NN trong đó có sÁn xuÃt và tiêu thă nhãn. Nguån vãn đÅu t° phát triÅn, c¢ sá h¿ tÅng thiÁu đång bß, ch°a đÁm bÁo phăc vă sÁn xt tÁp trung hàng hóa hißu q cao. Hß thãng giao thơng, thąy lāi, hß thãng đißn, hß thãng chā, xử lý chÃt thÁi t¿i các vùng sÁn xuÃt tÁp trung ch°a đáp ćng yêu cÅu sÁn xt thâm canh, theo h°áng hißn đ¿i; cơng tác nghiên cću, chun giao khoa hßc cơng nghß cịn chÁm, ch°a t¿o đ°āc b°ác đßt phá trong nâng cao năng suÃt, chÃt l°āng sÁn phÇm sÁn xuÃt ra.

ĐÁn nay, đã có nhiÃu nghiên cću trong n°ác vÃ nßi dung đÅu t° cơng nói chung và đÅu t° cơng cho nơng nghißp nói riêng. Mßt sã nghiên cću đánh giá vÃ hißu q cąa đÅu t° cơng nh°: Tơ Trung Thành (2011), Ngun Minh Phong (2012), Phó Thã Kim Chi & cs. (2013). Mßt sã nghiên cću tÁp trung vào phân tích nhÿng yÁu tã Ánh h°áng tái hißu quÁ cąa đÅu t° cơng trong tăng tr°áng kinh tÁ á Vißt Nam, nh nghiờn cu ca: Trn Nguyần Ngòc Anh Th v Lê Hoàng Phong (2014), Hoàng Thã Chinh Thon & cs. (2010). Các nghiên cću cũng quan tâm đÁn đÅu t° cơng trong lĩnh vāc nơng nghißp và giÁi pháp thúc đÅy đÅu t° cho nơng nghißp nh°: Phùng Giang HÁi (2015), Ngơ Anh Tín (2016), Đặng Thã Hoi (2018), Nguyần Thó Ngòc Nga (2018). Tuy nghiờn có thÅ thÃy rằng nhÿng nghiên cću vÃ vißc thúc ầy chuỏi giỏ tró sn phầm nụng sn dòng nh° cịn vắng bóng.

VÃ chi giá trã liên quan đÁn ngành hàng nhãn á Vißt Nam, đã có mßt sã tác giÁ quan tâm nh° NguyÇn Ph°āng Lê & cs. (2021) đã giúp mơ tÁ mßt cách că thÅ vÃ chuái giá trã sÁn phÇm nhãn t¿i tỏnh Hng Yờn, hay Nguyần Xuõn Tròng & Lờ Vn Trung Trāc (2018) đã có mßt sã gßi ý nhằm phát triÅn bÃn vÿng chuái giá trã nhãn á huyßn Châu Thành, tuy nhiên nhÿng nghiên cću này đã đ°a ra đ°āc nhÿng bćc tranh cũng nh° chá ra cÅn tăng c°ßng liên kÁt giÿa các tác nhân bằng các hāp đång hāp tác từ khâu đÅu vào, sn xut, thu gom, sÂ ch, mỏ ròng kờnh phõn phói v thó tròng, a dng húa sn phầm và há trā cąa Nhà n°ác, ch°a đi sâu vào đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn. Tóm l¿i các cơng trình nghiên cću nói trên mái chá nghiên cću vÃ góc nhìn tßng thÅ vÃ các ho¿t đßng đÅu t° cơng t¿i Vißt Nam, phân tích nhÿng u tã Ánh h°áng đÁn hißu q cąa ho¿t đßng đÅu t° cơng và nhÿng tác đßng cąa đÅu t° cơng đÁn sā phát triÅn cąa tồn bß nÃn kinh tÁ - xã hßi, khơng tÁp trung đánh giá, phân tích vÃ thāc tr¿ng cũng nh° đ°a ra nhÿng giÁi pháp cho ho¿t đßng đÅu t° cơng riêng cho lĩnh vāc nơng nghißp, đặc bißt là đÅu t° cơng cho phát triÅn các chuái giá trã nông sÁn t¿i các đãa ph°¢ng.

Bên c¿nh các nghiên cću trong n°ác, mßt sã nghiên cću cąa các nhà nghiên cću trên thÁ giái vÃ vÃn đÃ đÅu t° công và chuái giá trã. Nhÿng nghiên

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

cću vÃ ph°¢ng pháp đánh giá và các chá tiêu đánh giá hißu quÁ cąa ho¿t đßng đÅu t° công nh°: Norris & cs. (2011) nghiên cću vÃ vÃn đÃ đÅu t° trong ho¿t đßng đÅu t° cơng, từ đó đ°a ra đ°āc nhÿng chá sã đÅ đánh giá vÃ hißu q đÅu t° cơng; Bernard Myers & Thomas Laursen (2009) có nghiên cću vÃ vÃn đÃ thāc hißn quÁn lý ho¿t đßng đÅu t° công t¿i các quãc gia thành viên mái EU, từ đó rút ra nhÿng bài hßc kinh nghißm, nhÿng nßi dung cÅn hßc hái cũng nh° nhÿng điÅm cịn tån t¿i trong ho¿t đßng qn lý đÅu t° công t¿i các quãc gia này; Rajaram & cs. (2010) và Agarwal & cs. (2023) đã đ°a ra đ°āc khung đánh giá cho ho¿t đßng quÁn lý đÅu t° cơng, từ đó đánh giá đ°āc hißu q cąa ho¿t đßng đÅu t° cơng. Nhÿng nghiên cću khác l¿i tÁp trung đánh giá và phân tích vÃ h°áng phát triÅn cąa các chuái giá trã nông sÁn, tiêu biÅu nh°: Harrison (2017), Hernandez & cs. (2017) và Soullier & cs. (2020) đã có nghiên cću phân tích chi giá trã là gì; Bolzani & cs. (2010) đã có nghiên cću vÃ nßi dung và các giá trã phát triÅn cąa chi giá trã nơng nghißp cùng nhÿng tác đßng cąa chi giá trã nơng nghißp tái vÃn đÃ vÃ giỏi, t ú chỏ ra nhng nguy cÂ ồng thòi cng a ra cÂ hòi v vn viòc làm cąa nÿ giái;& Tuy nhiên, thơng qua q trình thãng kê, phân tích và tßng hāp các nghiên cću nêu trên, có thÅ thÃy rằng các nghiên cću này th°ßng chá tÁp trung vào mßt khía c¿nh vÃ đÅu t° công hoặc phát triÅn chuái giá trã nơng sÁn cùng nhÿng tác đßng cąa nó lên các lĩnh vāc cąa nÃn kinh tÁ - xã hßi. Nh° vÁy, trong sã các nghiên cću nêu trên, cũng ch°a có nghiên cću nào thāc hißn nghiên cću, thÁo ln và phân tích sâu vÃ nßi dung đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nơng sÁn.

Từ các nghiên cću trên có thÅ thÃy đ°āc các nghiên cću mái chá tÁp trung vào phân tích chi giá trã sÁn phÇm nơng nghißp, các tác nhân Ánh h°áng đÁn chuái giá tró sn phầm nụng nghiòp, cỏc gii phỏp thỳc ầy phỏt trin chuỏi giỏ tró sn phầm hoc mòt sã nghiên cću l¿i chá tÁp trung vào vÃn đÃ đÅu t° ngân sách Nhà n°ác vào trong lĩnh vāc nơng nghißp. Nhÿng nghiên cću này đ°āc thāc hißn trong các ph¿m vi và đãi t°āng khác nhau và mái chá đÃ cÁp đÁn nhÿng khía c¿ch khác nhau vÃ đÅu t° công theo chuái giá trã sn phầm. Hiòn nay, cha cú mòt nghiờn cu no vÃ nßi dung đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên. Yêu cÅu đặt ra là cÅn nghiên cću mßt cách sâu sắc tác đßng cąa đÅu t° cơng đãi vái tăng tr°áng kinh tÁ nói chung và phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên nói riêng, từ đó có nhÿng giÁi pháp trßng tâm nhằm qn lý đÅu t° cơng và thúc ầy tng trỏng kinh t tỏnh Hng Yờn mòt cách ßn đãnh và bÃn vÿng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Tr°ác yêu cÅu thāc tÁ trên đòi hái phÁi các các giÁi pháp phù hāp đÅ nâng cao hißu quÁ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sn phầm nhón ỏ tỏnh Hng Yờn l mòt yêu cÅu cÃp thiÁt. XuÃt phát từ nhÿng vÃn đÃ trên, tơi tiÁn hành chßn

Yên= làm chą đÃ làm luÁn án tiÁn sĩ.

<b>1.2. MĀC TIÊU NGHIÊN CĄU CĂA ĐÀ TÀI 1.2.1. Mục tiêu chung </b>

Nghiên cću, phân tích đánh giá vÃ thāc tr¿ng và các yÁu tã Ánh h°áng Ánh h°áng cąa đÅu t° cơng cho phát triÅn CGT sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên, từ đó đ°a ra các giÁi pháp phù hāp nhằm nâng cao hißu q đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên.

- Hò thóng húa v gúp phn phỏt trin cÂ sỏ lý ln và thāc tiÇn vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn.

- Đánh giá thāc tr¿ng, phân tích các yÁu tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á H°ng Yên.

- ĐÃ xuÃt mßt sã giÁi pháp nhằm nâng cao hißu quÁ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên.

<b>1.3.1. Đối tượng nghiên cứu </b>

Đãi t°āng nghiên cću cąa đÃ tài là: nhÿng lý ln và thāc tiÇn vÃ đÅu t° cơng và dãch vă công cho phát triÅn chuái giá tró sn phầm nhón; cỏc nòi dung u t cụng và các dãch vă công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên.

Đãi t°āng khÁo sát cąa đÃ tài bao gåm: i) Bên cung cÃp đÅu t° cơng (cán bß qn lý các sá ban ngành thußc UBND tánh H°ng Yên, cán bß quÁn lý cÃp tánh, cÃp huyßn và cÃp xã); ii) Bên tiÁp nhÁn đÅu t° công là các tác nhân á các khâu (khâu cung cÃp đÅu vào, khâu sÁn xuÃt, khâu thu mua, khâu chÁ biÁn và khâu phân phãi sÁn phÇm) trong CGT sÁn phÇm nhãn trên đãa bÁn tánh H°ng Yên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

đ°āc thu thÁp, khÁo sát vào năm 2021. Các giÁi pháp đÃ xuÃt đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên trong thßi gian tái.

<i>c. Phạm vi về nội dung nghiên cứu </i>

Nghiên cću tÁp trung chą yÁu vào nghiên cću nhÿng vÃn đÃ: i) Xác đãnh các tác nhân tham gia vào chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á H°ng Yên và các bên tham gia vào cung cÃp đÅu t° công và dãch vă công; ii) Đánh giá thāc tr¿ng nhu cÅu vÃ đÅu t° công và dãch vă công cąa các tác nhân trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn; iii) Đánh giá thāc tr¿ng vÃ đÅu t° công và dãch vă cơng cho chi giá trã sÁn phÇm nhãn; iv) Phân tích, đánh giá kÁt q và hißu quÁ đÅu t° công cho chuái giá trã sÁn phÇm nhãn; v) Phân tích các u tã Ánh h°áng đÁn đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn.

<b>1.4. NHĀNG ĐĨNG GĨP MÚI CĂA LUÀN ÁN </b>

VÃ lý luÁn, LuÁn án đã Hß thãng hóa và góp phÅn phát triÅn c¢ sá lý ln và thāc tiÇn vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn nơng nghißp nói chung và đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn nói riêng. Các hình thćc và ph°¢ng thćc đÅu t° cơng cho phát triÅn các chi giá trã sÁn phÇm nhãn t¿i H°ng Yên và hißu quÁ cąa mái hình thćc, ph°¢ng thćc đÅu t° cơng đó.

VÃ ph°¢ng pháp, LuÁn án đã chá ra đ°āc cách tiÁp cÁn nghiên cću mái đãi vái nghiên cću đÅu t° công cho phát triÅn bÃn vÿng chuái giá trã sÁn phÇm nhãn từ. LuÁn án tiÁn hành nghiên cću từ nhiÃu h°áng tiÁp cÁn khác nhau. LuÁn án có sā xem xét, đánh giá kÁt quÁ và hißu quÁ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn t¿i tánh H°ng yên theo đa d¿ng các h°áng tiÁp cÁn nh°: theo khu vāc, theo chuái giá trã, theo vùng sÁn xuÃt, theo quy mơ sÁn xt. Từ đó, Ln án có nhng ỏnh giỏ ton diòn v y hÂn v nòi dung nghiờn cu.

V mt thc tiần, Lun ỏn đã chá ra rằng nßi dung đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn bao gåm hàng hố cơng và dãch vă cơng. Các khâu trong chuái giá trã sÁn phÇm nhãn bao gåm: khâu cung cÃp đÅu vào, khâu sÁn xuÃt, khâu thu mua, khâu chÁ biÁn và khâu phân phãi sÁn phÇm. KÁt quÁ nghiên cću cho thÃy, đÅu t° cơng đã mang l¿i nhÿng hißu q rõ rßt trong viòc nõng cao giỏ tró sn phầm nhón. Hiòu q đÅu t° cơng á vùng tÁp trung cao h¢n so vái trång nhãn á vùng phân tán. Mô hình sÁn xuÃt HTX/THT nhÁn đ°āc các há trā dich vă cơng (tÁp hn kỹ tht trång, chăm sóc cây nhãn; đào t¿o, tÁp huÃn vÃ thã tr°ßng, xúc tiÁn th°¢ng m¿i; áp dăng VietGAP; tham gia mơ hình chi liên kÁt) ln cao h¢n so vái các mơ hình sÁn xt trang tr¿i và mơ hình hß gia đình và kÁt q trång nhãn theo mơ hình Hāp tác xã/Tß hāp tác mang l¿i hißu quÁ kinh tÁ cao nhÃt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

VÃ mặt ćng dăng, LuÁn án đã đ°a ra các xu h°áng thay đßi trong vißc quÁn lý nhà n°ác trong vißc đÅu t° cho phát triÅn sÁn phÇm nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yên, chá ra đ°āc nhÿng h¿n chÁ trong đÅu t° công và dãch vă công phăc vă cho chuái giá trã sÁn phÅm nhãn từ đó đÃ xuÃt các giÁi pháp vÃ nâng cao hißu quÁ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên. Các giÁi pháp bao gåm (i) Nâng cao hißu q chính sách đÅu t° cơng; (ii) Nâng cao hißu q vÃ qn lý nhà n°ác; (iii) GiÁi pháp vÃ vãn đÅu t°; (iv) GiÁi pháp vÃ nâng cao c¢ sá h¿ tÅng, (v) GiÁi pháp vÃ nâng cao năng lāc cán bß quÁn lý; (vi) GiÁi pháp vÃ liên kÁt, xỳc tin thÂng mi, phõn phói sn phầm; (vii) Gii pháp đãi vái khâu sÁn xuÃt, trång nhãn và nguån cung cÃp đÅu vào cho ho¿t đßng sÁn xuÃt; (viii) GiÁi pháp đãi vái khâu s¢ chÁ, chÁ biÁn, (ix) GiÁi pháp vái khâu thu mua và tiêu thă sÁn phÇm nhãn.

LuÁn án <ĐÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên= là đÃ tài khoa hßc nghiên cću vÃ mßt chą đÃ mái. VÃn đÃ LuÁn án giÁi quyÁt vừa có ý vÃ mặt khoa hßc và vừa có ý nghĩa thāc tiÇn cho đÅu t° cơng cho phát triÅn chuái giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng n.

Đóng góp vÃ mặt khoa hßc: Ln án đã hß thãng hóa và phát triÅn đ°āc nÃn tÁng lý luÁn vÃ đÅu t° công cho phát triÅn chi giá trã nơng sÁn nói chung và chi giá trã sÁn phÇm nhãn nói riêng từ đó lÃp đÅy nhÿng khoÁng trãng nghiên cću vÃ đÅu t° cơng cho nơng nghißp và chi giá trã sÁn phÇm nơng sÁn. Ln án giúp các nhà nghiên cću thÃy đ°āc bćc tranh toàn cÁnh vÃ đÅu t° cơng cho chi giá trã sÁn phÇm nhãn á tánh H°ng Yên từ đó có thÅ tham kháa cho các chi giá trã sÁn phÇm nơng sÁn khác trong nhÿng nghiên cću cùng vái khung tiÁp cÁn này. ĐÅ phát triÅn các chuái giá trã nông sÁn nói chung và chi giá trã sÁn phÇm nhãn nói chung thì ho¿t đßng đÅu t° cąa nhà n°ác và vơ cùng quan trßng. Do đó, vÃn đÃ vÃ đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã cÅn phÁi đ°āc quan tâm và thāc hißn. LuÁn án chá rằng hißn nay đÅu t° cơng cho nơng nghißp á tánh H°ng n nói chung và sÁn phÇm nhãn nói riêng cịn nhiÃu h¿n chÁ, d¿n tái sÁn xuÃt nhãn t¿i các nhà v°ßn, trang tr¿i, THT cịn nhá lẻ, manh mún, ch°a hình thành đ°āc chuái giá trã. Vãn, c¢ sá h¿ tÅng nh° giao thơng, đißn, thąy lāi, chā, hß thãng chÁ biÁn& và các dãch vă công ch°a đáp ćng tãt đÅ phát triÅn sÁn phÇm nhãn theo chuái giá trã.

Đóng góp vÃ thāc tiÇn: KÁt q nghiên cću cąa LuÁn án s¿ giúp cho các c¢ quan quÁn lý nhà n°ác, bên cung cÃp đÅu t° công tánh H°ng Yên xác đãnh thāc tr¿ng và nhu cÅu vÃ đÅu t° công cho phát triÅn bÃn vÿng chuái giá trã sÁn phÇm

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

nhãn, xác đãnh đ°āc các yÁu tã Ánh h°áng đÁn hißu q đÅu t° cơng đÅ từ đó ban hành các chính sách và giÁi pháp nâng cao hißu q đÅu t° cơng cho phát triÅn chi giá trã sÁn phÇm nhãn trên đãa bàn tánh H°ng Yờn trong thòi gian tỏi.

thay òi phÂng thc sn xut sn phầm nhón truyn thóng sang phÂng thćc sÁn xuÃt sÁn phÇm nhãn mái, đó là tß chćc sÁn xuÃt theo chuái giá trã. Ph°¢ng thćc truyÅn thãng s¿ d¿n tái sÁn xuÃt nhá lẻ, cá thÅ, manh mún, không chá đ°āc ra đâu là sÁn phÇm an tồn, khơng thÅ có căn cć đÅ ng°ßi tiêu dùng tin t°áng nhÁn biÁt vÃ chÃt l°āng cąa sÁn phÇm. Do vÁy rÃt cÅn các c¢ quan nhà n°ác có nhÿng ho¿t đßng đÅu t°, c¢ chÁ quÁn lý sáng t¿o, t¿o mßi điÃu kiòn thun li cho phỏt trin sn phầm nhãn theo chi giá trã từ đó ng°ßi tiêu dùng s¿ tin t°áng sử dăng sÁn phÇm nhãn thì lúc đó các tác nhân tham gia trong các khâu cąa chuái giá trã sÁn phÇm nhãn s¿ liên kÁt chặt ch¿ vái nhau, lāi ích nhóm sang chia sẻ lāi ích tÁp thÅ đÅ t¿o nên mßt chuái giá trã bÃn vÿng. Nhÿng sā đÅu t° cąa nhà n°ác, cąa tánh H°ng Yên cho chuái giá trã sÁn phÇm nhãn s¿ t¿o ra sā phát triÅn chung cąa tồn xã hßi vì vÁy vißc đÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã là hÁt sćc cÅn thiÁt mang tính quyÁt đãnh đÅ thay òi phÂng thc sn xut truyn thóng hiòn nay.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

<b>PHÄN 2. C¡ SÞ LÝ LUÀN VÀ THĂC TIÄN VÀ ĐÄU T¯ CÔNG CHO PHÁT TRIÂN CHI GIÁ TRÊ SÀN PHỈM NHÃN </b>

Trong thāc tÁ, đÅu t° công đ°āc hiÅu theo nhiÃu cách khác nhau tùy theo măc tiêu và cách thćc áp dăng cąa từng quãc gia, từng tß chćc,... nh°:

<i>Theo Ngân hàng ThÁ giái (World Bank) cho rằng: <Đầu tư công là khoản </i>

<i>chi tiêu công giúp làm tăng thêm tích lũy vốn vật chất. Tổng đầu tư cơng bao gồm đầu tư vào cơ sở hạ tầng vật chất do chính phủ trung ương, chính quyền địa phương và các công ty thuộc khu vực công thực hiện=. </i>

Trong khi đó, Tß chćc Hāp tác và Phát triÅn (OECD) cho rằng đÅu t° công đ°āc đãnh nghĩa và đo l°ßng khác nhau giÿa các n°ác, nh°ng nhìn chung muãn nói đÁn đÅu t° vào c¢ sá h¿ tÅng vÁt chÃt (đ°ßng giao thơng, tịa nhà chính phą,...) và c¢ sá h¿ tÅng mÃm (ví dă nh° há trā cho đßi mái, nghiên cću và phát triÅn,...) vái thßi gian sử dăng hÿu ích kéo dài trên mßt năm.

Mßt sã góc đßc cąa các nhà nghiên cću kinh t thỡ cho rng:

Theo Nguyần Tròng Thn (2011), khái nißm <đÅu t° cơng= cịn đ°āc hiÅu là vißc sử dăng nguån vãn Nhà n°ác đÅ đÅu t° vào các ch°¢ng trình, dā án phăc vă phát triÅn kinh tÁ - xã hßi khơng nhằm măc đích kinh doanh nh°: Ch°¢ng trình măc tiêu, dā án phát triÅn kÁt cÃu h¿ tÅng kỹ thuÁt, kinh tÁ, xã hßi, mơi tr°ßng, qc phịng, an ninh; các dā án đÅu t° khơng có điÃu kißn xã hßi hố thc các lĩnh vāc kinh tÁ, văn hố, xã hßi, y tÁ, khoa hßc, giáo dăc, đào t¿o; d ỏn phc v hot òng ca cỏc cÂ quan nh nỏc, Ân vó s nghiòp, tò chc chớnh trã, tß chćc chính trã - xã hßi, kÅ cÁ vißc mua sắm, sửa chÿa tài sÁn cã đãnh bằng vãn sā nghißp; Các dā án đÅu t° cąa cßng đång dân c°, tß chćc chính trã - xã hßi - nghÃ nghißp, tß chćc xã hßi - nghÃ nghißp đ°āc há trā từ vãn nhà n°ác theo quy đãnh cąa pháp luÁt; dā án đÅu t° cơng khác theo qut đãnh cąa Chính phą.

Theo TrÅn Đình Thiên (2012), vißc gia tăng vãn xã hßi đ°āc gßi là đÅu t° cơng. Vißc tăng vãn xã hßi thc chćc năng cąa Chính phą, vì vÁy đÅu t° cơng th°ßng đ°āc đång nhÃt vái đÅu t° mà chính phą thāc hißn. ĐÅu t° công bao

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

gåm: ĐÅu t° từ ngân sách (phân cho các Bß ngành Trung °¢ng, các đãa ph°¢ng); ĐÅu t° theo các chÂng trỡnh hỏ tr cú mc tiờu (thòng l cỏc ch°¢ng trình măc tiêu trung và dài h¿n), cũng đ°āc thông qua trong kÁ ho¿ch ngân sách hằng năm, tín dăng đÅu t° (vãn cho vay) cąa Nhà n°ác có mćc đß °u đãi nhÃt đãnh; ĐÅu t° cąa các doanh nghißp Nhà n°ác, mà phÅn vãn quan trßng cąa doanh nghißp có ngn gãc từ ngân sách Nhà n°ác. Khái nißm <đÅu t° cơng= cịn đ°āc hiÅu là vißc sử dăng nguån vãn Nhà n°ác đÅ đÅu t° vào các ch°¢ng trình, dā án phăc vă phát triÅn KTXH khơng nhằm măc đích kinh doanh nh°: Ch°¢ng trình măc tiêu, dā án phát triÅn kÁt cÃu h¿ tÅng kỹ thuÁt, kinh tÁ, xã hßi, mơi tr°ßng, qc phịng, an ninh; các dā án đÅu t° khơng có điÃu kißn xã hßi hố thc các lĩnh vāc kinh tÁ, văn hố, xã hßi, y tÁ, khoa hßc, giáo dăc, đào t¿o ... Ch°¢ng trình măc tiêu, dā án phăc vă hot òng ca cỏc cÂ quan nh nỏc, Ân vó sā nghißp, tß chćc chính trã - xã hßi, kÅ cÁ vißc mua sắm, sửa chÿa tài sÁn cã đãnh bằng vãn sā nghißp; Các dā án đÅu t° cąa cßng đång dân c°, tß chćc chính trã - xã hßi - nghÃ nghißp, đ°āc há trā từ vãn nhà n°ác theo quy đãnh cąa pháp luÁt; Ch°¢ng trình măc tiêu, dā án đÅu t° cơng khác theo qut đãnh cąa Chính phą.

Theo Ngun Minh Phong (2012), đÅu t° công đ°āc hiÅu là đÅu t° cąa khu vāc nhà n°ác, không chá bao gåm đÅu t° từ nguån ngân sách cąa chính phą mà cịn cąa chính qun đãa ph°¢ng, đÅu t° từ nguån trái phiÁu chính phą, tín dăng đÅu t° qua kênh ngân hàng phát triÅn, và kÅ cÁ đÅu t° cąa các doanh nghißp nhà n°ác.

Theo Berg & cs. (2015) và Lee (2017), đÅu t° công là đÅu t° cąa nhà n°ác vào tài sÁn că thÅ, đ°āc thāc hißn thơng qua các chính qun Trung °¢ng hoặc đãa ph°¢ng hoặc thơng qua các ngành cơng nghißp hoặc các cơng ty thc sá hÿu nhà n°ác. Sã l°āng đÅu t° công đ°āc đánh giá hàng năm theo tỷ lß phÅn trăm cąa tßng thu nhÁp quãc dân trong mßt thßi kỳ nhÃt đãnh. ĐÅu t° cơng có xu h°áng đ°āc phân chia giÿa đÅu t° vÁt chÃt hoặc đÅu t° hÿu hình vào c¢ sá h¿ tÅng (ví dă nh° vÁn tÁi, viÇn thơng, xây dng cÂ bn,&); u t vo con ngòi hoc đÅu t° vơ hình trong giáo dăc, kỹ năng và kiÁn thćc; và đÅu t° hißn t¿i vào tiêu dùng hàng hố và dãch vă (ví dă phúc lāi xã hßi và trā cÃp). ĐÅu t° cơng th°ßng chiÁm tỷ lß khá nhá trong tßng chi tiêu cơng nh°ng th°ßng là mßt bß phÁn chính trong tßng đÅu t° vãn qc gia.

Theo Đá Kim Chung (2018), cho rằng đÅu t° công là vißc sử dăng vãn

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

ngân sách Nhà n°ác đÅu t° vào các ch°¢ng trình, dā án phăc vă phát triÅn KTXH khơng có khÁ năng hoàn vãn trāc tiÁp. Thāc chÃt cąa đÅu t° công là sử dăng vãn cąa khu vāc nhà n°ác, theo nghĩa hẹp bao gåm trái phiÁu chính phą, tín dăng đÅu t°, đÅu t° cąa doanh nghißp nhà n°ác cÁ cÃp trung °¢ng v óa phÂng; theo ngha ròng, bao gåm các lo¿i vãn tāa nh° ngân sách, nh° há trā phát triÅn chính thćc - ODA và vãn nhà n°ác trong các dā án liên danh. VÃ c¢ bÁn, nÃn kinh tÁ đ°āc phân đãnh thành hai khu vāc: Khu vāc công và khu vāc t°. Khu vāc cơng đ¿i dißn chą u là nhà n°ác có nhißm vă cung cÃp các hàng hóa cơng (c¢ sá h¿ tÅng thiÁt u) và dãch vă cơng đÅ t¿o cho khu vāc t° nhân phát triÅn. Khu vāc t° bao gåm các tß chćc cąa kinh tÁ t° nhân trong nÃn kinh tÁ. Trên c¢ sá khÁ năng tiÁp cÁn đ°āc hàng hóa cơng và dãch vă công do khu vāc công cung cÃp, khu vāc t° thāc hißn đÅu t° trong nÃn kinh tÁ theo tín hißu cąa thã tr°ßng. NÃn kinh tÁ phát triÅn là nÃn kinh tÁ có khu vāc cơng ln hÁu thu¿n cho khu vāc t° phát triÅn. ĐÅ đ¿t đ°āc đ°āc điÃu đó, khu vāc cơng cÅn phÁi có hß thãng các chính sách, thāc hißn sā can thißp cąa nhà n°ác vào nÃn KTXH và vai trị <kiÁn t¿o= cho các tß chćc KTXH phát triÅn đúng h°áng.

Nh° vÁy có thÅ hiÅu đÅu t° cơng là ho¿t đßng đÅu t° sử dăng nguån vãn ngân sách cąa nhà n°ác thông qua các ch°¢ng trình, dā án phát triÅn nơng nghißp nhm thc hiòn cỏc chÂng trỡnh, d ỏn phc v phát triÅn kinh tÁ - xã hßi, vì lāi ích chung cąa xã hßi và ngành nơng nghißp. Vãn đÅu t° công không chá từ ngân sách Nhà n°ác mà có thÅ huy đßng thêm từ các ngn khác nh° trái phiÁu chính phą, vãn ODA và vãn vay °u đãi cąa các nhà tài trā n°ác ngồi, vãn tín dăng đÅu t° phát triÅn cąa Nhà n°ác. ĐÅu t° cơng cho phát triÅn nơng nghißp đ°āc thāc hißn trên các khía c¿nh vÃ há tr phỏt trin cỏc cÂ sỏ h tng nh hò thóng kờnh mÂng, thy li, òng giao thụng nòi đång, hß thãng đißn l°ái phăc vă sÁn xut nụng nghiòp, cỏc cÂ sá bÁo quÁn và chÁ biÁn nơng sÁn,... Từ đó h°áng tái mßt nÃn sÁn xt nơng nghßp phát triÅn ßn đãnh và bÃn vÿng.

Khái nißm vÃ dãch vă công theo Nghã đãnh sã 32/2019/NĐ-CP ngày 10/04/2019 cąa Chính phą quy đãnh giao nhißm vă, đặt hàng hoặc đÃu thÅu cung cÃp sÁn phÇm, dãch vă cơng sử dăng ngân sách Nhà n°ác từ nguån kinh phí chi

<i>th°ßng xun nh° sau: "Sản phẩm, dịch vụ cơng là sản phẩm, dịch vụ thiết yếu </i>

<i>đối với đời sống kinh tế - xã hội của đất nước, cộng đồng dân cư hoặc bảo đảm quốc phòng, an ninh mà Nhà nước phải tổ chức thực hiện trong các lĩnh vực: </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<i>Giáo dục đào tạo; giáo dục nghề nghiệp; y tế; văn hóa, thể thao và du lịch; thông tin và truyền thông; khoa học và công nghệ; tài nguyên và môi trường; giao thông vận tải; nông nghiệp và phát triển nông thôn; công thương; xây dựng; lao động thương binh và xã hội; tư pháp và các lĩnh vực khác theo quy định của Chính phủ. Sản phẩm, dịch vụ công bao gồm dịch vụ sự nghiệp công và sản phẩm, dịch vụ cơng ích". </i>

Theo tiÁng Anh, dãch vă cơng đ°āc viÁt <Public services=, theo từ điÅn Oxford thì: <i><Dịch vụ cơng là như뀃ng dịch vụ giao thơng hoặc chăm sóc sức khỏe do Nhà nước hoặc tổ chức cung cấp cho nhân dân nói chung=. Theo từ điÅn Petit </i>

Larousse xuÃt bÁn năm 1992 thì <Dãch vă cơng là ho¿t đßng vì lāi ích chung do mòt cÂ quan nh nỏc hoc t nhõn m nhiòm=.

Khi nn kinh t chuyn sang cÂ ch thó tr°ßng, vÃ tßng thÅ, nÃn kinh tÁ đ°āc chia theo 2 khu vāc: khu vāc công và khu vāc t° nhân. Theo Phan Huy Đ°ßng (2014), thāc tiÇn khẳng đãnh có hai khu vāc này chą yÁu tham gia vào vißc đÁm bÁo cung cÃp các lo¿i sÁn phÇm và dãch vă phăc vă nhu cÅu cąa cơng dân và tß chćc trong xã hßi. Hai khu vāc này ln có sā bß trā nhau trong nÃn kinh tÁ thã tr°ßng và cùng nhau giúp nÃn kinh tÁ phát triÅn. CÁ 2 khu vāc đÃu giÿ vai trò cung cÃp cho xã hòi nhng sn phầm v dóch v nht ónh đÅ phăc vă nhu cÅu sinh ho¿t cąa quÅn chúng nhân dân. Mßt trong nhÿng nguyên tắc quan trßng cÅn quan tâm trong ho¿t đßng cąa khu vāc công là vißc cung cÃp hàng hóa công và dãch vă công theo nguyên tắc: Nhÿng gì khu vāc t° nhân khơng thÅ làm, khơng mn làm thì nhà n°ác phÁi làm, nhÿng gì t° nhân làm tãt h¢n thì nhà n°ác khun khích, đßng viên t° nhân làm. Có nhÿng lĩnh vāc nhà n°ác và t° nhân phãi hāp cùng làm (Phan Huy Đ°ßng, 2014).

Dãch vă cơng là nhÿng ho¿t đßng phăc vă cỏc nhu cu cÂ bn, thit yu ca ngòi dân vì lāi ích chung cąa xã hßi, do nhà n°ác chãu trách nhißm tr°ác xã hßi (trāc tiÁp đÁm nhÁn hay ąy quyÃn và t¿o điÃu kißn cho khu vāc t° thāc hißn) nhằm bÁo đÁm ßn đãnh và cơng bằng xã hßi. Dãch vă cơng có các đặc tr°ng: Thć nhÃt, đó là các hàng hóa, dãch vă phăc vă cho lāi ích chung, thiÁt yÁu, các quyÃn và nghĩa vă c¢ bÁn cąa các tß chćc và cơng dân. Thć hai, do nhà n°ác chãu trách nhißm tr°ác xã hßi (trāc tiÁp cung cÃp hoặc ąy nhißm vißc cung cÃp). Ngay cÁ khi nhà n°ác chuyÅn giao dãch vă này cho t° nhân cung cÃp thì nhà n°ác v¿n có vai trị điÃu tiÁt đặc bißt nhằm bÁo đÁm sā công bằng trong phân phãi các dãch vă này và khắc phăc các khiÁm khuyÁt cąa thã tr°ßng. Thć ba, là các ho¿t đßng có

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

tính chÃt phăc vă trāc tiÁp, đáp ćng các nhu cÅu, quyÃn lāi hay nghĩa vă că thÅ và trāc tiÁp cąa các tß chćc và cơng dân. Thć t°, bÁo đÁm tính cơng bằng và tính hißu quÁ trong cung cÃp dãch vă (Đá Kim Chung, 2018).

Có thÅ hiÅu dãch vă cơng là nhÿng dãch vă đ°āc cung cÃp vái sā tham gia cąa Nhà n°ác, h°áng đÁn cung cÃp cho toàn thÅ các tß chćc, cá nhân có nhu cÅu trong xã hßi mßt cách cơng bằng. Dãch vă cơng trong nơng nghißp có thÅ đ°āc hiÅu là các dãch vă vÃ khun nơng, xúc tiÁn th°¢ng m¿i hoặc há trā ng°ßi nơng dân tiÁp cÁn các thơng tin vÃ thó tròng, hỏ tr tiờu th sn phầm... T ú h°áng tái mßt nÃn sÁn xt nơng nghßp phát triÅn ßn đãnh và bÃn vÿng.

<i><b>2.1.1.3. Khái niệm về phát triển </b></i>

Theo Từ điÅn TiÁng Vißt <phát triÅn= đ°āc hiÅu là q trình vÁn đßng, tiÁn triÅn theo h°áng tăng lên, ví dă phát triÅn kinh tÁ, phát triÅn văn hố, phát triÅn xã hßi& (Hồng Phê, 2000). Theo Từ điÅn Bách khoa Vißt Nam thì phát triÅn là ph¿m trù triÁt hßc chá ra tính cht ca nhng bin òi ang diần ra trong th giái. Phát triÅn là mßt thc tính cąa vÁt chÃt. Mßi sā vÁt và hißn t°āng cąa hißn thāc không tån t¿i trong tr¿ng thái khác nhau từ khi xuÃt hißn đÁn lúc tiêu vong,& nguån gãc cąa phát triÅn là sā thãng nhÃt và đÃu tranh giÿa các mặt đãi lÁp (Hßi đång Quãc gia chá đ¿o biên so¿n Từ điÅn Bách khoa Vißt Nam, 2003).

Phát triÅn là mßt q trình tiÁn hóa cąa mßi xã hßi, mßi cßng đång dân tßc trong đó các chą thÅ lãnh đ¿o và quÁn lý, bằng các chiÁn l°āc và chính sách thích hāp vái nhÿng đặc điÅm vÃ lãch sử, chính trã, kinh tÁ, văn hóa, xã hßi cąa xã hßi và cßng đång dân tßc mình, t¿o ra, huy đßng và quÁn lý các nguån lāc tā nhiên và con ng°ßi nhằm đ¿t đ°āc nhÿng thành quÁ bÃn vÿng và đ°āc phân phãi công bằng cho các thành viên trong xã hßi vì măc đích khơng ngừng nâng cao chÃt l°āng cc sãng cąa hß (Bùi Đình Thanh, 2015).

Sā phát triÅn là tr¿ng thái cho phép chúng ta tháa mãn nhÿng nhu cÅu tãt đẹp cąa con ng°ßi. à đâu con ng°ßi có năng lāc nhÁn thc tót hÂn, cú nng lc v iu kiòn hỏng th tót hÂn, cú iu kiòn t duy mòt cỏch t do v sỏng to hÂn, cú sćc c¿nh tranh tãt h¢n, tóm l¿i, á đâu con ng°ßi cÁm thÃy h¿nh phúc thì á đó có sā phát triÅn. Phát triÅn, suy cho cùng, chính là sā tăng tr°áng nhÿng giá trã cąa con ng°ßi chć khơng phÁi là tỷ lß tăng tr°áng kinh tÁ. Chá tiêu tăng tr°áng kinh tÁ là mßt yÁu tã đÅ biÅu thã - có l¿ là tÁp trung nhÃt - năng lāc tháa mãn nhu cÅu cąa con ng°ßi, nh°ng khơng phÁi là tÃt cÁ. Khi ng°ßi ta cã gắng đÅ có đ°āc sā tăng tr°áng bằng mßi giá thì đó chá cịn là cc ch¿y đua giÿa các nhà

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

chính trã. Chúng tơi cho rằng, sā phát triÅn chân chính là nhÿng khÁ năng, năng lāc và nhÿng thành tāu do con ng°ßi t¿o ra chć không phÁi là kÁt quÁ cąa nhÿng biÁn hóa chính trã, cąa sā thãng kê mang tính chính trã (Ngun TrÅn B¿t, 2005).

Đã có rÃt nhiÃu khái nißm cąa lý thuyÁt kinh tÁ hßc phát triÅn mà c¢ sá xt phát cąa nó là từ cỏc khỏi niòm rt cÂ bn ca lý thuyt kinh tÁ hßc hißn đ¿i đã có trên thÁ giái từ h¢n nửa thÁ kỷ qua đ°āc du nhÁp và vÁn dăng vào cơng cc đßi mái, phát triÅn kinh tÁ thã tr°ßng theo đãnh h°áng XHCN á n°ác ta h¢n 20 năm vừa qua. Theo lý thuyÁt tăng tr°áng và phát triÅn kinh tÁ cąa kinh tÁ hßc phát triÅn, tăng tr°áng kinh tÁ là mßt phm trự kinh t diần t òng thỏi bin òi vÃ mặt l°āng cąa nÃn kinh tÁ cąa mßt quãc gia. Cũng theo lý thuyÁt tăng tr°áng và phát triÅn kinh tÁ cąa kinh tÁ hßc phát triÅn: Phát triÅn kinh tÁ là khái nißm có nßi dung phn ỏnh ròng hÂn so vỏi khỏi niòm tng tr°áng kinh tÁ. NÁu nh° tăng tr°áng kinh tÁ vÃ c¢ bÁn chá là sā gia tăng thuÅn tuý vÃ mặt l°āng cąa các chá tiêu kinh tÁ tßng hāp: GNP, GNP/đÅu ng°ßi hay GDP, GDP/đÅu ng°ßi& thì phát triÅn kinh tÁ ngồi vißc bao hàm q trình gia tăng đó, cịn có mßt nßi hàm phÁn ỏnh ròng lỏn hÂn, sõu sc hÂn, ú l nhÿng biÁn đßi vÃ mặt chÃt cąa nÃn kinh tÁ 3 xã hßi, mà tr°ác hÁt là sā chuyÅn dãch c¢ cÃu kinh tÁ theo h°áng CNH,HĐH và kèm theo đó là vißc khơng ngừng nâng cao mćc sãng tồn dân, trình đß phát triÅn văn minh xã hßi thÅ hißn á hàng lo¿t tiêu chí nh°: thu nhÁp thāc tÁ, ti thß trung bình, tỷ lò cht ca tr sÂ sinh, trỡnh ò dõn trớ, bÁo vß mơi tr°ßng, và khÁ năng áp dăng các thành tāu khoa hßc 3 kỹ thuÁt vào phát trin kinh t 3 xó hòi& (Trn Anh PhÂng, 2008)

Quan nißm vÃ phát triÅn bÃn vÿng dÅn đ°āc hỡnh thnh t thc tiần òi sóng xó hòi và có tính tÃt u. T° duy vÃ phát triÅn bÃn vÿng manh nha trong cÁ quá trình sÁn xt xã hßi và bắt đÅu từ vißc nhìn nhÁn tÅm quan trßng cąa bÁo vß mơi tr°ßng và tiÁp đó là nhÁn ra sā cÅn thiÁt phÁi giÁi qut nhÿng bÃt ßn trong xã hßi. Chính vì thÁ, năm 1992, Hßi nghã th°āng đánh vÃ Mơi tr°ßng và Phát triÅn cąa Liờn hp quóc c tò chc ỏ Ri-ụ Â Gia-nờ-rụ đÃ ra Ch°¢ng trình nghã sā tồn cÅu cho thÁ kỷ XXI, theo đó, phát triÅn bÃn vÿng đ°āc xác đãnh là: <Mßt sā phát triÅn tháa mãn nhÿng nhu cÅu cąa thÁ hß hißn t¿i mà khơng làm h¿i đÁn khÁ năng đáp ćng nhÿng nhu cu ca th hò tÂng lai=. Theo ú, ba tr cßt phát triÅn bÃn vÿng đ°āc xác đãnh là: Thć nhÃt, bÃn vÿng vÃ mặt kinh tÁ, hay phát triÅn kinh tÁ bÃn vÿng là phát triÅn nhanh và an toàn, chÃt l°āng; Thć hai, bÃn vÿng vÃ mặt xã hßi là cơng bằng xã hßi và phát triÅn con ng°ßi, chá sã phát triÅn con ng°ßi (HDI) là tiêu chí cao nhÃt vÃ phát triÅn xã hßi, bao gåm: thu nhÁp

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

bình qn đÅu ng°ßi; trình đß dân trí, giáo dăc, sćc kháe, tußi thß, mćc h°áng thă vÃ văn hóa, văn minh; Thć ba, bÃn vÿng vÃ sinh thái mơi tr°ßng là khai thác và sử dăng hāp lý tài ngun thiên nhiên, bÁo vß mơi tr°ßng và cÁi thißn chÃt l°āng mơi tr°ßng sãng (Vũ Văn HiÃn, 2014).

<i><b>2.1.1.4. Khái niệm về chuỗi giá trị </b></i>

Khái nißm chuái giá trã lÅn đÅu tiên đ°āc giái thißu bái Micheal Porter (1985) trong cuãn sách phân tích vÃ lāi thÁ c¿nh tranh: Chuái giá trã là chuái cąa mßt hß thãng các ho¿t đßng thāc hißn trong mßt doanh nghißp thußc mßt ngành că thÅ đÅ sÁn xuÃt ra mßt sÁn phầm nht ónh. Cỏc hot òng ny cú th bao gåm giai đo¿n xây dāng khái nißm và thiÁt kÁ, quá trình mua vÁt t° đÅu vào, sÁn xuÃt, tiÁp thã và phân phãi, cung cÃp các dãch vă đÁn ng°ßi tiêu dùng cuãi cùng nh° chăm sóc khách hàng, bÁo hành sÁn phÇm... SÁn phÇm đi qua tÃt cÁ các ho¿t đßng cąa chuái theo thć tā và t¿i mái ho¿t đßng sÁn xuÃt thu đ°āc mßt sã giá trã nào đó, các giá trã này bß sung, cÃu thành nên giá trã cho sn phầm cuói cựng. Tt c nhng hot òng này t¿o thành chuái kÁt nãi nhà sÁn xuÃt vái ng°ßi tiêu dùng (Porter, 1985; Tansuchat & cs., 2023). Tuy nhiên, h¿n chÁ cąa mơ hình phân tích chuái giá trã cąa Micheal Porter là chá giái h¿n trong ph¿m vi mßt cơng ty hay doanh nghißp. Micheal Porter đã đ°a ra khung phân tích chuái giá trã, là mßt mơ hình thÅ hißn mßt chi các ho¿t đßng tham gia vào vißc t¿o ra giá tró ca sn phầm v th hiòn li nhun từ các ho¿t đßng này. Chuái giá trã bao gåm các ho¿t đßng giá trã và lāi nhuÁn: Ho¿t đßng giá trã chia ra thành hai loi chớnh: hot òng sÂ cp v hot òng hỏ tr (Hỡnh 2.1).

<b>Hỡnh 2.1: Chuìi giá trË căa Michael Porter </b>

Nguån: Porter (1985)

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

- Logistics đÅu vào: TiÁp nhÁn và tån kho, phân phãi, l°u kho, quÁn lý tån kho& nguyên vÁt lißu.

- VÁn hành: TiÁn trình biÁn đßi các u tã đÅu vào thành sÁn phÇm và dãch vă cuãi cùng.

- Logistics đÅu ra: Thu gom, l°u trÿ, phân phãi các thành phÇm (sÁn phÇm sau thu ho¿ch, chÁ biÁn).

- Marketing và bán hàng: QuÁng cáo, khuyÁn m¿i, bán hàng, báo giá, lāa chßn kênh phân phãi.

- Dãch vă: Lắp đặt, sửa chÿa, huÃn luyßn, điÃu chánh sÁn phÇm...

<i>Các hoạt động hỗ trợ, chia thành 4 nhóm tổng quát: </i>

- Thu mua: thu gom các yÁu tã đÅu vào nh° nguyên vÁt lißu, máy móc thiÁt bã và các yÁu tã há trā khác đÅ sử dăng trong CGT.

- Phát triÅn công nghß: Cơng nghß há trā cho các ho¿t đßng t¿o ra giá trã cho sÁn phÇm, dãch vă.

- QuÁn trã nguån nhân lāc: TuyÅn dăng, đào t¿o, bã trí sắp xÁp, kiÅm sốt và khen th°áng nhân viên.

- C¢ sá h¿ tÅng cąa doanh nghißp: QuÁn trã tßng quát, lÁp kÁ ho¿ch, tài chính, kÁ tốn, pháp lý, qn trã chÃt l°āng,...

<i>Lợi nhuận hay lợi nhuận biên (margin) cąa mßt doanh nghißp phă thc </i>

vào tính hißu quÁ cąa các ho¿t đßng biÁn đßi và khách hàng sẵn sàng mua á mćc giá cao h¢n chi phí ho¿t đßng trong chi giá trã cąa nó. Nhß nhÿng ho¿t đßng này, doanh nghißp đã t¿o cho mỡnh mòt cÂ hòi kim c li nhun t viòc t¿o ra giá trã v°āt trßi. Mßt lāi thÁ c¿nh tranh có thÅ đ°āc thāc hißn bằng vißc thiÁt kÁ l¿i chuái giá trã nhằm t¿o ra mßt chi phớ thp hay khỏc biòt húa tót hÂn. Nh vÁy, CGT là mßt cơng că phân tích hÿu hißu giúp xác đãnh nhÿng khÁ năng cãt lõi cąa doanh nghißp và các ho¿t đßng trong đó có thÅ giúp doanh nghißp theo đußi mßt

<i>lāi thÁ c¿nh tranh nh° sau: i) Lāi thÁ vÃ chi phí: bằng vißc nắm bắt rõ các lo¿i chi </i>

phí và cắt giÁm chúng trong các ho¿t đßng t¿o ra GTGT; ii) Khác bißt hóa: bằng vißc tÁp trung vào các ho¿t đßng có liên quan đÁn khÁ năng cãt lõi v thc hiòn chỳng nòi tròi hÂn ói th c¿nh tranh.

Ph°¢ng pháp phân tích cąa Micheal Porter thích hāp vái đãnh vã lāi thÁ

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

c¿nh tranh cąa doanh nghißp đÅ lāa chßn chiÁn l°āc c¿nh tranh hißu quÁ. Tuy nhiên, nó khơng cung cÃp đą cơng că cho nghiên cću các chuái ngành hàng hoặc má rßng ra theo lãnh thß.

NÁu nh° khái nißm CGT cąa Micheal Porter đÃ cÁp đÁn á trên chá tÁp trung nghiên cću á quy mơ cąa doanh nghißp, thì Kaplinsky và M.Morris l¿i má rßng á ph¿m vi cąa CGT. Theo Kaplinsky & Morris (2001) cho rằng: CGT là nói đÁn mßt lo¿t nhÿng ho¿t đßng cÅn thiÁt đÅ bin mòt sn phầm (hoc mòt dóch v) t lúc cịn là ý t°áng, thơng qua các giai đo¿n sÁn xuÃt khác nhau, đÁn khi phân phãi tái ng°ßi tiêu dùng cuãi cùng và lo¿i bá sau khi đã sử dăng. T°¢ng tā, theo Gereffi & Kozeniewicz (1994) cho rằng: CGT là mßt chuái các quá trình sÁn xuÃt từ đÅu vào đÁn đÅu ra; mßt sā sắp xÁp có tß chćc, kÁt nãi và điÃu phãi ng°ßi sÁn xt, nhóm sÁn xuÃt, doanh nghißp và nhà phân phãi liên quan đÁn mòt sn phầm c th; mòt mụ hỡnh kinh t trong ú kt nói viòc la chòn sn phầm và cơng nghß thích hāp vái cách thćc tß chćc các tác nhân liên quan đÁn tiÁp cÁn thã tròng. Theo cầm nang ValueLink cąa Tß chćc hāp tác kỹ thuÁt Đćc (GTZ), chuái giá trã là mßt lo¿t các ho¿t đßng kinh doanh (hay chćc năng) có quan hß vái nhau từ cung cÃp các đÅu vào că thÅ cho mßt sÁn phầm no ú, n sÂ ch, chuyn òi, marketing, n viòc cuói cựng l bỏn sn phầm ú cho ng°ßi tiêu dùng (đây là quan điÅm theo chćc năng đãi vái chuái giá trã); là mßt lo¿t các doanh nghißp (nhà vÁn hành) thāc hißn các chćc năng này, có nghĩa là nhà sÁn xuÃt, nhà chÁ biÁn, nhà buôn bán và nhà phân phói mòt sn phầm c th no ú. Cỏc doanh nghißp kÁt nãi vái nhau bằng mßt lo¿t các giao dãch kinh doanh trong đó sÁn phÇm đ°āc chuyÅn từ tay nhà sÁn xuÃt s¢ chÁ đÁn tay ng°ßi tiêu dùng cuãi cùng. Theo thć tā các chćc năng và các nhà vÁn hành, chuái giá trã s¿ bao gåm mßt lo¿t các đ°ßng d¿n trong chi (hay cịn gßi là khâu) (GTZ, 2008).

Chi giá trã mơ tÁ tồn bß nhÿng ho¿t đßng cÅn thiÁt đÅ đ°a mßt sÁn phầm hay dóch v t khỏi niòm, i qua các công đo¿n sÁn xuÃt khác nhau (liên quan đÁn vißc kÁt hāp giÿa chun hóa vÁt chÃt và đÅu vào các dãch vă sÁn xuÃt khác nhau), đ°a đÁn ng°ßi tiêu dùng sau cùng, và bã trí sau sử dăng. L¿ dĩ nhiên trong đßi thāc, chuỏi giỏ tró phc tp hÂn nhiu. Vỡ mòt l, trong chi th°ßng có xu h°áng có nhiÃu mắt xớch hÂn. Ngoi cỏc mt xớch nhiu mt trong mòt chi giá trã, thơng th°ßng các nhà sÁn xt trung gian trong mßt chi giá trã có thÅ tham gia vào mßt sã chuái giá trã khác nhau (Soullier & cs. (2020).

Chuái giá trã theo nghĩa rßng là mßt phćc hāp nhÿng ho¿t đßng do nhiÃu

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

ng°ßi tham gia khác nhau thāc hißn (ng°ßi sÁn xut sÂ cp, ngòi ch bin, thÂng nhõn, ngòi cung cp dóch v v.v&) bin nguyờn liòu thụ thnh thnh phầm đ°āc bán lẻ. Chuái giá trã theo nghĩa rßng bắt đÅu từ hß thãng sÁn xuÃt nguyên vÁt lißu và chuyÅn dãch theo các mãi liên kÁt vái các đ¢n vã sÁn xuÃt, kinh doanh, lắp ráp, chÁ biÁn v.v& Chuái giá trã bao gåm các chćc năng trāc tiÁp nh° sÁn xt hàng hóa c¢ bÁn, thu gom, chÁ biÁn, bán sá, bán lẻ, cũng nh° các chćc năng há trā nh° cung cÃp vÁt t° nguyên lißu đÅu vào, dãch vă tài chính, đóng gói và tiÁp thã (Vermeulen & cs., 2008).

VÃ khái nißm chi giá trã nơng nghißp, hißn nay khơng có mßt đãnh nghĩa chung nào đ°āc công nhÁn cho ý nghĩa thāc sā cąa chuái giá trã nơng nghißp. Các đãnh nghĩa đ°āc cơng bã bao gåm đãnh nghĩa cąa Ngân hàng ThÁ giái - World Bank <chuái giá trã mô tÁ đÅy đą mßt chuái các ho¿t đßng tăng thêm giá trã đ°āc yờu cu mang ờn mòt sn phầm hoc dãch vă thông qua các giai đo¿n cąa sÁn xuÃt, bao gåm s¢ chÁ nguyên lißu thơ và các đÅu vào khác= ( Webber, Labaste, 2010). còn UNIDO đãnh nghĩa là <các bên tham gia đ°āc liên kÁt vái nhau dßc theo mßt chuỏi sn xut, chuyn òi v mang sn phầm v dãch vă tái tay khách hàng cuãi cùng thông qua mßt chuái các ho¿t đßng= (Riisgaard & Ponte, 2011).

Chuái giá trã là đÅy đą các ho¿t đßng bao gåm thiÁt kÁ, sÁn xuÃt, tiÁp thã và phân phãi hay hiÅu theo cách khác là các ho¿t đßng cąa doanh nghißp tiÁn hành đ°a sÁn phÇm hoặc dãch vă từ ý t°áng đÁn khi giao hàng. Đãi vái các công ty sÁn xuÃt hàng hóa, chuái giá trã bắt đÅu vái nguyên lißu đ°āc sử dăng đÅ sÁn xuÃt sn phầm ca hò v mòi hot òng tỏc òng vo trỏc khi sn phầm c bỏn cho ngòi tiêu dùng (Harrison, 2017; Horton & cs., 2022).

CGT trong nơng nghißp xác đãnh tÁp hāp các tác nhân và hot òng mang li mòt sn phầm nụng nghiòp cÂ bn t sn xut trờn ồng ruòng n tiờu dùng cuãi cùng. CGT có thÅ là liên kÁt dßc hoặc m¿ng giÿa các tß chćc kinh doanh đßc lÁp khác nhau và có thÅ liên quan đÁn vißc xử lý, đóng gói, l°u trÿ, vÁn chun và phân phãi. Các thuÁt ngÿ <chuái giá trã= và <chuái cung ćng= th°ßng đ°āc sử dăng thay thÁ cho nhau. (Bolzani & cs., 2010; Wei, 2021)

Theo tác giÁ Cuddeford (2013) chuái giá trã nông sÁn đ°āc đãnh nghĩa là con ng°ßi và các ho¿t đßng đem mòt sn phầm nụng nghiòp cÂ bn nh ngụ, rau hoặc bông từ các đÅu vào và sÁn xt trên đång rng tái ng°ßi tiêu dùng, thơng qua các khâu nh° chÁ biÁn, đóng gói và phân phãi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

Nh° vÁy, CGT có thÅ hiÅu theo nghĩa hẹp hoặc nghĩa rßng:

<i>- Theo nghĩa hẹp, mßt CGT bao gåm mßt lo¿t các ho¿t đßng thāc hißn trong </i>

mßt cơng ty đÅ sÁn xt ra mòt sn phầm nht ónh. Tt c cỏc hot đßng từ thiÁt kÁ, q trình mang vÁt t° đÅu vào, sÁn xuÃt, phân phãi, marketing bán hàng, thāc hißn các dãch vă hÁu mãi đã t¿o thành mßt chuái liên kÁt, kÁt nãi ng°ßi sÁn xuÃt vái ng°ßi tiêu dùng. Giá trã cąa mái ho¿t đßng bß sung, cÃu thành nên giá trã cho thành phầm cuói cựng.

<i>- Theo ngha rng, CGT l mòt phćc hāp nhÿng ho¿t đßng do nhiÃu ng°ßi </i>

tham gia khỏc nhau thc hiòn (ngòi sn xut sÂ cp, ngòi ch bin, thÂng nhõn, ngòi cung cp dóch v) đÅ biÁn ngun lißu thơ và chun dãch theo các mãi liên kÁt vái các doanh nghißp khác trong kinh doanh, lắp ráp, chÁ biÁn,& Cách tiÁp cÁn theo nghĩa rßng khơng chá xem xét đÁn các ho¿t đßng do mßt doanh nghißp tiÁn hành, mà cÁ các mãi liên kÁt ng°āc, xi cho đÁn khi ngun lißu thơ đ°āc sÁn xuÃt và liên kÁt vái ng°ßi tiêu dùng cuãi cùng.

Că thÅ, trong CGT có các <khâu=, mái khâu có các <ho¿t đßng= că thÅ vái mßt chćc năng nhÃt đãnh. Bên c¿nh các khâu cąa CGT cịn có các <tác nhân=. Tác nhân là nhÿng ng°ßi thāc hißn các chćc năng cąa các khâu trong chi, ví dă nh° nhà cung cÃp đÅu vào cho sÁn xt, nơng dân sÁn xt lúa, th°¢ng lái vÁn chun hàng hóa... Bên c¿nh đó cịn có các <nhà há trā CGT= vái nhißm vă là giúp phát triÅn chuái bằng cách t¿o điÃu kißn nâng cÃp CGT.

Đặc điÅm cąa CGT: T¿o ra liên kÁt giÿa các doanh nghißp thơng qua làm vißc cùng nhau trong CGT; Trong CGT, tÃt cÁ các khâu đÃu luôn phÁi tuõn theo mòt tiờu chuần v luụn cn c cÁi tiÁn đÅ có thÅ tăng khÁ năng c¿nh tranh vái các chuái khác. Chuái giá trã thành công khi lāi nhuÁn t¿o ra trong chuái đ°āc chia sẻ mßt cách hāp lý cho các bên tham gia.

<i><b>2.1.1.5. Khái niệm về đầu tư công cho phát triển chuỗi giá trị nhãn </b></i>

Qua tßng hāp các khái nißm vÃ đÅu t° cơng, dãch vă cơng và CGT, căn cć vào măc tiêu và ph¿m vi nghiên cću, luÁn án rút ra khái nißm vÃ đÅu t° cơng cho phát triÅn CGT sÁn phÇm nhãn nh° sau: <ĐÅu t° công cho phát triÅn chuái giá trã sn phầm nhón l hot òng u t ca Nhà n°ác vào các ch°¢ng trình, dā án kÁt cÃu h¿ tÅng KTXH và đÅu t° vào các ch°¢ng trình, dā án há trā dãch vă cơng ích phăc vă cơng ích phát triÅn các khâu trong chi giá trã sÁn phÇm nhãn că thÅ bao gåm vÃ há trā vãn, phát triÅn các c¢ sá h¿ tng nh hò thóng kờnh mÂng,

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

thąy lāi, đ°ßng giao thơng nßi đång, hß thãng đißn l°ái phăc vă sÁn xuÃt nhãn, hß thãng chā, các c¢ sá bÁo quÁn và chÁ biÁn nhãn,... cùng vái đó há trā đÅu t° các dãch vă cơng đÅ há trā ng°ßi trång nhãn tiÁp cÁn các thơng tin thã tr°ßng, há trā tiêu thă sÁn phầm, xỳc tin thÂng mi, dóch v khuyn nụng,... (t khâu cung cÃp nguyên lißu đÅu vào đÁn khâu õu cuói cựng l bỏn sn phầm cho ngòi tiờu dùng) nhằm đem l¿i lāi ích cho tồn bß chuái giá trã sÁn phÇm nhãn, thúc đÇy phát chuái giá trã sÁn phÇm nhãn. Trong luÁn án này, CGT sÁn phÇm nhãn H°ng Yên đ°āc hiÅu theo nghĩa rßng, nghĩa là CGT là mßt ho¿t đßng kinh doanh có quan hß vái nhau, từ khâu cung cÃp nguyên lißu đÅu vào sÁn xuÃt, đÁn thu mua, chÁ biÁn, tiÁp thã đÁn khâu cuãi cùng là bỏn sn phầm ú cho ngòi tiờu dựng.

<b>2.1.2. Tổng hợp đặc điểm đầu tư công trong cho chuỗi giá trị sản phẩm nhãn </b>

Nơng nghißp nói chung v sn phầm nhón núi riờng l mòt ngnh kinh tÁ đặc thù vái nhÿng đặc điÅm riêng bißt nh°: sÁn xuÃt nhá lẻ, phân tán, mang tính thßi vă, phă thußc vào thiên nhiên, sử dăng đÃt đai đÅ trång và các ho¿t đßng sÁn xuÃt chą yÁu dāa vào nhÿng tri thćc truyÃn thãng, vào tÁp qn, kinh nghißm và thói quen sÁn xt cąa mái làng, mái hß gia đình&Vái nhÿng đặc điÅm riêng bißt vì vÁy mà đÅu t° trong sÁn phÇm nhãn cũng có nhÿng nét đặc tr°ng riêng.

Trong đÅu t° cơng, từ vißc lờn k hoch, ch trÂng cho n phờ duyòt, ra quyÁt đãnh đÅu t° đÃu đ°āc thāc hißn bái Nhà n°ác thơng qua vißc phân cp qun lý cho nhng cÂ quan, tò chćc có thÇm qun. Nhÿng dā án đÅu t° cơng cng cú th c thc hiòn da trờn cÂ chÁ đÃu thÅu vái nhà thÅu thắng thÅu thāc hißn các dā án đÅu t° cơng cąa Nhà n°ác có thÅ là các doanh nghißp nhà n°ác, doanh nghißp khu vāc t° nhân hoặc doanh nghißp có vãn đÅu t° n°ác ngồi.

Theo Lt đÅu t° cơng năm 2019, ĐÅu t° cơng là ho¿t đßng đÅu t° cąa Nhà n°ác vào các ch°¢ng trình, dā án và đãi t°āng ĐÅu t° công khác. Nhà N°ác quÁn lý ho¿t đßng đÅu t° cụng bao gồm lp, thầm ónh, quyt ónh ch trÂng u t; lp, thầm ónh, quyt ónh chÂng trỡnh, dā án đÅu t° cơng; lÁp, thÇm đãnh, quyÁt đãnh, giao, triÅn khai thāc hißn kÁ ho¿ch đÅu t° công; quÁn lý, sử dăng vãn đÅu t° công; theo dõi và đánh giá, kiÅm tra, thanh tra kÁ ho¿ch, ch°¢ng trình, dā án đÅu t° công.

<i><b>Thứ hai, nguồn vốn đầu tư cho hoạt động đầu tư công là từ Nhà nước. </b></i>

Nguån vãn đ°āc sử dăng đÅ thāc hißn các ch°¢ng trình, dā án đÅu t° cơng

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

phát triÅn KTXH do Nhà N°ác quyÁt đãnh. Theo LuÁt đÅu t° công 2019, nguån vãn đÅu t° công bao gåm vãn ngân sách Nhà n°ác, vãn từ vãn từ nguån thu hāp pháp cąa các c¢ quan nh nỏc, Ân vó s nghiòp cụng lp dnh đÅ đÅu t° theo quy đãnh cąa pháp luÁt.

<i><b>Thứ ba, mục tiêu của hoạt động đầu tư công là nhằm phát triển kinh tế – xã </b></i>

Trong thāc tÁ, mßt trong nhÿng lĩnh vāc chą yÁu trong ho¿t đßng đÅu t° cơng là h°áng tái thāc hißn các măc tiêu cąa chính sách cơng, că thÅ nh°: ĐÅu t° thành lÁp các doanh nghißp Nhà n°ác đÅ giÿ vã trí then chãt, chą đ¿o, là công că cąa Nhà n°ác điÃu tiÁt nÃn kinh tÁ, bên c¿nh các măc tiêu kinh doanh, t¿o nguån thu cho ngân sách Nhà n°ác; ĐÅu t° vào các lĩnh vāc quan trßng, thiÁt yÁu cąa nÃn kinh tÁ nh°ng t° nhân không đÅu t°; ĐÅu t° đÅ khắc phăc nhÿng khuyÁt điÅm cąa nÃn kinh t thó tròng; Phỏt trin hò thóng cÂ sỏ h tÅng kinh tÁ 3 xã hßi;&

ĐÅu t° cơng là mßt trong nhÿng chính sách phát triÅn KTXH rÃt quan trßng đãi vái nhÿng quãc gia đang trong giai đo¿n chuyÅn đßi và phát triÅn kinh tÁ thã tr°ßng nh° Vißt Nam. Chính sách phát triÅn đÅu t° cơng trong thßi gian qua chą u theo h°áng đáp ćng các măc tiêu cßng đång, phát triÅn KTXH chung h¢n h¢n là măc tiêu lāi nhuÁn, c biòt l ầu t cụng trong lnh vc nụng nghiòp núi chung v sn phầm nhón núi riờng.

Vißc Nhà n°ác h°áng tái các măc tiêu cơng cßng, chú trßng đÅu t° phát triÅn sÁn xt nơng nghiòp, u t phỏt trin cÂ sỏ h tng cụng còng ỏ nụng thụn,& l cÂ sỏ nõng cao chÃt l°āng cc sãng cho ng°ßi nơng dân, h°áng sā phát triÅn cąa ngành sÁn xt nơng nghißp theo h°áng bÃn vÿng.

<i><b>Thứ tư, đầu tư công là hoạt động có nhiều rủi ro. </b></i>

Thßi gian kÅ từ giai đo¿n bắt đÅu thāc hißn đÅu t° cho đÁn khi nhÁn đ°āc kÁt quÁ đem l¿i lāi ích kinh tÁ xã hßi phÁi kéo dài trong mßt khoÁng thßi gian nhÃt đãnh. Do đó ho¿t đßng đÅu t° cơng cho sÁn xt nơng nghißp nói chung và sn phầm nhón núi riờng thòng chóu nhiu nh h°áng cąa điÃu kißn khách quan nh° thiên tai, dãch bßnh, nhÿng thay đßi thã tr°ßng,...

Ngồi ra ho¿t đßng đÅu t° cÅn ngn chi phí khá lán, ngn vãn phÁi nằm ć đßng trong st q trình đÅu t°, nÁu nh° khơng có hißu q mang l¿i thì s¿ gây thißt h¿i cho ngân sách Nhà N°ác.

</div>