luận án tiến sĩ kinh tế nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam trên thị trường việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (282.8 KB, 15 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
– – – O – – –
HOÀNG NGUYÊN KHAI
NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM TRÊN THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
– – – O – – –
HOÀNG NGUYÊN KHAI
NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM TRÊN THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
<i>Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính – Ngân hàng </i>
Mã số: 62.34.02.01
<i>Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Quang Đào </i>
</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">LỜI CAM ĐOAN
Tơi tên: Hồng Ngun Khai
Sinh ngày: 01 tháng 01 năm 1966 tại Sài gịn Q qn: Thừa thiên – Huế
Hiện cơng tác tại Đại Học Cơng Nghệ Tp. Hồ Chí Minh, số 475A Điện Biên Phủ, Phường 25, Quận Bình thạnh, TP. Hồ Chí Minh.
Là Nghiên cứu sinh khóa XVII của trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu, các kết luận khoa học chưa được công bố trong các cơng trình tương tự nào khác trước đó. Số liệu và tư liệu được trích dẫn trung thực, đầy đủ, có nguồn gốc rõ ràng.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 10/10/2015
<i>Nguyên cứu sinh </i>
<i>Hoàng Nguyên Khai </i>
</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ADB <i>Asian Development Bank – Ngân hàng Phát triển Châu Á </i>
APEC Asia – Pacific Economic Cooperation – Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
<i>ASEAN </i> Association of Southeast Asian Nations – Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
CAR Capital Adequacy Ratio – Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu CR Control risk – Rủi ro kiểm soát
EFA Exploratory Factor Analysis – Phân tích nhân tố khám phá
EMV Europay, Master Card and Visa – Chuẩn thẻ thanh tốn thơng minh
FDI Foreign Direct Investment – Đầu tư trực tiếp nước ngoài FII Foreign Indirect Investment – Đầu tư gián tiếp nước ngoài FTP Fund Transfer Pricing – Định giá vốn điều chuyển
HĐKD Hợp đồng kinh doanh
</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">VIẾT TẮT CHỮ TIẾNG ANH ĐẦY ĐỦ– NGHĨA TIẾNG VIỆT HĐQT Hội đồng quản trị
KPI Key Performance Indicator – Hỗ trợ đo lường hiệu quả công việc KRIs Key Risk Indicators – Bộ Chỉ số các rủi ro chủ yếu
L/C Letter of Credit – Tín dụng thư
LGD Loss Given Default – Tỷ lệ mất vốn dự kiến
LOS Loan Origination System – Hệ thống hỗ trợ nghiệp vụ khởi tạo cho vay trong ngân hàng
M&A Mergers and Acquisitions –Mua bán và sát nhập MB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội
MHB Mekong Housing Bank–Ngân hàng Phát triển nhà đồng bằng sơng
NHNNg Ngân hàng nước ngồi
NIM Net Interest Margin – Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên
</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">VIẾT TẮT CHỮ TIẾNG ANH ĐẦY ĐỦ– NGHĨA TIẾNG VIỆT PD Probability of default – Xác suất khách hàng không trả được nợ
ROA Return On Asset – Hiệu suất sinh lời trên tài sản
ROAA Return On Average Assets – Hiệu suất sinh lời của tổng tài sản
SMEs Small and Medium Enterprises – Doanh nghiệp vừa và nhỏ
SWIFT Society for Worldwide Interbank and Financial Telecommunication, Hiệp hội viễn thông liên ngân hàng và tài chính quốc tế – Dịch vụ thanh toán thẻ
TCTD Tổ chức tín dụng
TNDN Thu nhập doanh nghiệp TTQT Thanh toán quốc tế
</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">VIẾT TẮT CHỮ TIẾNG ANH ĐẦY ĐỦ– NGHĨA TIẾNG VIỆT VCB Money Công ty chuyển tiền của Vietcombank
Vietcombank Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam
WB/IMF World Bank/ International Monetary Fund – Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế
WTO Worrld Trade Organnization – Tổ chức Thương mại Thế giới
</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">Bảng 3.3: Chi tiết hoạt động tín dụng của Vietcombank các năm 2011 – 2012 ... 74
Bảng 3.4: Một số chương trình tín dụng của Vietcombank các năm 2011 – 2012.. 75
Bảng 3.5: Cho vay theo đối tượng khách hàng của Vietcombank 2011 – 2012 ... 76
Bảng 3.6: Hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu của Vietcombank 2011 – 2013 .... 87
Bảng 3.7: Phát triển dịch vụ thẻ Vietcombank năm 2012 ... 88
Bảng 3.8: Thống kê mô tả các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh... 102
Bảng 3.9: Độ tin cậy của thang đo ... 104
Bảng 3.10: Kết quả phân tích nhân tố biến độc lập ... 105
Bảng 3.11: Kết quả phân tích nhân tố biến phụ thuộc ... 106
Bảng 3.12: Tương quan giữa các biến ... 107
Bảng 3.13: Kết quả phân tích hồi quy ... 108
Bảng 4.1: Nguyên nhân khách quan của cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng ... 128
Bảng 4.2: Một số chỉ tiêu định hướng giai đoạn 2014 – 2020 ... 130
</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1: Quy trình nghiên cứu ... 10 Hình 3.1: Mơ hình nghiên cứu ... 97
</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Tổng tài sản của Vietcombank giai đoạn 2009 – 2013 ... 55
Biểu đồ 3.2: Biến động tỷ lệ an toàn vốn của Vietcombank giữa các tháng (T) trong năm 2012 ... 56
Biểu đồ 3.3: Năng lực tài chính của Vietcombank được thể hiện qua sự tăng trưởng quy mô tiền gửi khách hàng và dư nợ cho vay với tổng tài sản và vốn chủ sở hữu giai đoạn 2009 – 2013 ... 57
Biểu đồ 3.5: Năng lực tài chính của Vietcombank được thể hiện qua sự tăng trưởng quy mô tổng tài sản và vốn chủ sở hữu giai đoạn 2009 – 2013 ... 59
Biểu đồ 3.6: Tổng tài sản của 10 NHTM đứng đầu giai đoạn 2009 – 2013 ... 59
Biểu đồ 3.7: Quy mô tổng tài sản của Vietcombank trong số 10 NHTM hàng đầu Việt nam năm 2013 ... 60
Biểu đồ 3.8: Vốn chủ sở hữu của 10 NHTM đứng đầu giai đoạn 2009 – 2013 ... 61
Biểu đồ 3.9: Tỷ lệ nợ xấu và hệ số an toàn vốn của Vietcombank ... 62
Biểu đồ 3.9: Tỷ lệ nợ xấu của 10 NHTM có quy mơ lớn nhất Việt nam – 2012... 64
Biểu đồ 3.10: Hiệu quả sử dụng vốn của Vietcombank giai đoạn 2009 – 2013 ... 65
Biểu đồ 3.11: Lợi nhuận của Vietcombank trong số 10 ngân hàng, năm 2012 ... 65
Biểu đồ 3.13: Lợi nhuận của Vietcombank trong số 10 ngân hàng ... 66
Biểu đồ 3.14: Tăng trưởng huy động vốn Vietcombank giai đoạn 2009 – 2013 ... 67
Biểu đồ 3.14: Tăng trưởng quy mô vốn huy động từ nền kinh tế với tổng tài sản giai đoạn 2009 – 2013 ... 68
Biểu đồ 3.15: Cơ cấu huy động vốn USD từ nền kinh tế theo đối tượng của Vietcombank biến động các tháng trong năm 2012... 69
Biểu đồ 3.16: Cơ cấu huy động vốn VND từ nền kinh tế theo đối tượng của Vietcombank biến động các tháng trong năm 2012... 70
Biểu đồ 3.17: Vietcombank đứng thứ 4 về thị phần huy động vốn năm 2013 ... 71
</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">Biểu đồ 3.18: Tăng trưởng dư nợ cho vay với tổng tài sản giai đoạn 2009 – 2013 .. 73 Biểu đồ 3.19: Chất lượng tín dụng thể hiện các nhóm nợ của Vietcombank giai đoạn
2009 – 2013 ... 77 Biểu đồ 3.20: Chất lượng tín dụng của Vietcombank giai đoạn 2009 – 2013 ... 78 Biểu đồ 3.22: Tín dụng cho nền kinh tế của Vietcombank so với một số ngân hàng Biểu đồ 3.25: Tỷ trọng thị phần dư nợ cho vay của Vietcombank ... 82 Biểu đồ 3.26: Thị phần tín dụng của Vietcombank trong tổng thể các ... 82 Biểu đồ 3.26: Lãi thuần từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ của Vietcombank giai
đoạn 2009 – 2013 ... 83 Biểu đồ 3.27: Cơ cấu danh mục đầu tư theo ngành của Vietcombank năm 2012 .... 84 Biểu đồ 3.28: Hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu của Vietcombank ... 86 Biểu đồ 3.29: Huy động vốn và cho vay đối với thể nhân của Vietcombank giai
đoạn 2009 – 2013 ... 89 Biểu đồ 4.1: Mức độ phổ biến của các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong
hoạt động ngân hàng ... 126 Biểu đồ 4.2: Mức độ phổ biến nhất của các hành vi cạnh tranh không lành mạnh
trong hoạt động ngân hàng ... 127 Biểu đồ 4.3: Nguyên nhân khách quan của cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt
động ngân hàng – Mức độ phổ biến ... 129
</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">MỤC LỤC
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU...i
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...II 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU...II 4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN ... III 5. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN ... IV CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU... 1
1.1. TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ... 1
<i>1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi ... 1</i>
<i>1.1.2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu trong nước ... 4</i>
1.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN ... 8
<i>1.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ... 8</i>
<i>1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ... 8</i>
<i>1.2.3. Quy trình nghiên cứu ... 9</i>
CHƯƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ... 11
2.1. QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ... 11
<i>2.1.1. Những quan điểm chung [3, 7, 8, 34, 35, 40, 46] ... 11</i>
<i>2.1.2. Quan điểm nghiên cứu phát triển của luận án... 12</i>
<i>2.1.3. Các phương thức cạnh tranh của ngân hàng thương mại [7, 27, 30, 40] .. 20</i>
2.2. NỘI DUNG VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 23
</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13"><i>2.2.1. Khái niệm về năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ... 23</i>
<i>2.2.2. Tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ... 25</i>
<i>2.2.3. Đo lường năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ... 33</i>
<i>2.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại... 34</i>
2.3. KINH NGHIỆM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG NƯỚC NGOÀI VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM... 39
<i>2.3.1. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng nước ngoài ... 39</i>
<i>2.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với ngân hàng Việt Nam ... 47</i>
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ... 51
CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ... 52
3.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ... 52
<i>3.1.1. Khái quát về sự hình thành, phát triển và cơ cấu tổ chức [18] ... 52</i>
<i>3.1.2. Tổng quan hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam [18] ... 54</i>
3.2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ... 58
<i>3.2.1. Năng lực tài chính ... 58</i>
<i>3.2.2. Năng lực về sản phẩm dịch vụ ... 66</i>
<i>3.2.3. Trình độ cơng nghệ ngân hàng ... 91</i>
<i>3.2.4. Nguồn nhân lực và năng lực quản lý điều hành ... 92</i>
3.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ... 96
</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14"><i>3.3.1. Mơ hình nghiên cứu ... 96</i>
<i>3.3.2. Giả thuyết nghiên cứu ... 98</i>
<i>3.3.3. Độ tin cậy của thang đo ... 99</i>
<i>3.3.4. Đo lường các biến ... 100</i>
<i>3.3.5. Thiết kế nghiên cứu ... 100</i>
<i>3.3.6. Kết quả nghiên cứu ... 102</i>
3.4. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM ... 110
<i>3.4.1. Những kết quả đạt được ... 110</i>
<i>3.4.2. Những hạn chế ... 111</i>
<i>3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ... 112</i>
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ... 115
CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM TRÊN THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM ... 116
4.1. NHỮNG CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CẠNH TRANH TRONG HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM CŨNG NHƯ ĐỐI VỚI VIETCOMBANK TRONG NHỮNG NĂM TỚI ... 116
<i>4.1.1. Yêu cầu của hội nhập quốc tế đối với cạnh tranh ngân hàng ... 116</i>
<i>4.1.2. Những cơ hội và thách thức đối với ngân hàng Việt nam cũng như đối với Vietcombank trong hội nhập quốc tế ... 119</i>
<i>4.1.3. Xu hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ... 122</i>
<i>4.1.4. Ảnh hưởng môi trường cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng ở Việt nam tác động đến Vietcombank ... 126</i>
<i>4.1.5. Định hướng nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngân hàng và của Vietcombank giai đoạn 2014 – 2020 với một số dự báo cơ bản về kinh tế Việt nam [1, 17] ... 129</i>
</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">4.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM TRÊN THỊ TRƯỜNG
VIỆT NAM ... 130
<i>4.2.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh của Vietcombank thông qua việc tăng quy mô của ngân hàng ... 130</i>
<i>4.2.2. Nâng cao chất lượng dịch vụ ... 132</i>
<i>4.2.3. Giải pháp về công nghệ ... 138</i>
<i>4.2.4. Một số giải pháp khác ... 139</i>
4.3. KIẾN NGHỊ ... 142
<i>4.3.1. Hồn thiện mơi trường pháp lý và cơ chế có liên quan trực tiếp đến tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động ... 142</i>
<i>4.3.2. Ngân hàng nhà nước tăng cường vai trò quản lý nhà nước và điều hành chính sách tiền tệ theo hướng tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn cho các ngân hàng thương mại Việt Nam ... 144</i>
<i>4.3.3. Ngân hàng nhà nước chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện đề án tái cơ cấu lại các Tổ chức tín dụng Việt nam ... 145</i>
<i>4.3.4. Khẩn trương hồn thiện chiến lược phát triển ngành ngân hàng nói chung và chiến lược phát triển các ngân hàng thương mại Việt nam nói riêng 1474.3.5. Kiến nghị khác... 148</i>
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ... 149
KẾT LUẬN ... 150
</div>
