Sai số và gây nhiễu

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Bias and Confounding

•

• Đặng Văn Chính: MD, PhD.

• Viện Vệ Sinh Y Tế Cơng cộng

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

Sai số hệ thống (bias) và nhiễu (confounding)

• Bất kỳ sai số hệ thống trong thiết kế, tiến hành hay phân tích một nghiên cứu mà tạo ra những ước lượng khơng chính xác về tác động của yếu tố phơi nhiễm trên nguy cơ mắc bệnh

• Vấn đề lớn trong nghiên cứu dịch tễ

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Sai số hệ thống

• Sai số do chọn lựa

• Sai số do giám sát

• Sai số do phân loại

• Sai số do hồi tưởng

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Sai số do thơng tin

• Do lấy thông tin từ bệnh sử, hồ sơ nghề nghiệp, và cách người phỏng vấn hỏi

• Sai số do khơng đáp ứng

• Sai số do mong muốn

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Ghi nhớ

• Phải làm giảm hoặc loại bỏ sai số hệ thống

• Ghi nhận và xem xét trong phần giải thích của nghiên cứu

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

Nhiễu (confounding)

<small>• Liệu mối quan hệ ta quan sát là thật</small>

<small>• Trong một nghiên cứu nếu A là nguyên nhân của B. Ta gọi X là yếu tố nhiễu. Nếu các điều kiện </small>

<small>sau đây là thỏa mãn</small>

<small>– Yếu tố X là yếu tố nguy cơ cho bệnh B</small>

<small>– Yếu tố X là liên quan đến yếu tố A nhưng không phải là hậu quả của yếu tố A</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

Nghiên cứu mối quan hệ cà phê và ung thư tuyến tụy

<small>• Hút thuốc lá là yếu tố nhiễu</small>

<small>• Các điều kiện sau đây là thật cho hút thuốc (X)</small>

<small>– Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến tụy– Hút thuốc lá thường đi kèm với uống cà phê, nhưng </small>

<small>không phải là hậu quả của uống cà phê</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Phân bố phơi nhiễm theo tuổi

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Tính tỉ số chênh sau khi phân tầng

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Phương pháp xử lý nhiễu

<small>• Trong thiết kế và tiến hành nghiên cứu</small>

<small>– Giới hạn</small>

<small>– Bắt cặp cá nhân (individual matching)– Bắt cặp theo nhóm (group matching )– Phân nhóm ngẫu nhiên</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Vai trò của yếu tố nhiễu

• Xác định cá nhân có nguy cơ cao

• Xác định các yếu tố chỉ điểm phơi

nhiễm-• Nhiễu khơng phải là sự sai số mà là một hiện tượng thực cần được hiểu rõ

</div>