(Luận án tiến sĩ) Hoàn Thiện Môi Trường Kinh Doanh Cho Doanh Nghiệp Trên Địa Bàn Thành Phố Hải Phòng

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O </b>

<b>TRọNG ắI HọC KINH DOANH V CễNG NGHị H NI </b>

<b>L¯U HỒI NAM </b>

<b>TRÊN ĐâA BÀN THÀNH PHà HÀI PHỊNG </b>

<b>HÀ NàI 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O </b>

<b>TR¯äNG Đ¾I HäC KINH DOANH VÀ CƠNG NGHÞ HÀ NàI </b>

<b>L¯U HỒI NAM </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

i

<b>LäI CAM ĐOAN </b>

NCS xin cam đoan luÁn án này là cơng trình nghiên cąu thāc sā căa cá nhân NCS, ch°a đ°ÿc công bá trong b¿t cą mßt cơng trình nghiên cąu nào. Các sá liãu, nßi dung đ°ÿc trình bày trong ln án này là hoàn toàn trung thāc và đÁm bÁo tuân thă cỏc quy ỗnh v bo vó quyn sồ hu trớ tuó. NCS xin chỗu trỏch nhióm v ti luÁn án căa mình.

<i>Hà Nội, ngày tháng năm 2023 </i>

<b> Nghiên cąu sinh </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

ii

<b>LäI CÀM ¡N </b>

Tr°ác hÁt, NCS cÁm ¢n TS. Đoàn Hÿu Xuân; cÁm ¢n PGS.TS. Tć Quang Ph°¢ng, các thÁy đã tồn tâm, tồn ý h°áng d¿n NCS và mặt khoa học đß hồn thành bÁn luÁn án này.

NCS cũng xin trân trọng cÁm ¢n Viãn Đào t¿o sau đ¿i học, Ban Chă nhiãm, các cán bß, ging viờn Khoa Qun trỗ kinh doanh - Tróng i học Kinh doanh và Cơng nghã Hà Nßi và nhÿng ý kiÁn đóng góp thẳng thÃn, sâu sÃc và giúp đỡ nhiãt tình đß NCS hồn thành nhiãm vā học tÁp cũng nh° nghiên cąu căa mình.

NCS xin tò lũng bit Ân gia ỡnh, ngói thõn, bn bố v òng nghióp nÂi ó đßng viên NCS nhÿng lúc khó khăn nh¿t đß NCS v°ÿt qua và hoàn thành luÁn án.

Nhân đây, NCS xin gửi lãi cÁm ¢n chân thành nh¿t tái lãnh đ¿o Tr°ãng Đ¿i học Kinh doanh và Cơng nghã Hà Nßi đã quan tâm và chå o; xin cm Ân bn bố, òng nghióp, nhng ng°ãi đã sát cánh và ăng hß, đßng viên NCS đß hồn thành bÁn ln án này.

Xin trân trọng cÁm ¢n!

<i>Hà Nội, ngày tháng năm 2023 </i>

<b> Nghiên cąu sinh </b>

<b>L°u Hoài Nam </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

iii

<b>MĀC LĀC </b>

LâI CAM ĐOAN ... i

LâI CÀM ¡N ... ii

DANH MĀC CÁC TĆ VIÀT TÂT TIÀNG VIâT ... viii

DANH MĀC CÁC TĆ VIÀT TÂT TIÀNG ANH ... ix

DANH MĀC CÁC BÀNG ... x

DANH MĀC CÁC HÌNH ... xii

Mä ĐÀU ... 1

1. Lý do chọn đà tài ... 1

2. Māc tiêu nghiên cąu ... 3

3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu ... 4

4. Câu hßi nghiên cąu ... 4

5. Nhÿng đóng góp mái căa luÁn án ... 4

6. Ph°¢ng pháp nghiên cąu và quy trình nghiên cąu ... 6

7. KÁt quÁ nghiên cąu ...12

8. KÁt c¿u căa ln án ...12

CH¯¡NG 1 ...13

TàNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĄU VÂ ...13

MÔI TR¯âNG KINH DOANH ...13

1.1. Táng quan các cơng trình nghiên cąu và mơi tr°ãng kinh doanh ...13

<i>1.1.1. Những nghiên cứu về các yếu tố của môi tr°ờng kinh doanh .... 13</i>

<i>1.1.2. Những báo cáo th°ờng niên về môi tr°ờng kinh doanh ... 19</i>

<i>1.1.3. Những nghiên cứu thực tiễn về môi tr°ờng kinh doanh t¿i Việt Nam</i>……….22

1.2. KhoÁng tráng rút ra tć các nghiên cąu ...28

KÁt luÁn ch°¢ng 1 ...30

CH¯¡NG 2 ...31

C¡ Sä LÝ LUÀN VÀ THĀC TIàN V MÔI TR¯âNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIâP TRÊN ĐæA BÀN TäNH ...31

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

iv

2.1. C¢ så lý ln và mơi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn

tồnh ...31

<i>2.1.1. Khỏi niệm, đặc điểm môi tr°ờng kinh doanh, môi tr°ờng kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ... 31</i>

<i>2.1.2. Vai trị của mơi tr°ờng kinh doanh đối với sự phát triển của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ... 40</i>

<i>2.1.3. Các mơ hình lý thuyết nghiên cứu về mơi tr°ờng kinh doanh .... 45</i>

<i>2.1.4. Mơ hình và giÁ thuyết nghiên cứu ... 55</i>

2.2. Các yÁu tá c¿u thành môi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghiãp trên ỗa bn tồnh ...60

<i>2.2.1. Yu t chớnh tr, phỏp luật... 61</i>

<i>2.2.2. Yếu tố kinh tế ... 62</i>

<i>2.2.3. Yếu tố văn hóa xã hội ... 65</i>

<i>2.2.4. Yếu tố tự nhiên, c¡ sở h¿ tầng, công nghệ ... 66</i>

<i>2.2.5. Yếu tố quốc tế và hội nhập ... 71</i>

2.3. Kinh nghiãm hoàn thión mụi tróng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bàn mßt sá tånh/thành phá và bài học cho thành phá HÁi Phịng

THĀC TR¾NG MƠI TR¯âNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIâPTRÊN ĐỉA BÀN THÀNH PHà HÀI PHỊNG ……….79

3.1. Khái quát và điÃu kiãn tā nhiên, kinh tÁ - xã hßi Ánh h°ång đÁn môi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thành phá HÁi Phòng ………..79

<i>3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố HÁi Phòng</i> ………...79

<i>3.1.2. Đặc điểm doanh nghiệp trên địa bàn thành phố HÁi Phòng ... 86</i>

3.2. Thāc tr¿ng môi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng ...91

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>3.2.5. Môi tr°ờng quốc tế và hội nhập ... 115</i>

3.3. Phân tích thāc tr¿ng các yÁu tá căa môi tr°ãng kinh doanh qua sá liãu iu tra cỏc doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phá HÁi Phịng ...118

<i>3.3.1. Thống kê mơ tÁ về các doanh nghiệp khÁo sát ... 118</i>

<i>3.3.2. Thống kê mô tÁ về điểm trung bình của các nhóm yếu tố của môi tr°ờng kinh doanh ... 120</i>

<i>3.3.3. Kiểm định sự tin cậy thang đo ... 121</i>

<i>3.3.4. Phân tích nhân tố ... 123</i>

<i>3.3.5. Phân tích t°¡ng quan ... 125</i>

<i>3.3.6. Phân tích hồi quy ... 126</i>

<i>3.3.7. Phân tích sự khác biệt giữa các nhóm doanh nghiệp về sự hài 4.3.3. Ngun nhân của những tồn t¿i trong hồn thiện mơi tr°ờng kinh doanh của thành phố HÁi Phòng ... 140</i>

KÁt ln ch°¢ng 3 ...143

CH¯¡NG 4 ...144

ĐỉNH H¯àNG VÀ GIÀI PHÁP HỒN THIâN MƠI TR¯âNG KINH DOANH CHO DOANH NGHIâP TRÊN ĐæA BÀN THÀNH PH HI PHềNG ...144

4.1. ỗnh hỏng phỏt trißn kinh tÁ - xã hßi thành phá HÁi Phịng đÁn năm 2030 ……….144

<i>4.1.1. Bối cÁnh phát triển kinh tế quốc tế, trong n°ớc, c¡ hội, thách thức phát triển kinh tế xã hội thành phố HÁi Phòng ... 144</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

vi

<i>4.1.2. Định h°ớng phát triển kinh tế - xã hội của thành phố HÁi Phòng đến nm 2030 149</i>

4.2. Quan iòm, ỗnh hỏng v hon thión mụi tróng kinh doanh cho doanh

nghióp trờn ỗa bàn thành phá HÁi Phòng đÁn năm 2030 ...154

<i>4.2.1. Quan điểm về hồn thiện mơi tr°ờng kinh doanh ... 154</i>

<i>4.2.2. Định h°ớng nhiệm vụ hồn thiện mơi tr°ờng kinh doanh ... 154</i>

<i>4.2.3. Những căn cứ đề ra giÁi pháp hoàn thiện môi tr°ờng kinh doanh từ khuyến nghị của doanh nghiệp ... 156</i>

4.3. GiÁi pháp hồn thiãn mơi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa

<i>4.3.3. u t phỏt triển và sử dụng có hiệu quÁ c¡ sở h¿ tầng; t¿o điều kiện thuận lợi cho các mơ hình, ph°¡ng thức kinh doanh mới. ... 168</i>

<i>4.3.4. Đẩy m¿nh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng có hiệu quÁ các thành tựu KHCN t¿i địa ph°¡ng ... 170</i>

<i>4.3.5. Tăng c°ờng đào t¿o và phát triển nguồn nhân lực ... 172</i>

<i>4.3.6. Tăng c°ờng các chính sách hội nhập và liên kết ... 174</i>

4.4. Mòt sỏ kin nghỗ nhằm hồn thiãn mơi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghiãp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng ...175

<i>4.4.1. Kin ngh với các c¡ quan quÁn lý lý nhà n°ớc ở Trung ¯¡ng</i> ……….175

<i>4.4.2. Kiến nghị với các cấp chính quyền thành phố HÁi Phòng ... 176</i>

<i>4.4.3. Kiến nghị với VCCI HÁi Phòng và Hiệp hội Doanh nghiệp của thành phố Hi Phũng ... 177</i>

Kt lun chÂng 4 ...179

<b>KắT LUN ...180</b>

<b>DANH MĀC CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CĄU CĂA TÁC GIÀ ...181</b>

<b>TÀI LIÞU THAM KHÀO ...182</b>

<b>PHĀ LĀC ...190</b>

Phā lāc 1: BÁng mơ tÁ và các doanh nghiãp tham gia khÁo sát ...191

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

vii

Phā lāc 2: BÁng câu hßi cho mơ hình nghiên cąu ...193Phā lāc 3: Tháng kê mơ tÁ đánh giá trung bình các u tá căa môi tr°ãng kinh doanh ...195Phā lāc 4: KÁt quÁ phân tích sā tin cÁy cho nhân tá biÁn đßc lÁp ...197Phā lāc 5: Nßi dung phßng v¿n doanh nghiãp ...198Phā lāc 6: PhiÁu khÁo sát doanh nghiãp và môi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ HÁi Phòng ...200

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

viii

<b>DANH MĀC CÁC T VIắT TT TIắNG VIịT </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

ix

<b>DANH MĀC CÁC TĆ VI¾T TÂT TI¾NG ANH </b>

<b>STT Tć vi¿t tÃt Ngh*a ti¿ng Anh Ngh*a ti¿ng Vißt </b>

1 ASEAN Association of Southeast Asian

4 FDI Foreign Direct Investment ĐÁu t° trāc tiÁp n°ác ngoài

5 EVFTA Free Trade Agreement Hiãp ỗnh thÂng mi t do

7 GCI Global Competitiveness Index Chå sá c¿nh tranh toàn cÁu GDP Gross Domestic Product Táng sÁn phẩm trong n°ác GRDP Gross Regional Domestic

Product

Táng sÁn phm trờn ỗa bn

8 OECD Organization for Economic Cooperation and Development 12 USD United States dollar Đßng tiÃn Mỹ 13 USAID U.S. Agency for International

Development

C¢ quan phát trißn quác tÁ Mỹ

14 VCCI Vietnam Chamber of Commerce and Industry

Liên đoàn th°¢ng m¿i và cơng nghiãp Viãt Nam 15 VNCI Vietnam Competitiveness

Initiative

Sáng kiÁn năng lāc c¿nh tranh Viãt Nam

17 WEF World Economic Forum Dián đàn kinh tÁ thÁ giái 18 WTO World Trade Organization Tá chąc th°¢ng m¿i ThÁ

giái

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

x

<b>DANH MĀC CÁC BÀNG </b>

BÁng 1.1 ^{Các biÁn đo l°ãng thß chÁ chính thąc} 15 BÁng 1.2 ^{Các biÁn đo l°ãng m¿ng l°ái theo ba c¿p đß} 16

Bng 3.1 ^{Ân vỗ hnh chớnh thnh phá HÁi Phòng phân theo quÁn}_huyãn 80 BÁng 3.2 ^{Diãn tích và mÁt đß dân sá các quÁn, huyãn thành phá HÁi}_Phòng 82 BÁng 3.3 ^{Lao đßng tć 15 tuái trå lên lm vióc hng nm trờn ỗa bn}_{thnh phỏ Hi Phòng} 83 BÁng 3.4 ^{Các chå tiêu kinh tÁ - xã hßi chă yÁu căa thành phá HÁi}_{Phòng giai đo¿n 2016-2022} 84 BÁng 3.5

Sā phỏt triòn doanh nghióp trờn ỗa bn Hi Phũng so vái khu vāc Đßng bằng sơng Hßng và cÁ n°ác giai đo¿n

BÁng 3.6 ^{C¢ c¿u lo¿i hình doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi}_{Phũng 2016-2022} 87 BÁng 3.7 ^{C¢ c¿u ván sÁn xu¿t kinh doanh bỡnh quõn nm ca DN trờn}_{ỗa bn thành phá HÁi Phòng 2016-2021} 89 BÁng 3.8 ^{CÂ cu lao òng trong cỏc doanh nghióp trờn ỗa bàn}_{thành phá HÁi Phòng 2016-2021} 90 BÁng 3.9 ^{Mßt sá chå tiêu táng hÿp căa doanh nghióp trờn ỗa bn}_{thnh phỏ Hi Phũng 2016-2021} 90 BÁng 3.10 ^{Táng sÁn phẩm theo giá hión hnh trờn ỗa bn phõn theo}_{khu vc kinh tÁ căa thành phá HÁi Phòng 2016-2021} 99 Bng 3.11 ^{Kt qu hot òng du lỗch thnh phá HÁi Phòng giai đo¿n}_2016-2022 106

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

xi

BÁng 3.12 ^{Danh sách KCN đang hot òng trờn ỗa bn thnh phỏ Hi}_{Phũng n thãi đißm năm 2022} 109 BÁng 3.13 ^{Danh sỏch KCN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng theo}_{ChÂng trỡnh hnh òng 79 ca BTV Thnh y} 109 BÁng 3.14 ^{Danh sách các dā án nhà å xã hßi và nhà å cho cơng nhân}_{đã khồi cụng trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng} 111 BÁng 3.15 ^{Ngân sách chi cho nghiên cąu khoa học và phát trißn cơng}_{nghã căa thành phá HÁi Phòng 2016-2021} 112 BÁng 3.16 ^{Tháng kê mơ tÁ nhóm u tá căa mơi tr°ãng kinh doanh} 120 BÁng 3.17 ^K^{Át quÁ phân tích sā tin cÁy cho nhân tá biÁn đßc lÁp} 122 BÁng 3.18 ^{KÁt quÁ phân tích nhân tá cho các biÁn đßc lÁp} 123 BÁng 3.19 ^{KÁt q phân tích nhân tá cho biÁn phā thc sā hài lịng} 125

BÁng 3.22 ^{KÁt q kißm ỗnh gi thuyt nghiờn cu} 128 Bng 3.23 ^{KÁt quÁ hßi quy logistic vái biÁn phā thc cÁi thiãn mơi}_{tr°ãng kinh doanh} 128 BÁng 3.24 ^{Phân tích ANOVA cho các nhóm doanh nghiãp và sā hài}_lòng 129 BÁng 3.25 ^{Kiòm ỗnh hu ỗnh v s khỏc biót v tình hình kinh doanh}_{và sā hài lịng} 132 BÁng 3.26 ^{Chå sá năng lāc c¿nh tranh c¿p tånh căa HÁi Phòng giai đo¿n}_2016-2022 134 BÁng 3.27 ^{BÁng xÁp h¿ng đánh giá năng lāc c¿nh tranh căa Så, Ban,}_{ngành DDCI thành phá HÁi Phòng giai đo¿n 2020-2022} 135

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

xii

<b>DANH MĀC CÁC HÌNH </b>

Hình 2.2 Mơ hình tiÁp cÁn nghiên cąu MTKD căa GEM

50

Hình 2.4 Mơ hình phân tích PEST căa Francis J. Aguilar

₅₃

Hình 2.5 Mơ hình kim c°¢ng căa Michael Porter

₅₄

Hình 2.6 Mơ hình lý thut nghiên cąu và mơi tr°ãng kinh doanh cho

Hình 3.1 BÁn đß hành chính thành phá HÁi Phịng

₇₉

Hình 3.2 Tác đß tăng tr°ång GRDP căa HÁi Phịng so vái cÁ n°ác

₉₈

Hình 3.3 C¢ c¿u nhóm ngành kinh tÁ trong GRDP căa thành phá HÁi

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

1

<b>Mæ ĐÀU </b>

<b>1. Lý do chån đÁ tài </b>

Sau 35 năm thāc hiãn cơng cc đái mái, Viãt Nam đã đ¿t đ°ÿc nhiÃu thnh tu to lỏn, cú ý ngha lỗch s, phát trißn m¿nh m¿, tồn diãn so vái nhÿng năm trỏc. Tỡnh hỡnh kinh t v mụ ỏn ỗnh, l¿m phát đ°ÿc kißm sốt, tăng tr°ång đ°ÿc duy trì å mąc khá cao, tiÃm lāc, quy mô, sąc c¿nh tranh căa nÃn kinh tÁ đ°ÿc nâng lên, thu nhÁp bình quân đÁu ng°ãi đã đ¿t mąc trung bình căa thÁ giái. Đß duy trì mąc tăng tr°ång và đ¿t đ°ÿc māc tiêu đà ra t¿i Đ¿i hßi ĐÁng lÁn thą XIII – đÁn năm 2030 trå thành n°ác đang phát trißn, có cơng nghiãp hiãn đ¿i, thu nhÁp trung bình cao; đÁn năm 2045 trồ thnh nỏc phỏt triòn, thu nhp cao (Nghỗ Qut Đ¿i hßi Đ¿i bißu tồn qc lÁn thą XIII căa ĐÁng) Viãt Nam phÁi giÁi quyÁt nhÿng v¿n v qun trỗ nh nỏc, xõy dng phỏp lut, hoch ỗnh chớnh sỏch kinh t, c sồ h tÁng, ngn nhân lāc… Đặc biãt, t¿o lÁp mơi tr°ãng kinh doanh minh b¿ch, thơng thống, thn lÿi đß doanh nghiãp thāc sā trå thành đßng năng tăng tr°ång căa kinh tÁ. Vì vÁy, v¿n đà hồn thiãn môi tr°ãng kinh doanh luôn là mái quan tâm hàng đÁu căa các quác gia trên thÁ giái trong đó có Viãt Nam.

Trên thÁ giái, hiãn có nhiÃu Báo cáo đánh giá và môi tr°ãng kinh doanh (MTKD) căa các tá chąc quác tÁ nh°: Báo cáo Môi tr°ãng Kinh doanh (DB) đ°ÿc WB và tÁp đồn tài chính IFC (tć năm 2004), Báo cáo xÁp h¿ng môi tr°ãng kinh doanh căa T¿p chí Forbes (tć năm 2006), Báo cáo Chå sá Tā do Kinh tÁ (IEF) căa tá chąc Heritage Foundation (tć năm 1995) và Báo cáo Chå sá C¿nh tranh Toàn cÁu (GCI) căa Dián đàn Kinh tÁ ThÁ giái (WEF) (tć năm 1979). Ngồi ra, cịn có mßt sá các báo cáo có tính ch¿t tham khÁo thêm nh° Niên giám năng lāc c¿nh tranh thÁ giái (World Competitiveness Yearbook) căa Viãn Phát trißn quÁn lý quác tÁ Thāy Sĩ (IMD) hoặc XÁp h¿ng mąc đß răi ro trong môi tr°ãng kinh doanh căa tá chąc T° v¿n ri ro kinh t chớnh trỗ ồ Hòng Kụng (PERC). Năm 2020, theo báo cáo môi tr°ãng kinh doanh (Doing Business) căa World Bank, Viãt Nam đąng th 70/190 (t 69,8/100 iòm, cao hÂn năm 2019 là 68,36), vái sá đißm tăng nh°ng l¿i giÁm 1 bÁc so vái năm 2019 do các nÃn kinh tÁ khác cũng không ngćng đái mái đß nâng cao thą h¿ng căa quác gia.

Trong nhiÃu năm qua, xu¿t phát tć vai trị căa mơi tr°ãng kinh doanh là mßt trā cßt quan trọng căa cÁi cách thß chÁ đß t¿o điÃu kiãn thuÁn lÿi nh¿t cho các doanh nghiãp thußc mọi thành phÁn kinh tÁ phát trißn; đóng góp có ý nghĩa đái vái phát triòn kinh t ca ỗa phÂng v ca quỏc gia. Vỏi tm quan trng ú, Chớnh ph xỏc ỗnh

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

2

cÁi thiãn môi tr°ãng kinh doanh, nâng cao năng lāc c¿nh tranh là mßt nhiãm vā quan trọng, th°ãng xuyên, đ°ÿc thāc thi xuyên suỏt t Trung Âng tỏi ỗa phÂng. Nhng n lāc cÁi thiãn mơi tr°ãng kinh doanh căa Chính Phă c thò ch húa thụng qua nghỗ quyt sỏ 19/NQ-CP (NQ19) nm 2014-2018 v Nghỗ quyt sỏ 02/NQ-CP (NQ02) t nm 2019-2022 v Nghỗ quyt sỏ 01/NQ-CP ngy 06/01/2023. Bờn cnh ú, Nghỗ quyt sỏ 35/NQ-CP (NQ35) năm 2016 và hỗ trÿ phát trißn doanh nghiãp đÁn năm 2020, đß h°áng đÁn māc tiêu đ°a môi tr°ãng kinh doanh căa Viãt Nam vào 4 quác gia hàng đÁu ASEAN.

HÁi Phũng l mòt thnh phỏ trc thuòc Trung Âng, l thành phá cÁng, đÁu mái giao thông quan trọng và cửa chính ra bißn căa các tånh phía BÃc. Sau 15 nm thc hión Nghỗ quyt sỏ 32-NQ/TW ca Bò Chớnh trỗ khoỏ IX v xõy dng v phát trißn thành phá HÁi Phịng trong thãi kỳ cơng nghiãp hóa, hiãn đ¿i hóa đ¿t n°ác, kinh tÁ HÁi Phịng tăng tr°ång khá cao, bình qn g¿p 1,68 lÁn mąc tăng chung căa cÁ n°ác. Tuy nhiên, māc tiêu c¢ bÁn hồn thành cơng nghiãp hóa, hiãn đ¿i hóa tr°ác năm 2020 khụng t c. Phỏt triòn kinh t cha tÂng xng vỏi vỗ trớ, tim nng, li th. Khu vāc kinh tÁ t° nhân phát trißn ch°a đáp ąng yêu cÁu, kinh tÁ tÁp thß phát trißn chÁm, kinh tÁ có ván đÁu t° n°ác ngồi cịn ít dā án có cơng nghã hiãn đ¿i. Liên kÁt vùng trong phát trißn kinh tÁ - xã hßi cịn mó nht; quy hoch v qun lý ụ thỗ cũn b¿t cÁp; kÁt c¿u h¿ tÁng cịn thiÁu đßng bß, h¿ tÁng giao thơng, nh¿t là giao thơng kÁt nái cÁng bißn chÁm đ°ÿc nâng c¿p. Phát trißn văn hóa - xã hßi, giáo dāc - đào t¿o, y tÁ, khoa học - công nghã ch°a đ¿t đ°ÿc māc tiêu trå thành trung tâm vùng duyên hÁi Bc Bò. Nm 2019, Bò Chớnh Trỗ ó ban hnh Nghỗ quyt sỏ 45-NQ/TW ngy 24/1/2019 ca Bò Chớnh trỗ v xõy dng v phỏt triòn thnh phỏ Hi Phịng đÁn năm 2030, tÁm nhìn đÁn năm 2045. Mc tiờu tỏng quỏt ca Nghỗ quyt l xõy dng và phát trißn HÁi Phịng trå thành thành phá đi đÁu cÁ n°ác trong sā nghiãp cơng nghiãp hóa, hiãn đ¿i hóa; đßng lāc phát trißn căa vùng BÃc Bß và căa cÁ n°ác; có cơng nghiãp phát trißn hiãn đ¿i, thơng minh, bÃn vÿng; kÁt c¿u h¿ tÁng giao thơng đßng bß, hiãn đ¿i kÁt nái thuÁn lÿi vái trong n°ác và quác tÁ bằng cÁ đ°ãng bß, đ°ãng sÃt, đ°ãng bißn, đ°ãng hàng khụng; trng iòm dỗch v logistics; trung tõm quỏc t và giáo dāc, đào t¿o, nghiên cąu, ąng dāng và phát trißn khoa học - cơng nghã, kinh tÁ bißn; đãi sáng vÁt ch¿t và tinh thÁn căa nhân dân không ngćng đ°ÿc nâng cao ngang tÁm vái các thành phá tiêu bißu å Châu Á; trÁt tā, an tồn xã hßi đ°ÿc bÁo đÁm, qc phịng, an ninh c gi vng. Nghỗ quyt l c sồ ò cỏc c¢ quan, ban ngành, cán bß, nhân dân và doanh nghiãp thành phá quán triãt, nhÁn thąc sâu sÃc h¢n na vỗ trớ, vai trũ, th mnh, tim

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

3

năng, đà cao trách nhiãm, quyÁt tâm cao hÂn trong vióc xõy dng v phỏt triòn Thnh phỏ.

Trong nhng nm gn õy, Hi Phũng l ỗa phÂng nng òng, cú nhiu n lc v ó đ¿t nhiÃu kÁt quÁ tát trong viãc cÁi thiãn MTKD. Năm 2020 là năm thą năm

<i>liên tiÁp, HÁi Phòng chọn chă đà <Tăng c°ờng kỷ c°¡ng thu, chi ngân sách - cÁi thiện môi tr°ờng đầu t°, kinh doanh=. ĐiÃu đó cho th¿y quyÁt tâm r¿t cao căa Thành phá </i>

trong viãc nâng cao hiãu lāc quÁn lý nhà n°ác, xây dāng nÃn hành chính phāc vā. ĐÁn năm 2020, táng sá DN đang ho¿t đßng là 20.195 DN (trong đó có 2.867 DN thành lÁp mái), đ¿t tỷ lã 9,8 DN/1000 dân. XÁp h¿ng năng lāc c¿nh tranh căa thành phá trong nhÿng năm gÁn đây có sā thay đái tích cāc. Năm 2018 å vỗ trớ th 16, nm 2019 vỗ trớ th 10, nm 2020 xp vỗ trớ th 7 v nm 2021 ginh c vỗ trớ th 2 trờn bng xp hng ton quỏc v cng l vỗ trớ cao nh¿t tć tr°ác đÁn nay.

Tuy nhiên, đß duy trì đ°ÿc thą bÁc và năng lāc c¿nh tranh, đáp ąng yờu cu t ra ca nn kinh t thỗ tr°ãng cũng nh° căa hßi nhÁp kinh tÁ quác tÁ và kỳ vọng căa doanh nghiãp thì HÁi Phòng còn phÁi cÁi thiãn thêm nÿa đß có thß xây dāng mßt MTKD thn lÿi, thơng thống, minh b¿ch và bình đẳng. Đß đáp ąng yêu cÁu trên, trên c¢ så khoÁng tráng lý thuyÁt căa nhÿng nghiên cąu tr°ác, tác giÁ chọn đà tài:

<i><b><Hồn thiện mơi tr°ờng kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải </b></i>

<i><b>Phịng</b></i>= làm nßi dung nghiên cąu căa ln án.

<b>2. Māc tiêu nghiên cąu </b>

<i><b>Mục tiêu tổng quát: </b></i>

Māc tiêu táng quát căa luÁn án là xác lÁp khung lý thuyÁt và MTKD cho doanh nghiãp t¿i ỗa phÂng cp tồnh, ỏnh giỏ thc trng v MTKD cho DN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng. Tć đó, đà xu¿t các giÁi pháp có c¢ så khoa học, có tính khÁ thi nhằm cÁi thiãn MTKD cho DN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng.

<i><b>Mục tiêu cụ thể: </b></i>

(i) Hã tháng hóa và hồn thiãn c¢ så lý luÁn và MTKD c¿p tånh, gßm khái niãm, đặc đißm, vai trị, u tá c¿u thành và tác đßng đái vái sā phát trißn căa DN

(ii) Đánh giá MTKD căa thành phá HÁi Phòng, nghiên cąu mái quan hã giÿa cÁi thiãn MTKD vái sā phát trißn căa DN thành phá. Tć đó tìm ra các nhân tá quan trọng trong cÁi thiãn MTKD tác đßng đÁn sā phát trißn căa DN thành phá.

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

4

(iii) ĐÃ xu¿t giÁi pháp nhằm cÁi thión MTKD cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng

(iv) xut mòt sỏ kin nghỗ vỏi cp Trung Âng v thnh phỏ Hi Phũng ò viãc thāc thi các giÁi pháp hoàn thiãn MTKD cho DN có hiãu quÁ.

<b>3. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu </b>

<i><b>3.1. Đối t°ợng nghiên cứu </b></i>

Đái t°ÿng nghiên cąu căa luÁn án là hoàn thiãn MTKD cho DN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng.

<i><b>3.2. Phạm vi nghiên cứu </b></i>

(i) Ph¿m vi đái t°ÿng nghiên cąu: nghiên cąu đ°ÿc thāc hiãn đái vái các nhóm doanh nghióp thuòc mòt sỏ ngnh thÂng mi, dỗch vā, xây dāng, công nghiãp.

(ii) Ph¿m vi thãi gian nghiên cąu: Sá liãu thą c¿p đ°ÿc thu thÁp trong giai đo¿n 2018-2022; sá liãu điÃu tra s¢ c¿p đ°ÿc thu thÁp trong năm 2023, trên c¢ så đó khuyn nghỗ cỏc gii phỏp n nm 2030.

(iii) Ph¿m vi không gian nghiên cąu: nghiên cąu l¿y đái t°ÿng là các doanh nghiãp đóng trên ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng.

<b>4. Cõu hòi nghiờn cąu </b>

Đß đ¿t đ°ÿc māc đích nghiên cąu, nhÿng câu hßi đặt ra đái vái luÁn án cÁn đ°ÿc giÁi đáp:

(i) MTKD nói chung và MTKD cho doanh nghióp trờn ỗa bn tồnh l gỡ? Nhng yÁu tá nào tác đßng đÁn MTKD cho DN trên ỗa bn tồnh?

(ii) Kinh nghióm ci thión MTKD cho DN ca mòt sỏ ỗa phÂng c thc hión nh° thÁ nào và bài học gì đái vái thành phá HÁi Phòng?

(iii) Thāc tr¿ng MTKD cho DN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng? Nhng kt qu đ¿t đ°ÿc, tßn t¿i và MTKD cho DN trên ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng v nguyờn nhõn

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

5

<i>Thứ nhất, luÁn án đã táng hp, hó thỏng húa, gúp phn lm sỏng tò hÂn nhÿng </i>

lý ln c¢ bÁn và mơi tr°ãng kinh doanh và hồn thiãn nßi hàm khái niãm và nßi dung mụi tróng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bàn tånh.

<i>Thứ hai, luÁn án vÁn dāng các mô hình PEST, GEM, HRV… đß làm rõ bÁn </i>

ch¿t mơi tróng kinh doanh trờn ỗa bn tồnh, òng thói nghiờn cąu ąng dāng các bài học kinh nghiãm hoàn thión mụi tróng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bàn căa các tånh thành khác cho thành phá HÁi Phịng

<i>Thứ ba, trên c¢ så phân tích ỗnh tớnh, lun ỏn ó xõy dng mụ hỡnh nghiờn cu </i>

ỗnh lng 5 yu tỏ ca mụi tróng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng, ú l chớnh trỗ, phỏp lut; kinh tÁ; văn hóa – xã hßi; h¿ tÁng, cơng nghã; qc tÁ và hßi nhÁp.

<i>Về thực tiễn </i>

<i>Thứ nhất, luÁn án thu thÁp, táng hÿp và phân tích nhÿng thơng tin quan trọng </i>

và có ý nghĩa và thāc tr¿ng môi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bàn thành phá HÁi Phòng trong giai đo¿n 2016-2022, qua viãc luÁn giÁi các bÁng sá liãu, các ò thỗ, phõn tớch cỏc chồ tiờu... iu ny rt cÁn thiÁt đái vái các nhà lãnh đ¿o, các c¢ quan quÁn lý các c¿p căa thành phá HÁi phịng, liên quan đÁn viãc cÁi thiãn mơi tr°ãng kinh doanh, thu hút đÁu t°, thúc đẩy sā phát trißn doanh nghiãp, đóng góp cho phát trißn kinh tÁ xã hßi căa thành phá.

<i>Thứ hai, thơng qua mơ hình nghiên cąu, ln án chå ra, trong 5 u tá MTKD, </i>

u tá h¿ tÁng cơng nghã có Ánh h°ång tích cāc nh¿t đÁn mơi tr°ãng kinh doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng, tip ú l yu tỏ kinh t, chớnh trỗ, pháp lt, văn hóa – xã hßi, ci cùng là quác tÁ và hßi nhÁp. Đßng thãi, qua nghiên cu, lun ỏn cho thy s ỏn ỗnh chớnh trỗ, phỏp lut, vióc tng cóng u t h tng, cơng nghã, u tá kinh tÁ, văn hóa – xã hßi, u tá qc tÁ và hßi nhÁp có tác đßng tích cāc tái sā hài lịng căa doanh nghiãp và môi tr°ãng kinh doanh.

<i>Thứ ba, luÁn án đà xu¿t 6 nhóm giÁi pháp nhằm hồn thiãn mụi tróng kinh </i>

doanh cho doanh nghióp trờn ỗa bn thành phá HÁi Phịng trong thãi gian tái, đßng thói a ra 3 kin nghỗ ỏi vỏi cỏc c quan quÁn lý nhà n°ác å Trung °¢ng, căa thành phá HÁi Phịng, VCCI và các Hiãp hßi doanh nghiãp căa thành phá HÁi Phòng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

6

<b>6. Ph°¢ng pháp nghiên cąu và quy trình nghiên cąu </b>

<i><b>6.1. Quy trình nghiên cứu </b></i>

Quy trình thāc hiãn nghiên cąu căa luÁn án đ°ÿc khái quát qua các b°ác sau:

<i>B°ớc 1: Luận giÁi về đề tài nghiên cứu </i>

LuÁn giÁi tính c¿p thiÁt căa đà tài, xác ỗnh mc tiờu nghiờn cu, cõu hòi nghiờn cu, nhiãm vā và ph°¢ng pháp nghiên cąu căa luÁn án.

<i>B°ớc 2: Tổng quan nghiên cứu </i>

Tác giÁ tìm hißu, đánh giá tình hình nghiên cąu trong và ngồi n°ác v MTKD cho DN trờn ỗa bn tồnh, xỏc ỗnh khong trỏng cn nghiờn cu.

<i>Bc 3: Xõy dng mơ hình nghiên cứu </i>

Nghiên cąu các mơ hình lý thut và MTKD, xây dāng mơ hình nghiên cąu và MTKD cho DN trờn ỗa bn tồnh.

<i>Bc 4: Thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu </i>

Thu thÁp (i) Dÿ liãu thą c¿p: Rà soát và thu thÁp dÿ liãu; Kißm tra dÿ liãu; Phân tích dÿ liãu. (ii) Dÿ liãu s¢ c¿p: ĐiÃu tra xã hßi học; Phßng v¿n chuyên gia (chuyên sâu); Phân tích dÿ liãu khÁo sát, điÃu tra.

<i>B°ớc 5: Khuyến nghị giÁi pháp </i>

Dāa vào kÁt quÁ xử lý, táng hp d lióu, phõn tớch ỗnh tớnh, ỗnh lng. Diỏn giÁi, lÁp ln và ln giÁi tồn bß các kÁt quÁ nghiên cąu thß hiãn trong nßi dung luÁn án.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

7

Quy trình nghiên cu ca lun ỏn c NCS thò hión bng s đß sau:

<b>Hình 0.1. Quy trình nghiên cąu </b>

<i>(Nguồn: Đề xuất của NCS) </i>

<i><b>6.2. Ph°¡ng pháp nghiên cứu </b></i>

Đß đ¿t đ°ÿc māc tiêu và nßi dung nghiên cąu, các ph°¢ng pháp đ°ÿc sử dāng trong quá trỡnh thc hión lun ỏn l phÂng phỏp ỗnh tớnh, phÂng phỏp ỗnh lng kt hp vỏi cỏc phÂng pháp khác, cā thß:

<i>- Ph°¡ng pháp tiếp cận và phân tích hệ thống: sử dāng chă yÁu trong nghiên </i>

cąu các nhân tá c¿u thành, đặc đißm, vai trị MTKD cho doanh nghiãp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

8

<i>- Ph°¡ng pháp tổng hợp thống kê, so sánh, quy n¿p: Các ph°¢ng pháp này sử </i>

dāng chă yÁu trong viãc nghiên cąu bài học kinh nghiãm, phân tích thāc tr¿ng MTKD cho doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phá HÁi Phòng, đà xu¿t hã tháng giÁi pháp và kin nghỗ nhm hon thión MTKD cho DN trờn thành phá.

<i>- Ph°¡ng pháp chuyên gia: Tác giÁ đã thc hión phÂng phỏp ny bng hỡnh </i>

thc phòng vn sâu vái các chuyên gia là chă/cán bß quÁn lý căa 15 doanh nghiãp trong các lĩnh vāc khác nhau bằng các hình thąc trāc tiÁp, qua email hoặc điãn tho¿i. Ngồi viãc tiÁn hành phßng v¿n sâu, tác giÁ cịn tiÁn hành phát phiÁu bÁng câu hßi må nhằm thu thÁp các ý kiÁn căa quÁn lý doanh nghióp trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng. Nòi dung nghiờn cu ỗnh tớnh s xem xột sàng lọc các biÁn đßc lÁp cũng nh° biÁn phā thc. Ngồi ra, các câu hßi phßng v¿n cịn giúp tìm ra sā cÁn thiÁt căa tćng câu hßi (biÁn quan sát) trong tćng nhân tá trong mô hỡnh nghiờn cu nhm xỏc ỗnh s phự hp vái bái cÁnh Viãt Nam nói chung và doanh nghiãp thành phá HÁi Phịng nói riêng. T¿t cÁ các cc phßng v¿n đ°ÿc thāc hiãn khơng q 30 phút, tác giÁ ghi chép cẩn thÁn. KÁt quÁ các cc phßng v¿n s¿ đ°ÿc ghi chép, mã hóa và thu đ°ÿc kÁt quÁ chung dāa trên cách đánh giá căa chuyên gia. KÁt quÁ phßng v¿n cuái cùng thu đ°ÿc các nhân tá tác đßng lên sā hài lịng và mơi tr°ãng kinh doanh bao gßm: mơi tróng chớnh trỗ, phỏp lut; mụi tróng kinh t; mụi tróng vn húa xó hòi; mụi tróng c sồ h¿ tÁng, công nghã; môi tr°ãng quác tÁ và hßi nhÁp.

<i>- Ph°¡ng pháp điều tra xã hội học: Nhằm làm rõ các yÁu tá căa MTKD tác </i>

òng tỏi DN trờn ỗa bn thnh phỏ Hi Phũng và mąc đß hài lịng căa DN đái vái các yÁu tá này, tác giÁ thāc hiãn điÃu tra khÁo sát các DN thußc các thành phÁn kinh tÁ khỏc nhau trờn ỗa bn thnh phỏ theo c hình thąc trāc tuyÁn và trāc tiÁp đái vái cán bß quÁn lý tć c¿p trung trå lên, đây là ng°ãi nÃm rõ tình hình ho¿t đßng căa doanh nghiãp mỗi DN 1 ng°ãi.

Tác giÁ phát phiÁu thu và 138 doanh nghiãp, vái lo¿i hình đái t°ÿng khÁo sát là lãnh đ¿o doanh nghiãp. Do đó, tác giÁ gặp r¿t nhiÃu khó khăn và mặt tiÁp cÁn. Nên do vÁy tác giÁ chå thu thÁp đ°ÿc 138 doanh nghiãp å các lo¿i hình doanh nghiãp khác

<i>nhau. </i>

- Ngồi ra, ln án cịn sử dāng các ph°¢ng pháp tháng kê và so sánh, mơ hình và l°ÿng hóa mßt cách có hã tháng các dÿ liãu, dā báo khuynh h°áng tác đßng tái sā hài lòng căa DN và MTKD căa thành phá, cā thß:

(i) <i>Ph°¡ng pháp thống kê mơ tÁ: Q trình phân tích tháng kê mơ tÁ nhằm tìm </i>

ra các đặc đißm căa mỗi nghiên cąu. Ln án tÁp trung phân tích xu h°áng, đặc đißm

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

9

căa các biÁn quan sát thông qua cỏc giỏ trỗ nh tn sut, giỏ trỗ trung bỡnh (mean) v ò lóch chun tÂng ng. Trong ú, giỏ trỗ trung bỡnh (mean) c s dng ch yÁu.

<i> (ii) Kiểm định độ tin cậy thang đo </i>

Đß tin cÁy căa thang đo đ°ÿc đánh giá thông qua hã sá Cronbach Alpha và hã sá t°¢ng quan biÁn táng (item-total correlation). Hai tiêu chuẩn này giúp đo l°ãng mąc đß chặt ch¿ mà các biÁn quan sát trong thang đo t°¢ng quan vái nhau. V giỏ trỗ ca Cronbach alpha, Hong Trng & Chu Nguyán Mßng Ngọc (2008) cho rằng nhiÃu nhà nghiờn cu òng ý rng giỏ trỗ ny t 0,8 trå lên đÁn gÁn 1 thì thang đo l°ãng là tát, tć 0,7 đÁn 0,8 là sử dāng đ°ÿc. Cng cú nh nghiờn cu nghỗ rng Cronbach alpha tć 0,6 trå lên là có thß sử dāng đ°ÿc trong tr°ãng hÿp khái niãm thang đo l°ãng là mái hoặc mái đái vái ng°ãi trÁ lãi trong bái cÁnh nghiên cąu (Nunnally, 1978). Trong nghiên cąu này, tác giÁ chå sử dāng nhÿng thang đo mà hã sá Cronbach alpha đ¿t giá trỗ t 0,6 trồ lờn. (Hair v còng s, 2006)

Vái nhÿng thang đo có hã sá Cronbach Alpha nhò hÂn 0,6 l thang o khụng phự hp và xem xét lo¿i biÁn quan sát nào đó đi ò t c hó sỏ Cronbach Alpha tỏt hÂn. Chỳ ý rng cỏc bin quan sỏt cho kiòm ỗnh Cronbach Alpha phÁi đÁm bÁo tć 3 biÁn trå lờn. Nu nhò hÂn vióc thc hión kiòm ỗnh thang đo là khơng phù hÿp, khi đó phÁn mÃm s khụng a ra kin nghỗ gỡ v ỏnh giỏ thang o.

Hó sỏ tÂng quan bin tỏng thò hión s tÂng quan gia mòt bin quan sỏt vỏi tt cÁ các biÁn khác trong thang đo. Hã sá càng cao thì sā t°¢ng quan căa biÁn vái các biÁn khác càng cao. Các biÁn có hã sá t°¢ng quan biÁn táng lán h¢n 0,3 đ°ÿc coi là phù hÿp, vái nhÿng biÁn quan sát có hã sỏ tÂng quan bin tỏng nhò hÂn 0,3 bỗ coi là biÁn rác và lo¿i khßi thang đo. (Nunally & Burstein, 1994).

<i>(iii) Phân tích nhân tố </i>

Phân tích nhân tá giúp thu gọn các biÁn quan sát thành nhÿng nhóm biÁn, các biÁn trong nhóm có quan hã mÁt thiÁt vái nhau, mỗi nhóm đo l°ãng mßt yÁu tá riêng; các biÁn quan sỏt cú thò bỗ tỏch ra hay nhp vo thành nhÿng nhóm mái so vái mơ hình ban đÁu. Trong nghiên cąu này, ph°¢ng pháp nhân tá EFA c s dng ò xỏc ỗnh giỏ trỗ hòi t (convergent validity), ò giỏ trỗ phõn biót (discriminant); cỏc tham sá tháng kê quan trọng trong phân tích nhân tá gßm có: Hã sá tÁi nhân tá - Factor loading: là hã sá t°¢ng quan đ¢n giÿa các biÁn và các nhân tá. Chå sá Eigenvalue: đ¿i diãn cho l°ÿng biÁn thiên đ°ÿc giÁi thích båi nhân tá. Nhÿng chå sá nhân tá có Eigenvalue > 1 mái đ°ÿc giÿ l¿i trong mơ hình phân tích, các nhân tá có Eigenvalue <

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

10

1 s bỗ loi khòi mơ hình. KÁt q đ°a ra có bao nhiêu chå sá Eigenvalue >1 s¿ có b¿y nhiêu nhân tỏ c hòi t. PhÂng phỏp phõn tớch nhõn tỏ đ°ÿc sử dāng trong nghiên cąu này là Principal Component Analysis vái phép quay Varimax with Kaiser Normalization.

Chå sá Kaiser-Meyer-Olkin (KMO): là mßt chå sá dùng đß xem xét sā thích hÿp căa phân tích nhõn tỏ. Trỗ sỏ ca KMO lỏn (gia 0,5 và 1) là điÃu kiãn đă đß phân tích nhõn tỏ l thớch hp, cũn nu trỗ sỏ ny nhò hÂn 0,5 thỡ phõn tớch nhõn tỏ cú kh năng khơng thích hÿp vái dÿ liãu. p-value căa kiòm ỗnh Bartlett < 0,05 chng tò cỏc bin cú tÂng quan vỏi nhau trong tỏng thò - õy là điÃu kiãn cÁn đß áp dāng phân tích nhân tá (Hồng Trọng và Chu Ngun Mßng Ngọc, 2008). Ph°¢ng sai trích Variance explained criteria: táng ph°¢ng sai trích phÁi lán h¢n 50% đÁm bÁo viãc phân tích khám phá nhân tá phù hÿp

<i>(iv) Phân tích t°¡ng quan </i>

Phân tích t°¢ng quan xem xét t°¢ng quan giÿa các biÁn vái nhau. Nh°ng chă yÁu xem xét t°¢ng quan căa các biÁn đßc lÁp vái biÁn phā thußc. Trong tr°ãng hÿp các biÁn đßc lÁp khơng t°¢ng quan vái biÁn phā thc HL thì các biÁn đßc lÁp s¿ khơng đ°ÿc đ°a vào phõn tớch hòi quy (do khụng tÂng quan thỡ cng s¿ khơng có quan hã nhân q- khơng tác òng lờn HL). òng thói, hó sỏ tÂng quan dÂng chå ra mái quan hã cùng chiÃu và hã sá t°¢ng quan âm chå ra mái t°¢ng quan ng°ÿc chiÃu

<i>(v) Phân tích hồi quy với biến phụ thuộc s hi lũng v MTKD </i>

ò kiòm ỗnh cỏc gi thuyt nghiờn cu phÂng phỏp phõn tớch hòi quy s c s dng. PhÂng phỏp ỏc lng hòi quy giÿa biÁn phā thußc và các biÁn đßc lÁp trong mơ hình sử dāng ph°¢ng pháp táng bỡnh phÂng nhò nht (OLS).

Mụ hỡnh hòi quy tuyn tính chuẩn hóa có d¿ng nh° sau:

Y =β0 + β1X1 + …+ βiXi +…+ βkXk +Ui (mơ hình có k biÁn đßc lÁp) (1)

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

11

Ui là phÁn ng¿u nghiên hay còn gọi là nhiáu là phÁn biÁn thiên căa bin ph thuòc Y chỗu nh hồng ngoi các biÁn Xi đ°a vào mơ hình.

Đß đÁm bÁo mơ hình xây dāng là tát nh¿t, ph°¢ng trình (1) phÁi đÁm bÁo thßa mãn mßt sá giÁ thut sau:

Mơ hình khơng xÁy ra đa cßng tun. đa cßng tuyÁn cũng là hiãn t°ÿng các biÁn đßc lÁp có quan hã tun tính vái nhau d¿n đÁn hiãn t°ÿng thái phßng các kÁt quÁ (cßng tuyÁn) và không tách đ°ÿc Ánh h°ång căa tćng nhân tá đÁn biÁn phā thußc. D¿u hiãu nhÁn biÁt có đa cßng tun có thß sử dāng là chå sá VIF (nhân tử phúng i phÂng sai), nu VIF nhò hÂn 10 cú thò kt lun a còng tuyn khụng nh hồng n kt lun t phÂng trỡnh hòi quy bằng OLS (Hair và cßng sā, 2006; HồngTrọng và Chu Ngun Mßng Ngọc, 2008).

<i>(vi) Phân tích hồi quy với biến phụ thuộc là sự cÁi thiện về MTKD </i>

Vái biÁn sā cÁi thiãn đ°ÿc đo l°ãng là biÁn 1-0 nên hßi quy logistic đ°ÿc xem là phù hÿp trong nghiên cąu này.

Hßi quy Logistic là mơ hình hßi quy đặc biãt khi biÁn phā thuòc l mòt bin nhỗ phõn chồ nhn hai giỏ trỗ 0 v 1. Mụ hỡnh hòi quy ny sử dāng đß dā đốn xác su¿t đß xÁy ra mßt sā viãc dāa vào thơng tin các biÁn đßc lÁp trong mơ hình.

Xác su¿t: là khÁ năng đß sā viãc xÁy ra, ký hiãu là P

<b>Odds là t</b>ỷ lã so sánh giÿa hai xác su¿t: xác su¿t xÁy ra sā viãc và không xÁy ra. Khi chúng ta có biÁn phā thc chå có hai lāa chọn: Y = 1, Y = 0, và xác su¿t đß sā viãc đó xÁy ra ký hiãu là P (Y = 1) = P. Các nhà tháng kê th°ãng sử dāng mßt đ¿i l°ÿng quen thc là Odds căa sā viãc xÁy ra, chą khơng phÁi là xác su¿t đß sā viãc đó xÁy ra Nh° vÁy, xác su¿t P là mßt hàm sá theo Odds.

Ta có P là xác su¿t xÁy ra sā kiãn, thì (1 – P) là xác su¿t không xÁy ra sā kiãn, xác su¿t P đ°ÿc đo l°ãng nh° sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>7. K¿t quÁ nghiên cąu </b>

(i) LuÁn án góp phÁn bá sung, làm rõ c¢ så lý luÁn và MTKD c¿p tånh, và tác đßng căa cÁi thiãn MTKD đÁn s phỏt triòn ca DN trờn ỗa bn tồnh.

(ii) LuÁn án góp phÁn cung c¿p các luÁn cą khoa học cho viãc bá sung, hoàn thiãn MTKD t¿i thành phá HÁi Phịng nói riêng và MTKD c¿p tånh nói chung trong viãc thúc đẩy sā phát triòn ca cỏc DN ti cỏc ỗa phÂng.

<b>8. Kt c¿u căa luÁn án </b>

Ngoài phÁn lãi må đÁu và kÁt luÁn, nßi dung căa luÁn án đ°ÿc chia làm 4 ch°¢ng

<i><b>Ch°¡ng 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về mơi tr°ờng kinh doanh </b></i>

<i><b>Ch°¡ng 2: C¡ sở lý luận và thực tiễn về môi tr°ờng kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh </b></i>

<i><b>Ch°¡ng 3: Thực trạng môi tr°ờng kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng </b></i>

<i><b>Ch°¡ng 4: Định h°ớng và giải pháp hồn thiện mơi tr°ờng kinh doanh cho doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng. </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

13

<b>CH¯¡NG 1 </b>

<b>TàNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CĄU VÀ MƠI TR¯äNG KINH DOANH </b>

<b>1.1. Táng quan các cơng trình nghiên cąu vÁ mơi tr°ång kinh doanh </b>

<i><b>1.1.1. Những nghiên cứu về các yếu tố của môi tr°ờng kinh doanh </b></i>

Ngày nay, các doanh nghiãp (DN) đang phÁi đái mặt vái sā phąc t¿p trong Môi tr°ãng Kinh doanh (MTKD) (Washington và cßng sā, 2016). MTKD là sā kÁt hÿp căa các lāc l°ÿng, các yÁu tá tình huáng và các tác nhân, có thß đ°ÿc đặc tr°ng båi các tiêu chí khác nhau trong đó ho¿t đßng kinh doanh c thc hión v l c sồ ò thnh lÁp và phát trißn ho¿t đßng kinh doanh (Sardak S.Е., Movchanenko I.V. 2018). MTKD có tính năng đßng cao, thơng tin khơng chÃc chÃn và khơng thß đốn tr°ác các sā kiãn và kÁt quÁ ho¿t đßng căa họ, địi hßi phÁi xem xét l¿i các cách tiÁp cÁn trun tháng đß hình thành các chiÁn l°ÿc và quÁn lý c¿nh tranh trong không gian kinh tÁ tồn cÁu hình thành và Ánh h°ång đÁn ho¿t đßng căa các doanh nghiãp. Do đó, viãc xác ỗnh MTKD l mòt vn phc tp v quan trọng (Sardak S.Е., Movchanenko I.V. 2018). MTKD căa hÁu hÁt các n°ác đang phát trißn th°ãng đ°ÿc đặc trng bồi s khụng chc chn ca thỗ tróng và nhu cÁu, tỷ lã l¿m phát cao, c¢ så h¿ tÁng vÁt ch¿t kém nh° m¿ng l°ái đ°ãng bß Ánh h°ång đÁn thãi gian hồn thành, các chính sỏch v quy ỗnh cụng kộm. TÂng t, ngói ta lÁp luÁn rằng bÁn ch¿t và điÃu kiãn căa MTKD có thß có Ánh h°ång lán đÁn tồn bò hot òng kinh doanh ca mòt ngnh nht ỗnh (Abimbola & Agboola, 2011; Wong và cßng sā 2014; Yu & Ramanathan, 2012). Haruna Muhammad Khalid và cßng sā. (2018) lÁp luÁn rằng MTKD nên là đißm khåi đÁu căa b¿t kỳ nghiên cąu nào và tá chąc, båi vì bÁn ch¿t, điÃu kiãn và hồn cÁnh căa b¿t kỳ tá chąc nào đÃu phā thc vào mơi tr°ãng căa nó. MTKD là t¿t cÁ nhÿng gì liên quan đÁn doanh nghiãp và đó là t¿t cÁ nhÿng gì v°ÿt ra ngồi ranh giái ngành hoặc giái h¿n căa tá chąc, môi tr°ãng đ°ÿc đặc tr°ng båi sā c¿nh tranh khác liãt, c°ãng đß kinh tÁ, thay đái cơng nghã, trao đái thơng tin, sā khơng chÃc chÃn và chính sách căa chính phă và các yÁu tá khác. nhÿng yÁu tỏ cú thò e da tÂng lai ca cụng ty. ĐiÃu đặc tr°ng cho môi tr°ãng bên ngoài là các tá chąc khơng kißm sốt đ°ÿc nó (Daniel Nascimento-e-Silva và cßng sā, 2019).

Theo Jauch và Glueck (1988), môi tr°ãng kinh doanh có các tÁng mąc khác nhau: mơi tr°ãng kinh doanh nßi t¿i và mơi tr°ãng kinh doanh bên ngồi. TÁng mąc mơi tr°ãng nßi t¿i bao gßm mßt sá u tá bên trong mà doanh nghiãp có thß kißm sốt

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

14

đ°ÿc nh° ván, lao đßng, thơng tin, ý t°ång, đ¿t đai, thiÁt bỗ, v quyt ỗnh sn lng. Tng mc mụi tr°ãng bên ngoài liên quan đÁn các yÁu tá ngành (điÃu kiãn chung cho t¿t cÁ các doanh nghiãp ho¿t đßng cùng ngành), quác gia (hã tháng các yÁu tá rßng và bao quát nhÿng ngành ho¿t đßng khác nhau căa nÃn kinh tÁ nh° ngân hàng, giáo dāc, th°¢ng m¿i, cơng nghiãp, …), khu vāc và thÁ giái (các điÃu kiãn Ánh h°ång đÁn quác gia).

Boddewyn và Brewer (1994) cho rằng môi tr°ãng kinh doanh phā thußc r¿t lán vào thß chÁ kinh tÁ căa các quác gia. Vái đặc thù thß chÁ khác nhau là điÃu kiãn hình thành nên nhÿng đặc tr°ng môi tr°ãng kinh doanh khác nhau. Ba c¿u thành quan trọng căa hã tháng thß chÁ gßm có thß chÁ chính thąc (thành văn, nh° lt lã), thß chÁ phi chính thąc (b¿t thành văn, nh° tāc lã và các quy tÃc xử thÁ), và các c¢ chÁ và biãn pháp chÁ tài. Scott (1995) chå ra rằng, đß tßn t¿i, các doanh nghiãp phÁi phù hÿp vái các quy tÃc và hã tháng niÃm tin phá biÁn trong môi tr°ãng kinh doanh cā thß, ví dā nh°, các TÁp đồn đa quác gia (MNCs) ho¿t đßng t¿i các n°ác khác nhau vái mơi tr°ãng thß chÁ khác nhau, s¿ phÁi đái mặt vái các áp lāc khác nhau cÁ å n°ác så t¿i và n°ác chă đÁu t°, điÃu này Ánh h°ång c¢ bÁn đÁn chiÁn l°ÿc c¿nh tranh (Martinsons, 1993; Porter, 1990) và ho¿t đßng quÁn lý ngußn nhân lāc (HRM) (Rosenzweig và Singh, 1991; Zaheer, 1995). Có nhiÃu bằng chąng cho th¿y các doanh nghiãp trong các nÃn kinh tÁ khác nhau, s¿ phÁn ąng khác nhau vái cùng mßt lo¿i thách thąc (Knetter, 1989). Xã hßi, kinh t, chớnh trỗ v cỏc yu tỏ cu thnh mòt c cu thò ch trong mòt mụi tróng cā thß có thß t¿o ra lÿi thÁ cho các doanh nghiãp khi tham gia vào các ho¿t đßng cā thß å đó. Các doanh nghiãp có xu h°áng thāc hiãn hiãu quÁ h¢n nÁu họ nhÁn đ°ÿc sā hỗ trÿ và thß chÁ tć nhà n°ác. (Allan Mudanya, 2013).

Theo Francis J. Aguilar (1967) môi tr°ãng kinh doanh bao gßm 4 u tá bên ngồi gọi tt l PEST vỏi <P= l Chớnh trỗ (Politics), <E= là kinh tÁ (Economic), <S= là xã hßi (Social) và <T= là công nghã (Technology). Robin Wood (2000) cũng cho rằng mơi tr°ãng kinh doanh là mßt tÁp hp cỏc yu tỏ chớnh trỗ, kinh t, xó hòi, cơng nghã và đ°ÿc gọi là phân tích PEST (Political, Economic, Socio-cultural, Technology) hoặc STEP (Social, Technological, Political, Economic). Nhÿng u tá này nằm ngồi tÁm kißm sốt và có Ánh h°ång r¿t lán tái ho¿t đßng căa doanh nghiãp.

Må rßng thêm khái niãm căa Robin Wood (2000), mßt sá tác giÁ khác phân chia thành tá môi tr°ãng theo các u tá xã hßi, cơng nghã, kinh tÁ, mụi tróng v chớnh trỗ (STEEP: Social, Technological, Economic, Environmental, Political) hoc vn húa-xó hòi, chớnh trỗ-lut phỏp, kinh t, điÃu kiãn tā nhiên và công nghã (SPENT:

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

15

Sociocultural, Political-legal, Economic, Natural, Technological)… (Campbell và các đßng nghiãp (2002) và Cartwright (2002)).

Nghiên cąu GEM (Amoros &Bosma, 2014) tiÁp cÁn MTKD d°ái góc đß là kÁt quÁ căa ho¿t đßng kinh doanh căa các doanh nghiãp và đặc đißm căa doanh nhân. Theo đó, GEM nghiên cąu tác đßng căa thß chÁ đÁn ho¿t đßng kinh doanh căa doanh nghiãp và mái quan hã giÿa phát trißn kinh doanh căa doanh nghiãp vái sā phát trißn kinh tÁ căa mßt vùng, mßt quác gia. Tć đó có thß so sánh mąc đß phát trißn căa quác gia này vái quác gia khác hoặc trong khu vāc và trên thÁ giái.

Theo Porter (2008), mơi tr°ãng kinh doanh là điÃu kiãn bên ngồi giúp doanh nghiãp đ¿t đ°ÿc mąc năng su¿t và trình đß đái mái, sáng t¿o cao nh¿t. ch¿t l°ÿng căa môi tr°ãng kinh doanh th°ãng đ°ÿc đánh giá qua bán đặc tính táng qt bao gßm: (i) các điÃu kiãn và nhân tá đÁu vào, (ii) các điÃu kiãn cÁu, (iii) các ngành công nghiãp phā trÿ và liên quan, và (iv) chiÁn l°ÿc công ty, c¿u trỳc v cnh tranh nòi ỗa. Thụng qua cỏc yu tỏ ny, cỏc quỏc gia v cỏc ỗa phÂng có thß đánh giá đ°ÿc mơi tr°ãng kinh doanh vi mơ căa họ có lành m¿nh hay khơng (Porter 2008).

Theo Word Bank (2005) thỡ MTKD c ỗnh ngha là tÁp hÿp các yÁu tá đặc tr°ng nhằm to ra cỏc c hòi v cỏc khuyn khớch ò cho các doanh nghiãp tiÁn hành các ho¿t đßng đÁu t°, må rßng quy mơ doanh nghiãp và tăng tr°ång. Các thành tá căa MTKD bao gßm: mơi tr°ãng thß chÁ chính thąc, thß chÁ phi chính thąc (m¿ng l°ái doanh nghiãp), mơi tr°ãng c¢ så h¿ tÁng, môi tr°ãng ngành.

<b>BÁng 1.1: Các bi¿n đo l°ång thà ch¿ chính thąc Khía c¿nh căa thà ch¿ </b>

<b>chính thąc </b>

<b>Bi¿n đo l°ång </b>

QuyÃn så hÿu tài sn Tham nhng hoc chi phớ giao dỗch khụng chính thąc Thāc thi hÿp đßng Sá ngày và sá quy trình thă tāc chính thąc đß giÁi

quyÁt tranh ch¿p

Ngußn: Kaufmann và cßng sā (2005) và Djankov và cßng sā (2002). Theo Kaufmann và cßng sā (2005) thì biÁn đ¿i diãn phá biÁn th°ãng dùng đß đo l°ãng quyÃn så hÿu là biÁn <tham nhng= hay bin <chi phớ giao dỗch khụng chớnh thąc=. Hai là, <thß chÁ và thāc thi hÿp đßng= liên quan đÁn vai trị căa hã tháng lt pháp trong viãc giÁi quyÁt nhÿng tranh ch¿p hÿp đßng. Đái vái thß chÁ và thāc thi hÿp

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

16

đßng thì biÁn đ¿i diãn là sá ngày và sá quy trình thă tāc chính thąc đß giÁi quyÁt tranh ch¿p đ°ÿc giÿa các bên trong hÿp đßng đ°ÿc giái thiãu đÁu tiên båi Djankov và cßng sā (2002).

Thß chÁ phi chính thąc đ°ÿc đà cÁp đó chính là m¿ng l°ái doanh nghiãp. Theo Johanson và Mattso (1987), m¿ng l°ái doanh nghiãp xem nh° là danh sách các mái quan hã phąc t¿p giÿa doanh nghiãp vái các tá chąc khác nhau. Theo Wit (2004), m¿ng l°ái doanh nghiãp đ°ÿc đo l°ãng dāa trên ba mąc đß bao gßm c¿u trúc m¿ng l°ái, các ho¿t đßng m¿ng l°ái và lÿi ích nhÁn đ°ÿc tć m¿ng l°ái.

<b>BÁng 1.2: Các bi¿n đo l°ång m¿ng l°ãi theo ba c¿p đá </b>

C¿u trúc căa m¿ng l°ái hiãn t¿i _{ Sá l°ÿng các đái tác m¿ng l°ái}  Mąc đß đa d¿ng căa m¿ng l°ái  MÁt đß căa m¿ng l°ái

Các ho¿t đßng xây dāng và duy trì m¿ng l°ái

 Thãi gian dành cho m¿ng l°ái  TuÁn su¿t giao tiÁp vái các đái tác  m¿ng l°ái thāc tÁ và tiÃm năng Theo Hallberg (2006), c sồ h tng c ỗnh ngha bao gòm c sồ h tng cng (hó thỏng óng xỏ, sõn bay, cng biòn, ión nỏc) v c så h¿ tÁng mÃm (điãn tho¿i, web, email, tiÁp cÁn tín dāng). C¢ så h¿ tÁng cąng đ°ÿc xem nh° là yÁu tá bá sung cho các đÁu vào sÁn xu¿t khác và khuyÁn khích năng su¿t căa doanh nghiãp bằng viãc gia tăng tỷ lã lÿi nhuÁn căa viãc đÁu t°. C¢ så h¿ tÁng mÃm (tiÁp cÁn tín dāng) có liên quan đÁn khÁ năng doanh nghiãp tài trÿ cho các dā án đÁu t°. Hã tháng tài chính phát trißn s¿ t¿o ra nhiu c hòi u t v phõn bỏ nguòn lāc đÁn nhÿng dā án t¿o ra lÿi nhuÁn (Levin, 2005). Đái vái môi tr°ãng ngành, theo lý thuyÁt c¿nh tranh (Porter, 1988) thì c¿nh tranh là đßng lāc giúp doanh nghiãp áp dāng công nghã mái và hot òng hióu qu hÂn. Thỗ tróng cnh tranh ròng lỏn hÂn s giỳp cỏc doanh nghióp cú òng c ct gim nhng yu tỏ nòi bò khụng hiãu quÁ đß tăng năng su¿t.

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

17

Ngồi ra, cịn có nhÿng nghiên cąu và các u tá căa MTKD đóng vai trị nhân tá thúc đẩy hoặc kìm chÁ ho¿t đßng đÁu t° căa các doanh nghiãp và ng°ÿc l¿i. Ví dā nh° nghiên cąu căa Dollar và cßng sā (2005), Lu và cßng sā (2006), Galan và cßng sā (2007).

Theo David Dollar và cßng sā (2005), đái vái các DN, vai trị căa Chính phă đái vái viãc thay đái khÁ năng tiÁp cÁn c¢ så h¿ tÁng, tiÁp cn cỏc thỗ tróng quỏc t v ti chớnh l quan trng hÂn cỏc vn qun trỗ v tham nhũng. Nghiên cąu khơng tìm th¿y bằng chąng v qun trỗ v tham nhng to ra s khỏc biót gia cỏc ỗa iòm trong nỏc. Lu v còng s (2006) cho rng, cỏc yu tỏ chớnh trỗ, h¿ tÁng, chi phí tiÁp cÁn đ¿t đai, lao đßng, °u đãi và thuÁ, tăng tr°ång kinh tÁ cũng đÃu Ánh h°ång ho¿t đßng đÁu t° và kinh doanh căa doanh nghiãp. Trong khi Jose Galan và cßng sā (2007) thì nh¿n m¿nh thêm yÁu tá văn húa xó hòi nh: tiờu chun sinh hot, dỗch v cßng đßng, thái đß căa cßng đßng đái vái doanh nghióp, s tÂng òng v vn húa cú ý nghĩa quan trọng khi các doanh nghiãp đa quác gia đÁu t° vào các n°ác Mỹ La tinh.

Mßt sá nghiên cąu t¿i Viãt Nam còn thu hẹp khái niãm mơi tr°ãng kinh doanh h¢n nÿa khi cho rằng mơi tr°ãng kinh doanh chă u là các chính sỏch v quy ỗnh m chớnh ph áp dāng đß điÃu tiÁt các ho¿t đßng kinh doanh căa doanh nghiãp, kß cÁ nhÿng ho¿t đßng sÃp xÁp và mặt tá chąc xung quanh doanh nghiãp (VCCI, 2008: 33). Porter (2008) cũng cho rằng mơi tr°ãng kinh doanh căa mßt qc gia là kÁt quÁ tích luỹ căa các chính sách nh nỏc ồ tt c cỏc thang bc ỗa lý khác nhau.

VCCI nghiên cąu và môi tr°ãng kinh doanh thông qua chå sá PCI. Chå sá Năng lāc c¿nh tranh c¿p tånh PCI (Provincial Competitiveness Index) là chå sá đánh giá cÁm nhÁn căa các doanh nghiãp trên cÁ n°ác và ch¿t l°ÿng điÃu hành kinh t v mụi tróng kinh doanh ti tng ỗa ph°¢ng. Tć năm 2005 tái nay, báo cáo chå sá Năng lāc c¿nh tranh c¿p tånh đ°ÿc VCCI phái hÿp vái USAID tiÁn hành điÃu tra, nghiên cąu và cơng bá th°ãng niên tái rßng rãi cßng đßng doanh nghiãp, nhà đÁu t°, c¢ quan chính phă, các tá chąc quác tÁ và các c¢ quan báo chí trong và ngồi n°ác. Chå sá PCI hiãn đ°ÿc coi là công cā đánh giá khách quan, hÿu ớch cho cỏc c quan hoch ỗnh chớnh sỏch v giỏi doanh nhõn ti Viót Nam. Nhiu ỗa phÂng trên cÁ n°ác ngày càng quan tâm h¢n tái viãc cÁi thiãn năng lāc c¿nh tranh và sử dāng PCI nh° ph°¢ng h°áng cÁi thiãn ch¿t l°ÿng điÃu hành kinh tÁ cũng nh° thúc đẩy các cÁi cách và mơi tr°ãng kinh doanh mßt cách lành m¿nh, hiãu quÁ.

Theo Vũ Huy Tć (2008), MTKD là sā vn òng tỏng hp, tÂng tỏc ln nhau gia các yÁu tá gây Ánh h°ång trāc tiÁp đÁn ho¿t đßng kinh doanh căa DN. Các yÁu tá

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

18

đ°ÿc hình thành theo 4 nhóm sau õy: (1) Cỏc loi thỗ tróng: thỗ tróng hng húa dỗch v, thỗ tróng bt òng sn, thỗ tróng lao òng, thỗ tróng khoa hc cụng nghó thụng tin, thỗ tróng tin tó theo ngha ròng (bao gòm thỗ tróng vỏn, thỗ tróng chng khoỏn, cỏc yu tá: tỷ giá, lãi su¿t,...). (2) Môi tr°ãng kinh tÁ chớnh trỗ xó hòi thò hỗờn ồ trỡnh ò phát trißn kinh tÁ, xã hßi, các yÁu tá thußc chă tr°¢ng đ°ãng lái, chính sách căa nhà n°ác, nhÿng đặc đißm và trun tháng, văn hóa, tâm lý xã hßi. (3) Mơi tr°ãng sinh thái: yÁu tá này đặc biãt quan trọng vái các DN phỏt triòn nụng nghỗờp, cụng nghỗờp ch bin. (4) Mụi tróng hnh chớnh kinh t bao gßm các u tá và mơ hình tá chc, hat òng ca bò mỏy v c ch qun lý kinh tÁ xã hßi căa nhà n°ác.

<b>Lê Danh Vĩnh (2009) cho rằng môi tr°ãng kinh doanh đ°ÿc c¿u thành tć 2 </b>

nhóm nhân tá: (1) thß chÁ chính thąc và (2) thß chÁ phi chính thąc. Đích h°áng đÁn căa q trình hßi nhÁp quác tÁ là viãc giÁm thißu tái đa khÁ năng ho¿t đßng căa thß chÁ phi chính thąc và cÁn sā can thiãp, hỗ trÿ căa Nhà n°ác trong viãc hiãn thāc hố, hÿu

<b>ích hố các điÃu kiãn căa thß chÁ chính thąc. Q trình này địi hßi phÁi có sā minh </b>

b<b>¿ch cũng nh° mßt lß trỡnh c thò trong vióc a ra cỏc <lut chÂi= cơng bằng cho t¿t </b>

cÁ các hình thąc kinh doanh. Mặt khác, tác giÁ cho th¿y viãc cÁi cách thß chÁ å Viãt

<b>Nam trong giai đo¿n 2002- 2006 đß thc hión cỏc yờu cu ca hióp ỗnh thÂng mi </b>

Viãt Nam – Hoa Kỳ thông qua các pháp lãnh và luÁt đ°ÿc ban hành và sửa đái qua các năm.

Nhÿng tác giÁ có nghiên cąu và môi tr°ãng kinh doanh å Viãt Nam, chuyên sâu và mơi tr°ãng kinh doanh: (Ngun Đình Cung 2008) - và viãc thāc hiãn luÁt đÁu t° và luÁt doanh nghiãp tć góc đß cÁi cách thß chÁ; (Tenev và các đßng nghiãp 2003) - và ho¿t đßng khơng chính thąc và sā b¿t bình đẳng trong mơi tr°ãng kinh doanh; (Tu¿n và các đßng nghiãp 2004) – và đánh giá tác đßng căa chính sách đÁn ho¿t đßng sÁn xu¿t kinh doanh căa nhÿng doanh nghiãp vća và nhß; (Hansen và các đßng nghiờp 2006) v ỗnh lng nhng h trÿ trāc tiÁp căa chính phă trong q trình thành lÁp doanh nghiãp và t°¢ng tác vái khu vāc nhà n°ác Ánh h°ång thÁ nào đÁn hiãu quÁ sÁn xu¿t.

Ngồi ra, cịn có mßt sá nghiên cąu và MTKD gÃn vái hßi nhÁp kinh tÁ quác tÁ båi l¿ đây là xu h°áng t¿t yÁu căa các nÃn kinh tÁ và Viãt Nam cũng không nằm ngồi xu h°áng đó. Theo USAID (2020), trong hßi nhÁp quác tÁ, MTKD cÁn đÁm bÁo các tiêu chí sao cho năng lāc c¿nh tranh căa khu vāc t nhõn nòi ỗa c tng cóng, cn cú nhÿng đái mái sáng t¿o nhằm giúp Viãt Nam chuyßn đái sang nÃn kinh tÁ tri thąc và trå thành trung tâm công nghã căa khu vāc vào năm 2045. Cùng vái đó, nhÿng cÁi

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

19

thiãn và MTKD không chå dćng l¿i å các tiêu chí căa sā phát trißn nh¿t thãi mà kÁt hÿp vái các lÿi thÁ tć hßi nhÁp quác t hỏng n phỏt triòn bn vng hÂntrong tÂng lai. Còn theo Nguyán Thanh (2019), khi xu h°áng phát trißn bÃn vÿng, sáng t¿o đang nái lên vái sąc h¿p d¿n, lơi cn và lan tßa khÃp thÁ giái và Cách m¿ng công nghiãp lÁn thą t° đang dián ra; t° duy và hßi nhÁp kinh tÁ quác tÁ cũng cÁn thay đái. Ngày nay, chă đßng cÁi thiãn MTKD đã trå thành mßt h°áng đi mái thiÁt thāc mà quác gia nào cũng th¿y cÁn thiÁt đß đáp ąng nhu cÁu và māc tiêu tr°ác mÃt, cũng nh° lâu dài. Đích h°áng đÁn cuái cùng là xây dāng mßt nÃnkinh tÁ đßc lÁp, tā chă, có c¢ c¿u kinh tÁ hÿp lý, hiãu q và bÁo đÁm đß an tồn cÁn thiÁt, đó là nÃn kinh tÁ phát trißn bÃn vÿng và có năng lāc c¿nh tranh cao; c¢ c¿u xu¿t, nhÁp khẩu cân đái; đÁu t° trāc tiÁp căa n°ác ngồi trong mßt sá ngành kinh tÁ, nh¿t là nhÿng ngành kinh tÁ quan trọng, chiÁm mßt tỷ lã khơng thß chi phái đ°ÿc nÃn kinh tÁ; h¿n chÁ hoặc khơng cho phép đÁu t° n°ác ngồi vào nhÿng ngành nh¿y cÁm... Do đó, trong hßi nhÁp quỏc t, muỏn lm ch <cuòc chÂi= bn thõn các qc gia phÁi <chă đßng= trong q trình thiÁt lÁp môi tr°ãng đÁu t°.

<i><b>1.1.2. Những báo cáo th°ờng niên về mơi tr°ờng kinh doanh </b></i>

Nhóm các nghiên cąu này là nhÿng báo cáo th°ãng niên đánh giá các chå tiêu khác nhau và môi tr°ãng kinh doanh. Hình thąc này chă yÁu đ°ÿc thāc hiãn båi các tá chąc quác tÁ đß xÁp h¿ng các qc gia.

Hàng năm, có ít nh¿t bán báo cáo chính đß các và MTKD các n°ác nói chung và Viãt Nam nói riêng. Bán báo cáo này bao gßm: Báo cáo Mơi tr°ãng Kinh doanh (DB) đ°ÿc WB và tÁp đồn tài chính IFC (tć năm 2004), Báo cáo xÁp h¿ng môi tr°ãng kinh doanh căa T¿p chí Forbes (tć năm 2006), Báo cáo Chå sá Tā do Kinh tÁ (IEF) căa tá chąc Heritage Foundation (tć năm 1995) và Báo cáo Chå sá C¿nh tranh Toàn cÁu (GCI) căa Dián đàn Kinh tÁ ThÁ giái (WEF) (tć năm 1979). Ngồi ra, cịn có mßt sá các báo cáo có tính ch¿t tham khÁo thêm nh° Niên giám năng lāc c¿nh tranh thÁ giái (World Competitiveness Yearbook) căa Viãn Phát trißn quÁn lý quác tÁ Thāy Sĩ (IMD) hoặc XÁp h¿ng mąc đß răi ro trong mơi tr°ãng kinh doanh căa tá chąc T° v¿n răi ro kinh t chớnh trỗ ồ Hòng Kụng (PERC). Dỏi õy l nhng phÂng phỏp ỏnh giỏ v c iòm chính căa các báo cáo chính trên:

<i>• Báo cáo Mơi tr°ờng Kinh doanh của WB/IFC, dāa vào các cc điÃu tra tć </i>

các công ty t° v¿n luÁt, đánh giá mąc đß thn lÿi căa mơi tr°ãng kinh doanh các quác gia thông qua viãc r soỏt nhng quy ỗnh phỏp lut thỳc y hoc kìm hãm các ho¿t đßng doanh nghiãp trong tćng lĩnh vāc nh° thành lÁp doanh nghiãp, tuyßn dāng

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

20

và sa thÁi lao đßng, thāc thi hÿp đßng, vay ván, đóng cửa kinh doanh, c¿p gi¿y phép, đóng th, th°¢ng m¿i qc tÁ, bÁo vã nhà đÁu t° và đăng ký b¿t đßng sÁn. Nh° vÁy, báo cáo khơng tính đÁn các u tá nh° các chính sách kinh tÁ vĩ mơ, ch¿t lng c sồ h tng hay bin òng tin tã. Trong Báo cáo môi tr°ãng kinh doanh 2020 căa Ngân hàng ThÁ giái, đã khÁo sát MTKD căa 190 nÃn kinh tÁ trên thÁ giái, trong đó New Zealand đąng đÁu và MTKD thuÁn lÿi, tiÁp theo là Hßng Kơng, Trung Qc, Singapore, Viót Nam ng vỗ trớ th 70/190, l nỏc đąng đÁu trong khu vāc Đông Nam Á trong viãc thāc hiãn cÁi thiãn MTKD. Viãt Nam đã ban hnh nghỗ ỗnh quy ỗnh khuụn khỏ phỏp lý cho viãc thành lÁp các tá chąc tín dāng t° nhân, tăng c°ãng viãc bÁo hß các nhà đÁu t trong cỏc tróng hp giao dỗch cú liờn quan đÁn các bên. Tuy nhiên, khÁ năng bÁo vã các nhà đÁu t° căa Viãt Nam xÁp h¿ng th¿p nh¿t trong 10 lĩnh vāc, đąng thą 157 trong sá 190 n°ác. Trong lĩnh vāc thuÁ, doanh nghiãp m¿t tái mßt phÁn ba thãi gian làm viãc trong năm đß đi đóng th - 872 giã, g¿p 10 lÁn so vái Singapore. Đó là nhÿng h¿n chÁ trong MTKD å Viãt Nam đ°ÿc báo cáo nêu rõ.

<i>• Báo cáo xếp h¿ng mơi tr°ờng kinh doanh của t¿p chí Forbes l¿i táng hÿp báo </i>

cáo căa nhiÃu tá chąc quác tÁ khác nh° chå sá tā do kinh tÁ IEF (Heritage Foundation), chå sá c¿nh tranh toàn cÁu GCI (WEF), chå sá minh b¿ch (Transparency International), chå sá tā do cá nhân (Freedom House), hay Báo cáo Mơi tr°ãng Kinh doanh (WB). Theo đó, xÁp h¿ng căa Forbes không nhÿng đánh giá nhÿng tiêu chí gÁn t°¢ng tā bÁng xÁp h¿ng căa WB, mà còn bá sung thêm yÁu tá tham nhũng và tā do cá nhân. ĐiÃu đáng l°u ý là đß dài bÁng danh sách căa Forbes ln thay đái, gây khó khăn cho viãc đánh giá mąc đß cÁi thiãn căa MTKD.

<i>• Báo cáo chỉ số tự do kinh tế IEF của tổ chức Heritage Foundation l¿i chă yÁu </i>

dāa vào nhÿng chính sách và môi tr°ãng vĩ mơ đß đánh giá mąc đß can thiãp căa chính phă vào các ho¿t đßng doanh nghiãp, và là mßt chå sá trung bình căa m°ãi yÁu tá bao quát nhiÃu chă đißm khác nhau căa nÃn kinh tÁ nh° chính sách th°¢ng m¿i, chính sách tài khóa, tiÃn tã, ln ván vào ra, đÁu t° n°ác ngồi, tài chính và ngân hàng, giá cÁ và tiÃn l°¢ng, luÁt så hÿu v thỗ tróng phi chớnh thc.

<i>ã Bỏo cỏo chỉ số c¿nh tranh toàn cầu GCI của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) </i>

thì dāa trên nhÿng sá liãu tháng kê đ°ÿc cơng bá rßng rãi t¿i mỗi quác gia, và cÁ nhÿng sá liãu khÁo sát đ°ÿc cung c¿p båi các đái tác là các viãn nghiên cąu và kinh tÁ, các tá chąc kinh doanh t¿i ỗa phÂng v cỏc cụng ty a quỏc gia lỏn trên thÁ giái. Báo cáo căa WEF nhằm cung c¿p mßt bąc tranh táng thß và nhÿng yÁu tá đang tác đßng đÁn mơi tr°ãng kinh doanh căa mỗi nÃn kinh tÁ, cũng nh° khÁ năng căa mỗi

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

21

quác gia đ¿t đ°ÿc sā bÃn vÿng trong tăng tr°ång và phát trißn. GCI dāa trên 12 chå sá thành phÁn (theo thang đißm tć 1-7 vái 1 là kém nh¿t và 7 là tát nh¿t), đ°ÿc coi là mßt yu tỏ quyt ỗnh kh nng cnh tranh v cú mỏi quan hó tÂng tỏc vỏi nhau. C thò 12 chå sá thành phÁn đ°ÿc chia thành 3 nhúm: Nhúm cỏc yu tỏ c bn (thò ch, kt c¿u h¿ tÁng, môi tr°ãng kinh tÁ vĩ mô, y tÁ và giáo dāc tißu học); Nhóm chå sá nâng cao hiãu quÁ (đào t¿o giáo dc bc cao, hióu qu thỗ tróng hng húa, hióu qu thỗ tróng lao òng, s phỏt triòn ca thỗ tróng ti chớnh, mc ò sn sng v cụng nghó, quy mụ thỗ tróng); Nhúm chồ sỏ đái mái (sā tinh vi trong kinh doanh và đái mái cơng nghã). Tć năm 2018, WEF chính thąc áp dāng ph°¢ng pháp mái và cơng bá Báo cáo năng lāc c¿nh tranh toàn cÁu 2018 vái viãc đánh giá và xÁp h¿ng Chå sá năng lāc c¿nh tranh tồn cÁu 4.0 (GCI 4.0). Sử dāng cßt mác năm 2018, khi mà WEF chính thąc áp dāng ph°¢ng pháp mái và cơng bá Báo cáo năng lāc c¿nh tranh toàn cÁu 2018 vái viãc đánh giá và xÁp h¿ng chå sá GCI 4.0, thì có thß th¿y Viãt Nam đã có đ°ÿc sā cÁi thión ỏng kò ồ cỏc chồ sỏ cng nh vỗ trí trên bÁng xÁp h¿ng. Năm 2019, năng lāc c¿nh tranh toàn cÁu 4.0 căa Viãt Nam đã cÁi thiãn v°ÿt trßi, tăng 3,5 đißm (tć 58 đißm lờn 61,5 iòm) cao hÂn iòm trung bỡnh ton cu (60,7 iòm) v tng 10 bc (t vỗ trớ 77 lờn vỗ trớ 67/141 nn kinh t). T nm 2020 đÁn nay, các đánh giá và báo cáo xÁp h¿ng GCI không đ°ÿc công bá chi tiÁt nh° cỏc nm trỏc õy, do i dỗch COVID-19.

Bờn c¿nh nhÿng báo cáo th°ãng niên căa các tá chąc quác tÁ, å Viãt Nam, trong mòt n lc tÂng t nhm tớnh toỏn chồ sá năng lāc c¿nh tranh c¿p tånh (PCI) đß đánh giá khÁ năng điÃu hành kinh tÁ t¿i các tånh thành, trong viãc xây dāng và cÁi thiãn mơi tr°ãng kinh doanh d°ái cái nhìn căa doanh nghiãp, Liên đồn Cơng nghiãp và Th°¢ng m¿i Viãt Nam (VCCI) hÿp tác nghiên cąu vái Dā án Sáng kiÁn năng lāc c¿nh tranh Viãt Nam (VNCI: Vietnam Competitiveness Initiative) tiÁn hành báo cáo chå sá này hàng năm tć năm 2005. Báo cáo Chỉ số năng lực c¿nh tranh cấp tỉnh PCI –

<i>là báo cáo do VCCI và USAID, Ban đÁu chå có 42 tånh, thành phá tham gia, nh°ng tć </i>

2006 đÁn nay là t¿t cÁ các tånh, thành phá trong cÁ n°ác. Báo cáo phÁn ánh Chå sá đo l°ãng và đánh giá ch¿t l°ÿng điÃu hành kinh tÁ, mąc đß thn lÿi, thân thiãn căa mơi tr°ãng kinh doanh và nỗ lāc cÁi cách hành chính căa căa chính quyÃn các tånh, thành phá t¿i Viãt Nam, qua đó thúc đẩy sā phát trißn căa khu vāc kinh tÁ t° nhân. Báo cáo đ°ÿc xây dāng tć dÿ liãu điÃu tra doanh nghiãp th°ãng niên có quy mơ lán nh¿t, thāc hiãn mßt cách cơng phu nh¿t t¿i Viãt Nam hiãn nay, Chå sá PCI chính là <tÁp hÿp tiÁng nói= căa cßng đßng doanh nghiãp dân doanh và môi tr°ãng kinh doanh t¿i các tånh, thành phá å Viãt Nam. Tuy nhiên chå tiêu và th hay tham nhũng khơng đ°ÿc tính

<i>đÁn trong báo cáo này. </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

22

<i><b>1.1.3. Những nghiên cứu thực tiễn về môi tr°ờng kinh doanh tại Việt Nam </b></i>

Nhóm các nghiên cąu này bao gßm các bài báo, chuyên đÃ, các đà tài khoa học, luÁn án tiÁn sĩ… và môi tr°ãng kinh doanh t¿i Viãt Nam. Tiêu bißu có các nghiên cąu sau:

Stoyan Tenev, Amanda Carllier (2003) trong <Ho¿t động khơng chính thức và

<i>MTKD ở Việt Nam= nh¿n m¿nh ho¿t đßng phi chính thąc cÁn phÁi khÃc phāc trong </i>

quá trình kinh doanh t¿i Viãt Nam. Ho¿t đßng nghiên cąu căa nhóm tác giÁ dāa trên các tiêu chí: (1) chi phí khơng chính thąc; (2) v¿n đà tham nhũng và sā phiÃn nhiáu đái vái doanh nghiãp… bằng viãc l°ÿng hóa các chå tiêu ỗnh tớnh v cỏc ro cn, c thò: ò đ¿t đ°ÿc gi¿y phép kinh doanh, quyÃn sử dāng đ¿t… thơng th°ãng DN phÁi chi phí hÁt bao nhiêu? o lóng mc ò tham nhng thụng qua giỏ trỗ cỏc mún qu nhõn dỗp lỏ, tt so vỏi doanh thu (hay lÿi nhuÁn) trong kÁ ho¿ch chi tiêu căa DN; Đo l°ãng thãi gian hoàn t¿t các th tc so vỏi quy ỗnh ca Nh nỏc Hó q căa sā kißm sốt q mąc kèm theo nhng TTHC phc tp ca chớnh quyn ỗa phÂng dn đÁn mąc đß phi chính thąc å Viãt Nam cao. Theo tác giÁ, ho¿t đßng khơng chính thąc khơng giúp giÁm gánh nặng chi phí hành chính cho DN mà trái l¿i DN càng phÁi dành nhiÃu thãi gian và chi phí đß đái phó vái nhÿng quy ỗnh, do ú phi tin hnh ci cỏch TTHC trong thãi gian tái.

Hakkala và Kokko (2007) nhÁn th¿y mặc dù nhÿng cÁi cách kinh tÁ trong thãi gian qua å Viãt Nam đã dÁn t¿o đ°ÿc mơi tr°ãng kinh doanh cơng bằng h¢n, nhÿng quy ỗnh v chớnh sỏch ang dn trồ nờn thõn thión và thuÁn lÿi h¢n cho khu vāc t° nhân, nh°ng nhÿng cÁn trå lán nh¿t đái vái các doanh nghiãp t° nhân (DNTN) v¿n nằm å nhÿng °u đãi đái khu vāc doanh nghiãp nhà n°ác (DNNN) trong kh nng tip cn thỗ tróng, vỏn, t ai t¿o hiãu ąng l¿n át các DNTN. Qua đó, nhóm tác giÁ cho rằng, viãc t¿o lÁp đ°ÿc MTKD bình đẳng giÿa các DNTN và DNNN là vơ cùng quan trọng, tuy nhiên ngay cÁ khi nhÿng biãn pháp m¿nh và triãt đß đ°ÿc thāc hiãn thì các doanh nghiãp khu vāc t° nhân, chă yÁu là các doanh nghiãp vća và nhß cũng khó có thß c¿nh tranh đ°ÿc trong nhÿng ngành thâm dāng ván và kĩ năng công nghã, ván v¿n do các DNNN, doanh nghiãp có ván n°ác ngồi chiÁm °u thÁ. Vì thÁ chính phă cũng cÁn có nhÿng biãn pháp khác đß nâng cao đ°ÿc năng lāc c¿nh tranh căa các DNTN. Tenev và các đßng nghiãp (2003) cho rằng sā c¿nh tranh không công bằng đ°ÿc coi là điÃu kiãn khÃc nghiãt nh¿t mà các DNTN phÁi trÁi qua. Có đÁn 42% doanh nghiãp å khu vāc này phàn nàn nhÿng °u đãi dành cho các DNNN là nhÿng cÁn trå chính cho quá trình sÁn xu¿t kinh doanh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

23

Rand v Tarp (2007) ỏnh giỏ cao iu kión thỗ tr°ãng lao đßng linh ho¿t, và coi là mßt trong nhÿng đißm m¿nh căa môi tr°ãng kinh doanh t¿i Viãt Nam. Mßt trong nhng tiờu chớ ò ỏnh giỏ l nhng quy ỗnh liên quan đÁn viãc tuyßn dāng và sa thÁi nhõn cụng. Theo cỏc tỏc gi, nhng quy ỗnh ny đ°ÿc coi là đ¢n giÁn, khơng phąc t¿p, båi tỷ lã lao đßng t¿m thãi trên lao đßng dài h¿n th¿p (trung bình 7.2%), ám chå rằng nhÿng chi phí thuê m°án và sa thÁi lao đßng không quá lán, nên không khuyÁn khích các doanh nghiãp sử dāng nhiÃu lao đßng ngÃn h¿n. Trong khi đó, theo đánh giá căa Báo cáo MTKD căa WB, chå tiêu tuyßn dāng và sa thÁi lao đßng căa Viãt Nam đąng ồ vỗ trớ rt khiờm tỏn so vỏi cỏc nỏc, cũng nh° so vái các chå tiêu khác căa Viãt Nam. Tuy nhiên, v¿n đà lao đßng nái trßi nh¿t trong các nghiên cąu chă yÁu liên quan đÁn khÁ năng tiÁp cÁn lao đßng có kỹ năng và trình đß. Đây có l¿ là h¿n chÁ lán nh¿t căa lao đßng Viãt Nam. Báo cáo căa VNCI (2006) cho th¿y lao đßng và ngußn nhân lāc ch¿t l°ÿng cao hai năm liÃn là mßt trong ba khó khăn lán nh¿t mà các doanh nghiãp phÁi đái mặt. Theo báo cáo chå sá c¿nh tranh tồn cÁu GCI 2008-2009, trong cc khÁo sát ý kiÁn các chun gia, thiÁu lao đßng có trình đß là mßt trong ba yÁu kém nh¿t căa Viãt Nam, và Ánh h°ång đÁn q trình phát trißn căa doanh nghiãp. Theo Phan Đąc HiÁu (2018) h¿n chÁ nái bÁt nh¿t trong viãc cÁi thiãn môi tr°ãng đÁu t° kinh doanh å Viãt Nam hiãn nay chính là v¿n loay hoay vái bài toán cÁi cách điÃu kiãn kinh doanh. Muán cÃt giÁm gi¿y tã phÁi là c¿p bß, cÁi cách thă tāc hành chính thì t cp ỗa phÂng. S khụng tÂng thớch gia các bß ngành là m¿u chát d¿n đÁn viãc cÁi thiãn môi tr°ãng đÁu t° kinh doanh ch°a đ°ÿc hiãu quÁ. Nguyán Đình Huã (2018) cÁi thiãn MTKD thông qua cÃt giÁm thă tāc đăng ký kinh doanh, gi¿y phép con trên tinh thÁn tā nguyãn, chă đßng trong mỗi bß, ngành tuy nhiên tính tā giác ch°a cao là mßt trong nhÿng nguyên nhân gây cÁn trå các doanh nghiãp đặc biãt là doanh nghiãp xu¿t nhÁp khẩu. Bên c¿nh đó, trong cÁi cách hành chính thì v¿n đà mßt cửa cịn mang tính hỡnh thc, rt ớt c quan hnh chớnh chỗu gim giy tó v cụng on x lý hò sÂ.

TrÁn Thọ Đ¿t (2018) cho rằng các mơ hình tăng tr°ång tân cá đißn và tăng tr°ång nßi sinh đ°ÿc cho là th¿t b¿i trong viãc giÁi thích sā khác biãt và tăng tr°ång kinh tÁ giÿa các quác gia dāa trên tích lũy ván hay tiÁn bß cơng nghã, và kinh tÁ học thß chÁ ra đãi rßi phát trißn nhằm giÁi thích ngn gác căa tăng tr°ång bằng cách đ°a vào yÁu tá thß chÁ đß xem xét Ánh h°ång căa chúng đÁn tăng tr°ång kinh tÁ và ch¿t l°ÿng căa môi tr°ãng kinh doanh. Theo tác giÁ, thß chÁ kinh tÁ chÁm đái mái đ°ÿc xác ỗnh l mòt trong sỏ cỏc nguyờn nhõn hng u d¿n đÁn tác đß tăng tr°ång căa Viãt Nam có xu h°áng giÁm so vái các giai đo¿n tr°ác đây và chúng ta đang thiÁu nhÿng đßng lāc quan trọng và đă m¿nh đß đ°a nÃn kinh tÁ có thß v°ÿt qua đ°ÿc vùng

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

24

trũng tăng tr°ång mßt cách bÃn vÿng. Viãc nhÁn diãn đ°ÿc các rào cÁn và thß chÁ kinh tÁ đái vái sā phát trißn mơi tr°ãng kinh doanh ca Viót Nam, t ú xut cỏc ỗnh h°áng và các giÁi pháp đß nhanh chóng khÃc phāc nhÿng rào cÁn đó, t¿o điÃu kiãn cho nÃn kinh tÁ phát trißn nhanh, bÃn vÿng trong giai đo¿n sÃp tái là địi hßi c¿p thiÁt hiãn nay.

<i>Nhận diện kết quÁ, vấn đề và kiến nghị cÁi cách môi tr°ờng kinh doanh – do </i>

Viãn nghiên cąu qn lý kinh tÁ Trung °¢ng thāc hiãn trong khn khá Ch°¢ng trình Australia hỗ trÿ cÁi cách kinh tÁ Viãt Nam. Nghiên cąu này nhằm māc tiêu: (i) Đánh giá thāc tr¿ng môi tr°ãng kinh doanh và năng lāc c¿nh tranh Viãt Nam 2020; trong đó nhìn cÁ tć góc đß bên ngồi (đánh giá, xÁp h¿ng căa các tá chąc quác tÁ) và tć bên trong (dāa trên đánh giá thāc tián và tć cÁm nhÁn, góc nhìn doanh nghiãp); (ii) NhÁn diãn cỏc vn bt cp trong cỏc quy ỗnh phỏp luÁt và trong thāc thi liên quan tái ho¿t đßng đÁu t°, kinh doanh căa doanh nghiãp; (iii) Đánh giỏ tỏc òng ca dỗch Covid-19 tái ho¿t đßng sÁn xu¿t, kinh doanh căa doanh nghiãp; phân tích các phÁn ąng chính sách căa Chính phă (các gói hỗ trÿ) và đánh giá hiãu quÁ thāc thi; (iv) Nghiên cąu kinh nghiãm và phÁn ąng chính sách căa mßt sá n°ác trên thÁ giái nhằm hỗ trÿ doanh nghiãp và ng°ãi dân trong bỏi cnh dỗch Covid-19, rỳt ra bi hc gi ý cho Viãt Nam; và (v) Đà xu¿t mßt sá giÁi pháp cÁi thiãn môi tr°ãng kinh doanh đÁm bÁo quyÃn tā do kinh doanh và an toàn kinh doanh cho doanh nghiãp; đßng thãi đà xu¿t mßt sá giÁi pháp chính sách hỗ trÿ doanh nghiãp phāc hßi và phát trißn thích ąng vái bái cÁnh Covid-19.

<i>Môi tr°ờng kinh doanh đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam - là </i>

nghiên cąu căa VCCI và USAID năm 2016 nhằm phân tích chi tiÁt h¢n kÁt q nghiên cąu đ°ÿc phân tích trong Báo cáo Chỉ số năng lực c¿nh tranh cấp tỉnh PCI 2015 do VCCI và USAID công bá ngày 31/3/2016. Táng hÿp dÿ liãu tć kÁt quÁ điÃu tra 8.335 doanh nghiãp dân doanh trong dā án PCI năm 2015 và mßt sá năm tr°ác đó, báo cáo cung c¿p thơng tin cā thß và hiãn tr¿ng ho¿t đßng căa các DNNVV thußc khu vāc doanh nghiãp dân doanh trong n°ác, nhằm phāc vā quá trình xây dāng dā thÁo LuÁt Hỗ trÿ doanh nghiãp nhß và vća, tć đó góp phÁn thúc đẩy sā phát trißn nÃn kinh tÁ Viãt Nam trong thãi gian tái.

<i>Nghiên c<b>ứu đặc điểm MTKD ở Việt Nam - KÁt quÁ điÃu tra doanh nghiãp nhß </b></i>

và v<i><b>ća năm 2011 căa Viãn nghiên cąu quÁn lý kinh tÁ Trung Âng (CIEM) - Bò K </b></i>

ho<i><b>ch v u t (MPI), Viãn khoa học lao đßng và xã hßi (ILSSA) - Bò Lao òng </b></i>

Th<i><b>Âng binh v xó hòi (MOLISA), Khoa Kinh tÁ (DOE) - Tr°ãng Đ¿i học táng hÿp </b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

25

Copenhagen và<i><b> Viãn Nghiên cąu kinh tÁ phát trißn thÁ giái, Tr°ãng Đ¿i học Liên hÿp </b></i>

qu<i><b>ác (UNU - WIDER) cùng vái Đ¿i są quán Đan M¿ch t¿i Viãt Nam. Báo cáo này đã </b></i>

phân tích nhÿng tác đßng căa bái cÁnh trong n°ác, thÁ giái và các chính sách căa Nhà n°ác trong tiÁp cÁn đ¿t đai, tài chính, lao đßng, bÁo vã môi tr°ãng, đái thă c¿nh tranh trong vùng… đÁn ho¿t đßng căa các DNNVV å Viãt Nam. Thông điãp chính căa nghiên cąu này là cÁn phÁi kÁt nái các DNNVV và các ho¿t đßng căa chính phă trong kinh doanh và các nỗ lāc chính sách d¿n đÁn tăng tr°ång kinh tÁ.

<i>Báo cáo t<b>ổng quan những Nghiên cứu về MTKD t¿i Việt Nam – Nghiên cąu căa </b></i>

Trung tâm nghiên c<i><b>ąu kinh tÁ và chính sách - CEPR, Tr°ãng Đ¿i học Kinh tÁ, Đ¿i học </b></i>

Qu<i><b>ác gia Hà Nßi, tháng 10/2009; Nghiên cąu căa TS. Nguyán Đąc Thành, TS. Tô </b></i>

Trung Thnh, Ph<i><b>m Thỗ HÂng, Hong Thỗ Chinh Thon, Phm Thỗ Thy vỏi Bỏo cỏo </b></i>

t<i><b>ỏng quan nhng nghiên cąu và MTKD Viãt Nam tháng 10/2009.</b></i> ä mąc táng thß, nhóm tác giÁ khÁo sát nhÿng báo cáo hoặc nghiên cąu xÁp h¿ng môi tr°ãng kinh doanh tồn cÁu, trong đó có Viãt Nam. ä c¿p đß qc gia, nhóm tác giÁ khÁo sát hã tháng luÁt và các văn bÁn d°ái lt hiãn hành å Viãt Nam có tác đßng đÁn mơi tr°ãng kinh doanh, đßng thãi hã tháng hoá các nghiên cąu hoặc kÁt quÁ điÃu tra trong lĩnh vāc này. Ba khía c¿nh quan trọng đ°ÿc táng hÿp là (i) các thă tāc hành chính và quÁn lý, (ii) mąc đß tham nhũng và chi phí phi chính thąc, (iii) khÁ năng tiÁp cÁn các nguòn lc ca thỗ tróng. Bỏo cỏo ny cng tỏng hp v hó thỏng hoỏ cỏc khuyn nghỗ chớnh

<i><b>sách đã đ°ÿc nêu lên trong các nghiên cąu hiãn hành. </b></i>

<i>Báo cáo <Ch°¡ng trình cÁi cách môi tr°ờng kinh doanh Việt Nam nhìn từ </i>

<i>doanh nghiệp= (ỏnh giỏ tỡnh hỡnh thc hión Nghỗ quyt 02 nm 2020 v Nghỗ quyt </i>

35 nm 2016 căa Chính phă) đ°ÿc Phịng Th°¢ng m¿i và Cơng nghiãp Viãt Nam (VCCI) xây dāng trong khuôn khá Dự án Tăng c°ờng tiếng nói của doanh nghiệp

<i>trong việc giám sát và thực hiện tỏi cĂ cu kinh t (thuòc ChÂng trỡnh Australia h </i>

trÿ cÁi cách kinh tÁ Viãt Nam - Aus4Reform, do Bò Ngoi giao v ThÂng m¿i Australia - DFAT tài trÿ). Báo cáo phÁn ỏnh, phõn tớch cỏc hot òng ca c quan nh nỏc nhm thc thi Nghỗ quyt 02 v Nghỗ quyÁt 35 và tác đßng căa chúng lên ho¿t đßng sÁn xu¿t kinh doanh căa doanh nghiãp, cũng nh° môi tr°ãng đÁu t° kinh doanh t¿i Viãt Nam. Nhìn chung, các biãn pháp cÁi thiãn mơi tr°ãng kinh doanh và hỗ trÿ doanh nghiãp v¿n đ°ÿc tiÁp tc thc hión, bt chp bỏi cnh dỗch bónh Covid- 19 và

<i>giai đo¿n này trùng vái thãi đißm chuyßn giao nhiãm kỳ. lĩnh vực thành lập doanh </i>

<i>nghiệp và tiếp cận điện năng v¿n đ°ÿc đánh giá cao nh¿t (lÁn l°ÿt là 72,5% và 65,9% </i>

doanh nghiãp đánh giá có sā chun biÁn tát hoặc r¿t tát), và xÁp cuái cùng là lĩnh vāc phá sÁn (44,4% doanh nghiãp đánh giá tát hoặc r¿t tát). Tuy nhiên, tác đß cÁi thiãn

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

26

d°ãng nh° chÁm l¿i so vái các năm tr°ác, và xu h°áng thay đái căa các lĩnh vāc t°¢ng đái trái ng°ÿc: các lĩnh vāc có đißm sá th¿p (phá sÁn, bÁo vã nhà đÁu t° và xu¿t nhÁp khẩu) tăng đißm, trong khi các lĩnh vāc có đißm cao (thành lÁp doanh nghiãp, tiÁp cÁn điãn năng) l¿i giÁm đißm. Đáng chú ý, cùng liên quan đÁn tài chính doanh nghiãp, trong khi tiÁp cÁn tín dāng năm 2020 đ°ÿc cÁm nhÁn khó khăn h¢n so vái năm 2019, thì thă tāc thuÁ l¿i trå nên dá dàng hÂn nhiu. Xột theo ỗa phÂng, cỏc chồ sỏ vn thò hión tớch cc hÂn so vỏi nm 2019, nh°ng tác đß cÁi thiãn đã chÁm l¿i.

<i>Thực tiễn tốt trong tăng c°ờng tính minh b¿ch của mơi tr°ờng kinh doanh cấp tỉnh Việt Nam - Cơng trình nghiên cąu căa Quỹ Châu Á, Phịng Th°¢ng m¿i và cơng </i>

nghiãp Viãt Nam (VCCI) thāc hiãn năm 2011. Nßi dung căa nghiên cąu đà cÁp đÁn sā minh b¿ch đái vái MTKD, tìm hißu nhÿng kinh nghiãm tát trong q trình nâng cao tính minh b¿ch ca cỏc ỗa phÂng ồ Viót Nam nhằm māc đích chia sẻ kinh nghiãm khác nhau căa cỏc ỗa phÂng trong lnh vc ny. Sā minh b¿ch trong nghiên cąu này đ°ÿc må rßng, ngồi viãc DN dá dàng tiÁp cÁn đ°ÿc thơng tin chính sách, pháp lt cịn là viãc đ°ÿc tham gia v quỏ trỡnh ban hnh quy ỗnh, chớnh sách c¿p tånh, chính quyÃn tånh thāc sā lÃng nghe nhÿng phÁn ánh tć cßng đßng kinh doanh. Cơng trình nghiên cąu lāa chọn 10 tånh/thành phá đß tiÁn hành khÁo sát, chă u thc ba khu vāc: miÃn núi phía BÃc, Dun hÁi miÃn Trung và Đßng bằng sơng Cửu Long. Báo cáo đ°ÿc thiÁt kÁ theo d¿ng táng kÁt thāc tián đ°ÿc chia làm 2 nßi dung:

 Thą nh¿t là lý thuyÁt và minh b¿ch, các c¿p đß căa minh b¿ch, minh b¿ch trong chính sách và quy ỗnh ca Viót Nam, vai trũ ca minh bch ỏi vái MTKD c¿p tånh;

 Thą hai là táng kÁt thāc tián tát trong tăng c°ãng tính minh b¿ch căa MTKD c¿p tồnh ồ thc t cỏc ỗa phÂng bao gßm: tăng c°ãng thơng tin cho DN, chă đßng cung c¿p thơng tin cho DN và nhà đÁu t°, tăng c°ãng đái tho¿i chính quyÃn - DN và nâng cao vai trị căa hiãp hßi DN.

<i>Ho¿t động khơng chính thức và môi tr°ờng kinh doanh ở Việt Nam, Công trình </i>

nghiên cąu căa các tác giÁ Stoyan Tenev, Amanda Carlier, Omar Chaudry và Nguyán Quỳnh Trang, NXB Thông T¿n, năm 2003. Vái ph°¢ng pháp tiÁp cÁn thāc tián tÁ bằng cách điÃu tra các khía c¿nh chă đ¿o trong mơi tr°ãng kinh tÁ Viãt Nam thơng qua viãc thăm dị ý kiÁn thāc tÁ các DN t° nhân và các DNNN, phßng v¿n các quan chąc chính phă, đ¿i diãn căa các tá chąc có liên quan và các ngân hàng thÂng mi. Nghiờn cu bn v hot òng khụng chính thąc vái các hình thái và tác đßng tć đó phân tích

</div>