(Luận án tiến sĩ) Dạy Học Các Mô Đun Chuyên Môn Nghề Điện Công Nghiệp Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Nghề Nghiệp Cho Sinh Viên Cao Đẳng

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.27 MB, 232 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ắI HC BCH KHOA H NịI

Lờ c Minh

DắY HàC CÁC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯àNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO Đ¾NG

LU¾N ÁN TI¾N SĨ LÝ LU¾N VÀ PHĂNG PHP DắY HC

H Nòi - 2024

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Đ¾I HàC BCH KHOA H NịI

Lờ c Minh

DắY HC CC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯àNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO Đ¾NG

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LâI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan Luận án là cơng trình nghiên cąu căa riêng tác gi¿.

Các sá liáu và kÁt qu¿ nghiên cąu đ¿m b¿o tính khoa hãc, trung thāc, khách quan và ch°a từng đ°ÿc các tác gi¿ khác cơng bá.

Các thơng tin trích dẫn trong Luận án đ°ÿc ghi rõ ngn gác. Tơi xin hồn tồn cháu trách nhiám về sā cam đoan căa mình.

Hà Nội, ngày tháng 02 năm 2024

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LâI CÀM ¡N

Để hồn thành Luận án này, tơi xin bày tß lịng biÁt ¡n sâu sắc tái PGS. TS Trần Khánh Đąc - Khoa Khoa hãc và Công nghá Giáo dāc, Đ¿i hãc Bách khoa Hà Nßi đã tận tình h°áng dẫn, chß b¿o để tơi có thể hồn thành Luận án.

Tơi xin trân trãng c¿m ¡n:

- Ban Đào t¿o và Khoa Khoa hãc và Công nghá Giáo dāc, Đ¿i hãc Bách khoa Hà Nßi đã t¿o điều kián thuận lÿi giúp đỡ tơi trong st thßi gian hãc tập, nghiên cąu.

- Các chuyên gia giáo dāc đã dành thßi gian đãc và góp ý cho Luận án.

- Ban Giám hiáu, tập thể tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã đã t¿o điều kián, hỗ trÿ để tơi có thêm đßng lāc phÁn đÁu hồn thành nhiám vā đ°ÿc giao.

- Cán bß qu¿n lý, gi¿ng viên, sinh viên mßt sá tr°ßng Cao đẳng đã giúp đỡ trong quá trình triển khai các ho¿t đßng kh¿o sát và tå chąc d¿y hãc thāc nghiám.

Xin đ°ÿc gửi lßi c¿m ¡n đÁn gia đình và nhÿng ng°ßi b¿n đã ln đßng viên, quan tâm, chia sẻ khi tác gi¿ thāc hián Luận án.

Hà Nội, ngày tháng 2 năm 2024

Tác giÁ LuÁn án

Lê Đức Minh

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

1.2. Bái c¿nh thay đåi căa đào t¿o nghề theo h°áng phát triển năng lāc ... 2

1.3. Quan điểm căa Đ¿ng và Nhà n°ác về giáo dāc nghề nghiáp ... 3

4. GiÁ thuy¿t khoa hãc ... 5

5. Nhißm vā nghiên cąu ... 5

6. Cách ti¿p cÁn và ph°¢ng pháp nghiên cąu ... 5

6.1. Cách tiÁp cận ... 5

6.2. Các ph°¡ng pháp nghiên cąu ... 6

6.2.1. Phương pháp nghiên cāu lý luận ... 6

6.2.2. Phương pháp nghiên cāu thực tiễn ... 6

7. Nhÿng luÁn điÃm cÅn bÁo vß trong LuÁn án ... 7

8. Đóng góp mãi căa LuÁn án ... 8

9. Bá cāc căa LuÁn án ... 8

Ch°¢ng 1: TäNG QUAN V DắY HõC NGH IịN CễNG NGHIịP THEO HõNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO ắNG ... 9

1.1. PhÂng phỏp tồng quan ti liòu nghiên cąu... 9

1.1.1. Tháng nhÁt thuật ngÿ và xác đánh ph°¡ng pháp tång quan ... 9

1.1.2. ThiÁt kÁ ph°¡ng pháp tång quan t°ßng thuật ... 10

1.2. K¿t q tìm ki¿m tài lißu ... 11

1.3. Phân tích tång quan tài lißu... 12

1.3.1. Xu h°áng chuyển dách quan điểm về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong giáo dāc nghề nghiáp ... 12

1.3.2. Tình hình triển khai d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong giáo dāc nghề nghiáp á các n°ác trên thÁ giái ... 15

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

1.3.3. Mßt sá nghiên cąu về d¿y hãc nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc trên

thÁ giái ... 19

1.3.4. Tình hình nghiên cąu về d¿y hãc phát triển năng lāc và d¿y hãc nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc t¿i Viát Nam ... 20

K¿t luÁn Ch°¢ng 1 ... 26

Ch°¢ng 2: C¡ Sà LÝ LN VÀ D¾Y HâC CÁC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯âNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIịP CHO SINH VIấN CAO ắNG ... 28

2.1. Cỏc khỏi niòm cÂ bn ... 28

2.1.1. Nng lc chung và năng lāc chuyên môn... 28

2.1.1.1. Năng lực chung (General competence) ... 30

2.1.1.2. Năng lực chuyên môn (Specific competency) ... 32

2.1.1.3. Sự khác biệt giữa năng lực chung và năng lực chuyên môn ... 33

2.1.2. Năng lāc nghề nghiáp (Professional competency) ... 34

2.1.3. D¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 35

2.1.3.1. Khái niệm về dạy học theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp .. 35

2.1.3.2. Sự mở rộng cÿa dạy học theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp ... 36

2.2. Nng lāc nghÁ nghißp căa sinh viên cao đ¿ng Đißn cơng nghißp... 37

2.2.1. Năng lāc chung căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 38

2.2.2. Năng lāc chuyên môn căa sinh viên cao đẳng Đián cơng nghiáp ... 42

2.2.3. Sā cần thiÁt tích hÿp năng lāc chung và năng lāc chuyên môn trong d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp ... 43

2.3. Đặc điÃm d¿y hãc theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp cho sinh viên cao đ¿ng Đißn cơng nghißp ... 46

2.3.1. Phát triển đãng thßi năng lāc chun mơn, năng lāc chung gắn liền vái sā vận dāng xử lý các nhiám vā căa nghề Đián công nghiáp ... 46

2.3.2. Linh ho¿t về khơng gian, thßi gian hãc tập vái sā hỗ trÿ căa trang thiÁt bá và công nghá sá ... 47

2.3.3. H°áng tái cá nhân hóa để hỗ trÿ viác hãc tập căa sinh viên ... 47

2.3.4. Đánh giá dāa trên thành tích cā thể và sā thay đåi căa sinh viên ... 47

2.4. Nhÿng u cÅu vÁ q trình d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp ... 48

2.4.1. Yêu cầu về chiÁn l°ÿc và ph°¡ng pháp d¿y hãc ... 48

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

2.4.2. Yêu cầu về ph°¡ng thąc d¿y hãc ... 49

2.4.3. Yêu cầu về giám sát, hỗ trÿ hãc tập ... 52

2.4.4. Yêu cầu về đánh giá hãc tập ... 53

2.5. C¢ sá lý thuy¿t thi¿t k¿ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp ... 54

2.5.1. TiÁp cận mơ hình lý thuyÁt d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 49

2.5.2. TiÁp cận mơ hình lý thuyÁt cho thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 54

2.5.3. Đánh h°áng thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc các mơ đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 58

K¿t luÁn Ch°¢ng 2 ... 59

Ch°¢ng 3: THĀC TR¾NG VÀ D¾Y HâC CÁC MÔ ĐUN CHUYÊN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯âNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGH NGHIịP CHO SINH VIấN CAO ắNG ... 60

3.1. Phõn tớch chÂng trỡnh o to ngh iòn cụng nghiòp ... 60

3.1.3.1. Thơng tin chung về chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp .... 63

3.1.3.2. Thực trạng lồng ghép năng lực chung trong mục tiêu đào tạo ... 63

3.1.3.3. Thực trạng lồng ghép năng lực chung trong các mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp ... 64

3.2. KhÁo sát thāc tr¿ng vÁ d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp cho sinh viên cao đ¿ng... 66

3.2.1. Māc đích kh¿o sát ... 66

3.2.2. ThiÁt kÁ ph°¡ng pháp kh¿o sát ... 66

3.2.2.1. Xác định phương pháp nghiên cāu ... 66

3.2.2.2. Đối tượng khảo sát ... 66

3.2.2.3. Nội dung và công cụ khảo sát ... 67

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

3.2.2.4. Kỹ thuật mã hóa dữ liệu ... 68

3.2.2.5. Độ tin cậy cÿa công cụ khảo sát ... 68

3.2.2.6. Kỹ thuật xử lý dữ liệu ... 72

3.3. K¿t quÁ khÁo sát ... 73

3.3.1. Đặc điểm căa mẫu kh¿o sát... 73

3.3.2. Đánh giá căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chung căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 74

3.3.3. Đánh giá căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chuyên môn căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 76

3.3.4. Quan niám căa gi¿ng viên về năng lāc nghề nghiáp căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 76

3.3.5. Ý kiÁn căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chung th°ßng xuyên đ°ÿc tích hÿp trong bài gi¿ng mơ đun chun mơn nghề Đián công nghiáp ... 77

3.3.6. Ý kiÁn căa gi¿ng viên về đáp ąng các yêu cầu căa quá trình d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp trong bài gi¿ng mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp ... 79

3.3.7. Ý kiÁn căa gi¿ng viên về đáp ąng các yêu cầu thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc trong bài gi¿ng mơ đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 80

3.3.8. Ý kiÁn căa gi¿ng viên về nhÿng công cā/ kỹ thuật đánh giá phù hÿp trong d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp ... 82

K¿t luÁn Ch°¢ng 3 ... 83

Ch°¢ng 4: THI¾T K¾ D¾Y HâC CÁC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯âNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO Đ¾NG ... 85

4.1. Nguyên tÃc thi¿t k¿ d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp cho sinh viên cao đ¿ng ... 85

4.1.1. Xác đánh năng lāc chung và năng lāc chuyên môn căa bài hãc ... 85

4.1.2. ThiÁt kÁ các nhiám vā hãc tập tích hÿp từ đ¡n gi¿n đÁn phąc t¿p ... 85

4.1.3. ThiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc nhằm cung cÁp các thông tin hỗ trÿ, thông tin thă tāc và thāc hành từng phần ... 85

4.1.4. Đánh giá năng lāc nghề nghiáp dāa trên các tiêu chí tham chiÁu và cung cÁp c¡ hßi gi¿i trình cho sinh viên... 86

4.2. Yêu cÅu đái vãi ti¿n trình thi¿t k¿ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp... 86

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

vii

4.2.1. Đ¿m b¿o tính thāc tißn d¿y hãc căa nhà tr°ßng ... 86

4.2.2. Đ¿m b¿o tính há tháng căa ch°¡ng trình đào t¿o ... 87

4.2.3. Đ¿m b¿o tích hÿp năng lāc chung và năng lāc chuyên môn trong d¿y hãc ... 88

4.2.4. Tăng c°ßng sử dāng thßi gian hãc tập khơng chính thąc ... 88

4.3. Ti¿n trình thi¿t k¿ d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghÁ Đißn cơng nghißp theo h°ãng phát triÃn nng lāc nghÁ nghißp ... 88

4.3.1. Xác đánh năng lāc nghề nghiáp căa bài gi¿ng mô đun chuyên môn ... 89

4.3.2. Xác đánh các nhiám vā hãc tập ... 89

4.3.3. ThiÁt kÁ các ho¿t đßng d¿y hãc ... 91

4.3.3. Phát triển công cā/ kỹ thuật đánh giá ... 94

4.4. Minh hãa thi¿t k¿ d¿y hãc "Bài 2: LÃp m¿ch đÁo chiÁu gián ti¿p đáng c¢ khơng đãng bá 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đáng tć và nút Ãn" trong "Mơ đun 23: Trang bá đißn 1" ... 97

4.4.1. Khái quát "Mô đun 23: Trang bá đián 1" ... 97

4.4.2. ThiÁt kÁ d¿y hãc "Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ khơng đãng bß 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án" ... 98

4.4.2.1. Xác định năng lực nghề nghiệp cÿa bài giảng mô đun chuyên môn .. 98

4.4.2.2. Xác định các nhiệm vụ học tập ... 99

4.4.2.3. Thiết kế hoạt động dạy học các nhiệm vụ học tập ... 105

4.4.2.4. Phát triển công cụ/ kỹ thuật đánh giá ... 113

4.5. KiÃm nghißm, đánh giá ... 115

4.5.1. Đánh giá kÁt qu¿ nghiên cąu bằng ph°¡ng pháp chuyên gia ... 115

4.5.1.1. Mục đích... 115

4.5.1.2. Thiết kế nghiên cāu bằng phương pháp chuyên gia ... 115

4.5.1.3. Kết quả nghiên cāu ... 116

4.5.1.4. Nhận định ... 120

4.5.2. Thāc nghiám s° ph¿m ... 124

4.5.2.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ... 124

4.5.2.2. Thiết kế thực nghiệm sư phạm ... 124

4.5.2.3. Đối tượng, địa bàn và giảng viên tham gia thực nghiệm ... 124

4.5.2.4. Nội dung, tài liệu và công cụ đo lường kết quả thực nghiệm ... 125

4.5.2.5. Tiến trình thực nghiệm sư phạm ... 126

4.5.2.6. Xử lý dữ liệu thực nghiệm ... 126

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

viii

4.5.3. KÁt qu¿ thāc nghiám s° ph¿m... 126

4.5.3.1. So sánh kết quả học tập trước thực nghiệm ... 126

4.5.3.2. So sánh kết quả khảo sát năng lực chung trước thực nghiệm ... 127

4.5.3.3. So sánh kết quả học tập lớp thực nghiệm và lớp đối chāng sau thực

2.1. Đái vái các c¡ sá giáo dāc nghề nghiáp ... 138

2.2. Đái vái các gi¿ng viên t¿i các c¡ sá giáo dāc nghề nghiáp... 138

DANH MĀC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CƠNG Bà CĂA LN ÁN ... 140

TÀI LIÞU THAM KHÀO ... 141

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

PHĀ LĀC

Phā lāc 1: B¿ng mô t¿ "Khung các kỹ năng thÁ kỷ 21" (21st Century Skills) ... 1 Phā lāc 2: Các tiêu chí đánh giá kiÁn thąc, kỹ năng, thái đß theo mąc đß ... 5 Phā lāc 3: Mơ t¿ ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß Cao đẳng (tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã) ... 7 Phā lāc 4: PhiÁu kh¿o sát gi¿ng viên d¿y nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng ... 12 Phā lāc 5: PhiÁu kh¿o sát sinh viên về năng lāc chung sau khi hãc ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 18 Phā lāc 6: Giáo án d¿y hãc láp thāc nghiám... 19 Phā lāc 7: B¿ng tiêu chuẩn đánh giá kiÁn thąc thāc hành, quy trình và s¿n phẩm ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều quay đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 30 Phā lāc 8: PhiÁu đánh giá kiÁn thąc thāc hành, quy trình và s¿n phẩm ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều quay đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 33 Phā lāc 9: Nhật ký hãc tập ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 35 Phā lāc 10: PhiÁu xin ý kiÁn nhận xét căa chuyên gia về tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng và tài liáu d¿y hãc thāc nghiám ... 37 Phā lāc 11: Tài liáu d¿y hãc thāc nghiám ... 39 Phā lāc 12: PhiÁu kh¿o sát sinh viên về năng lāc chung sau khi hãc ''Bài 1: Lắp m¿ch điều khiển đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc quay mßt chiều dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 50 Phā lāc 13: B¿ng tiêu chuẩn đánh giá kiÁn thąc thāc hành, quy trình và s¿n phẩm ''Bài 1: Lắp m¿ch điều khiển đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc quay mßt chiều dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 51 Phā lāc 14: Giáo án d¿y hãc láp đái chąng ... 54 Phā lāc 15: Danh sách chuyên gia mßi tham gia nhận xét tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng và tài liáu d¿y hãc thāc nghiám ... 62 Phā lāc 16: PhiÁu đánh giá kiÁn thąc thāc hành, quá trình và s¿n phẩm ''Bài 1: Lắp m¿ch điều khiển đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc quay mßt chiều dùng khái

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

DANH MĀC TĀ VI¾T TÀT

1. BGDĐT Bß Giáo dāc và Đào t¿o

2. BLĐTBXH Bß Lao đßng - Th°¡ng binh và Xã hßi

17. TVET Giáo dāc và đào t¿o kỹ thuật và nghề nghiáp (Technical and Vocational Education and Training)

18. TN Thāc nghiám

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

xii

DANH MĀC HÌNH ÀNH

Hình 2.1: Mơ hình cÁu trúc năng lāc nghề nghiáp căa sinh viên cao đẳng Đián cơng

nghiáp ... 37

Hình 2.2: Khung "các kỹ năng thÁ kỷ 21" (21st Century Skills)[86] ... 39

Hình 2.3: Mơ hình căn chßnh kiÁn t¿o (John Biggs) ... 49

Hình 2.4: Mơ hình thiÁt kÁ d¿y hãc 4 thành phần (4C/ID ) [90]... 55

Hình 3.1: Biểu đã thâm niên gi¿ng d¿y * trình đß chun mơn căa gi¿ng viên ... 73

Hình 4.1: Quá trình tå chąc d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 87

Hình 4.2: TiÁn trình thiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 89

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

B¿ng 3.2: Các thành tá năng lāc chung đ°ÿc lãng ghép trong māc tiêu đào t¿o căa

ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng ... 63 B¿ng 3.3: Các thành tá năng lāc chung đ°ÿc lãng ghép trong các mơ đun chun mơn nghề căa ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng ... 64 B¿ng 3.4: KÁt qu¿ kiểm tra đß tin cậy Cronbach’s Alpha căa dÿ liáu thu thập từ gi¿ng viên và cơng cā đo l°ßng ... 68 B¿ng 3.5: Tháng kê chéo (Crosstabs) cho đặc điểm căa mẫu ... 73 B¿ng 3.6: KÁt qu¿ kiểm tra Chi - bình ph°¡ng (Chi - Square) xác đánh mái liên há giÿa biÁn trình đß và biÁn thâm niên căa gi¿ng viên ... 74 B¿ng 3.7: Đánh giá căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chung căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 75 B¿ng 3.8: Đánh giá căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chuyên môn căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 76 B¿ng 3.9: Quan niám căa gi¿ng viên về năng lāc nghề nghiáp căa sinh viên cao đẳng Đián công nghiáp ... 77 B¿ng 3.10: Ý kiÁn căa gi¿ng viên về nhÿng thành tá năng lāc chung th°ßng xuyên đ°ÿc tích hÿp trong bài gi¿ng mơ đun chun môn nghề Đián công nghiáp .. 77 B¿ng 3.11: Ý kiÁn căa gi¿ng viên về đáp ąng các yêu cầu căa quá trình d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp trong bài gi¿ng mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp... 79 B¿ng 3.12: Ý kiÁn căa gi¿ng viên về đáp ąng các yêu cầu thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc trong bài gi¿ng mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp ... 81 B¿ng 3.13: Ý kiÁn căa gi¿ng viên về nhÿng công cā/ kỹ thuật đánh giá phù hÿp trong d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp ... 82 B¿ng 4.1: Ma trận mái quan há giÿa nhiám vā hãc tập và các thành tá năng lāc chung

... 90 B¿ng 4.2: Gÿi ý ho¿t đßng d¿y hãc theo h°áng phát triển các thành tá năng lāc chung ... 91

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

xiv

B¿ng 4.3: Nhật ký hãc tập đánh giá năng lāc nghề nghiáp trong d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho sinh viên cao đẳng (đái vái từng sinh viên) ... 94 B¿ng 4.4: B¿ng tiêu chuẩn đánh giá kiÁn thąc thāc hành, quy trình và s¿n phẩm trong d¿y hãc các mơ đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 97 B¿ng 4.5: Ma trận mái quan há giÿa nhiám vā hãc tập và thành tá năng lāc chung

căa ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ KĐB 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' ... 104 B¿ng 4.6: Khung thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc ''Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ khơng đãng bß 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án'' . 105 B¿ng 4.7: Tháng kê về thâm niên, trình đß hãc vÁn và lĩnh vāc chuyên môn căa các chuyên gia ... 117 B¿ng 4.8: KÁt qu¿ kiểm tra đß tin cậy Cronbach’s Alpha căa dÿ liáu thu thập từ chuyên gia và cơng cā đo l°ßng ... 118 B¿ng 4.9: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân phái chuẩn biÁn dÿ liáu căa 2 nhóm chuyên gia ... 119 B¿ng 4.10: KÁt qu¿ kiểm đánh phi tham sá Mann-Whitney kiểm tra sā khác biát về về dÿ liáu giÿa 2 nhóm chuyên gia ... 119 B¿ng 4.11: Ý kiÁn nhận xét căa chuyên gia về nguyên tắc và yêu cầu trong tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 120 B¿ng 4.12: Ý kiÁn nhận xét căa chuyên gia về tính cần thiÁt trong tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 121 B¿ng 4.13: Ý kiÁn nhận xét căa chuyên gia về tính kh¿ thi trong tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng ... 122 B¿ng 4.14: Ý kiÁn căa chuyên gia về tính hiáu qu¿ căa Tài liáu d¿y hãc thāc nghiám "Bài 2: Lắp m¿ch đ¿o chiều gián tiÁp đßng c¡ khơng đãng bß 3 pha rơ to lãng sóc dùng khái đßng từ và nút Án" trong "Mô đun 23: Trang bá đián 1" ... 123 B¿ng 4.15: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân phái chuẩn biÁn điểm kÁt qu¿ hãc tập láp TN và ĐC tr°ác thāc nghiám ... 127 B¿ng 4.16: KÁt qu¿ kiểm đánh phi tham sá Mann-Whitney kiểm tra sā khác biát về biÁn điểm láp TN và ĐC tr°ác thāc nghiám... 127

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

B¿ng 4.17: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân phái chuẩn kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN và ĐC tr°ác thāc nghiám ... 127 B¿ng 4.18: KÁt qu¿ kiểm đánh phi tham sá Mann-Whitney kiểm tra sā khác biát về kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN và ĐC tr°ác thāc nghiám ... 128 B¿ng 4.19: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân phái chuẩn biÁn điểm láp TN và ĐC sau thāc nghiám... 129 B¿ng 4.20: KÁt qu¿ kiểm đánh phi tham sá Mann-Whitney kiểm tra sā khác biát về kÁt qu¿ hãc tập láp TN và ĐC sau thāc thāc nghiám ... 129 B¿ng 4.21: B¿ng mô t¿ xÁp h¿ng kÁt qu¿ hãc tập láp TN và ĐC sau thāc nghiám129 B¿ng 4.22: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân phái chuẩn kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN và ĐC tr°ác thāc nghiám ... 130 B¿ng 4.23: KÁt qu¿ kiểm đánh phi tham sá Mann-Whitney kiểm tra sā khác biát về kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN và ĐC sau thāc nghiám ... 130 B¿ng 4.24: B¿ng mô t¿ xÁp h¿ng năng lāc chung láp TN và ĐC sau thāc nghiám

... 131 B¿ng 4.25: KÁt qu¿ kiểm đánh Kolmogorov - Smirnov và Shapiro-Wilk đánh giá phân

phái chuẩn biÁn điểm tr°ác và sau thāc nghiám láp TN ... 132 B¿ng 4.26: KÁt qu¿ kiểm đánh Sign test đánh giá sā khác biát về kÁt qu¿ hãc tập tr°ác và sau thāc nghiám láp TN ... 132 B¿ng 4.27: Tháng kê mô t¿ kÁt qu¿ hãc tập tr°ác và sau thāc nghiám láp TN ... 132 B¿ng 4.28: Tháng kê tần suÁt khác biát kÁt qu¿ hãc tập tr°ác và sau thāc nghiám láp TN ... 133 B¿ng 4.29: KÁt qu¿ kiểm đánh t°¡ng quan Pearson mái quan há kÁt qu¿ hãc tập và kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN tr°ác thāc nghiám ... 133 B¿ng 4.30: KÁt qu¿ kiểm đánh t°¡ng quan Pearson mái quan há kÁt qu¿ hãc tập và kÁt qu¿ kh¿o sát năng lāc chung láp TN sau thāc nghiám ... 134

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Sā phát triển m¿nh m¿ căa khoa hãc kỹ thuật cùng vái sā sáng t¿o khơng ngừng căa con ng°ßi đã t¿o nên nhÿng thay đåi á tÁt c¿ các lĩnh vāc, nó biÁn thÁ giái căa chúng ta phẳng h¡n và ngày càng phát triển trên nền t¿ng căa công nghá gắn liền vái nền kinh tÁ tri thąc. Điều này đã mang đÁn nhÿng yêu cầu tÁt u cho lāc l°ÿng lao đßng ph¿i có kh¿ năng kiểm sốt mßt l°ÿng thơng tin, tri thąc khång lã và sử dāng nhÿng tri thąc Áy để đ°a ra nhÿng gi¿i pháp sáng t¿o [1]. H¡n thÁ nÿa, bên c¿nh sā thay đåi về ph°¡ng dián kinh tÁ, cơng dân căa thßi đ¿i mái cịn ph¿i đái dián vái nhÿng vÁn đề căa xã hßi nh° sā đa d¿ng về văn hóa, sā gia tăng căa bÁt cơng xã hßi và nhÿng vÁn đề về mơi tr°ßng. Để gi¿i qut nhÿng vÁn đề mái mẻ này, mãi công dân cần ph¿i đ°ÿc trang bá nhÿng kiÁn thąc và kỹ năng mái. Trong bái c¿nh Áy, vai trò căa giáo dāc trong viác chuẩn bá cho công dân nhÿng phẩm chÁt và năng lāc phù hÿp đã thu hút đ°ÿc rÁt nhiều sā quan tâm.

Nhÿng quan sát thāc tißn ho¿t đßng nghề nghiáp căa ng°ßi lao đßng cho thÁy rằng nhÿng kỹ năng chuyên môn là không đă để đ¿t đ°ÿc thành cơng trong nghề nghiáp. Mßt ng°ßi lao đßng đ¿t đ°ÿc sā chun nghiáp nÁu hã khơng chß có các kỹ năng cąng (hard skills) mà cịn có các kỹ năng mềm (soft skills) ph¿n ánh năng lāc chung cần có nh°: gi¿i quyÁt vÁn đề, t° duy ph¿n bián; sáng t¿o; kh¿ năng lãnh đ¿o, giao tiÁp và hÿp tác, hãc vÁn thông tin, hãc vÁn cơng nghá, kỹ năng xã hßi, làm viác năng suÁt, khái x°áng, sā linh ho¿t... Do đó, thāc tißn đặt ra mßt u cầu cÁp thiÁt đái vái các c¡ sá GDNN, bên c¿nh viác đào t¿o năng lāc chun mơn, thì sā phát triển năng lāc chung cho ng°ßi hãc nghề là rÁt quan trãng. Nó cần thiÁt cho ho¿t đßng sáng và hãc tập, phát triển và tăng tr°áng tiềm năng cá nhân, má rßng c¡ hßi viác làm, đái phó vái sā thay đåi viác làm và gia tăng sā thành cơng trong mßt xã hßi thay đåi nhanh chóng [2].

Lao đßng nghề Đián cơng nghiáp cũng nh° các nghề khác, ngoài kiÁn thąc và kỹ năng chun mơn thuần túy để làm viác an tồn, hiáu qu¿ vái các há tháng và thiÁt bá đián (bao gãm năng lāc hiểu các nguyên tắc về đián, xác đánh và sử dāng các công cā và thiÁt bá thích hÿp, dißn gi¿i các s¡ đã và gi¿n đã đián, tuân thă các quy trình an toàn, lắp đặt, sửa chÿa thiÁt bá, khắc phāc các sā cá về đián...), hã cần ph¿i chă đßng, hÿp tác, gi¿i quyÁt vÁn đề, sáng t¿o, phát kiÁn các gi¿i pháp tái °u,

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

linh ho¿t để chuyển từ ý nghĩ này sang ý nghĩ khác mßt cách nhanh chóng... Vì vậy, viác d¿y hãc kiÁn thąc, kỹ năng chuyên môn căa nghề Đián công nghiáp cùng vái các yÁu tá nói trên s¿ cho phép nhÿng ng°ßi thÿ Đián cơng nghiáp đ¿t đ°ÿc kÁt qu¿ tích cāc trong cc sáng cá nhân và nghề nghiáp tr°ác tác đßng căa cc cách m¿ng cơng nghiáp 4.0 vái nền t¿ng là công nghá sá.

Trong ba thập kỷ qua, thÁ giái đã chąng kiÁn sā thay đåi từ đào t¿o nghề truyền tháng sang đào t¿o nghề theo h°áng phát triển năng lāc á nhiều quác gia [3]. Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đã đ°ÿc chÁp nhận phå biÁn nh° mßt ph°¡ng pháp đào t¿o chính trong lĩnh vāc GDNN [4],[5],[6].

Tr°ác đây, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN chß tập trung vào các kÁt qu¿ h¿n hẹp có thể đo l°ßng đ°ÿc căa các cơng viác nghề nghiáp chuyên môn cā thể vái sā ¿nh h°áng căa thuyÁt hành vi. Tuy nhiên, sā phát triển căa thuyÁt nhận thąc, thuyÁt kiÁn t¿o và ąng dāng căa khoa hãc thần kinh vào giáo dāc đã t¿o ra nhÿng chuyển biÁn về t° duy giáo dāc trên rÁt nhiều khía c¿nh. Ph°¡ng pháp d¿y hãc truyền tháng, đã khơng cịn đáp ąng đ°ÿc nhÿng mong mn và kỳ vãng căa c¿ phía ng°ßi d¿y, ng°ßi hãc cũng nh° tồn xã hßi. Tå chąc các ho¿t đßng hãc tập mßt cách sáng t¿o, có tính t°¡ng tác, phù hÿp vái từng cá nhân ng°ßi hãc đã trá thành tiêu chuẩn nh°ng cũng là nhÿng thách thąc cho q trình d¿y hãc nói chung và d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián cơng nghiáp cho SV cao đẳng nói riêng. Theo đó, nhÿng thuật ngÿ nh° "trí thơng minh", "khả năng giải quyết vấn đề", "tư duy phản biện", "tư duy hệ thống" đã thu hút rÁt nhiều sā quan tâm và đ°ÿc

xem nh° là chuẩn māc để triển khai các ho¿t đßng d¿y hãc, đánh giá năng lāc căa ng°ßi hãc [1]. S¿n phẩm căa quá trình d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc hián nay ph¿i là nhÿng cá nhân có xu h°áng phát triển đ°ÿc sā nghiáp, đ°ÿc đ¿m b¿o bái cách tiÁp cận phi tiêu chuẩn để gi¿i quyÁt vÁn đề, kh¿ năng thích ąng nghề nghiáp, kh¿ năng chąng minh ý kiÁn căa b¿n thân, kÁt nái vái mãi ng°ßi, làm viác theo nhóm, nỗ lāc tā hãc... [2].

Nh° vậy, viác d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp trong bái c¿nh đào t¿o nghề hián nay không đ¡n thuần là truyền đ¿t kiÁn thąc, kỹ năng mà cần ph¿i tích hÿp kiÁn thąc, kỹ năng chuyên môn, tâm lý sẵn sàng cho ho¿t đßng nghề nghiáp để SV có thể thāc hián công viác hiáu qu¿ và đ¿t đ°ÿc thành công.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Trong giai đo¿n n°ác ta b°ác vào thßi kỳ cơng nghiáp hóa và hián đ¿i hóa rÁt cần mßt lāc l°ÿng lao đßng có trình đß, kỹ năng nghề nghiáp, phẩm chÁt và tác phong cơng nghiáp. Đ¿i hßi Đ¿ng lần thą XIII đã chß rõ māc tiêu "cùng với hồn

thiện đồng bộ thể chế; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng thì phát triển nguồn nhân lực nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược".

Mßt trong nhÿng gi¿i pháp then chát để đ¿t đ°ÿc māc tiêu chiÁn l°ÿc này là đåi mái ph°¡ng pháp đào t¿o theo h°áng hián đ¿i, áp dāng hiáu qu¿ đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc.

Luật Giáo dāc nghề nghiáp (Sá 74/2014/QH13, Điều 36) có quy đánh:

"Phương pháp đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng phải kết hợp rèn luyện năng lực thực hành với trang bị kiến thāc chun mơn; phát huy tính tích cực, tự giác, năng động, khả năng làm việc độc lập, tổ chāc làm việc theo nhóm" [7].

ChiÁn l°ÿc phát triển Giáo dāc nghề nghiáp giai đo¿n 2021 - 2030, tầm nhìn

đÁn 2045 đã xác đánh: "Phát triển giáo dục nghề nghiệp bám sát nhu cầu cÿa thị trường lao động gắn kết với việc làm thỏa đáng, an sinh xã hội và phát triển bền vững, bao trùm, phát huy tối đa năng lực, phẩm chất cÿa SV, thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo".

Bên c¿nh đó, Tång cāc GDNN cũng có rÁt nhiều gi¿i pháp nỗ lāc chuyển đåi đào t¿o nghề Viát Nam từ truyền tháng sang đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc. Trong kho¿ng 20 năm gần đây, vái sā hỗ trÿ căa các tå chąc quác tÁ nh° ILO, Swisscontact và GIZ Tång cāc GDNN đã xây dāng nhiều tài liáu và tå chąc nhiều khóa tập huÁn về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc nh° [8],[9]. Từ nhÿng quan điểm chß đ¿o căa Đ¿ng và Nhà n°ác, h°áng dẫn căa Tång cāc GDNN - Bß LĐTBXH, các c¡ sá GDNN t¿i Viát Nam đã và đang chuyển đåi m¿nh m¿ sang tiÁp cận đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc.

Tuy nhiên, các tài liáu h°áng dẫn và các nghiên cąu hãc thuật về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc để triển khai t¿i các c¡ sá GDNN tập trung chă yÁu vào hình thành, phát triển kiÁn thąc, kỹ năng chun mơn hẹp có thể đo l°ßng đ°ÿc căa nghề nghiáp, chą ch°a có nhÿng đề tài nghiên cąu và triển khai thích hÿp để phát triển toàn dián năng lāc nghề nghiáp cho SV.

Từ nhÿng phân tích mục 1.1, 1.2, 1.3 cho thÁy, có mßt kho¿ng tráng để triển khai nghiên cąu đề tài "Dạy học các mô đun chuyên môn nghề Điện công nghiệp

theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho sinh viên cao đẳng", đãng thßi

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

viác nghiên cąu này là rÁt cần thiÁt, phù hÿp vái sā thay đåi căa thāc tißn nghề nghiáp trong xu h°áng tiÁn bß giáo dāc căa thÁ giái và quan điểm chß đ¿o căa Đ¿ng và Nhà n°ác.

2. Māc đích nghiên cÿu

- Tång hÿp c¡ sá lý luận căa d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp và đánh giá kh¿ năng vận dāng trong đào t¿o nghề Đián công nghiáp cho SV cao đẳng.

- Đề xuÁt tiÁn trình thiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng.

3. Khách thÃ, đßi t°ÿng và ph¿m vi nghiên cÿu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i các c¡ sá GDNN á Viát Nam.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Luận án này xác đánh ba đái t°ÿng nghiên cąu cần làm rõ gãm:

(1) Mơ hình năng lāc nghề nghiáp căa SV cao đẳng Đián cơng nghiáp. (2) Mơ hình lý thuyÁt để mô t¿ các thành phần d¿y hãc và h°áng dẫn thiÁt kÁ các ho¿t đßng d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp.

(3) TiÁn trình thiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên mơn nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp.

3.3. Phạm vi nghiên cứu

- Về nghiên cąu tång quan tài liáu, ph¿m vi nghiên cąu tập trung vào c¡ sá dÿ liáu ERIC và Google Scholar.

- Về c¡ sá lý luận, Luận án tiÁp cận "Mơ hình căn chỉnh kiến tạo" căa John Biggs để mô t¿ các thành phần căa d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp và tiÁp cận "Mơ hình 4C/ID" để h°áng dẫn thiÁt kÁ các ho¿t đßng d¿y hãc.

- Về nghiên cąu s¿n phẩm ch°¡ng trình đào t¿o, Luận án phân tích ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã.

- Về thāc tr¿ng, Luận án tiÁn hành kh¿o sát t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Hà Nßi, tr°ßng Cao đẳng nghề Cơng nghiáp Hà Nßi, tr°ßng Cao đẳng C¡ đián và Xây dāng Bắc Ninh, tr°ßng Cao đẳng C¡ khí Nơng nghiáp, tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã, tr°ßng Cao đẳng Cơng nghá và Nơng lâm Phú Thã, tr°ßng Cao đẳng C¡ giái Ninh Bình.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

- Về thāc nghiám s° ph¿m, Luận án tiÁn hành t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã.

4. GiÁ thuy¿t khoa hác

- Các GV đã chú trãng đÁn phát triển năng lāc chuyên môn nghề Đián công nghiáp nh°ng ch°a thiÁt kÁ và thāc hián hiáu qu¿ viác phát triển năng lāc chung trong d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp.

- D¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp có tác đßng tích cāc đÁn sā hình thành, phát triển c¿ năng lāc chuyên môn và năng lāc chung cho SV cao đẳng.

5. Nhißm vā nghiên cÿu

- Nghiên cąu tång quan tài liáu để phát hián xu h°áng nghiên cąu căa thÁ giái và kho¿ng tráng kiÁn thąc cho Luận án.

- Xây dāng c¡ sá lý luận về d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng.

- Phân tích hián tr¿ng tích hÿp năng lāc chung trong ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã.

- Kh¿o sát thāc tr¿ng về d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp.

- Đề xuÁt tiÁn trình thiÁt kÁ d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng.

- Tå chąc thāc nghiám s° ph¿m.

6. Cách ti¿p c¿n và ph°¢ng pháp nghiên cÿu

6.1. Cách tiếp cận

Luận án sử dāng cách tiÁp cận thāc tißn nhằm tång hÿp, phát triển mßt sá lý luận về d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp trong đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp. Từ đó đề xuÁt tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho SV cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp phù hÿp vái bái c¿nh GDNN Viát Nam. Cā thể, Luận án đã tiÁn hành:

- Phân tích ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã nhằm đánh giá kh¿ năng vận dāng d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

- Thāc hián mßt nghiên cąu cắt ngang về thāc tr¿ng d¿y hãc các mơ đun chun mơn nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp t¿i 7 tr°ßng cao đẳng.

- Từ lý luận và thāc tißn làm c¡ sá đề xuÁt tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng.

- LÁy thāc tißn đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã để tiÁn hành kiểm nghiám và đánh giá kÁt qu¿ nghiên cąu.

6.2. Các phương pháp nghiên cứu

6.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

- Ph°¡ng pháp phân lo¿i, há tháng hóa đ°ÿc sử dāng để phân lo¿i các tài liáu tham kh¿o, các chă đề nßi dung trong nhÿng tài liáu tham kh¿o á trong và ngoài n°ác, từ đó há tháng hóa m¿ch nßi dung logic xun st các chă đề nßi dung để hình thành tång quan các tài liáu nghiên cąu căa đề tài.

- Ph°¡ng pháp phân tích, tång hÿp đ°ÿc sử dāng để tiÁp cận "Mơ hình căn

chỉnh kiến tạo" (John Biggs) và "Mơ hình 4C/ID". Căn cą nhÿng phân tích, tång

hÿp c¡ sá lý thuyÁt về thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp. Từ đó đề xt mßt tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho SV cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp.

6.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Ph°¡ng pháp nghiên cąu thāc tißn đ°ÿc sử dāng để đánh giá thāc tr¿ng tích hÿp các năng lāc chung trong ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i Viát Nam. Trong đó ch°¡ng trình đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp trình đß cao đẳng t¿i tr°ßng Cao đẳng C¡ đián Phú Thã đ°ÿc lāa chãn để phân tích nh° mßt nghiên cąu tr°ßng hÿp điển hình.

- Ph°¡ng pháp kh¿o sát bằng b¿ng hßi ý kiÁn căa các GV d¿y nghề Đián cơng nghiáp t¿i mßt sá tr°ßng cao đẳng á Miền Bắc nhằm đánh giá thāc tr¿ng về d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho SV cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp. Viác phân tích dÿ liáu để chß ra nhÿng tãn t¿i căa thāc tißn d¿y hãc làm c¡ sá để đề xt mßt tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp cho SV cao đẳng theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp phù hÿp vái bái c¿nh GDNN Viát Nam.

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

- Ph°¡ng pháp chuyên gia đ°ÿc sử dāng để đánh giá tính cần thiÁt, tính kh¿ thi căa khung lý thuyÁt và tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng. Các phân tích tháng kê mô t¿ đ°ÿc tiÁn hành vái dÿ liáu chuyên gia nhằm đánh giá tính cần thiÁt, tính kh¿ thi căa khung lý thuyÁt và tiÁn trình thiÁt kÁ, thāc hián d¿y hãc đã đề xuÁt.

- Ph°¡ng pháp thāc nghiám s° ph¿m đ°ÿc sử dāng để đánh giá tác đßng căa tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng. Vái māc đích kiểm tra xem thiÁt kÁ d¿y hãc đã tác đßng tái quá trình hãc tập căa SV cao đẳng

Đián cơng nghiáp theo chuỗi thßi gian (Time Series) nh° thÁ nào, Luận án đã thiÁt

kÁ thāc nghiám trong mßt nhóm duy nhÁt (Within - Group Experimental Design). Trong kiểu thāc nghiám này, các phép đo tr°ác và sau thāc nghiám s¿ đ°ÿc tiÁn hành để quan sát sā thay đåi về hãc tập căa SV. Các phân tích so sánh kÁt qu¿ tr°ác và sau thāc nghiám có thể rút ra đ°ÿc nhÿng tác đßng căa d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp đÁn kÁt qu¿ và quá trình hãc tập căa SV.

- Ph°¡ng pháp tháng kê toán hãc đ°ÿc sử dāng để xử lí đánh l°ÿng các dÿ liáu thu thập bằng các bài tháng kê mô t¿, kiểm đánh trên phần mềm SPSS.

7. Nhÿng lu¿n điÃm cÁn bÁo vß trong Lu¿n án

- Năng lāc nghề nghiáp căa mßt nghề bao gãm c¿ năng lāc chuyên môn và năng lāc chung.

- D¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cần ph¿i dāa vào các mơ hình lý thut. Luận án đã tiÁp cận "Mơ hình căn chỉnh kiến tạo" (John Biggs) để mô t¿ các thành phần căa d¿y hãc

theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp và tiÁp cận "Mơ hình 4C/ID" để h°áng

dẫn thiÁt kÁ các ho¿t đßng d¿y hãc.

- D¿y hãc các mơ đun chun môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp không thay đåi cÁu trúc ch°¡ng trình đào t¿o, tuân thă các quy đánh hián hành về GDNN, phù hÿp vái điều kián c¡ sá vật chÁt căa Nhà tr°ßng, mà có thể nâng cao đ°ÿc chÁt l°ÿng d¿y hãc.

- D¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp có thể hình thành, phát triển c¿ năng lāc chuyên môn và

năng lāc chung cho SV cao đẳng.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

8. Đóng góp mái căa Lu¿n án

- Luận án lập luận để khẳng đánh năng lāc nghề nghiáp căa SV cao đẳng Đián công nghiáp bao gãm c¿ năng lāc chuyên môn và năng lāc chung. Từ "Khung các

kỹ năng thế kỷ 21" (21st Century Skills) đ°ÿc chÁp nhận rßng rãi nh° là năng lāc

chung căa SV trong bái c¿nh hián t¿i, Luận án đã mô t¿ các thành tá năng lāc chung căa SV cao đẳng Đián công nghiáp phù hÿp vái thāc tißn nghề nghiáp.

- Phân tích làm rõ "Mơ hình căn chßnh kiÁn t¿o" (John Biggs) là hiáu qu¿ để

xác đánh các thành phần d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp và

"Mơ hình 4C/ID" là phù hÿp để h°áng dẫn thiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng.

- Tång hÿp đặc điểm d¿y hãc, yêu cầu về quá trình d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp, từ đó đ°a ra 4 nguyên tắc thiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng: (1) Xác đánh năng lāc chung và năng lāc chuyên môn căa bài hãc, (2) ThiÁt kÁ các nhiám vā hãc tập tích hÿp từ đ¡n gi¿n đÁn phąc t¿p, (3) ThiÁt kÁ ho¿t đßng d¿y hãc nhằm cung cÁp các thông tin hỗ trÿ, thông tin thă tāc và thāc hành từng phần, (4) Đánh giá năng lāc nghề nghiáp dāa trên các tiêu chí tham chiÁu và cung cÁp c¡ hßi gi¿i trình cho SV, và u cầu đái vái tiÁn trình thiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao đẳng phù hÿp vái bái c¿nh đào t¿o t¿i Viát Nam.

- Đề xt mßt tiÁn trình thiÁt kÁ và thāc hián d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho SV cao

đẳng.

9. Bß cāc căa Lu¿n án

Ngoài phần Má đầu, KÁt luận và khuyÁn nghá, Tài liáu tham kh¿o và Phā lāc, Luận án gãm 4 ch°¡ng:

Ch°¡ng 1: Tång quan về d¿y hãc nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng.

Ch°¡ng 2: C¡ sá lý luận về d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng.

Ch°¡ng 3: Thāc tr¿ng về d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng.

Ch°¡ng 4: ThiÁt kÁ d¿y hãc các mô đun chuyên môn nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp cho sinh viên cao đẳng.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Ch°¢ng 1:

H¯àNG PHÁT TRIN NNG LC NGH NGHIịP CHO SINH VIấN CAO ắNG

1.1. PhÂng phỏp tỏng quan ti liòu nghiờn cu

1.1.1. Thng nhất thuật ngữ và xác định phương pháp tổng quan

Thuật ngÿ "competence/competency -based education" trong tiÁng Anh đ°ÿc

dách sang tiÁng Viát vái nhiều thuật ngÿ khác nhau nh°ng giáng nhau về ý nghĩa giáo dāc, chẳng h¿n nh° "giáo dục theo hướng phát triển năng lực", "giáo dục theo

tiếp cận năng lực", "giáo dục dựa vào năng lực". Điều này cũng x¿y ra t°¡ng tā vái

các thuật ngÿ tiÁng Anh khác, bao gãm "competence/competency-based learning",

"competence/ competency-based teaching", "competence/ competency-based training" và "competence/competency-based instruction" [10]. Tuy nhiên, các thuật ngÿ gãm "giáo dục theo hướng phát triển năng lực"

(competence/competency-based education), "dạy học theo hướng phát triển năng lực" (competence/competency-based teaching), "học tập theo hướng phát triển năng lực" (competence/competency-based learning) đ°ÿc tháng nhÁt cách gãi và sử dāng

xuyên suát trong Luận án này. Theo Từ điển tiÁng Viát căa Hồng Phê (2003), thuật ngÿ "giáo dục" có nghĩa là "hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến sự

phát triển trí tuệ, thể chất cÿa học sinh, làm cho học sinh dần dần có được những phẩm chất và năng lực theo yêu cầu đề ra" (tr.394) [11]. Vì d¿y hãc là mßt bß phận,

ph°¡ng tián thāc hián chąc năng giáo dāc mà chă thể trāc tiÁp là GV nên khi nghiên cąu về d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc thì cần xem xét b¿n chÁt căa mßt nền giáo dāc theo h°áng phát triển năng lāc.

Ph°¡ng pháp "tổng quan tường thuật" (Narrative review) đ°ÿc sử dāng để xác đánh mßt nghiên cąu mơ t¿ hay mßt vÁn đề đ°ÿc quan tâm mà khơng có câu hßi nghiên cąu đánh tr°ác [12] và kÁt hÿp các bằng chąng t°ßng thuật để làm nåi bật mßt chă đề quan tâm/vÁn đề nghiên cąu/kho¿ng tráng kiÁn thąc có tính thut phāc trong khi tác gi¿ tång quan s¿ khơng cần đi đÁn sā hiểu biÁt tồn dián về tình tr¿ng khoa hãc hián t¿i liên quan đÁn chă đề nghiên cąu đó [13]. Do vậy, ph°¡ng pháp

"tổng quan tường thuật" đ°ÿc sử dāng trong Luận án để tìm kiÁm tài liáu và viÁt

tång quan nghiên cąu, vái māc đích có tầm nhìn bao quát về giáo dāc và d¿y hãc

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp trong đào t¿o nghề Đián cơng nghiáp, đãng thßi xác đánh đ°ÿc kho¿ng tráng hoặc mâu thuẫn căa kiÁn thąc.

1.1.2. Thiết kế phương pháp tổng quan tường thuật

Mßt bài tång quan t°ßng thuật đ°ÿc tiÁn hành trong bán b°ác lần l°ÿt: (1) tiÁn hành tìm kiÁm, (2) xác đánh các từ khóa, (3) lāa chãn và tóm tắt tài liáu, (4) phân tích tång quan tài liáu.

B°ãc 1: Ti¿n hành tìm ki¿m tài lißu

B°ác đầu tiên trong tång quan t°ßng thuật là tiÁn hành tìm kiÁm tài liáu [12]. Để tìm kiÁm các tài liáu liên quan đÁn d¿y hãc nghề Đián công nghiáp theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp, hai nhóm từ khóa sau đã đ°ÿc xác đánh.

- Nhóm từ khóa 1: "Competency-based", "Competence-based". - Nhóm từ khóa 2: "Vocational training", "Vocational education",

"Engineering education", "Electrical engineering", "Electricity".

Hai toán tử AND và OR đ°ÿc sử dāng để liên kÁt các nhóm từ khóa nh°

("Competency-based" OR "Competence-based") AND ("Vocational training" OR "Vocational education" OR "Engineering education" OR "Electrical engineering" OR "Electricity")

Viác sử dāng chuỗi từ khóa nói trên trong c¡ sá dÿ liáu ERIC, sau đó là Google Scholar s¿ cho phép tìm kiÁm nhÿng tài liáu liên quan đÁn d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN và đào t¿o nghề Đián nói chung, nghề Đián cơng nghiáp nói riêng. Q trình tìm kiÁm tài liáu đã đ°ÿc thāc hián vào tháng 2 năm 2020 và tiÁp tāc đ°ÿc cập nhật thêm vào tháng 2 năm 2023.

B°ãc 2: Xác đánh các tć khóa

Trong b°ác này, các từ khóa đ°ÿc xác đánh để đánh giá xem mßt tài liáu đ°ÿc tìm thÁy có phù hÿp vái trãng tâm nghiên cąu căa đề tài hay khơng [12]. Vì tång quan này tập trung kiểm tra hiáu qu¿ căa nhÿng ph°¡ng pháp/ chiÁn l°ÿc s° ph¿m trong giáo dāc kỹ thuật nói chung và giáo dāc/ đào t¿o nghề Đián/ Đián cơng nghiáp nói riêng theo h°áng phát triển năng lāc đÁn kÁt qu¿ hãc tập căa SV, nên các từ khóa đ°ÿc xác đánh s¿ liên quan đÁn kÁt qu¿ hãc tập, bao gãm các ph°¡ng pháp và chiÁn l°ÿc d¿y hãc (teaching methods and strategies), các kÁt qu¿ hãc tập (learning outcomes), thành tích hãc tập (learning achievement), đßng lāc hãc tập

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

(learning motivation) và các kiÁn thąc (knowledge), các kỹ năng (skills) căa SV nghề Đián/Đián cơng nghiáp.

B°ãc 3: Lāa chãn và tóm tÃt tài lißu

Sau khi sử dāng các cơng cā phân lo¿i hỗ trÿ trên ERIC, Google Scholar trong đó có: ngày xuÁt b¿n (Publication date), mô t¿ nguãn (Descriptor source), Tác gi¿ (Author), đß liên quan (Relevance) … lo¿i bß các nghiên cąu trùng lặp, tác gi¿ tiÁn hành lāa chãn đ°ÿc nhÿng tài liáu phù hÿp đãc tóm tắt và tồn văn các tài liáu để xác đánh nhÿng nghiên cąu liên quan đÁn d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN và giáo dāc/đào t¿o nghề Đián/Đián công nghiáp. Nhÿng tài liáu mang tính chÁt khái qt, điển hình, đặc tr°ng, có đă sąc ¿nh h°áng đÁn vÁn đề nghiên cąu căa Luận án s¿ đ°ÿc lāa chãn tóm tắt để trích xuÁt các dÿ liáu tham kh¿o trong viác phân tích tång quan tài liáu.

B°ãc 4: Phân tích tång quan tài lißu

Dāa vào các dÿ liáu đ°ÿc trích xuÁt từ mỗi tài liáu trong B°ác 3, chúng s¿ đ°ÿc tång hÿp vào trong các chă đề thích hÿp. Trong Luận án này, có bán chă đề chính đ°ÿc xác đánh là: (1) Xu h°áng chuyển dách quan điểm về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN, (2) Tình hình triển khai d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN á các n°ác trên thÁ giái, (3) Nhÿng nghiên cąu về d¿y hãc nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc trên thÁ giái và (4) Tình hình nghiên cąu về d¿y hãc phát triển năng lāc và d¿y hãc nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc t¿i Viát Nam.

1.2. K¿t quÁ tìm ki¿m tài lißu

KÁt qu¿ tìm kiÁm trong c¡ sá dÿ liáu ERIC cho thÁy có tång sá 4.138 tài liáu đ°ÿc hiển thá. Sau khi sàng lãc tác gi¿ đã lāa chãn đ°ÿc 29 tài liáu phù hÿp vái đề tài Luận án để phân tích tång quan tài liáu nghiên cąu.

TiÁp tāc thāc hián tìm kiÁm trong c¡ sá dÿ liáu Google Scholar vái nhóm từ khóa đã xác đánh trong 300 kÁt qu¿ hiển thá đầu tiên đ°ÿc hiển thá nhằm khơng bß sót các nghiên cąu liên quan đÁn Luận án. KÁt qu¿ cho thÁy có 8 tài liáu phù hÿp vái đề tài Luận án đã đ°ÿc bå sung thêm vào danh sách tài liáu đ°ÿc phân tích tång quan. Trong các tài liáu tiÁng Anh đ°ÿc tìm thÁy, 26/34 (76,4%) tài liáu có ti đßi nhß h¡n 10 ti, 17/34 (50%) tài liáu có tuåi đßi nhß h¡n 5 tuåi, tąc là kÁt qu¿ phân tích tång quan mang tính cập nhật nghiên cąu mái rÁt cao. Các tài liáu tìm thÁy cũng có sā đa d¿ng về chăng lo¿i nh°: sách, ch°¡ng sách, các nghiên cąu chuyên đề, bài báo, báo cáo, bài viÁt hßi th¿o, tiểu luận... Có 8/34 (23,5%) tài liáu liên quan trāc

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

tiÁp đÁn d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong đào t¿o nghề Đián thußc lĩnh vāc GDNN.

Ph°¡ng pháp tìm kiÁm thă cơng cũng đ°ÿc tác gi¿ áp dāng vái các tài liáu tiÁng Viát thơng qua tìm kiÁm trên các th° vián trāc tun căa các tr°ßng đ¿i hãc, t¿p chí chun ngành. KÁt qu¿ tìm thÁy trên 6 tài liáu có liên quan trāc tiÁp đÁn Luận án và mßt sá tài liáu khác có thể sử dāng để tham kh¿o.

1.3. Phân tích táng quan tài lißu

năng lực trong giáo dục nghề nghiệp

Khi nền kinh tÁ toàn cầu đang thay đåi, các kỹ năng làm viác (employability skills) ngày càng trá thành trãng tâm căa các c¡ sá GDNN [14]. Đào t¿o nghề đ°ÿc coi là mßt cơng cā quan trãng giúp mỗi cá nhân gia tăng kh¿ năng tìm kiÁm viác làm hoặc mang l¿i nhÿng c¡ hßi thăng tiÁn nghề nghiáp tiềm năng bằng cách tăng c°ßng các kỹ năng làm viác [5].

Qua nhiều thập kỷ, viác tiÁp cận d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc nghề nghiáp có nhiều thay đåi và vận dāng phù hÿp vái điều kián thāc tißn á các quác gia khác nhau. Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc là mßt sā đåi mái trong GDNN nhằm nâng cao năng lāc căa ng°ßi hãc [16]. Nó là mßt cách tiÁp cận d¿y hãc đ°ÿc thiÁt kÁ nhằm phát triển các năng lāc cần thiÁt giúp cho ng°ßi hãc có thể tập trung và đ¿t đ°ÿc sā thành th¿o kỹ năng từ đó xác đánh mßt cá nhân đ°ÿc coi là có năng lāc hoặc ch°a có năng lāc trong mßt lĩnh vāc nghề nghiáp [5]. Các māc tiêu về năng lāc giúp GV xác đánh đ°ÿc yêu cầu công viác mà SV cần đ¿t đ°ÿc từ đó t¿o điều kián, mơi tr°ßng cho SV ph¿n ánh về năng lāc căa hã và giúp hã chuẩn bá kÁ ho¿ch hãc tập cá nhân để thúc đẩy viác hãc tập [17].

Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc có nguãn gác xã hßi á Hoa Kỳ trong nhÿng năm 1950, 60 và 70. Nguãn gác lý thuyÁt đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc chă yÁu bắt nguãn từ chă nghĩa hành vi (behaviourism) và lý thuyÁt há tháng (systems theory) - hai đánh h°áng lý thuyÁt rßng rãi đã ¿nh h°áng đÁn cußc tranh luận giáo dāc á Hoa Kỳ trong giai đo¿n hình thành căa đào t¿o theo đánh h°áng phát triển năng lāc [18]. Tuy nhiên, điều này làm xuÁt hián mßt mâu thuẫn giÿa cách tiÁp cận hành vi và đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc vái các māc tiêu chung căa giáo dāc. Nó thể hián á māc tiêu căa giáo dāc liên quan đÁn viác phát triển nhÿng ng°ßi lao đßng có kh¿ năng thích ąng, linh ho¿t và nh¿y bén... vái viác lāa

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

chãn cách tiÁp cận giáo dāc tập trung vào các kÁt qu¿ đầu ra có thể chąng minh và đo l°ßng đ°ÿc nh° đào t¿o dāa trên năng lāc [3].

Để gi¿i quyÁt mâu thuẫn này viác d¿y hãc các năng lāc chung và năng lāc chun mơn cần ph¿i đ°ÿc tích hÿp trong quá trình gi¿i quyÁt các tình huáng nghề nghiáp căa SV, đặc biát trong các tình hng, hồn c¿nh mái l¿. Nhÿng thành tá

năng lāc chung này đ°ÿc mô t¿ nh° "Khung các kỹ năng thế kỷ 21" (21st Century

Skills), chẳng h¿n nh°: t° duy ph¿n bián và sáng t¿o; hÿp tác và giao tiÁp hiáu qu¿; hiểu biÁt về thông tin, truyền thông và công nghá; năng lāc cá nhân về tính linh ho¿t, sáng kiÁn, kỹ năng xã hßi; năng suÁt và kh¿ năng lãnh đ¿o... khơng thể hình thành hiáu qu¿ bằng lý thuyÁt hành vi, mà SV cần đ°ÿc suy nghĩ và hành đßng v°ÿt xa nhÿng gì có thể nắm bắt hoặc h°áng dẫn bằng các th°ác đo hành vi [3]. Do đó, sā phát triển căa nhÿng năng lāc chung này cần ph¿i là trãng tâm căa GDNN và các lāa chãn về thiÁt kÁ d¿y hãc để đ¿t đ°ÿc nhÿng kÁt qu¿ đó.

Báo cáo căa Stephen (2016) nhÁn m¿nh rằng cách tiÁp cận dāa trên năng lāc đái vái GDNN là dāa trên nhÿng quan niám h¿n hẹp đã lỗi thßi về chąc năng, hiáu suÁt và sā phát triển căa con ng°ßi. Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN đã nhÁn m¿nh tính trung tâm căa (1) tr¿i nghiám thúc đẩy SV hãc tập, (2) hiểu các māc tiêu cần đ¿t đ°ÿc căa GDNN và (3) điều chßnh các māc tiêu này phù hÿp vái các q trình giáo dāc. Nói chung, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đ°ÿc kỳ vãng s¿ phát triển năng lāc nghề nghiáp căa SV đáp ąng vái nhu cầu chung căa các cá nhân, yêu cầu căa cßng đãng, n¡i làm viác, hiáp hßi nghề nghiáp và chính phă. Tuy nhiên thāc tißn cho thÁy, để có đ°ÿc sā thành cơng thì viác đ¿t đ°ÿc các năng lāc chuyên môn này rÁt khó đ¿m b¿o hoặc đ°ÿc đánh giá là đáp ąng tát yêu cầu. Các năng lāc cần thiÁt cho thāc hành nghề nghiáp hián t¿i và mái xuÁt hián địi hßi ph¿i tập trung vào các q trình và sā tùy biÁn căa cá nhân trong từng điều kián hồn c¿nh chą khơng ph¿i các kÁt qu¿ có thể đo l°ßng đ°ÿc nh° các kÁt qu¿ tiêu chuẩn hóa [3]. Do đó, cần ph¿i tập trung vào phát triển các kỹ năng bå trÿ khác bên c¿nh năng lāc chuyên môn hoặc thāc hành cá nhân căa ng°ßi hãc trong q trình đào t¿o, nh° vậy trong nghiên cąu căa mình Stephen đã hàm ý nhÁn m¿nh tầm quan trãng căa năng lāc chung.

Theo [2], các năng lāc chung là mßt tập hÿp các thành tá năng lāc quan trãng căa mßt chun gia/ ng°ßi thÿ hián đ¿i, cần có để thāc hián thành công nghề nghiáp, nhận thąc đ°ÿc b¿n thân và cc sáng đầy đă. Nó xt phát từ sā gia tăng nhanh chóng các yêu cầu đái vái mßt chuyên gia/ ng°ßi thÿ hián đ¿i; các c¡ quan tå chąc/

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

doanh nghiáp ngày nay luôn dành sā quan tâm đặc biát đái vái nhÿng cá nhân có kh¿ năng làm viác vái thông tin, sáng t¿o và t° duy ph¿n bián, khám phá các gi¿i pháp tái °u, bày tß và b¿o vá ý kiÁn căa mình, hÿp tác và giao tiÁp... Do đó trong GDNN ph¿i phát triển nhÿng năng lāc này á ng°ßi hãc, giúp hã có kỹ năng nghề nghiáp trong t°¡ng lai đãng thßi góp phần phát triển tiềm năng cá nhân, thúc đẩy sā tā nhận thąc, má rßng c¡ hßi viác làm và đ¿m b¿o thành cơng trong mßt xã hßi đang thay đåi nhanh chóng nh° hián nay.

Van Griethuijsen và cßng sā đánh giá: đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN đã hoàn thành nhiám vā là chuẩn bá tát h¡n cho SV t¿i n¡i làm viác trong t°¡ng lai căa hã, tuy nhiên khơng có tác đßng đáng kể nào đ°ÿc ghi nhận sā hài lòng căa SV đái vái viác phát triển các kỹ năng nghề nghiáp nói chung [16]. Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đã bá chß trích vì hỗ trÿ viác gi¿ng d¿y và đánh giá các kỹ năng phąc t¿p bằng cách chia nhß chúng thành các nhóm kỹ năng đ¡n gi¿n hoặc thói quen phā [19]. Franks cùng các cßng sā (2014) cho rằng mặc dù đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc có thể đ°ÿc sử dāng mßt cách thích hÿp để phát triển ban đầu các kỹ năng nghề nghiáp, nh°ng ph¿m vi ąng dāng căa nó bá h¿n chÁ trong các lĩnh vāc đào t¿o địi hßi kh¿ năng ra qut đánh phąc t¿p và phán đoán quan trãng [19]. Điều này cũng ph¿n ánh phần nào viác đào t¿o theo năng lāc hián nay ch°a chú trãng tăng c°ßng các kỹ năng bå trÿ khác (thành tá năng lāc chung) ngoài các kỹ năng nghề nghiáp (thành tá năng lāc chun mơn).

S¿n phẩm căa q trình GDNN có chÁt l°ÿng đ°ÿc xem là nền t¿ng để đ¿m b¿o lāc l°ÿng lao đßng lành nghề và hỗ trÿ nền kinh tÁ s¿n xuÁt. Trong há tháng đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN, đánh giá là có nhiám vā kiểm sốt chÁt l°ÿng đào t¿o [20]. Báo cáo căa Richards (2014) cho thÁy mặc dù GV đã tr¿i qua mßt sá khóa đào t¿o về ph°¡ng pháp đánh giá kỹ năng chun mơn, nh°ng có nhÿng điểm ch°a chắc chắn hoặc cịn nghi ngß vẫn tãn t¿i liên quan đÁn viác đánh l°ÿng điểm trong khuôn khå đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc [21].

Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN là xu h°áng giáo dāc quác tÁ khi sā hÿp tác toàn cầu và trao đåi, hãc hßi kinh nghiám lẫn nhau trong GDNN ngày càng tăng [17]. Tuy nhiên, nó cũng gặp ph¿i nhÿng rào c¿n nhÁt đánh do tính khơng đãng nhÁt căa lĩnh vāc GDNN và đặc tr°ng riêng căa mỗi quác gia, khu vāc vái cách thąc tå chąc và ph°¡ng pháp luận khác nhau [22]. Ngoài ra, nghiên cąu căa Baumeler (2019) đặt câu hßi rằng liáu khái niám đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc có thể chuyển đåi từ bái c¿nh văn hóa này sang bái c¿nh văn hóa khác

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

hay khơng. Sau đó, mßt nghiên cąu tr°ßng hÿp về chuyển giao giáo dāc từ Thāy Sĩ sang Àn Đß đã cho thÁy đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc cần tính đÁn bái c¿nh văn hóa khi cá gắng thāc hián nó trong bái c¿nh thể chÁ khác vái điểm xuÁt phát ban đầu [23].

Tóm l¿i, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN đã nhận nhiều chß trích vì chß hỗ trÿ viác gi¿ng d¿y và đánh giá các kỹ năng phąc t¿p bằng cách chia nhß chúng thành các nhóm kỹ năng đ¡n gi¿n. Trong thāc tÁ, nhÿng năng lāc nghề nghiáp căa SV khơng chß là kiÁn thąc/kỹ năng kỹ thuật về mặt chun mơn, mà cịn có các kỹ năng góp phần nâng cao hiáu suÁt, để suy luận và gi¿i quyÁt các tình huáng nghề nghiáp; cùng vái chiÁn l°ÿc đåi mái và thích nghi khi các nhiám vā nghề nghiáp trá nên phąc t¿p, quy trình cơng nghá thay đåi nhanh chóng...

Do vậy để phù hÿp và bắt nháp cùng vái thāc tißn nghề nghiáp, viác đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN trên thÁ giái đang chuyển dách quan điểm theo h°áng tích hÿp năng lāc chung và năng lāc chuyên môn trong d¿y hãc.

1.3.2. Tình hình triển khai dạy học theo hướng phát triển năng lực trong giáo dục nghề nghiệp ở các nước trên thế giới

Kể từ khi đ°ÿc chính thąc đặt tên vào nhÿng năm 1960 t¿i Hoa Kỳ, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đã trá thành mßt th°ác đo trāc tiÁp cho viác hãc tập căa SV trong GDNN [24]. Phong trào đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN đã lan sang các n°ác châu Âu nh° V°¡ng quác Anh và Đąc vào nhÿng năm 1980, áp dāng lần đầu tiên á Nam Phi vào năm 1998 sau đó lan tßa ra các n°ác Châu Phi khác [25]; Australia, Canada, New Zealand, Scottland cuái nhÿng năm 1980; sau đó là các quác gia á châu Á nh° Singapore, Àn Đß, Philippines, Malaysia, Hàn Quác, Nhật B¿n…[26]; Cho đÁn nay, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đã trá thành mơ hình đào t¿o chính trong GDNN căa phần lán các quác gia trên thÁ giái trong thÁ kß 21 [27].

Trong giái h¿n ph¿m vi Luận án này, tác gi¿ tập trung vào mßt sá qc gia điển hình cho phong trào đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc, đ¿i dián cho các khu vāc khác nhau trên thÁ giái.

Tại Hoa Kỳ, đào t¿o theo đánh h°áng phát triển năng lāc đã nåi lên từ nhÿng

năm 1970, nó h°áng tái viác đo l°ßng chính xác kiÁn thąc, kỹ năng và thái đß căa mỗi cá nhân sau khi kÁt thúc mỗi ch°¡ng trình hãc tập. Văn phịng Giáo dāc Hoa Kỳ đã chính thąc hóa cách tiÁp cận dāa vào năng lāc nh° mßt th°ác đo trāc tiÁp cho viác hãc tập căa ng°ßi hãc [24]. Mặc dù về mặt qu¿n lý, GDNN á Hoa Kỳ thay

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

đåi theo từng tiểu bang, mỗi tiểu bang có mßt cách triển khai GDNN riêng, nh°ng t° t°áng căa đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc là mơ hình trung tâm.

Tại Đāc, đào t¿o nghề theo h°áng phát triển năng lāc ban đầu đ°ÿc thāc hián

thông qua các khái niám về kh¿ năng thāc hián các nhiám vā chuyên môn chă chát

("Schlüsselqualifikationen"), xuÁt hián lần đầu tiên vào nhÿng năm 1970 và tiÁp tāc có ¿nh h°áng đÁn nay. Vào năm 1996, há tháng GDNN căa Đąc bắt đầu đào t¿o

theo h°áng phát triển năng lāc, trong đó năng lāc căa ng°ßi hãc đ°ÿc hiểu là "năng lực hành nghề" vái từng cá nhân sau khi tát nghiáp thể hián á sā sẵn sàng hành đßng

mßt cách có hiáu qu¿, có trách nhiám vái xã hßi trong các tình hng nghề nghiáp. Mơ hình đào t¿o nghề ban đầu phái kÁt hÿp chính thąc giÿa đào t¿o t¿i doanh nghiáp và đào t¿o t¿i tr°ßng nghề nhằm giúp ng°ßi hãc có đ°ÿc kiÁn thąc, kỹ năng, năng lāc thāc hành và kinh nghiám nghề đáp ąng yêu cầu căa mßt nghề cā thể. Nhằm không ngừng nâng cao chÁt l°ÿng GDNN, Đąc đã nghiên cąu và cập nhật các nßi dung mái trong Luật Giáo dāc nghề nghiáp năm 2020, đ¿m b¿o sā hÁp dẫn căa GDNN trong viác đáp ąng nhu cầu lao đßng có năng lāc c¿nh tranh cao. Hián nay, đào t¿o nghề kép vẫn là mơ hình đào t¿o nghề chă đ¿o, hiáu qu¿ và là niềm tā hào căa Đąc. Đó là "chìa khóa vàng" cung cÁp ngn nhân lāc chÁt l°ÿng cao cho quác gia này [28].

Tại Hà Lan, viác sử dāng khái niám năng lāc á Hà Lan có thể đ°ÿc tính từ

nhÿng năm 1970, các kỹ năng chun mơn xt hián á nßi dung ch°¡ng trình đào t¿o chi tiÁt. Trong đó māc tiêu cần đ¿t đ°ÿc căa quá trình đào t¿o nghề bao gãm c¿ kiÁn thąc và các thành phần về thái đß là mßt phiên b¿n ban đầu căa khái niám về năng lāc hián nay. Luật Giáo dāc nghề nghiáp căa Hà Lan ban hành năm 1996 nêu rõ: quá trình đào t¿o, phát triển ch°¡ng trình đào t¿o nghề theo h°áng phát triển năng lāc ph¿i gắn liền vái viác nghiên cąu thá tr°ßng lao đßng và phù hÿp vái kh¿ năng căa ng°ßi hãc trong viác hãc tập kiÁn thąc, rèn luyán các kỹ năng [29]. Hián nay c¡ cÁu trình đß chun mơn trong GDNN á Hà Lan đang tr¿i qua quá trình đåi mái phong phú đái vái viác hãc dāa trên năng lāc mang tính thāc tißn cao nhằm đáp ąng nhu cầu căa xã hßi. Māc tiêu căa GDNN á Hà Lan là đào t¿o ra nhÿng nhân viên kỹ thuật hián đ¿i có đă kh¿ năng để xử lý linh ho¿t trong các tình huáng nghề nghiáp vái nhÿng phẩm chÁt và thái đß cần thiÁt á n¡i làm viác.

Tại Anh và Pháp, theo [30] mặc dù c¿ hai quác gia đều đã phát triển các cách

tiÁp cận "phát triển năng lực", nh°ng bên d°ái thuật ngÿ "năng lực" (competence) là nhÿng ý nghĩa khác biát, bắt nguãn từ cÁu trúc thể chÁ và quy trình lao đßng căa

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

mỗi quác gia. Trong khi Pháp xác đánh mơ hình dāa trên tri thąc (knowledge-based model), thì Anh lāa chãn mơ hình dāa trên kỹ năng (skills-based model). Năng lāc theo nghĩa tiÁng Pháp là đa chiều, dāa trên sā tích hÿp kiÁn thąc lý thuyÁt vái thāc tißn, cũng nh° các phẩm chÁt cá nhân và xã hßi trong mßt lĩnh vāc nghề nghiáp má rßng. Ng°ÿc l¿i, á Anh, năng lāc đề cập đÁn viác thāc hián các nhiám vā rßi r¿c và đ°ÿc xác đánh trong ph¿m vi hẹp, vái kiÁn thąc nền t¿ng tái thiểu. Do đó, trong khi

"năng lực" trong há tháng GDNN căa Anh th°ßng biểu thá kh¿ năng tuyển dāng

theo nhiám vā đái vái nhÿng gì mßt cá nhân có thể thāc hián, thì á Pháp nó bao hàm sā phát triển đa chiều căa mßt cá nhân gắn trách nhiám, t° cách cơng dân cũng nh° mßt nhân viên lao đßng.

Tại Nhật Bản, nhÿng năm 1960, để đáp ąng nhu cầu về nhân lāc lao đßng kỹ

thuật, Chính phă Nhật B¿n đã có chính sách đầu t° tăng gÁp đơi sá tr°ßng trung hãc kỹ thuật bậc cao (Technical High School) và thành lập lo¿i hình Cao đẳng Cơng nghá (College of Technology) vái quan điểm đào t¿o dāa trên năng lāc nhằm đáp ąng nhu cầu đa d¿ng và th°ßng xuyên thay đåi căa các nhà sử dāng lao đßng [31].

Tại Australia, ch°¡ng trình đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc bắt đầu

t¿i Cao đẳng Croydon Park Tafe năm 1983 [32]. Sáu năm sau, Bß tr°áng Bß Giáo dāc và Đào t¿o nghề Australia ra sắc lánh đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc là mánh lánh đào t¿o quác gia. Cho đÁn nay t¿i Australia, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc là ph°¡ng pháp đào t¿o chính đ°ÿc sử dāng trong lĩnh vāc giáo dāc và đào t¿o nghề [5]. Australia quy đánh tÁt c¿ các văn bằng GDNN ph¿i dāa trên ch°¡ng trình đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc [33]. Thậm chí trong há tháng GDNN căa Australia mßt sá nghề liên quan đÁn chăm sóc ng°ßi già và cßng đãng, giáo dāc và chăm sóc trẻ nhß, đào t¿o an ninh/ b¿o vá, hã đã xây dāng đ°ÿc mßt há tháng chÁm điểm để đánh giá trong đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc [34]. Viác sử dāng các tiêu chuẩn chung t¿o nên sā đãng nhÁt đái vái tÁt c¿ nhÿng cá nhân sau khi tát nghiáp mßt ch°¡ng trình đào t¿o dāa trên nhÿng minh chąng cā thể [35]. Mặc dù vậy, trong mßt báo cáo căa Smith (2010) về kinh nghiám đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong há tháng GDNN căa Australia suát 20 năm qua, tác gi¿ kÁt luận rằng viác đào t¿o vẫn cịn mßt sá vÁn đề tiềm ẩn, trong đó đßi ngũ GV ch°a có đă kỹ năng để triển khai các ho¿t đßng d¿y hãc đ¿m b¿o chÁt l°ÿng. Tài liáu cũng chß ra viác vận dāng các ph°¡ng pháp s° ph¿m để đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc ch°a thāc sā phù hÿp và chß đánh giá hiáu suÁt cá nhân/năng lāc chung căa ng°ßi hãc mßt cách h¿n hẹp [36].

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Tại Singapore, trong nhÿng năm gần đây đã phát triển há tháng GDNN m¿nh

m¿ dāa trên nền há tháng GDNN căa Anh, Australia và New Zealand, đó là đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc và cung cÁp Chąng chß Kỹ năng Lāc l°ÿng lao đßng (Workforce Skills Qualifications - WSQ) [37]. Tuy nhiên, hã tập trung chă yÁu vào lĩnh vāc đào t¿o th°ßng xuyên (t¿i chąc), hầu hÁt nhÿng ng°ßi đ°ÿc hỗ trÿ là nhÿng ng°ßi á đß tuåi tr°áng thành và mái bắt đầu sā nghiáp thą hai, xuÁt thân từ nhiều nền t¿ng nghề nghiáp khác nhau và đ°ÿc tuyển dāng mßt cách ngẫu nhiên và bán thßi gian thay vì liên tāc.

Tại Đài Loan, đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc ngày càng đ°ÿc coi

trãng trong đào t¿o nghề nhằm đái mặt vái tình tr¿ng thiÁu hāt lāc l°ÿng lao đßng có chÁt l°ÿng. Thơng qua quá trình d¿y hãc, các GV/nhà giáo dāc đã giúp SV thúc đẩy năng lāc căa hã mßt cách hiáu qu¿ để đ¿t đ°ÿc thành công trong sā nghiáp [38].

Tại Malaysia, khái niám năng lāc đ°ÿc coi là chìa khóa để giáo dāc và đào

t¿o nghề. Năng lāc căa ng°ßi hãc đ°ÿc hình thành thơng qua rèn luyán, là s¿n phẩm căa quá trình đào t¿o và tr¿i nghiám gắn liền vái kh¿ năng thāc hián nhiám vā t¿i vá trí làm viác chą khơng ph¿i là nhÿng ho¿t đßng trí t, thao tác t° duy đ¡n thuần [39]. Tr°ác đây há tháng GDNN qc gia á Malaysia có 3 cÁp trình đß: c¡ b¿n, trung cÁp và cao cÁp, tuy nhiên từ năm 1992 viác đánh giá kỹ năng căa ng°ßi hãc xác đánh bằng mßt khung trình đß kỹ năng 5 mąc [40]. Trong đó năng lāc căa ng°ßi hãc đ°ÿc đánh l°ÿng bằng các tiêu chuẩn về hiáu suÁt hãc tập và năng lāc chuyên môn. Māc tiêu căa khung trình đß này cũng giúp SV có thể tìm hiểu nhÿng thơng tin cần thiÁt mà hã có thể đ¿t đ°ÿc về kiÁn thąc, kỹ năng nÁu nh° tham gia vào mßt ch°¡ng trình đào t¿o vái các tuyên bá đã đ°ÿc đề ra. KÁt thúc mßt khóa hãc ng°ßi hãc ph¿i thāc hián mßt bài tập đ°ÿc thiÁt kÁ phù hÿp vái trình đß năng lāc đ°ÿc xác đánh tr°ác (kiÁn thąc, kỹ năng và giá trá) theo tiêu chuẩn nghề nghiáp.

Tại Châu Phi, d°ái sā hỗ trÿ căa Vián Lập kÁ ho¿ch Giáo dāc Quác tÁ

(International Institute for Educational Planning - IIEP) căa UNESCO và Vián Giáo dāc và Đào t¿o Pháp ngÿ (Francophonie Institute for Education and Training - IFEF) giai đo¿n từ 2018 - 2021 viác nâng cao hiáu qu¿ đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong há tháng GDNN đã đ°ÿc triển khai đãng lo¿t á b¿y quác gia bao gãm Benin, Maroc, Rwanda, Senegal và ba qc gia khơng nói tiÁng Pháp - Ethiopia, Ghana, Nam Phi. Ch°¡ng trình này nhằm tập trung đào t¿o và phát triển nguãn nhân lāc chÁt l°ÿng t¿i nhÿng quác gia nói trên trong các lĩnh vāc nh° khai thác và chÁ

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

biÁn dầu, đián lāc, đóng tàu, xây dāng, công nghá thông tin, nông nghiáp và dách vā... [41].

National Board for Technical Education (NBTE) là c¡ quan qu¿n lý và đánh giá các ch°¡ng trình đào t¿o nghề nghiáp á Nigeria. Hã thiÁt lập nhÿng tiêu chuẩn, quy đánh cho viác d¿y nghề và cung cÁp h°áng dẫn cho các tr°ßng, trung tâm đào t¿o nghề. Đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong GDNN t¿i Nigeria đ°ÿc xem nh° mßt mơ hình xác thāc cho phát triển bền vÿng nhằm cung cÁp ngn lao đßng mà ngành cơng nghiáp đÁt n°ác này yêu cầu (kỹ thuật, xây dāng, đián tử, kỹ nghá, y tÁ, nông nghiáp, vận t¿i, th°¡ng m¿i, qu¿n lý) và sẵn sàng cho các cá nhân tā kinh doanh khái nghiáp [42].

Tóm l¿i, các quác gia trên thÁ giái đều xem đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc là mơ hình đào t¿o chính cho c¿i cách GDNN. Bên c¿nh đó, các quác gia đang có xu h°áng chuyển dách và v°ÿt ra ngoài quan điểm truyền tháng căa đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc chß tập trung vào các kỹ năng chun mơn hẹp căa mßt nghề cā thể, sang tăng c°ßng các năng lāc chung cho ng°ßi hãc để hã đáp ąng tát h¡n các địi hßi căa doanh nghiáp và sẵn sàng cho sā thành cơng.

lực trên thế giới

Mặc dù có mßt sá l°ÿng lán các tài liáu nghiên cąu về d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc đ°ÿc tìm thÁy trong lĩnh vāc GDNN, nh°ng các nghiên cąu về d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc trong từng lĩnh vāc nghề nghiáp cā thể l¿i nằm trong mßt giái h¿n nhÁt đánh, chẳng h¿n nh° trong lĩnh vāc nghề Đián là khá khan hiÁm. Cho đÁn thßi điểm tång quan tài liáu này đ°ÿc viÁt và cập nhật hoàn thành vào năm 2023, mái chß có 6 tài liáu tìm kiÁm đ°ÿc liên quan trāc tiÁp đÁn d¿y hãc nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc trong giáo dāc nghề nghiáp.

Theo nghiên cąu căa Ahmed và Sayed t¿i Ai Cập (2020), d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc có thể hỗ trÿ SV phát triển kh¿ năng tích hÿp các kỹ năng, kiÁn thąc và thái đß để hã có thể gi¿i quyÁt các nhiám vā và thách thąc kỹ thuật chuyên nghiáp trong nghề Đián. Từ đó, các tình hng hãc tập tích hÿp cần đ°ÿc phát triển để nâng cao kỹ năng căa SV trong các mô đun chuyên môn nghề Đián. Các SV nên đ°ÿc làm viác nhiều trong các nhóm nhß để đ¿t đ°ÿc tiÁn bß rõ rát, thành cơng trong hãc tập và hình thành năng lāc [43].

Báo cáo căa Hinon và các cßng sā (2020) đề cập đÁn viác nghiên cąu và xây dāng các chß dẫn cho há tháng đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc trong thāc

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

hành lắp đặt đián theo các tiêu chuẩn do Cāc Phát triển Kỹ năng, Bß Lao đßng Thái Lan cung cÁp. Nhÿng chß dẫn này đ°ÿc sử dāng trong quá trình hãc tập làm c¡ sá phát triển nghề nghiáp và công nghá cho hãc sinh trung hãc phå thông vái các chă đề nái dây đián, lắp đặt há tháng đián chiÁu sáng, thiÁt bá đián gia dāng... KÁt qu¿ đánh giá về viác sử dāng ph°¡ng tián d¿y hãc trāc quan, video, cách sắp xÁp văn b¿n, hình ¿nh, slide gi¿ng d¿y, tài liáu gi¿ng d¿y đều đ¿t á mąc tát [44]. Nói chung, các khóa hãc này dùng để đánh h°áng nghề nghiáp, tuy nhiên nßi dung căa nó vẫn chß tập trung vào năng lāc chun mơn c¡ b¿n căa ngành Đián mà ch°a đề cập đÁn năng lāc chung.

Nghiên cąu t¿i Salama Technical Institute thc Cßng hịa Congo căa Christian Kabongo Malonda (2022) đã quan sát mßt sá GV ngành Đián trong nhiều giß hãc khác nhau căa hã, sau đó chia sẻ thơng qua các bi sinh ho¿t chun mơn vái bß phận gi¿ng d¿y, kÁt qu¿ cho thÁy: trong đa sá nhÿng buåi lên láp viác thiÁt kÁ d¿y hãc, viác truyền đ¿t māc tiêu trình tā hãc tập cho ng°ßi hãc và sử dāng các tình hng tích hÿp ch°a đ°ÿc coi trãng, ph°¡ng pháp đ°ÿc sử dāng nhiều nhÁt là phát vÁn và nhiám vā thāc hành đ°ÿc giao cho SV á cuái trình tā hãc tập [45]. Theo đó, Malonda kÁt luận rằng cần có nhiều h¡n nÿa nhÿng nghiên cąu khám phá các ph°¡ng pháp d¿y hãc hiáu qu¿ trong đào t¿o nghề Đián theo h°áng phát triển năng lāc. Ngoài ra, nghiên cąu cho thÁy viác thiÁt kÁ d¿y hãc căa các GV ngành Đián chß tập trung vào các kỹ năng chun mơn, ch°a có nhÿng ho¿t đßng d¿y hãc h°áng tái viác phát triển năng lāc chung cho SV.

Ngồi ra, cịn có mßt sá báo cáo khác đề cập đÁn các hình thąc đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc nh°: Báo cáo căa Brit-Maren Block thußc Đ¿i hãc Leuphana Lüneburg - Đąc (2014) đề cập đÁn viác tích hÿp các thí nghiám trong phịng Lab vào trong giái thiáu các khóa hãc Kỹ thuật đián c¡ b¿n: khái niám, cách thāc hián và đánh giá dāa trên năng lāc [46]. Báo cáo căa Jaanus và các cßng sā (2019) đề cập đÁn các Lab tích hÿp (Integrated Labs) cho các khóa hãc Kỹ thuật đián trong mơi tr°ßng hãc tập dāa vào năng lāc [47]. Tuy nhiên, các nghiên cąu này cũng chß tập trung vào năng lāc chuyên môn căa ngành Đián, mà ch°a đề cập đÁn năng lāc chung.

1.3.4. Tình hình nghiên cứu về dạy học phát triển năng lực và dạy học nghề Điện theo hướng phát triển năng lực tại Việt Nam

Về chÿ trương và chính sách đổi mới giáo dục nói chung và GDNN nói riêng,

Nghá quyÁt sá 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 căa Hßi nghá Trung °¡ng 8 khóa XI về

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

đåi mái căn b¿n, toàn dián giáo dāc và đào t¿o đáp ąng u cầu cơng nghiáp hóa, hián đ¿i hóa trong điều kián kinh tÁ thá tr°ßng đánh h°áng xã hßi chă nghĩa và hßi nhập quác tÁ đã khẳng đánh quan điểm chß đ¿o "chuyển mạnh quá trình giáo dục từ

chÿ yếu trang bị kiến thāc sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học". Bên c¿nh đó, Tång cāc GDNN, Bß LĐTBXH cũng có rÁt nhiều gi¿i pháp nỗ

lāc chuyển đåi đào t¿o nghề Viát Nam từ truyền tháng sang đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc. Từ năm 2010, mßt sá tå chąc quác tÁ: ILO, Swisscontact, GIZ... đã hỗ trÿ Tång cāc GDNN xây dāng nhiều tài liáu và tå chąc nhiều khóa tập huÁn về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc [8],[9]. Nhÿng tài liáu này đã làm rõ mßt sá vÁn đề liên quan đÁn đào t¿o theo năng lāc, ph°¡ng pháp DACUM trong xác đánh năng lāc nghề nghiáp, đặc điểm đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc, ph°¡ng pháp d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc, đánh giá dāa vào năng lāc. Đãng thßi nhiều tài liáu h°áng dẫn kèm theo nhÿng ch°¡ng trình tập huÁn cũng hỗ trÿ đắc lāc các c¡ sá GDNN t¿i Viát Nam thāc hián chuyển đåi m¿nh m¿ sang tiÁp cận đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc. Tuy nhiên tÁt c¿ các tài liáu này chß bàn về nhÿng nßi dung căa đào t¿o dāa theo năng lāc nói chung trong GDNN, ch°a đề cập đÁn các lĩnh vāc chuyên môn cā thể, chẳng h¿n nh° nghề Đián công nghiáp. Mặt khác nhÿng tài liáu nói trên chß tập trung chă yÁu vào năng lāc chuyên môn hẹp có thể đo l°ßng đ°ÿc căa nghề nghiáp, chą ch°a đề cập đÁn năng lāc chung.

Trong nhÿng năm gần đây, chă đề đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc đ°ÿc rÁt nhiều hãc gi¿, nhà giáo dāc trong n°ác quan tâm nghiên cąu vái các đề tài, Luận án và các tài liáu nghiên cąu khác nhau.

Về khía cạnh lý luận dạy học theo định hướng phát triển năng lực, Trần

Khánh Đąc (2012) đã nhÁn m¿nh rằng cùng vái thể lāc là yÁu tá trí lāc, năng lāc chun mơn có vá trí hàng đầu trong chÁt l°ÿng nhân lāc qua đào t¿o. Nhÿng kỹ năng t° duy sáng t¿o, giao tiÁp, phán đốn, thích ąng, linh ho¿t, thích ąng trá thành nhÿng kỹ năng cát lõi trong há tháng năng lāc nghề nghiáp. Vái quan điểm đó tác gi¿ đã đ°a ra quan điểm riêng về năng lāc và năng lāc nghề nghiáp từ đó vận dāng vào trong d¿y hãc và d¿y hãc kỹ thuật ph¿i là sā kÁt hÿp giÿa năng lāc chuyên môn vái năng lāc chung [48]. Bắt đầu từ viác phân tích đặc tr°ng và các xu h°áng phát triển giáo dāc theo năng lāc trong xã hßi hián đ¿i, trong cuán sách "Năng lực và tư

duy sáng tạo trong giáo dục đại học" Trần Khánh Đąc (2016) đã xác đánh các thành

tá, cÁu phần căa năng lāc, năng lāc nghề nghiáp, chuẩn đầu ra, cách phát triển ch°¡ng trình đào t¿o và đánh giá kÁt qu¿ hãc tập theo năng lāc [49]. Đãng thßi tác

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

gi¿ cịn phân tích các c¡ sá, đánh h°áng căa viác nghiên cąu phát triển năng lāc t° duy sáng t¿o cho SV, trình bày cách phát triển ch°¡ng trình, đo l°ßng, đánh giá kÁt qu¿ hãc tập và giái thiáu mßt sá mơ hình qu¿n trá giáo dāc tiên tiÁn nhằm đáp ąng nhu cầu nguãn nhân lāc trong thÁ kỷ XXI [31]. Cā thể h¡n về khía c¿nh phát triển ch°¡ng trình, tác gi¿ Ngun Văn C°ßng (2016) cho rằng viác xây dāng ch°¡ng trình d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc là viác xây dāng mơ hình năng lāc, chuẩn đầu ra căa môn hãc, trên c¡ sá đó lāa chãn các chă đề và nßi dung d¿y hãc phù hÿp. Ch°¡ng trình d¿y hãc theo đánh h°áng năng lāc chú trãng tính tā lāc căa ng°ßi hãc trong viác chiÁm lĩnh tri thąc cũng nh° vận dāng kiÁn thąc để gi¿i quyÁt các tình hng gắn vái thāc tißn, chú trãng phát triển năng lāc giao tiÁp và đánh giá liên quan đÁn chuyên môn [50]. Tác gi¿ cũng cho rằng mô hình năng lāc sử dāng trong lĩnh vāc ho¿t đßng nghề nghiáp gãm 4 lĩnh vāc c¡ b¿n, mơ hình các năng lāc then chát theo OECD… và giái thiáu các b°ác trong phát triển ch°¡ng trình đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc.

Về khía cạnh đào tạo theo hướng phát triển năng lực trong GDNN, đề tài cÁp

Bß B93-38-24 "Tiếp cận đào tạo nghề dựa trên năng lực thực hiện và việc xây dựng

tiêu chuẩn nghề" căa Ngun Đąc Trí (1996) tiÁn hành nghiên cąu thāc tißn đào

t¿o nghề dāa trên năng lāc thāc hián á Viát Nam và thÁ giái từ đó đề xt mơ hình phát triển ch°¡ng trình đào t¿o nghề dāa trên c¡ sá phân tích nghề vái nền t¿ng là xây dāng tiêu chuẩn kỹ năng nghề nghiáp t¿i Viát Nam [26]. Năm 2016, Vũ Xuân Hùng và các cßng sā trong đề tài khoa hãc cÁp Bß CT-20160101 đã thāc hián kh¿o sát, đánh giá thāc tr¿ng, nghiên cąu c¡ sá lý luận và thāc tißn về phát triển kỹ năng nghề nghiáp, từ đó khun nghá mßt sá nhóm gi¿i pháp để phát triển kỹ năng nghề nghiáp góp phần nâng cao năng lāc c¿nh tranh quác gia trong bái c¿nh hßi nhập căa Viát Nam [51].

Về khía cạnh đào tạo theo hướng phát triển năng lực trong GDNN cho từng nghề nghiệp chuyên môn cụ thể, tác gi¿ Ph¿m Văn Tháng (2006) đã tiÁn hành phân

tích các thāc tr¿ng d¿y thāc hành kỹ thuật nói chung và d¿y thāc hành nghề sửa chÿa ô tô nói riêng, sau đó nghiên cąu c¡ sá lý luận căa viác d¿y hãc theo h°áng phát triển năng lāc và đ°a ra các đề xuÁt: đåi mái trong viác lập kÁ ho¿ch bài gi¿ng; đåi mái ph°¡ng pháp d¿y hãc thāc hành; tiÁn hành tå chąc các ho¿t đßng nhóm vào nhÿng thßi điểm thích hÿp; cách kiểm tra đánh giá để xác đánh các kỹ năng thāc hián căa ng°ßi hãc theo h°áng phát triển năng lāc, cuái cùng áp dāng đåi mái d¿y thāc hành nghề Sửa chÿa ôtô t¿i Tr°ßng Đ¿i hãc SPKT Vinh theo đánh h°áng phát

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

triển năng lāc [52]. Cùng h°áng tiÁp cận này, Luận án TiÁn sĩ "Dạy học thực hành

trang bị điện theo tiếp cận năng lực thực hiện trong đào tạo giáo viên dạy nghề hệ Cao đẳng" căa tác gi¿ Nguyßn Thanh Hà (2009) cũng đã nghiên cąu nßi dung, đặc

điểm cÁu trúc căa năng lāc từ đó đề xt mßt sá ph°¡ng pháp d¿y hãc tích cāc vái sā hỗ trÿ căa ph°¡ng tián, trang thiÁt bá d¿y hãc hián đ¿i và đề ra nhÿng yêu cầu, đánh h°áng đầu t° c¡ sá vật chÁt trong d¿y hãc thāc hành nghề nghiáp nói chung, thāc hành Trang bá đián nói riêng [53].

Hai tác gi¿ Lê Huy Kim Hoàng Anh và Nguyßn Thá Tâm (2015) đã tiÁn hành khái quát nhÿng c¡ sá lý luận về năng lāc nghề nghiáp, dāa trên viác tång hÿp các tài liáu nghiên cąu kÁt hÿp vái ph°¡ng pháp chuyên gia và th¿o luận nhóm để xác đánh khung năng lāc cho các ngành nghề [54]. KÁt qu¿ nghiên cąu đã xây dāng khung năng lāc dành cho 3 nhóm thc khái ngành: KÁ toán, Qu¿n trá kinh doanh, Du lách và đề xuÁt mßt sá kiÁn nghá giúp nâng cao năng lāc nghề nghiáp cho SV.

Gần đây nhÁt, tác gi¿ Bùi Minh H¿i (2022) vái Luận án "Dạy học môn Công

nghệ dựa vào năng lực ở trường trung học cơ sở" đã tiÁp cận khái niám năng lāc

theo cÁu trúc đầu vào/ đầu ra, sử dāng "Mơ hình căn chßnh kiÁn t¿o" (John Biggs)

để h°áng dẫn cÁu trúc d¿y hãc, "Mơ hình 4C/ID" để triển khai các ho¿t đßng d¿y

hãc, sau đó h°áng dẫn các ho¿t đßng kiểm tra đánh giá theo h°áng phát triển năng lāc [10]. Luận án căa tác gi¿ tuy không bàn trāc tiÁp về GDNN, nh°ng đ°a ra nhiều ý t°áng mái mẻ về đào t¿o theo h°áng phát triển năng lāc, xâu chuỗi mái liên há giÿa các lý thuyÁt mô t¿ năng lāc, lý thuyÁt d¿y hãc, đánh giá theo h°áng phát triển năng lāc.

Về khía cạnh quản lý đào tạo theo hướng phát triển năng lực trong GDNN,

tác gi¿ Đào Viát Hà (2014) vái Luận án tiÁn sĩ "Quản lý đào tạo theo năng lực thực

hiện nghề Kỹ thuật xây dựng ở các trường Cao đẳng xây dựng" đã tiÁn hành nghiên

cąu triÁt lý, nßi dung, đặc điểm căa đào t¿o theo năng lāc. Trên c¡ sá đó tác gi¿ đề xt 6 gi¿i pháp có tính thāc tißn, tính kh¿ thi cao để qu¿n lý đào t¿o theo năng lāc và áp dāng cho nghề Kỹ thuật xây dāng vái các nhóm: qu¿n lý các yÁu tá đầu vào, qu¿n lý quá trình d¿y hãc, qu¿n lý các yÁu tá đầu ra [55]. Trong lĩnh vāc nghề Đián, Luận án tiÁn sĩ "Quản lý đào tạo nghề Điện công nghiệp theo năng lực thực hiện tại

các trường trung cấp khu vực Bắc Trung Bộ" căa Lê Đ¿i Hùng (2018) đã làm rõ các

vÁn đề liên quan đÁn qu¿n lý đào t¿o nghề Đián trình đß trung cÁp. Tác gi¿ đã tiÁn hành kh¿o sát thāc tr¿ng, đề xuÁt các gi¿i pháp qu¿n lý đào t¿o nghề Đián công nghiáp trình đß trung cÁp nh°: tå chąc các ho¿t đßng t° vÁn h°áng nghiáp và tuyển

</div>

(Luận án tiến sĩ) Dạy Học Các Mô Đun Chuyên Môn Nghề Điện Công Nghiệp Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Nghề Nghiệp Cho Sinh Viên Cao Đẳng

<b>DắY HàC CÁC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯àNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO Đ¾NG </b>

<b>DắY HC CC MƠ ĐUN CHUN MƠN NGHÀ ĐIÞN CƠNG NGHIÞP THEO H¯àNG PHÁT TRIÂN NNG LĀC NGHÀ NGHIÞP CHO SINH VIÊN CAO Đ¾NG </b>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về