(Luận án tiến sĩ) Bồi Dưỡng Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh Trong Dạy Học Dự Án Về Các Ứng Dụng Kĩ Thuật Của Nhiệt Động Lực Học – Vật Lí Trung Học Phổ Thông

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.22 MB, 236 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

DĂNG DIẩP THANH HIN

BịI DỵNG NNG LỵC GII QUYắT VN CA HC SINH TRONG DắY HC Dỵ N V CC NG DNG K) THUắT CA NHIịT ịNG LỵC HC - VắT L TRUNG HC PH THễNG

H Nòi, 2023

TRõNG ắI HẻC S PHắM H NịI

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

DĂNG DIẩP THANH HIN

BịI DỵNG NNG LỵC GII QUYắT VN CA HC SINH TRONG DắY HC Dỵ N V CC NG DNG K) THUắT CA NHIịT ịNG LỵC HC - VắT L TRUNG HC PH THễNG

TRõNG ắI HẻC S PHắM H NịI

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LõI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cąu căa riêng tôi, các kÁt quÁ trình bày trong luÃn án là trung thāc và ch°a tÿng đ°ÿc ai công bá trong các cơng trình khoa hác nào khác.

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LâI CÀM ¡N

Tr°ãc tiên, cho em gāi lòi cm Ân chõn thnh và sâu sắc nhất đÁn tÃp thể

h°ãng dÁn: ThÅy PGS. TS NguyÇn NgÏc H°ng, ThÅy TS NguyÇn Anh ThuÃn

đã tÃn tâm chỉ bÁo, h°ãng dÁn, đáng viên tôi trong suát thßi gian thāc hiện ln án. Tơi xin bày tò lũng bit Ân n: Ban Giỏm hiu, Phũng Sau đ¿i hác, BCN Khoa VÃt lí Tr°ßng Đ¿i hác S° Ph¿m Hà Nái đã t¿o điÃu kiện giúp đỡ tơi trong q trình hác tÃp và nghiên cąu.

Trong thßi gian hác tÃp và nghiên cąu, tơi đã đ°ÿc rèn luyện, trao dồi vÃ kiÁn thąc chuyên môn và vÃ năng lāc nghiên cąu thông qua các buổi seminar bá môn. KÁt quÁ đ¿t đ°ÿc đó là nhß sā chia sẻ nhiệt tình tÿ các Thầy, Cơ trong tổ bá mơn Ph°¢ng

Pháp d¿y hác VÃt lí, và các Anh/ Chß NCS. Đặc biệt em xin gi lòi cm Ân n Thầy PGS. TS Ph¿m Xuân QuÁ, Thầy PGS. TS NguyÇn Vn Biên,

Thầy TS T°ång Duy HÁi đã có nhiÃu hß trÿ và góp ý giúp em hồn thành ln án.

Tụi cng gi lòi cm Ân n Ban Giỏm hiệu, BCN Khoa S° Ph¿m, tổ bá môn S° phm KHTN Tròng i hỏc Quy NhÂn ó to iu kiện hß trÿ, giúp đỡ trong q trình tơi thāc hiện ln án.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n các em HS, các Thầy/ Cơ giáo các tr°ßng phổ thụng ỏ thnh phỏ Quy NhÂn ó hò tr việc khÁo sát và thāc nghiệm s° ph¿m, giúp tôi hoàn thành nái dung căa luÃn án.

Và cuái cựng, tụi xin gi lòi cm Ân n gia ỡnh, b¿n bè đã ăng há, đáng viên và khích lệ tơi trong st thßi gian hác tÃp và nghiên cąu.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n!

Hà nội, … tháng … năm 2023

Tác giÁ

D°¢ng DiÉp Thanh HiÃn

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

MêC LêC

LâI CAM ĐOAN ... i

LâI CÀM ¡N ... ii

MêC LêC ... iii

CÁC CHĀ VIÀT TÀT TRONG LU¾N ÁN ... vi

DANH MêC CÁC BIÄU BÀNG ... vii

DANH MêC CÁC HÌNH ... viii

Mä ĐÄU ... 1

1. Lí do chán đÃ tài ... 1

2. Māc đích nghiên cąu ... 2

3. GiÁ thuyÁt nghiên cąu ... 2

4. Đái t°ÿng và ph¿m vi nghiên cąu ... 2

5. Nhiệm vā nghiên cąu ... 2

6. Các ph°¢ng pháp nghiên cąu ... 3

7. Đóng góp mãi căa luÃn án ... 3

8. Cấu trúc căa luÃn án ... 4

CH¯¡NG 1. TÖNG QUAN CÁC VÂN ĐÂ NGHIÊN CỵU ... 5

1.1. Nghiên cąu vÃ d¿y hác dā án ... 5

1.2. Nghiên cąu vÃ d¿y hác ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 11

1.3. Nghiên cąu vÃ bồi d°ỡng năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ ... 15

1.4. Các vấn đÃ cần tiÁp tāc nghiên cąu ... 18

CH¯¡NG 2. C¡ Sä L LUắN V THC TIặN CỡA DắY HẻC D N

V ợNG DờNG K) THUắT CìA V¾T LÍ NHÂM BƠI D¯ỉNG NNG LĂC GIÀI QUT VÂN ĐÂ CìA HỴC SINH ... 19

2.1. D¿y hác dā án ... 19

2.1.1. Khái niệm DHDA ... 19

2.1.2. BÁn chất căa DHDA ... 19

2.1.3. C¢ sá triÁt hác và tâm lí hác căa DHDA ... 20

2.1.4. Các giai đo¿n căa tiÁn trình DHDA ... 24

2.2. D¿y hác ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí theo tiÁn trình d¿y hác giÁi quyÁt vấn đÃ . 25 2.2.1. TiÁn trình d¿y hác giÁi quyÁt vấn đÃ khi nghiên cąu ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 25

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

2.2.2. D¿y hác ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí theo con đ°ßng 1 ... 26

2.3. D¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* tht căa vÃt lí theo tiÁn trình d¿y hác

giÁi quyÁt vấn đÃ ... 26

2.4. Bồi d°ỡng năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ căa hác sinh trong d¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 34

2.4.1. Khái niệm vÃ năng lāc, năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ... 34

2.4.2. Cấu trúc năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ trong nghiên cąu dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 35

2.4.3. Các công cā đánh giá năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ căa hác sinh trong nghiên cąu dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 51

2.5. KhÁo sát thāc tÁ d¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí nhằm bồi d°ỡng năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ căa hác sinh ... 52

2.5.1. Māc đích khÁo sát ... 52

2.5.2. Ph°¢ng pháp và đái t°ÿng khÁo sát ... 52

2.5.3. Phân tích kÁt quÁ khÁo sát ... 53

2.6. ĐÃ suất mát sá biện pháp nhằm bồi d°ỡng năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ căa hác sinh trong d¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí ... 62

KÀT LU¾N CH¯¡NG 2 ... 64

CH¯¡NG 3. THIÀT KÀ TIÀN TRÌNH DắY HẻC HAI D N V ợNG DờNG K) THUắT CỡA NHIẩT ịNG LĂC HỴC ... 65

3.1. Nái dung các kiÁn thąc vÃ nhiệt đáng lāc hác trong ch°¢ng trình vÃt lí phổ thơng ... 65

3.2. ThiÁt kÁ tiÁn trình d¿y hác dā án <Tă l¿nh gia đình= ... 66

3.2.1. Sā cần thiÁt căa việc tổ chąc cho hác sinh nghiên cąu dā án <Tă l¿nh gia đình= ... 66

3.2.2. Māc tiêu d¿y hác dā án <Tă l¿nh gia đình= ... 67

3.2.3. TiÁn trình nghiên cąu dā án <Tă l¿nh gia đình= ... 67

3.3. ThiÁt kÁ tiÁn trình d¿y hác dā án <Đáng c¢ Stirling= ... 85

3.3.1. Sā cần thiÁt căa việc tổ chąc cho hác sinh nghiên cąu dā án <Đáng c¢ Stirling= ... 85

3.3.2. Māc tiêu d¿y hác dā án <Đáng c¢ Stirling= ... 86

3.3.3. TiÁn trình nghiên cąu d ỏn <ỏng cÂ Stirling= ... 87

KT LUắN CHĂNG 3 ... 103

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

4.3.3. Ph°¢ng pháp thu thÃp, xā lí sá liệu thāc nghiệm ... 105

4.4. Phân tích kÁt quÁ thāc nghiệm s° ph¿m ... 106

4.4.1. Đánh giá đßnh tính kÁt q thāc nghiệm s° ph¿m lần 1 ... 106

4.4.2. Đánh giá đßnh tính kÁt quÁ thāc nghiệm s° ph¿m lần 2 ... 111

4.4.3. Đánh giá đßnh l°ÿng kÁt quÁ hai lần thāc nghiệm s° ph¿m ... 140

KÀT LU¾N CH¯¡NG 4 ... 147

KÀT LU¾N CHUNG VÀ ĐÂ XUÂT ... 148

TÀI LIÈU THAM KHÀO ... 151

PHĀ LĀC 3: TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ Q TRÌNH THAM GIA DĀ ÁN ... 58

PHĀ LĀC 4: TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ MƠ HÌNH VC – CN ... 60

PHĀ LĀC 5: H¯âNG DÀN SĀ DĀNG CÁC K) THUÂT D¾Y HàC ... 61

PHĀ LĀC 6: PHIÀU ĐIÂU TRA KHÀO SÁT ... 63

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

CÁC CHĀ VIÀT TÀT TRONG LU¾N ÁN

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MêC CÁC BIÄU BÀNG

BÁng 1.1. Lßch sā phát triển căa DA – DHDA. ... 6

BÁng 1.2. Các NC vÃ các giai đo¿n căa DHDA ... 9

BÁng 1.3. Các NC vÃ các b°ãc tham gia GQVĐ ... 17

BÁng 2.1. Khung NL GQVĐ sā dāng để đánh giá mąc đá hành vi căa HS ... 41

BÁng 2.2. Khung NL GQVĐ sā dāng để đánh giá mąc đá hành vi căa HS ... 45

BÁng 3.1. Yêu cầu cần đ¿t nhÿng nái dung kiÁn thąc NĐLH trong ch°¢ng trình VL

BÁng 4.4. BÁng mơ tÁ q trình chÁ t¿o máy l¿nh ... 122

BÁng 4.5. BÁng mô tÁ quá trình chÁ t¿o đáng c¢ Stirling ... 122

BÁng 4.6. BÁng mô tÁ nhÿng VĐ k* thuÃt và giÁi pháp điÃu chỉnh căa HS khi chÁ t¿o đáng c¢ Stirling theo CNg CT beta ... 124

BÁng 4.7. BÁng mô tÁ nhÿng VĐ k* thuÃt và giÁi pháp điÃu chỉnh căa HS khi chÁ t¿o đáng c¢ Stirling theo CNg CT gamma ... 128

BÁng 4.8. BÁng mô tÁ nhÿng VĐ k* thuÃt và giÁi pháp điÃu chỉnh căa HS khi chÁ t¿o tă l¿nh theo CNg CT bằng ph°¢ng pháp hóa h¢i tác nhân ... 133

BÁng 4.9. BÁng kÁt quÁ mąc đá tổ hÿp các chỉ sá hành vi căa HS ... 141

BÁng 4.10. BÁng kÁt quÁ mąc đá tổ hÿp các chỉ sá hành vi căa HS ... 141

trong lần ThNSP lần 2 ... 141

BÁng 4.11. BÁng kÁt quÁ mąc đá tổ hÿp các chỉ sá hành vi căa HS ... 142

BÁng 4.12. BÁng điểm kÁt quÁ tham gia DA căa HS trong lần ThNSP lần 1 ... 146

BÁng 4.13. BÁng điểm kÁt quÁ tham gia DA căa HS trong lần ThNSP lần 2 ... 146

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

DANH MêC CÁC HÌNH

Hình 1.1. S¢ đồ tiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo con đ°ßng 1. ... 11

Hình 1.2. S¢ đồ tiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo con đ°ßng 2. ... 12

Hình 1.3. CÃp nhÃt, bổ sung NL GQVĐ trong đánh giá Pisa. ... 15

Hình 2.1. TiÁp cÃn các vấn đÃ trong DA hác tÃp. ... 19

Hình 2.2. Đầu vào và đầu ra căa DA hác tÃp ... 20

Hình 2.3. Lí thuyÁt cân bằng căa J. Piaget ... 22

Hình 2.4. Lí thuyÁt vùng phát triển gần căa Lev Vygotsky ... 23

Hình 2.5. Các giai đo¿n căa tiÁn trình DHDA ... 24

Hình 2.6. TiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL ... 29

Hình 2.7. Cấu trúc NL GQVĐ trong NC DA vÃ ¯DKT căa VL ... 37

Hình 2.8. BÁn hiệu chỉnh hệ tháng phân cấp nhÃn thąc Bloom căa Anderson và Krathwol ... 39

Hình 2.9. Thang tâm vÃn đáng năm cấp đá căa Dave R.H. ... 40

Hình 2.10. S¢ đồ sā dāng công cā đánh giá NL GQVĐ căa HS trong DHDA ... 52

Hình 2.14. HS các tr°ßng và giãi tính các em trong q trình khÁo sát ... 55

Hình 2.15. Đo hệ sá Cronbach’s Alpha nhằm xác đßnh giá trß thang đo ... 56

Hình 2.16. KÁt quÁ tháng kê mô tÁ sā dāng để phân tích dÿ liệu ... 57

Hình 2.17. KÁt q tháng kê mơ tÁ sā dāng để phân tích dÿ liệu vÃ sā Ánh h°áng căa giãi tính đÁn NL GQVĐ ... 58

Hình 2.18. Sā dāng Independent Samples T-test so sánh vÃ mąc đá các chỉ sá hành vi NL GQVĐ căa HS á các tr°ßng ... 59

Hình 2.19. Mąc đá tham gia các hình thąc tổ chąc d¿y hác tích cāc căa HS ... 60

Hình 2.20. Mąc đá tham gia ho¿t đáng nhóm căa HS ... 60

Hình 2.21. Mąc đá tham gia TK bài thuyÁt trình căa HS ... 60

Hình 2.22. Mąc đá tham gia chÁ t¿o thiÁt bß TN căa HS ... 61

Hình 2.23. Các ho¿t đáng tìm kiÁm thơng tin căa HS... 61

Hình 2.24. Nguyện váng căa HS khi hác môn VL ... 61

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Hình 4.6. Các biện pháp tác đáng trong các giai đo¿n ... 113

Hình 4.7. KÁt q thÁo ln nhóm xây dāng câu hßi theo QFT ... 114

Hình 4.8. HS thÁo luÃn đÃ xuất thāc hiện nhiệm vā 1 căa DA ... 115

Hình 4.9. KÁt quÁ thÁo luÃn nhóm trong ho¿t đáng NC kiÁn thąc ... 116

Hình 4.10. KÁt quÁ xây dāng s¢ đồ t° duy vÃ đáng c¢ Stirling căa nhóm ... 117

trong ho¿t đáng NC kiÁn thąc ... 117

Hình 4.11. KÁt quÁ xây dāng s¢ đồ t° duy vÃ tă l¿nh căa nhóm ... 117

trong ho¿t đáng NC kiÁn thąc ... 117

Hình 4.12. BÁn phác thÁo mơ hình VC – CN vÃ đáng c¢ Stirling do cá nhân HS đÃ xuất ... 119

Hình 4.13. BÁn phác thÁo mơ hình VC – CN vÃ tă l¿nh do cá nhân HS đÃ xuất ... 119

... 119

Hình 4.14. BÁn phác thÁo vÃ TBKT do nhóm đÃ xuất ... 121

Hình 4.15. HS tham gia chÁ t¿o thiÁt bß ... 136

Hình 4.16. HS thāc hiện TN trên mơ hình Tă l¿nh ... 137

Hình 4.17. HS báo cáo và trình bày sÁn ph¿m dā án ... 137

Hình 4.18. BÁn thut minh vÃ mơ hình Đáng c¢ Stirling kiểu beta do HS xây dāng

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Hình 4.24. Đồ thß biểu diễn mąc đá đ¿t đ°ÿc trung bình vÃ chỉ sá hành vi căa các HS trong lần ThNSP 2 ... 143

Hình 4.25. Mąc đ¿t đ°ÿc vÃ chỉ sá hành vi NL GQVĐ căa nhóm HE ... 144

Hình 4.26. Mąc đ¿t đ°ÿc vÃ chỉ sá hành vi NL GQVĐ căa nhóm AC ... 145

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Mä ĐÄU 1. Lí do chÏn đÃ tài

Hiện nay, giáo dāc căa Việt Nam đang chuyển dần tÿ việc nặng trang bß kiÁn thąc sang việc bồi d°ỡng, phát triển NL cho HS, phát triển khÁ năng t° duy, phát huy tính

tích cāc, chă đáng, sáng t¿o căa ng°ßi hác [1]. Theo LuÃt Giáo dāc sá 43/2019/QH14, điÃu 29.1 [2] quy đßnh vÃ giáo dāc phổ thơng là nhằm phát triển

tồn diện cho ng°ßi hác, phát triển NL cá nhân & Để có thể làm đ°ÿc việc này, thì trong d¿y hác nói chung và trong d¿y hác VL nói riêng cần đa d¿ng hóa các hình thąc tổ chąc ho¿t đáng hác tÃp căa HS. Đặc biệt việc sā dāng các TN đ°ÿc chÁ t¿o tÿ các vÃt liệu thơng dāng mà HS dễ tìm kiÁm trong cc sáng hằng ngày trong d¿y hác s¿ kích thích đ°ÿc hąng thú, sá thích, nhu cầu căa ng°ßi hác và s¿ giúp HS chă đáng l*nh hái tri thąc mát cách vÿng chắc, bÃn vÿng.

Trong quá trình giÁng d¿y cũng nh° NC tài liệu và ch°¢ng trình VL phổ thông [3], [4], [5], chúng tôi nhÃn thấy các kiÁn thąc vÃ NĐLH có rất nhiÃu ¯DKT trong đßi sáng và thāc tÁ. Tuy nhiên, các nái dung kiÁn thąc này khá trÿu t°ÿng [6], [7], [8] và HS ln gặp khó khăn và sai lầm trong quá trình l*nh hái tri thąc. Cho nên, theo PPDH truyÃn tháng HS gặp nhiÃu khó khăn khi l*nh hái kiÁn thąc. Thāc tÁ á tr°ßng THPT, khi d¿y các kiÁn thąc này GV chỉ chă yÁu sā dāng ph°¢ng pháp đàm tho¿i, thut trình và hầu hÁt các k* năng mà GV muán rèn luyện cho HS là vÃn dāng kiÁn thąc để giÁi các bài tÃp trong sách giáo khoa. Nguyên nhân mát phần là do TBTN phần này á phổ thơng cịn h¿n chÁ, mát phần là GV ch°a có khÁ năng thiÁt kÁ, sā dāng TN đ¢n giÁn trong d¿y hác, đặc biệt là không sā dāng PPDH và hình thąc tổ chąc d¿y hác tích cāc (DHDA, tổ chąc ho¿t đáng ngo¿i khóa) khi d¿y kiÁn thąc liên quan đÁn ¯DKT cho nên không t¿o đ°ÿc sā hąng thú trong hác tÃp cũng nh° không phát triển NL GQVĐ căa HS.

ĐCN nói chung, Đáng c¢ Stirling và Tă l¿nh gia đình nói riêng là nhÿng ¯DKT hÁt sąc quan tráng căa NĐLH trong đßi sáng và sÁn xuất. Trên thÁ giãi đã có nhiÃu nhà khoa hác NC và chÁ t¿o các lo¿i Đáng c¢ Stirling và Tă l¿nh gia đình, tuy nhiên mơ hình thiÁt kÁ phąc t¿p, đắt tiÃn và nặng vÃ k* thuÃt nên chỉ phù hÿp vãi TN biểu diễn căa GV. Còn á n°ãc ta hiện nay, tuy có nhiÃu đÃ tài đÃ cÃp đÁn các lo¿i ĐCN nh°ng cũng rất nặng vÃ k* thuÃt, không phù hÿp khi sā dāng trong d¿y hác VL á tr°ßng phổ thơng. Cho nên việc thiÁt kÁ, chÁ t¿o các lo¿i Đáng c¢ Stirling, Tă l¿nh gia đình tÿ các dāng cā TN đ¢n giÁn, rẻ tiÃn và sā dāng trong d¿y hác VL phổ thông theo h°ãng bồi d°ỡng NL căa HS là hÁt sąc cần thiÁt.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

NC quá trình d¿y hác các ¯DKT thuác kiÁn thąc NĐLH nhằm bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS thāc sā hấp dÁn đái vãi chúng tơi, nó giúp cho tơi tích lũy, bổ

sung thêm vÃ kiÁn thąc và đồng thßi rèn luyện k* năng NC khoa hác cần thiÁt. H¢n nÿa, bÁn thân tơi đã NC và có đ°ÿc kÁt quÁ b°ãc đầu vÃ việc tổ chąc d¿y hác các

¯DKT căa NĐLH thông qua luÃn văn cao hác <Tổ chức hoạt động ngoại khóa về ch甃ऀ đề động c¡ Stirling trong dạy h漃⌀c v⌀t lk 10=.

Chính vì nhÿng lí do trên nên chúng tơi đã chán đÃ tài: <Bßi d°ÿng nng lÿc

giÁi quy¿t vÃn đÁ căa hác sinh trong d¿y hác dÿ án vÁ các ąng dāng k* thu¿t căa nhißt đßng lÿc hác - v¿t lí trung hác phá thơng= làm ln án NC căa mình.

2. Mëc đích nghiên cïu

- Bổ sung, hồn thiện tiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL theo tiÁn trình GQVĐ và đÃ xuất cấu trúc NL GQVĐ t°¢ng ąng căa HS khi NC DA vÃ ¯DKT căa VL.

- VÃn dāng tiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL và cấu trúc NL GQVĐ căa HS khi NCDA vÃ ¯DKT căa VL đã đÃ xuất, thiÁt kÁ tiÁn trình d¿y hác 02 DA <Tă l¿nh gia đình=, <Đáng c¢ Stirling= và rubric đánh giá NL GQVĐ căa HS khi NC 02 DA này nhằm bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS.

3. GiÁ thuyÁt nghiên cïu

NÁu tiÁn trình ho¿t đáng căa HS khi NC các ¯DKT căa NĐLH diễn ra theo tiÁn trình DHDA đã đÃ xuất thì có thể bồi d°ỡng đ°ÿc NL GQVĐ căa HS.

4. ĐÓi t°éng và ph¿m vi nghiên cïu

❖ Đối t°ợng nghiên cứu

- NL GQVĐ căa HS.

- TiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL. ❖ Phạm vi nghiên cứu

- Nái dung các ¯DKT căa các kiÁn thąc vÃ NĐLH trong ch°¢ng trình VL PT. - Cấu trúc NL GQVĐ căa HS trong NCDA vÃ ¯DKT căa VL nói chung và ¯DKT căa NĐLH nói riêng.

- TiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL nói chung và vÃ 02 ¯DKT căa NĐLH (Tă l¿nh gia đình, Đáng c¢ Stirling) nói riêng.

5. NhiÉm vë nghiên cïu

Để đ¿t đ°ÿc māc đích NC đã đÃ ra, đÃ tài có các nhiệm vā NC sau:

- NC c¢ sá lí ln vÃ việc bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS trong hác tÃp VL, vÃ DHDA và vÃ d¿y hác ¯DKT căa VL theo tiÁn trình GQVĐ. Đây là c¢ sá lí ln để

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

đÃ xuất tiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL theo tiÁn trình d¿y hác GQVĐ và cấu trúc NL GQVĐ căa HS trong NC DA vÃ ¯DKT căa VL.

- NC nái dung các kiÁn thąc vÃ NĐLH trong ch°¢ng trình VL lãp 10 (2006), trong ch°¢ng trình VL lãp 12 (2018) và các ¯DKT căa nhÿng kiÁn thąc này để xác đßnh các ¯DKT căa NĐLH đ°ÿc lāa chán làm chă đÃ căa các DA s¿ xây dāng.

- KhÁo sát thāc tÁ d¿y hác các kiÁn thąc vÃ NĐLH á mát sá lãp 10 á các tr°ßng THPT trên đßa bàn tỉnh Bình Đßnh nhằm phát hiện nhÿng khó khăn, sai lầm phổ biÁn căa HS khi hác nhÿng kiÁn thąc này, và việc tổ chąc DHDA vÃ ¯DKT căa VL nói chung và vÃ ¯DKT căa NĐLH nói riêng.

- ThiÁt kÁ tiÁn trình DHDA <Tă l¿nh gia đình= và DA <Đáng c¢ Stirling= (đ°ÿc chán làm các chă đÃ căa các DA) nhằm bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS.

- ThNSP các tiÁn trình d¿y hác 02 DA để s¢ bá đánh giá tính khÁ thi và hiệu quÁ căa chúng đái vãi việc bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS. Tÿ đó, bổ sung và hồn thiện các tiÁn trình d¿y hác 02 DA đã thiÁt kÁ.

6. Các ph°¢ng pháp nghiên cïu

Để thāc hiện đ°ÿc các nhiệm vā trên, nhÿng ph°¢ng pháp NC sau đã đ°ÿc sā dāng: - Ph°¢ng pháp NC lí thuyÁt: NC các tài liệu (sách báo, luÃn án, luÃn văn, &) liên quan đÁn đÃ tài để xây dāng c¢ sá lí ln căa đÃ tài.

- Ph°¢ng pháp điÃu tra khÁo sát thāc tÁ d¿y hác bằng phiÁu hßi, phßng vấn trāc tiÁp GV và HS, tham quan phịng TN á mát sá tr°ßng THPT.

- Ph°¢ng pháp NC trong phịng TN: thā nghiệm chÁ t¿o các mơ hình VC – CN căa Tă l¿nh gia đình, Đáng c¢ Stirling và tiÁn hành các TN vãi các mơ hình đã chÁ t¿o.

- Ph°¢ng pháp ThNSP: để đánh giá tính khÁ thi và hiệu quÁ căa các tiÁn trình d¿y hác 02 DA <Tă l¿nh gia đình= và <Đáng c¢ Stirling= đái vãi việc bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS.

- Ph°¢ng pháp tháng kê tốn hác: để xā lí các kÁt q thu đ°ÿc trong điÃu tra, khÁo sát thāc tÁ d¿y hác và trong ThNSP.

7. Đóng góp mái cía lu¿n án

- ĐÃ xuất tiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL theo 2 giai đo¿n: Tìm hiểu TBKT và chÁ t¿o, vÃn hành mơ hình VC – CN căa TBKT. TiÁn trình NC DA đã đ°ÿc bổ sung háp lí mát sá nái dung á tÿng giai đo¿n và làm rành m¿ch, tách b¿ch h¢n quá trình đÃ xuất giÁi pháp và quá trình thāc hiện giÁi pháp khi GQ các VĐ trong tiÁn trình NC DA.

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

- Trên c¢ sá tiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL đã đÃ xuất, xây dāng cấu trúc t°¢ng ąng NL GQVĐ căa HS khi NC DA vÃ ¯DKT căa VL.

- VÃn dāng tiÁn trình chung NC DA vÃ ¯DKT căa VL đã đÃ xuất và cấu trúc NL GQVĐ căa HS khi NC DA vÃ ¯DKT căa VL đã xây dāng, thiÁt kÁ tiÁn trình d¿y hác 02 DA <Tă l¿nh gia đình= và <Đáng c¢ Stirling= và rubric đánh giá NL GQVĐ căa HS khi NC tÿng DA.

TiÁn trình d¿y hác 02 DA đã đ°ÿc ThNSP b°ãc đầu cho thấy tính khÁ thi và hiệu quÁ căa chúng đái vãi việc bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS.

8. CÃu trúc cía lu¿n án

Ln án có 4 ch°¢ng, cā thể:

Ch°¢ng 1. Tổng quan các vấn đÃ nghiên cąu.

Ch°¢ng 2. C¢ sá lí luÃn và thāc tiễn căa d¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa vÃt lí nhằm bồi d°ỡng năng lāc giÁi quyÁt vấn đÃ căa hác sinh.

Ch°¢ng 3. ThiÁt kÁ tiÁn trình d¿y hác dā án vÃ ąng dāng k* thuÃt căa nhiệt đáng lāc hác nhằm bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS.

Ch°¢ng 4. Thāc nghiệm s° ph¿m.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

CH¯¡NG 1

1.1. Nghiên cïu vÃ d¿y hÏc dă án

❖ Thu⌀t ngữ <Dự án=

Khi NC vÃ tht ngÿ DA thì có nhiÃu nhóm tác giÁ đ°a ra các cách nhìn nhÃn khác nhau nh°: DA là mát đÃ án, mát dā thÁo hay mát kÁ ho¿ch cần đ°ÿc thāc hiện theo các māc tiêu đã xác đßnh [9]; DA là ho¿t đáng trÁi nghiệm bß chi phái bái các māc tiêu nh° đặt māc tiêu cho trÁi nghiệm, h°ãng dÁn quy trình căa trÁi nghiệm và t¿o đáng lāc m¿nh m¿ cho việc thāc hiện trÁi nghiệm [10]; DA là tổng hÿp căa nhÿng VĐ, và việc thāc hiện DA đ°ÿc tiÁn.hành trong mát khoÁng thßi gian có h¿n vãi.nhÿng nguồn lāc nhất đßnh (tài chính, nhân lāc, trang TB, sā hiểu biÁt...) để đ¿t đ°ÿc māc tiêu cā thể nhằm đáp ąng VĐ, giÁi quyÁt các nhu cầu mà các đái t°ÿng thā h°áng kì váng [11]. Nh° vÃy, có thể hiểu DA là tổng hÿp các ho¿t đáng trÁi nghiệm nhằm giÁi quyÁt các VĐ đặt ra và việc thāc hiện DA phÁi đ°ÿc tiÁn hành trong khoÁng thßi gian có h¿n, vãi nguồn lāc cā thể nhằm đáp ąng māc tiêu mà DA h°ãng tãi.

❖ Thu⌀t ngữ <Dạy h漃⌀c dự án=

ThuÃt ngÿ DHDA cịn đ°ÿc biÁt đÁn vãi mơ hình <Project-based learning= (PBL)

có ngh*a là <H漃⌀c t⌀p dựa trên DA= hay <H漃⌀c t⌀p tiếp c⌀n DA= vãi quan điểm là lấy HS làm trung tâm [12]. à Việt Nam, PBL đ°ÿc biÁt đÁn nhiÃu vãi tên gái là <DHDA=. Mặc dù vãi tên gái này, chÿ <Dạy= đặt á đầu nh°ng cách hiểu không phÁi là đặt VĐ d¿y làm tráng tâm, mà là lấy ng°ßi hác và việc hác làm tráng tâm. Do thói quen cũng nh° sā biÁt đÁn nhiÃu vÃ tên gái DHDA căa các nhà giáo dāc á Việt Nam nên trong luÃn án này, nhóm tác giÁ vÁn lấy tên gái căa PBL là <DHDA=.

Khi NC vÃ lßch sā xuất hiện và phát triển căa DHDA, có thể khẳng đßnh rằng nó khơng phÁi là mát cách tiÁp cÃn mãi. Khổng Tā và Aristotle là nhÿng ng°ßi ban đầu đÃ x°ãng hác bằng cách làm. Dāa trên quan điểm đó, Socrates đã mơ hình hóa cách hác thơng qua đặt câu hßi, hßi đáp và t° duy phÁn biện – điÃu này rất phù hÿp trong các lãp hác DA ngày nay [13].

DHDA đ°ÿc khái x°ãng đầu tiên t¿i Viện JJ Rousseau á Geneva vào năm 1912, nó dāa trên triÁt lí giÁng d¿y theo chă ngh*a tiÁn bá. Nhÿng ng°ßi theo chă ngh*a tiÁn bá tin rằng, trẻ em có thể hác tát nhất bằng cách trÁi nghiệm và các ho¿t đáng trong trÁi nghiệm có tính đÁn sā khác biệt căa cá nhân, phù hÿp vãi sá thích căa ng°ßi hác và John Dewey là ng°ßi tiên phong. Dewey khơng tán thành quan điểm truyÃn tháng

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

vÃ việc HS là ng°ßi tiÁp nhÃn kiÁn thąc mát cách thā đáng. Thay vào đó, ơng lÃp ln vÃ nhÿng trÁi nghiệm tích cāc chu¿n bß cho HS tiÁp tāc hác hßi vÃ mát thÁ giãi

năng đáng [14]. Nh° Dewey đã chỉ ra, <Giáo dục không phải là sự chuẩn bị cho cuộc sống; Giáo dục là chính cuộc sống= [15].

Bảng 1.1. Lịch sử phát triển c甃ऀa DA – DHDA.

(Nguồn: Korkmaz và Kalaycı [15])

Theo lßch sā phát triển căa DHDA, thuÃt ngÿ DA xuất hiện cùng vãi sā NC căa John Dewey và nó đ°ÿc đÃ cÃp nh° là mát ph°¢ng pháp giÁng d¿y trong NC căa Kilpatrick. Ông quan niệm rằng: <Quản lí DA là một cách giảng dạy dựa trên

việc sử dụng các DA=[10]. Theo dịng thßi gian, d°ãi sā Ánh h°áng căa Lí thuyÁt

hác tÃp và ThuyÁt kiÁn t¿o căa Piaget, Bruner và Vygotsky, quÁn lí DA chuyển thành ph°¢ng pháp tiÁp cÃn DA. DHDA lần đầu tiên đ°ÿc áp dāng t¿i Đ¿i hác McMaster vào cuái nhÿng năm 1960 và sau đó, đ°ÿc giãi thiệu t¿i các c¢ sá Bắc M* và Châu Âu trong nhÿng thÃp kỉ tiÁp theo nh° là mát ph°¢ng án để thiÁt kÁ ch°¢ng trình giÁng d¿y và ph°¢ng pháp s° ph¿m để giáo dāc các hác viên. T°¢ng tā, á Hoa Kì, DHDA đã đ°ÿc chấp nhÃn là ph°¢ng pháp giÁng d¿y tát nhất trong các l*nh vāc khác, ngoài giáo dāc nghÃ nghiệp và k* thuÃt [15].

Cho đÁn nay, có rất nhiÃu NC vÃ DHDA và các quan điểm vÃ DHDA cũng khác nhau. Có nhiÃu quan điểm cho rằng, DHDA là mát hình thąc d¿y hác hay mơ hình d¿y hác, bái khi thāc hiện DA thì nhiÃu PPDH khác nhau đ°ÿc sā dāng, tiêu biểu nh°: DHDA là mát hình thąc căa ho¿t đáng hác tÃp, nhấn m¿nh vai trị căa ng°ßi hác, trong đó ng°ßi hác xác đßnh chă đÃ làm việc, tháng nhất nái dung làm việc, tā lÃp kÁ ho¿ch và tiÁn hành công việc để dÁn đÁn mát sā kÁt thúc có ý ngh*a, có sÁn ph¿m có thể trình ra đ°ÿc [16]; DHDA là mát mơ hình tổ chąc hác tÃp xung quanh

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

các DA để thāc hiện giÁi quyÁt các nhiệm vā phąc t¿p, dāa trên các câu hßi hoặc VĐ mang tính thách thąc, liên quan đÁn ng°ßi hác trong các ho¿t đáng thiÁt kÁ, giÁi quyÁt VĐ, ra quyÁt đßnh hoặc điÃu tra nhằm t¿o điÃu kiện cho ng°ßi hác có c¢ hái làm việc tā chă trong thßi gian dài và đỉnh cao là các sÁn ph¿m hoặc bài thuyÁt trình thāc tÁ [17]; DHDA là mát mơ hình giÁng d¿y, trong đó HS phÁi đái mặt vãi các VĐ thāc tÁ và các VĐ mà há coi là quan trong, xác đßnh cách HS giÁi quyÁt các VĐ, tìm ra các giÁi pháp và có sā hÿp tác vãi nhau [18]; DHDA là mát hình thąc tổ chąc d¿y hác, trong đó d°ãi sā h°ãng dÁn căa GV, HS tā lāc giÁi quyÁt mát nhiệm vā hác tÃp mang tính phąc hÿp khơng chỉ vÃ mặt lí thut mà cịn vÃ thāc hành và t¿o ra sÁn ph¿m có thể công bá, giãi thiệu đ°ÿc [19]; DHDA là mát mô hình d¿y hác lấy ho¿t đáng hác căa HS làm trung tâm, qua đó HS s¿ hình thành kiÁn thąc và k* năng tÿ quá trình HS giÁi quyÁt mát bài tÃp tình.huáng gắn vãi thāc tiễn bằng nhÿng kiÁn thąc theo nái dung mơn hác, địi hßi HS phÁi NC và thể hiện kÁt quÁ hác tÃp căa mình thơng qua cÁ sÁn ph¿m lÁn ph°¢ng thąc thāc hiện [20].

Khi khơng phân biệt giÿa mơ hình và PPDH thì nhiÃu nhà khoa hác quan niệm, DHDA là ph°¢ng pháp DA, lúc này cần đ°ÿc hiểu theo ngh*a ráng, tąc là PPDH phąc hÿp, tiêu biểu nh°: DHDA là mát PPDH trong đó h°ãng tãi hành đáng căa ng°ßi hác, hành đáng phÁi có chă ý, có māc đích, có sā nhiệt tình và đ°ÿc diễn ra trong mơi tr°ßng xã hỏi [21]; DHDA l phÂng phỏp do GV hò tr và lấy HS làm trung tâm, trong đó HS hác bằng cách đặt câu hßi vÃ sá thích và sā tị mị căa mình [12]; DHDA là mát phÂng phỏp s phm nhm chun bò cho ngòi hỏc nhÿng kì váng mãi trong hác tÃp bằng cách xây dāng, phát triển và thāc hiện các DA phù hÿp vãi nhu cầu căa ng°ßi hác và cáng đồng. Thơng qua đó, rèn luyện k* năng t° duy phÁn biện, giÁi quyÁt VĐ, làm việc nhóm, k* năng đàm phán, đ¿t đ°ÿc sā đồng thuÃn, phái hÿp sā dāng CNg thơng tin và tā chßu trách nhiệm vÃ việc hác căa mình [22].

Nh° vÃy, dù quan điểm DHDA là mơ hình d¿y hác hay PPDH đi chăng nÿa thì bÁn chất căa DHDA vÁn khơng thay đổi – DA đóng vai trị nh° mát công cā để d¿y nhÿng kiÁn thąc và rèn luyện các k* năng quan tráng cho ng°ßi hác. Khi thāc hiện các DA, HS s¿ làm nhiÃu việc h¢n là ghi nhã thơng tin và há cần hác cách sā dāng các k* năng t° duy bÃc cao và cách làm việc theo nhóm để hồn thành DA [23]. Trong luÃn án này, chúng tôi quan niệm DHDA là mát PPDH vãi quan điểm lấy HS làm trung tâm và đặc biệt nhắm vào sā hiểu biÁt và giÁi quyÁt các VĐ trong thāc tÁ căa HS. Thông qua các DA hác tÃp s¿ t¿o điÃu kiện cho HS trá thành nhÿng ng°ßi chă đáng và tā lāc trong việc giÁi quyÁt các VĐ trong hác tÃp, NC [24]. Vãi sā nhấn

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

m¿nh vào sā tā đßnh h°ãng trong hác tÃp, t° duy phÁn biện và hÿp tác, DHDA t¿o ra mát mơi tr°ßng hác tÃp trong đó HS xác đßnh VĐ, đÃ xuất các giÁ thuyÁt, thu thÃp và phân tích dÿ liệu, đồng thßi đ°a ra nhÿng đánh giá hoặc phÁn biện cho các giÁi pháp [25]. Đồng thßi, DHDA đ°ÿc thiÁt kÁ vãi māc tiêu nhằm giúp HS [26]: (1) Xây dāng mát c¢ sá kiÁn thąc sâu ráng và linh ho¿t; (2) Phát triển các k* năng giÁi quyÁt VĐ hiệu quÁ; (3) Phát triển các k* năng hác tÃp tā đßnh h°ãng, hác tÃp suát đßi; (4) K* năng hÿp tác trong ho¿t đáng nhóm; (5) Có đáng c¢ hác tÃp thāc chất, tā hác.

❖ Những NC tiêu biểu về DHDA

Nhÿng NC đầu tiên vÃ DHDA phÁi kể đÁn nhà triÁt hác John Dewey khi ông NC vÃ hành vi hác tÃp căa trẻ em [27]. Ông lÃp luÃn rằng, trẻ em s¿ phát triển khÁ năng NC tài liệu nÁu há đ°ÿc tham gia vào các nhiệm vā và giÁi quyÁt các VĐ thāc tÁ, mơ phßng l¿i nhÿng gì mà các chuyên gia làm trong các tình huáng thāc tÁ. Dāa trên nhÿng NC căa Dewey các nhà khoa hác Bransford, Brown và Cock đã NC sâu sắc h¢n vÃ phong cách hác tÃp căa trẻ em dāa trên bán ý t°áng khoa hác cát lõi [28]: (1) xây dāng mơi tr°ßng hác tÃp tích cc; (2) hỏc tp ti chò; (3) tÂng tỏc xó hái; (4) công cā nhÃn thąc.

Krajcik và cáng sā NC vÃ các giai đo¿n khi thāc hiện DHDA, đã chỉ ra DHDA gồm năm giai đo¿n chính [29] [30]: (1) (Driving Questions) DA bắt đầu bằng câu hßi, mát VĐ cần giÁi quyÁt; (2) (Situated Inquiry) HS khám phá câu hßi bằng cách tham gia vào q trình hßi đáp xác thāc, có đßnh h°ãng giÁi quyÁt VĐ là nái dung tráng tâm căa kiÁn thąc mơn hác. Khi HS khám phá câu hßi, há đã hác và áp dāng nhÿng kiÁn thąc căa môn hác trong thāc tiễn. (3) (Collaborations) HS, GV và cáng đồng cùng tham gia vào các ho¿t đáng hÿp tác để tìm ra giÁi pháp cho VĐ cần giÁi quyÁt. ĐiÃu này có ngh*a là có sā tham gia căa chuyên gia và xã hái trong việc giúp đỡ HS giÁi quyÁt VĐ DA; (4) (Using Teachnology Tools to Support Learning) Trong quá trình tham gia DA, HS đ°ÿc sā hß trÿ tÿ CNg nhằm giúp HS thāc hiện các ho¿t đáng mà v°ÿt quá khÁ năng căa bÁn thân. (5) (Creation of Artifacts) KÁt quÁ cuái cùng căa DA là mát sÁn ph¿m hÿu hình. Đây là hiện vÃt đ°ÿc chia sẻ cơng khai, mà mái ng°ßi đÃu có thể xem và truy cÃp vÃ quá trình thāc hiện DA căa nhóm HS.

Ngồi ra, cịn có nhiÃu NC tiêu biểu khác liên quan đÁn các giai đo¿n căa DHDA đ°ÿc trình bày á bÁng 1.2.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Bảng 1.2. Các NC về các giai đoạn c甃ऀa DHDA

Korkmaz và Kaptan (2001)

- Giai đo¿n 1. Xác đßnh chă đÃ và tổ chąc nhóm: HS có thể tìm kiÁm chă đÃ và đÃ xuất câu hßi cho mát DA.

- Giai đo¿n 2. Phát triển kÁ ho¿ch DA: Các thành viên trong nhóm lÃp kÁ ho¿ch DA.

- Giai đo¿n 3. Thāc hiện DA: Các thành viên trong nhóm tổ chąc và phân tích thơng tin, dÿ liệu.

- Giai đo¿n 4. LÃp kÁ ho¿ch cho bài thuyÁt trình: Các thành viên xác đßnh nhÿng điểm chính trong bài thut trình căa há và qut đßnh cách trình bày vÃ nhÿng phát hiện căa há. - Giai đo¿n 5. ThuyÁt trình: Bài thuyÁt trình đ°ÿc trình bày trong lãp hác và các khu vāc khác đ°ÿc chỉ đßnh.

- Giai đo¿n 6. Đánh giá: HS chia sẻ phÁn hồi vÃ DA. GV và HS chia sẻ các DA vãi nhau.

Stix và Hrbek (2006)

- Giai đo¿n 1. GV xây dāng tình huáng DA và cung cấp cho HS các mÁu vÃt tÿ thāc tÁ cho các DA s¿ đ°ÿc tiÁn hành.

- Giai đo¿n 2. HS thiÁt kÁ DA.

- Giai đo¿n 3. HS tổ chąc các cuác thÁo luÃn vÃ thông tin đ°ÿc sā dāng trong thiÁt kÁ DA.

- Giai đo¿n 4. Các tiêu chí đánh giá cho các DA đ°ÿc thÁo luÃn bái GV và HS.

- Giai đo¿n 5. Các tài liệu cần thiÁt cho DA đ°ÿc thu thÃp bái các HS.

- Giai đo¿n 6. HS phát triển DA.

- Giai đo¿n 7. HS xây dāng bài thuyÁt trình. - Giai đo¿n 8. HS trình bày DA.

- Giai đo¿n 9. HS suy ngh* vÃ quá trình và đánh giá nó trên c¢ sá các tiêu chí đã đ°a ra á các b°ãc tr°ãc.

Papandreou (1994) - Giai đo¿n 1. Chu¿n bß: HS đ°ÿc thông báo vÃ chă đÃ và yêu cầu thÁo luÃn vÃ chă đÃ đó.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

- Giai đo¿n 2. LÃp kÁ ho¿ch: GV và HS cùng qut đßnh cách thąc thu thÃp và phân tích thông tin và phân công các công việc s¿ đ°ÿc tiÁn hành.

- Giai đo¿n 3. Nghiên cąu: HS thu thÃp thông tin bằng cách tham khÁo nhiÃu nguồn khác nhau theo cá nhân hoặc theo nhóm. - Giai đo¿n 4. KÁt luÃn: HS đ°a ra kÁt ln tÿ việc phân tích thơng tin thu thÃp đ°ÿc.

- Giai đo¿n 5. ThuyÁt trình: HS s¿ thuyÁt trình vÃ sÁn ph¿m cuái cùng căa DA.

- Giai đo¿n 6. Đánh giá: GV đ°a ra nhÃn xét vÃ bài làm căa HS.

BÁng trên chỉ ra rằng, có nhiÃu biÁn thể căa các giai đo¿n thāc hiện DA. Nguyên nhân vì DHDA đ°ÿc áp dāng trong các l*nh vāc khác nhau, các đái t°ÿng khác nhau, cho nên có sā khác biệt trong các giai đo¿n triển khai DA á các nhóm NC. Ngồi ra, khi bàn vÃ các giai đo¿n căa DHDA theo Stix và Hrbek, nái dung căa giai đo¿n 1 DHDA là ch°a háp lí (cung cấp cho HS các mÁu vÃt ngay á giai đo¿n 1). Công việc xác đßnh các mÁu vÃt cần sā dāng và việc tìm kiÁm chúng nên giao cho HS thāc hiện á giai đo¿n 2 (HS thiÁt kÁ DA).

Mặc dù các giai đo¿n thāc hiện DA khác nhau, nh°ng các DA đ°ÿc xây dāng trong hác tÃp phÁi có ý ngh*a. Mát DA hác tÃp có ý ngh*a thì nó phÁi đáp ąng đ°ÿc 2 tiêu chí: Mát là, ng°ßi hác phÁi cÁm nhÃn đ°ÿc DA có ý ngh*a thiÁt thāc vãi cá nhân, tąc là nái dung DA và các nhiệm vā thāc hiện DA đáp ąng nhu cầu hác tÃp căa ng°ßi hác; Hai là, DA phÁi đáp ąng đ°ÿc māc tiêu giáo dāc [31].

NC căa Thomas và cáng sā [17] tÃp trung vào việc xây dāng các DA hác tÃp á tr°ßng trung hác nhằm giúp HS chă đáng, sáng t¿o, đÃ xuất các giÁi pháp nhằm giÁi quyÁt các VĐ xã hái. NC này đã chỉ ra rằng, DHDA đã giúp cÁi thiện nhÿng k* năng mÃm cho ng°ßi hác nh° k* năng ho¿t đáng nhóm, k* năng giao tiÁp; Ngồi ra cịn giúp HS t° duy logic và phát triển khÁ năng giÁi quyÁt VĐ căa ng°ßi hác.

Tÿ nhÿng NC trên, chúng tơi thấy rằng, các tác giÁ đÃ cÃp tãi DHDA nói chung đ°ÿc áp dāng cho mái lo¿i đái t°ÿng (SV, HS phổ thông) và cho mái môn hác nên nái dung các giai đo¿n căa DHDA ch°a thể hiện rõ nét đặc thù căa các DA môn VL á tr°ßng phổ thơng, nhất là các DA vÃ ¯DKT căa VL.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

1.2. Nghiên cïu vÃ d¿y hÏc ïng dëng k* thu¿t cía v¿t lí

❖ Nghiên cứu về tiến trình dạy h漃⌀c ứng dụng kĩ thu⌀t c甃ऀa v⌀t lí

- Theo nhóm tác giÁ Nguyễn Đąc Thâm, Nguyễn Ngác H°ng, Ph¿m Xuân QuÁ [32], d¿y hác ¯DKT căa VL vÃ c¢ bÁn đ°ÿc thāc hiện theo mát trong hai con đ°ßng: Tìm hiểu bÁn thân TBKT, NTCT, ho¿t đáng.căa nó và i tói lm sỏng tò cÂ sỏ VL ca TBKT (con đ°ßng 1) hoặc dāa trên nhÿng kiÁn thąc, k* năng mà HS đã có, thiÁt kÁ, chÁ t¿o TBKT có mát chąc năng nào đó (đáp ąng đ°ÿc mát yêu cầu k* thuÃt xác đßnh), giÁi quyÁt mát nhiệm vā cā thể trong sÁn xuất và đßi sáng (con đ°ßng 2).

- TiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo tÿng con đ°ßng đ°ÿc diễn tÁ á s¢ đồ sau [32], [33], [34]:

Hình 1.1. S¡ đồ tiến trình NC ¯DKT c甃ऀa VL theo con đ°ờng 1.

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

- TiÁn trình NC ¯DKT căa VL mà các tác giÁ đã đÃ xuất và thāc thi trong DH VL vÁn cịn có nhÿng thiÁu sót, h¿n chÁ nhất đßnh và cần đ°ÿc bổ sung, hoàn thiện.

+ Trong thāc tÁ chÁ t¿o TBKT, mát TBKT có cùng chąc năng (nhiệm vā) có thể đ°ÿc chÁ t¿o dāa trên mát sá CNg CT khác nhau. CNg đ°ÿc đßnh ngh*a là kiÁn thąc có hệ tháng vÃ quy trình và k* thuÃt dùng để chÁ biÁn vÃt liệu và thông tin. Nó

Hình 1.2. S¡ đồ tiến trình NC ¯DKT c甃ऀa VL theo con đ°ờng 2.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

bao gm kin thc, thit bò, phÂng phỏp v cỏc h tháng dùng trong việc t¿o ra hàng hóa và cung cấp dßch vā (ăy ban KTXH châu á thái bình d°¢ng LHQ – ESCAP) [35]. Dāa trên các đßnh ngh*a vÃ ThiÁt kÁ [36], ChÁ t¿o [37], ThiÁt bß [38], K* thuÃt [36], CNg CT TBKT đ°ÿc hiểu là quá trình áp dāng các kiÁn thąc khoa hác và k* thuÃt để thiÁt kÁ, chÁ t¿o các thiÁt bß, máy móc hoặc linh kiện máy móc nhằm đáp ąng các nhu cầu căa cuác sáng và sÁn xuất căa con ng°ßi. Nhÿng biểu hiện căa CNg CT TBKT là: (1) Sā dāng các k* tht thiÁt kÁ và mơ phßng để phác thÁo mơ hình TBKT cần chÁ t¿o đáp ąng các chąc năng k* thuÃt; (2) Sā dāng các k* thuÃt chÁ t¿o, gia công để t¿o ra các linh kiện, máy móc, thiÁt bß đáp ąng mát chąc năng theo nhu cầu căa con ng°ßi; (3) Sā dāng trí tuệ nhân t¿o để tái °u hóa quy trình sÁn xuất và đÁm bÁo tính hiệu quÁ căa sÁn ph¿m.

Ąng vãi mßi CNgCT, TBKT s¿ có cấu t¿o khác nhau và NTHĐ có khi dāa trên các kiÁn thąc thuác các l*nh vāc khác nhau căa VL. Mßi CNgCT TBKT có nhÿng °u điểm, nh°ÿc điểm riêng và khÁ năng sā dāng (khi nào sā dāng CNg đó để chÁ t¿o TBKT) nhất đßnh. Ví dā: đái vãi Tă l¿nh gia đình thì hiện nay đ°ÿc chÁ t¿o dāa trên hai CNg là CNg làm l¿nh bằng ph°¢ng pháp hóa h¢i tác nhân và CNg làm l¿nh bằng hiệu ąng nhiệt điện (chip vi m¿ch điện tā peltier).

Vì vÃy, khi tìm hiểu TBKT thÃt, cần cho HS tìm hiểu các CNg đ°ÿc sā dāng trong chÁ t¿o TBKT (qua các tài liệu in, các thông tin vÃ TBKT trên m¿ng internet) tr°ãc khi tìm hiểu cấu t¿o và ho¿t đáng căa TBKT ąng vãi tÿng CNgCT đ°ÿc sā dāng. Ngồi ra, thơng qua đó, HS cũng thấy đ°ÿc rằng, cùng giÁi quyÁt mát VĐ (chÁ t¿o TBKT có mát chąc năng nào đó) nh°ng có thể có nhiÃu giÁi pháp khác nhau.

- Khi NC TBKT đ°ÿc sā dāng phổ biÁn trong đßi sáng, HS cũng cần tìm hiểu các yêu cầu trong sā dāng và bÁo d°ỡng thơng th°ßng TBKT để làm tăng hiệu q và tuổi thá căa TBKT. Nhß vÃy, tính thāc tiễn căa việc NC ¯DKT căa VL đ°ÿc nâng lên.

- Trong tiÁn trình NC ¯DKT căa VL, á giai đo¿n vÃn hành các mơ hình VC – CN căa TBKT, trong nhiÃu tr°ßng hÿp cần thāc hiện nhÿng TN đßnh tính và cÁ đßnh l°ÿng vãi mơ hình để làm sâu sắc h¢n c¢ sá VL căa TBKT. Tuy nhiên, công việc này ch°a đ°ÿc đÃ cÃp trong tiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo cÁ hai con đ°ßng.

- Đái vãi d¿y hác ¯DKT căa VL theo con đ°ßng 1 (bắt đầu tÿ việc tìm hiểu TBKT gác), cần làm rành m¿ch, tách b¿ch các ho¿t đáng đÃ xuất giÁi pháp và thāc hiện giÁi pháp trong giai đo¿n NC cấu t¿o, ho¿t đáng căa TBKT.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

❖ Nghiên cứu về dạy h漃⌀c ứng dụng kĩ thu⌀t c甃ऀa v⌀t lí

à Việt Nam đã có nhiÃu cơng trình NC vÃ d¿y hác ¯DKT căa VL á cÁ cấp THCS và THPT. Việc d¿y hác các ¯DKT này th°ßng đ°ÿc thāc hiện d°ãi d¿ng DHDA. Trong nhÿng năm gần đây có nhiÃu đÃ tài đã NC vÃ c¢ sá lý luÃn căa DHDA vÃ ¯DKT căa VL và vÃn dāng lý luÃn đó vào trong d¿y hác. Nổi bÃt nh°: Trần Văn Thành [39] NC vÃ tiÁn trình DHDA các ¯DKT căa vÃt lý gồm 7 pha và vÃn dāng tiÁn trình đó vào việc tổ chąc d¿y hác mát sá kiÁn thąc Điện tÿ hác – VÃt lý 9 theo đßnh h°ãng phát triển NL nhÃn thąc, t° duy phê phán, t° duy sáng t¿o, NL hành đáng căa HS; Cao Thò Sụng HÂng [40] NC v tin trỡnh DHDA phù hÿp vãi tiÁn trình d¿y hác GQVĐ trong d¿y hác kiÁn thąc vÃt lý và vÃn dāng tiÁn trình đó vào việc tổ chąc d¿y hác mát sá kiÁn thąc Điện hác - VÃt lý 9 nhằm phát huy tính tích cāc, năng đáng, sáng t¿o và hÿp tác căa HS trong DHDA môn VÃt lý cấp THCS; Nguyễn Thanh Nga [41] NC vÃ tiÁn trình DHDA cho các sinh viên đ¿i hác chuyên ngành kỹ tht và vÃn dāng tiÁn trình đó trong DHDA mát sá kiÁn thąc vÃt lý đ¿i c°¢ng phần <CÂ hỏc cht im=, <in tròng v vt dn=, <Tÿ tr°ßng và cÁm ąng điện tÿ=. NC khẳng đßnh DHDA khơng nhÿng vÃn dāng trong d¿y hác á cấp mầm non, tiểu hác, THCS, THPT mà còn có thể đ°ÿc vÃn dāng vào d¿y á cấp đ¿i hác. Qua đó, hình thành cho sinh viên NL nghÃ nghiệp, rèn luyện sinh viên liên hệ kiÁn thąc vãi thāc tiễn, phát huy tính tích cāc, chă đáng, sáng t¿o căa ng°ßi hác; Lê Khoa [42] NC đã vÃn dāng lí luÃn DHDA để xây dāng hệ tháng các chă đÃ DA vÃ sÁn xuất và sā dāng điện năng nhằm phát triển NL vÃn dāng kiÁn thąc NL GQVĐ, góp phần nâng cao chất l°ÿng giáo dāc k* thuÃt tổng hÿp cho HS.

Tÿ nhÿng NC vÃ d¿y hác ¯DKT căa VL đ°ÿc thāc hiện d°ãi d¿ng DA, thì có nhiÃu biÁn thể căa các giai đo¿n thāc hiện DA khác nhau, vì đ°ÿc sā dāng để tổ chąc cho các DA á các nái dung d¿y hác khác nhau. Tuy nhiên tiÁn trình căa các NC trên khơng đÃ cÃp đÁn CNg đ°ÿc sā dāng để chÁ t¿o TBKT trong thāc tÁ, ch°a đÃ cÃp đÁn việc sā dāng và bÁo d°ỡng thơng th°ßng đái vãi nhÿng TBKT phổ biÁn trong đßi sáng, sÁn xuất và các giai đo¿n d¿y hác theo các con đ°ßng d¿y hác ¯DKT căa VL ch°a rõ ràng và tách b¿ch giÿa việc đÃ xuất giÁi pháp và thāc hiện các giÁi pháp đã đÃ xuất, ch°a có sā rõ ràng vÃ các nhiệm vā NC vÃ TBKT và vÃ nhiệm vā chÁ t¿o TBKT, điÃu này làm h¿n chÁ trong việc bồi d°ỡng các hành vi trong cấu trúc NL GQVĐ căa HS.

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

1.3. Nghiờn cùu v bếi dỗng nng lc gii quyÁt vÃn đÃ

NL GQVĐ là mát trong nhÿng NL quan tráng căa con ng°ßi mà nhiÃu nÃn giáo dāc tiên tiÁn trên thÁ giãi đang h°ãng tãi. Vì tầm quan tráng này mà NL GQVĐ luôn đ°ÿc cÃp nhÃt, bổ sung trong đánh giá căa Pisa [43], [44], [45].

NL GQVĐ căa ng°ßi hác đ°ÿc quan tâm tÿ thßi cổ đ¿i, khi mà các nhà s° ph¿m lßi l¿c nh° Khổng Tā, Aristotle đã đÃ cÃp đÁn khÁ năng suy luÃn và GQVĐ căa ng°ßi hác [13]. Trong NC căa mình, John Dewey đã khẳng đßnh q trình d¿y và hác căa GV đái vãi HS cần chú tráng phát triển k* năng GQVĐ thay vì tÃp trung vào việc hác thc lịng kiÁn thąc [46].

Ng°ßi hác có NL GQVĐ khi há đ°ÿc đặt vào trong tình hng hác tÃp có VĐ, và tham gia vào quá trình GQVĐ trong các ho¿t đáng hác. VĐ xuất hiện á đây là VĐ hác tÃp có các đặc điểm: (1) VĐ đặt ra phÁi t°¢ng đái hấp dÁn, có tính tā nhiên, gần gũi vãi đßi sáng thāc tÁ căa ng°ßi hác – tąc là VĐ có khÁ năng kích thích hąng thú và tính tích cāc căa ng°ßi hác trong quá trình tham gia giÁi quyÁt VĐ; (2) VĐ phÁi hàm chąa khó khăn và thách thąc cần giÁi qut – chính khó khăn, thách thąc sẻ là điểm xuất phát để đặt ra các câu hßi cho VĐ và nêu lên các giÁ thuyÁt ; (3) VĐ cịn hàm chąa trong nó tính đáng c¢ – đó là chuyển tiÁp mát cách tā nhiên tÿ giÁ thuyÁt này sang giÁ thuyÁt khác, hay tÿ giai đo¿n này sang giai đo¿n khác để đi đÁn kÁt quÁ giÁi quyÁt đ°ÿc VĐ [47]. VĐ hác tÃp phÁi chąa đāng mâu thuÁn vÃ nhÃn thąc – đó là mâu thn giÿa trình đá kiÁn thąc và k* năng hiện t¿i đã có vãi yêu cầu tiÁp thu kiÁn thąc mãi và k* năng mãi, chính mâu thuÁn vÃ nhÃn thąc s¿ thúc đ¿y q trình t° duy và kích thích q trình GQVĐ á HS [48]. GQVĐ là q trình xā lí nhÃn thąc nhằm đ¿t đ°ÿc mát māc

Hình 1.3. C⌀p nh⌀t, bổ sung NL GQVĐ trong đánh giá Pisa.

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

tiêu khi khơng có ph°¢ng pháp giÁi quyÁt nào rõ ràng đái vãi ng°ßi GQVĐ [49], là quá trình cần thiÁt để khắc phāc sā khác biệt giÿa tình huáng mong muán và tình huáng hiện t¿i trong mát tình hng bß Ánh h°áng bái các biÁn đã gặp hoặc ch°a tÿng gặp tr°ãc đây [50]. Theo R. E. Mayer, GQVĐ có bán đặc điểm chính [51]: (1) GQVĐ là xā lí nhÃn thąc, ngh*a là nó xÁy ra bên trong hệ tháng nhÃn thąc căa ng°ßi hác, và chỉ đ°ÿc bác lá thông qua hành vi căa ho¿t đáng GQVĐ; (2) GQVĐ là mát q trình, ngh*a là nó liên quan đÁn việc biểu diễn và vÃn dāng kiÁn thąc trong hệ tháng nhÃn thąc căa ng°ßi hác; (3) GQVĐ đ°ÿc đßnh h°ãng, tąc là q trình xā lí nhÃn thąc căa ng°ßi hác đ°ÿc h°ãng dÁn phù hÿp vãi māc tiêu đã đặt ra; (4) GQVĐ mang tính cá nhân, ngh*a là kiÁn thąc và k* năng căa ng°ßi hác đ°ÿc chia nhß nhằm giúp xác đßnh mąc đá khó hay dễ các trá ng¿i khi thāc hiện các giÁi pháp GQVĐ.

Quá trình GQVĐ là việc tổ chąc các quá trình nhÃn thąc và hành vi hiệu quÁ h°ãng tãi mát māc tiêu cā thể, có liên quan chặt ch¿ đÁn tính sáng t¿o [52]. Để GQVĐ thì ng°ßi hác phÁi xây dāng kiÁn thąc để khắc phāc khó khăn và có thể sā dāng mát sá chiÁn l°ÿc để lo¿i bß các tình hng gây nhiễu, khơng mong mn [53]. Quá trình GQVĐ đ°ÿc chia thành bán giai đo¿n [54]: (1) Cá nhân nhÃn diện VĐ, ngh*a là xây dāng mát không gian VĐ diễn tÁ tr¿ng thái ban đầu, tr¿ng thái māc tiêu và nhÿng tr¿ng thái đßnh h°ãng phù hÿp nhằm giúp ng°ßi hác nhÃn diện VĐ; (2) LÃp kÁ ho¿ch/ Giám sát, trong đó lÃp kÁ ho¿ch liên quan đÁn việc đ°a ra giÁi pháp GQVĐ, còn giám sát liên quan đÁn việc đánh giá tính đúng đắn và hiệu quÁ căa giÁi pháp; (3) Thāc hiện, ngh*a là ng°ßi hác thāc hiện các ho¿t đáng GQVĐ theo kÁ ho¿ch và giÁi pháp đã đÃ ra; (4) ĐiÃu chỉnh, ngh*a là đánh giá, sāa đổi, bổ sung các giÁi pháp phù hÿp và duy trì các ho¿t đáng nhÃn thąc nhằm đ¿t đ°ÿc māc tiêu. Tùy vào giai đo¿n và đái t°ÿng mà q trình GQVĐ có các b°ãc đ°ÿc thể hiện á bÁng 1.3.

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Trong ch°¢ng trình giáo dāc phổ thơng tổng thể 2018 [59], NL GQVĐ và sáng t¿o đ°ÿc quy đßnh là mát trong nhÿng NL chung cần bồi d°ỡng và phát triển cho HS. Quá trình bồi d°ỡng này đ°ÿc thāc hiện á các môn hác, các cấp hác vãi các mąc đá và yêu cầu cần đ¿t khác nhau. NhiÃu NC gần đây á Việt Nam cũng tÃp trung vào bồi d°ỡng NL GQVĐ tiêu biểu nh° [60], [61], [34], việc bồi d°ỡng đ°ÿc thāc hiện á các hình thąc tổ chąc d¿y hác khác nhau nh° d¿y hác nái khóa (ngay trên lãp hác), ngo¿i khóa (bên ngồi lãp hác) vãi các ph°¢ng pháp tích cāc nh° ph°¢ng pháp Lamap, d¿y hác GQVĐ, d¿y hác ¯DKT căa VL & và b°ãc đầu đ¿t đ°ÿc nhÿng kÁt quÁ tích cāc

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

trong việc bồi d°ỡng NL GQVĐ căa HS. Tuy nhiên, vãi sā bổ sung cần thiÁt nhÿng nái dung nh° đã trình bày á māc 1.2, cấu trúc NL GQVĐ căa HS khi NC DA vÃ ¯DKT căa VL cần đ°ÿc bổ sung và hoàn thiện để đánh giá đ°ÿc đầy đă các chỉ sá hành vi trong tÿng thành tá căa NL GQVĐ.

1.4. Các vÃn đÃ cÅn tiÁp tëc nghiên cïu

- Trong NC DA vÃ ¯DKT căa VL, cần bổ sung việc tìm hiểu vÃ CNgCT TBKT, các yêu cầu trong sā dāng và bÁo d°ỡng thơng th°ßng TBKT, sā thāc hiện các TN cần thiÁt trong giai đo¿n thiÁt kÁ, chÁ t¿o, vÃn hành mơ hình VC – CN căa TBKT. VĐ đặt ra là: Cần bổ sung nhÿng nái dung trên vào tiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL nh° thÁ nào để bồi d°ỡng đ°ÿc NL GQVĐ căa HS?

- Việc làm rõ ràng, rành m¿ch các ho¿t đáng đÃ xuất giÁi pháp và thāc hiện giÁi pháp trong giai đo¿n tìm hiểu TBKT gác cần đ°ÿc thāc hiện nh° thÁ nào để có tác dāng bồi d°ỡng các thành tá NL GQVĐ căa HS?

- T°¢ng ąng vãi sā bổ sung các nái dung trên, hoàn thiện tiÁn trình DHDA vÃ ¯DKT căa VL, cấu trúc NL GQVĐ căa HS khi NC DA cần đ°ÿc bổ sung, hoàn thiện nh° thÁ nào?

- VÃn dāng tiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL và cấu trúc NL GQVĐ căa HS khi NC DA đã đ°ÿc bổ sung và hồn thiện vào q trình tổ chąc d¿y hác 2 DA <Tă l¿nh gia đình= và <Đáng c¢ Stirling= nh° thÁ nào để bồi d°ỡng đ°ÿc NL GQVĐ căa HS?

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

CH¯¡NG 2 C¡ Sä LÍ LUắN V THC TIặN CỡA DắY HẻC D N

V ợNG DờNG K) THUắT CìA V¾T LÍ

2.1. D¿y hÏc dă án 2.1.1. Khái niÉm DHDA

Dāa trên các NC vÃ DHDA và dāa trên nhÿng quan niệm vÃ DHDA căa [16], [17], [19], [20], & chúng tôi đ°a ra khái niệm vÃ DHDA nh° sau:

DHDA là PPDH, trong đó d°ãi sā tổ chąc, đßnh h°ãng căa GV, ng°ßi hác s¿

l*nh hái kiÁn thąc và phát triển NL căa bÁn thân thông qua việc tā chă thāc hiện giÁi quyÁt mát nhiệm vā phąc hÿp, có sā kÁt hÿp giÿa lí thuyÁt và thāc hành, tā lÃp

kÁ ho¿ch, thāc hiện nhằm t¿o ra các sÁn ph¿m cā thể và giãi thiệu chúng.

2.1.2. BÁn chÃt cía DHDA

DHDA là d¿y hác vÃ sā trÁi nghiệm tích cāc nhằm chu¿n bß cho HS tiÁp tāc hác hßi vÃ mát thÁ giãi năng đáng [62]. Qua đó, giúp HS hình thành khÁ năng t° duy trÿu t°ÿng cho đÁn thāc thi và kiểm soát nhiệm vā, dùng t° duy phê phán để khám phá các VĐ phąc t¿p; Thúc đ¿y sā hiểu biÁt, khám phá kiÁn thąc thÃt. Trong DHDA, ng°ßi hác đ°ÿc khám phá, đánh giá, giÁi thích và tổng hÿp thơng tin theo nhÿng cách có ý ngh*a và điÃu này là minh chąng rõ ràng nhất cho việc hác và phÁn ánh sā hiểu biÁt thāc sā [11].

Trong DHDA thì các DA đ°ÿc xây dāng tÿ các VĐ thāc tiễn, v°ÿt qua khßi các giÁi pháp mà ng°ßi hác đã biÁt tr°ãc đó, địi hßi ng°ßi hác phÁi có sā nß lāc bÃn bỉ tÿ việc phân tích māc tiêu, đÁn hình thành ý t°áng DA để giÁi quyÁt VĐ. Mát DA có thể chąa đāng nhiÃu VĐ và ng°ÿc l¿i mát VĐ có thể xây dāng thành nhiÃu DA. Mát DA có thßi gian bắt đầu và kÁt thúc rõ ràng, còn VĐ tuy có thể đ°ÿc tiên đốn tr°ãc, đ°ÿc khái quát sau khi đã xÁy ra, nh°ng khó có thể nói là hồn tồn chấm dąt [11].

Hình 2.1. Tiếp c⌀n các vấn đề trong DA h漃⌀c t⌀p. Nguồn: Hoàng Anh Đức

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Đầu vào căa DA hác tÃp là nhÿng chă đÃ gắn liÃn vãi thāc tiễn đ°ÿc xây dāng thành các bái cÁnh chąa đāng tình hng VĐ theo māc đích s° ph¿m đặt ra. HS s¿ trÁi nghiệm đóng vai nh° ng°ßi giÁi quyÁt VĐ, ng°ßi ra quyÁt đßnh, điÃu tra viên hay ng°ßi viÁt báo cáo để thāc hiện giÁi quyÁt các VĐ do DA đặt ra. KÁt quÁ đầu ra căa DA không nhÿng là sÁn ph¿m, ph°¢ng thąc thāc hiện mà cịn là NL, kiÁn thąc và thái đá cần đ°ÿc hình thành và phát triển á HS.

2.1.3. C¢ så triÁt hÏc và tâm lí hÏc cía DHDA 2.1.3.1. C¢ så triÁt hÏc cía DHDA

C¢ sá triÁt hác căa các PPDH nói chung và DHDA nói riêng là lí ln nhÃn thąc căa chă ngh*a duy vÃt biện chąng vãi bán nguyên tắc c¢ bÁn [63]: (1) ThÁ giãi vÃt chất tồn t¿i khách quan, đác lÃp vãi ý thąc căa con ng°ßi; (2) Con ng°ßi có khÁ năng nhÃn thąc đ°ÿc thÁ giãi khách quan, coi nhÃn thąc là sā phÁn ánh thÁ giãi khách quan vào trong bá óc căa con ng°ßi, là ho¿t đáng tìm hiểu khách thể căa chă thể; (3) Khẳng đßnh sā phÁn ánh đó là mát q trình biện chąng, tích cāc, tā giác và sáng t¿o. Quá trình phÁn ánh đó diễn ra theo trình tā tÿ ch°a biÁt đÁn biÁt, tÿ biÁt ít đÁn nhiÃu, tÿ ch°a sâu sắc, ch°a toàn diện đÁn sâu sắc và toàn diện h¢n,...; (4) Thāc tiễn là c¢ sá chă yÁu và trāc tiÁp nhất căa nhÃn thąc, là đáng lāc, māc đích căa nhÃn thąc và là tiêu chu¿n để kiểm tra chân lý.

Theo lí luÃn nhÃn thąc căa chă ngh*a duy vÃt biện chąng thì con ng°ßi có thể nhÃn thąc đ°ÿc thÁ giãi khách quan thông qua các ho¿t đáng nhÃn thąc, giÁi quyÁt các mâu thuÁn vÃ nhÃn thąc xuất phát tÿ thÁ giãi vÃt chất và thāc tiễn, đây là đáng lāc cho sā phát triển. Vì vÃy, trong q trình d¿y hác, ng°ßi hác s¿ l*nh hái tri thąc

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

và phát triển NL thông qua các ho¿t đáng giÁi quyÁt các mâu thuÁn nhÃn thąc xuất phát tÿ các bái cÁnh, tình huáng có trong thāc tiễn.

Nhà triÁt hác John Dewey ó khòi xóng ra PhÂng phỏp DHDA nh l mỏt PPDH tích cāc. Vãi hác thuyÁt <learning by doing and experiencing= (hác thông qua hành đáng và trÁi nghiệm), Dewey chă tr°¢ng hác tÃp là trÁi nghiệm các VĐ thāc tiễn tÿ thÁ giãi năng đáng, chą không phÁi là sā tiÁp nhÃn kiÁn thąc mát cách thā

đáng; Và ông chỉ ra <Giáo dục không phải là sự chuẩn bị cho cuộc sống; Giáo dục là chính cuộc sống= [15].

Nh° vÃy, c¢ sá triÁt hác căa DHDA là: (1) Hác thông qua trÁi nghiệm các VĐ nhÃn thąc xuất phát tÿ thāc tiễn là đáng lāc cho sā phát triển; (2) Quá trình nhÃn thąc là sā tháng nhất giÿa t° duy và hành đáng, giÿa lí thuyÁt vãi thāc hành; (3) Quá trình nhÃn thąc diễn ra tÿ ch°a biÁt đÁn biÁt, tÿ biÁt ít đÁn nhiÃu, tÿ ch°a sâu sắc, ch°a toàn diện đÁn sâu sắc và toàn diện h¢n.

2.1.3.2. C¢ så tâm lí hÏc cía DHDA

❖ Lý thuyÁt phát triÅn nh¿n thïc cía J. Piaget

J. Piaget cho rằng, sā phát triển nhÃn thąc căa trẻ em không chỉ là sā tiÁp thu, l*nh hái tri thąc mà cịn hình thành nhÿng biểu t°ÿng vÃ thÁ giãi xung quanh, và sā thích nghi vãi mơi tr°ßng sáng. Đó là kÁt q căa sā phát triển tā nhiên và việc hác tÃp kinh nghiệm xã hái. Sā phát triển nhÃn thąc căa trẻ em phát triển dần theo tÿng giai đo¿n t°¢ng ąng vãi các giai đo¿n phát triển căa trí tuệ, điÃu này phÁn ánh sā tinh vi trong suy ngh* căa trẻ em và Piaget xác đßnh bán giai đo¿n [64]: (1) Giai đo¿n tÿ s¢ sinh đÁn khoÁng 2 tuổi (Giai đo¿n nh¿y cÁm), á giai đo¿n này trẻ nhÃn biÁt thÁ giãi chă yÁu thông qua các giác quan và vÃn đáng c¢ thể; (2) Giai đo¿n tÿ hai tuổi đÁn bÁy tuổi (Giai đo¿n tiÃn vÃn đáng), giai đo¿n này đ°ÿc đặc tr°ng bái sā phát triển căa ngôn ngÿ và sā xuất hiện căa trị ch¢i biểu t°ÿng; (3) Giai đo¿n tÿ 7 tuổi đÁn xấp xỉ 11 tuổi (Giai đo¿n ho¿t đáng cā thể), á giai đo¿n này t° duy logic đã xuất hiện, nh°ng trẻ vÁn gặp khó khăn vãi t° duy lý thuyÁt và trÿu t°ÿng; (4) Giai đo¿n tÿ 12 tuổi và đÁn tuổi tr°áng thành (Giai đo¿n ho¿t đáng chính thąc) á giai đo¿n này trẻ trá nên thành th¿o h¢n nhiÃu trong suy ngh* trÿu t°ÿng và suy luÃn.

Theo J. Piaget sā phát triển nhÃn thąc căa trẻ em là mát tiÁn trình thích nghi vãi thÁ giãi thơng qua quá trình đi tÿ sā cân bằng đÁn sā mất cân bằng do xuất hiện tình huáng mãi, VĐ mãi gây mâu thuÁn nhÃn thąc, rồi tìm l¿i sā cân bằng á mąc đá nhÃn thąc cao h¢n theo hình xoắn ác thơng qua sā thích nghi do đồng hóa và điÃu ąng.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Đồng hóa: là trẻ s¿ vÃn dāng nhÿng kiÁn thąc, mơ hình cũ đã biÁt để nhÃn diện,

phân lo¿i và giÁi quyÁt các VĐ hay tình huáng mãi đặt ra. Trong d¿y hác, đó là q trình ng°ßi hác tiÁp nhÃn các thông tin, VĐ hác tÃp, và sā dāng nhÿng kiÁn thąc, k* năng sẵn có để xā lí các thơng tin, VĐ nhằm đ¿t māc tiêu nhÃn thąc [61], [64].

Điều ứng: xÁy ra khi nhÿng kiÁn thąc, mơ hình cũ đã biÁt, hiện có khơng thể

giÁi qut đ°ÿc các VĐ hay tình hng mãi đặt ra, yêu cầu cần phÁi thay đổi, hoặc chỉnh sāa bổ sung. Trong d¿y hác, điÃu ąng xÁy ra khi ng°ßi hác vÃn dāng nhÿng kiÁn thąc, k* năng hiện có, quen thuác để giÁi quyÁt các VĐ hác tÃp nh°ng không thành công. Lúc đó, ng°ßi hác cần điÃu chỉnh, thay đổi bổ sung các kiÁn thąc, k* năng, đ°a ra các giÁi pháp mãi để có thể giÁi quyÁt các VĐ mãi đặt ra. KÁt quÁ là kiÁn thąc mãi, k* năng mãi, giÁi pháp mãi đ°ÿc hình thành và bổ sung vào hệ tháng kiÁn thąc căa ng°ßi hác [61], [64].

Trong DHDA, chính nhÿng tình huáng chąa đāng VĐ thāc tiễn s¿ làm cho ng°ßi hác tÿ tr¿ng thái cân bằng chuyển sang mất cân bằng. Ng°ßi hác phÁi vÃn dāng tất cÁ nhÿng kiÁn thąc, NL, kinh nghiệm sẵn có để GQVĐ do tình hng đặt ra (đồng hóa). Ng°ßi hác s¿ đóng vai tích cāc, đ°a ra các giÁi pháp, mơ hình mãi nhằm thāc hiện các nhiệm vā GQVĐ do DA đÃ ra, và cā thể hóa là sÁn ph¿m căa DA (điÃu ąng). Chính quá trình thāc hiện DA, ng°ßi hác s¿ thích nghi vãi hồn cÁnh, tình hng căa VĐ, qua đó s¿ hình thành nên kiÁn thąc mãi, phát triển NL và đ¿t tãi tr¿ng thái cân bằng mãi á mąc nhn thc cao hÂn.

TRắNG THI CN BNG

TRắNG THI MT CÂN BÂNG

Tình hng mái, vÃn đÃ mái

ĐÕng hóa, ĐiÃu ïngSă thích nghi

Hình 2.3. Lí thuyết cân bằng c甃ऀa J. Piaget

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

❖ Lý thuyÁt vùng phát triÅn gÅn cía Lev Vygotsky (1978)

Trong sā phát triển căa tâm lí hác hiện đ¿i, có lí thut <Vùng phát triển gần= do Vygotsky đÃ xuất. Ông cho rằng, mßi trẻ em đÃu có hai vùng phát triển: (1) Vùng phát triển hiện t¿i – vùng mà á đó các chąc năng tâm lí đã chín muồi, và trẻ có thể giÁi quyÁt các nhiệm vā mà khơng cần sā trÿ giúp tÿ bên ngồi; (2) Vùng phát triển gần - vùng mà á đó các chąc năng tâm lí đang tr°áng thành, và trẻ chỉ hồn thành nhiệm vā khi có sā trÿ giúp hoặc hÿp tác vãi ng°ßi có hiểu biÁt cao h¢n. Hai vùng thể hiện mąc đá phát triển khác nhau nh°ng luôn vÃn đáng và phát triển cùng nhau, ng°ßi hác phÁi ln nß lāc trao dồi kiÁn thąc, kinh nghiệm, k* năng để biÁn vùng phát triển gần thành vùng phát triển hiện t¿i và để xuất hiện vùng phát triển gần tiÁp theo nh° là mát hình xoắn ác căa sā phát triển vÃ nhÃn thąc. Do đó, giÁng d¿y tát là phÁi đi tr°ãc sā phát triển, tąc là trẻ em s¿ phát triển trí tuệ, biÁt cách t° duy và hình thành hành vi thơng qua q trình ho¿t đáng GQVĐ trong vùng phát triển gần căa bÁn thân [65].

Nh° vÃy, theo lí thuyÁt căa Vygotsky, trong giáo dāc khi ng°ßi thầy tác đáng, đßnh h°ãng lên vùng phát triển hiện t¿i căa ng°ßi hác (d¿y hác nhÿng kiÁn thąc HS đã biÁt, rèn luyện nhÿng k* năng HS đã có), hay lên trên vùng phát triển gần (d¿y nhÿng kiÁn thąc quá tầm ląa tuổi HS, đ°a ra nhÿng VĐ quá sąc HS, rèn luyện nhÿng k* năng quá mąc đá nhÃn thąc và phát triển căa ng°ßi hác) thì việc hác s¿ khơng có ý ngh*a. Việc d¿y và hác thāc sā có ý ngh*a và t¿o điÃu kiện phát triển nhÃn thąc, NL ng°ßi hác khi sā tác đáng, đßnh h°ãng căa ng°ßi thầy lên đúng vùng phát triển gần

(Khơng thể hồn thành nhiệm vā dù có sā hß trÿ)

(Có thể hồn thành nhiệm vā khi có sā hß trÿ)

(Nhÿng nhiệm vā có thể hồn thành khơng cần hß trÿ)

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

- ĐÃ xuất chă đÃ DA thơng qua tình huáng chąa đāng VĐ nhÃn thąc gắn liÃn vãi thāc tiễn (hoặc mát nhiệm vā thāc tiễn cần giÁi quyÁt);

- Đ°a ra các tiêu chí cho DA.

- LÃp kÁ ho¿ch chi tiÁt cho DA vÃ cách thu thÃp và phân tích thơng tin, dā kiÁn các cơng việc cần làm, ph°¢ng pháp thāc hiện, thßi gian thāc hiện, phân công nhiệm vā, dā kiÁn các vÃt t° cần thiÁt hß trÿ cho DA.

THĂC HIÈN DĂ ÁN

- Thu thÃp các thông tin liên quan tãi DA; - Phân tích và tổng hÿp thông tin, thāc hiện các ho¿t đáng thāc hành để xây dāng sÁn ph¿m;

- Xây dāng bài thuyÁt trình liên quan đÁn nái dung chă đÃ DA.

- Trình bày kÁt quÁ sÁn ph¿m DA; - Đánh giá quá trình thāc hiện DA; - Má ráng vấn đÃ cần đ°ÿc nghiên cąu tiÁp theo.

căa ng°ßi hác (d¿y hác các kiÁn thąc phù hÿp, rèn luyện các k* năng vãi các mąc đá phù hÿp vãi đái t°ÿng HS), khi đó ng°ßi hác mãi có b°ãc nhÁy vát trong nhÃn thąc. Do vÃy, thách thąc căa các nhà giáo dāc là phÁi xác đßnh đ°ÿc các k* năng sắp hình thành cho HS và đßnh h°ãng, hß trÿ cần thiÁt vào đúng thßi điểm, đúng mąc đá.

Trong DHDA, việc lāa chán các chă đÃ, các tình hng có VĐ gắn liÃn vãi thāc tiễn phù hÿp vãi trình đá nhÃn thąc căa ng°ßi hác là điÃu mà ng°ßi GV cần phÁi chú ý. Đặc biệt là cách xây dāng các nhiệm vā cho các DA vãi nhiÃu mąc đá khác nhau, đáp ąng trình đá nhÃn thąc căa tÿng HS khác nhau, và cách chán đúng thßi điểm để đßnh h°ãng ho¿t đáng nhÃn thąc căa ng°ßi hác, là hÁt sąc quan tráng vì nh° thÁ s¿ t¿o điÃu kiện phát triển t° duy, nhÃn thąc và NL căa ng°ßi hác.

2.1.4. Các giai đo¿n cía tiÁn trình DHDA

NhiÃu cơng trình NC căa các nhà giáo dāc tiêu biểu nh° [10], [20], [66],& đã đ°a ra các giai đo¿n căa tiÁn trình DHDA. Tuy các giai đo¿n thāc hiện DA là khác nhau nh°ng nái hàm ¿n chąa bên trong các giai đo¿n thāc hiện là t°¢ng đ°¢ng nhau và có thể cā thể hóa thành các giai đo¿n cā thể sau:

Hình 2.5. Các giai đoạn c甃ऀa tiến trình DHDA

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Xác định chủ đề DA: Đây là giai đo¿n quan tráng căa việc triển khai DA tãi

ng°ßi hác, t¿o sā hąng thú cho HS. Trong giai đo¿n này, GV và HS cùng đÃ xuất chă đÃ DA thơng qua tình hng chąa đāng VĐ nhÃn thąc gắn liÃn vãi thāc tiễn (hoặc mát nhiệm vā thāc tiễn cần giÁi quyÁt). Hoặc đôi khi, HS đ°ÿc thông báo vÃ chă đÃ và yêu cầu thÁo luÃn vÃ nhÿng VĐ (nhiệm vā cần giÁi quyÁt) trong chă đÃ. à giai đo¿n này, các tiêu chí để đánh giá DA s¿ đ°ÿc thÁo luÃn và đ°a ra bái GV và HS, nhÿng tiêu chí này vÿa đóng vai trị đánh giá DA, vÿa đóng vai trị đßnh h°ãng cho ho¿t đáng GQVĐ có trong DA.

Lập kế hoạch DA: à giai đo¿n này, HS s¿ lÃp mát kÁ ho¿ch chi tiÁt vÃ DA s¿

thāc hiện d°ãi sā h°ãng dÁn căa GV. Trong việc xây dāng kÁ ho¿ch GV và HS cùng quyÁt đßnh cách thu thÃp và phân tích thơng tin, dā kiÁn các công việc cn lm, phÂng phỏp thc hin, thòi gian thāc hiện, phân công nhiệm vā, dā kiÁn các vÃt t° cần thiÁt hß trÿ cho DA, &

Thực hiện DA: à giai đo¿n này, HS s¿ thu thÃp các thông tin liên quan đÁn DA

tÿ nhiÃu nguồn khác nhau: tÿ tài liệu hác tÃp, các trang m¿ng internet uy tín, hay tÿ các chuyên gia trong l*nh vāc mà DA NC. HS s¿ thāc hiện các ho¿t đáng trí tuệ để phân tích và tổng hÿp thông tin, thāc hiện các ho¿t đáng thāc hành để xây dāng sÁn ph¿m. Nhÿng ho¿t đáng này đôi khi đ°ÿc thāc hiện xen k¿ và tác đáng lÁn nhau trong quá trình thāc hiện DA. KÁt thúc giai đo¿n này thì VĐ căa DA đ°ÿc giÁi quyÁt, các sÁn ph¿m căa DA đ°ÿc đ°a ra. SÁn ph¿m DA là bài thuyÁt trình liên quan đÁn nái dung chă đÃ DA, và nhÿng sÁn ph¿m mơ hình kèm theo.

Đánh giá DA: Đây là giai đo¿n ci căa DA. Ng°ßi hác s¿ trình bày kÁt quÁ

sÁn ph¿m DA. Đ°a ra nhÿng khó khăn và các giÁi pháp khắc phāc khi thāc hiện DA. GV và các nhóm HS s¿ cùng nhau đánh giá DA thơng qua các tiêu chí đã đ°a ra. Mặc dù, DA kÁt thúc nh°ng VĐ căa DA vÁn cịn, thơng qua DA thāc hiện, các VĐ s¿

đ°ÿc má ráng và tÿ đó s¿ làm nÁy sinh nhÿng DA hác tÃp tiÁp theo.

2.2. D¿y hác ąng dāng k* thu¿t căa v¿t lí theo ti¿n trình d¿y hác giÁi quy¿t vÃn đÁ 2.2.1. TiÁn trình d¿y hÏc giÁi quyÁt vÃn đÃ khi nghiên cïu ïng dëng k* thu¿t cía v¿t lí

- ¯DKT căa VL đ°ÿc hiểu là tất cÁ các ph°¢ng tiện vÃt chất (thiÁt bß, máy móc) có tính năng, tác dāng nhất đßnh do con ng°ßi chÁ t¿o và sā dāng nhằm thßa mãn các u cầu xác đßnh căa mình (đáp ąng đ°ÿc nhÿng nhu cầu nhất đßnh, giÁi quyÁt đ°ÿc mát nhiệm vā cā thể nào đó trong sÁn xuất và đßi sáng) mà NTHĐ căa chúng dāa trên các kiÁn thąc (các khái niệm, đßnh luÃt, nguyên tắc) VL [33], [67], [68].

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

- ¯DKT căa VL là mát trong nhÿng nái dung d¿y hác VL á tr°ßng phổ thơng. D¿y hác ¯DKT căa VL, vÃ c¢ bÁn đ°ÿc thāc hiện theo mỏt trong hai con òng (mc 1.2).

SÂ đồ vÃ tiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo cÁ hai con đ°ßng cho thấy, d¿y hác ¯DKT căa VL thāc chất là sā vÃn dāng ph°¢ng pháp d¿y hác GQVĐ. Ąng vãi d¿y hác theo tÿng con đ°ßng thì VĐ cần giÁi qut là khác nhau và vì vÃy, giÁi pháp để GQVĐ nói chung và māc đích sā dāng, cách thąc sā dāng TB TN (mơ hình VC – CN căa TBKT) cũng có nét khác nhau.

2.2.2. D¿y hÏc ïng dëng k* thu¿t cía v¿t lí theo con đ°ãng 1

- Mặc dù con đ°ßng 2 d¿y hác ¯DKT căa VL có tác dāng lãn đái vãi việc phát triển NL sáng t¿o căa HS, nh°ng đái vãi các TBKT có cấu t¿o phąc t¿p, việc yêu cầu HS ngay tÿ đầu thiÁt kÁ, chÁ t¿o dù chỉ là mơ hình vÃ NTCT, ho¿t đáng căa chúng là địi hßi cao, quá khó đái vãi HS nên d¿y hác các ¯DKT này th°ßng theo con đ°ßng 1.

Ngồi ra, nhiÃu TBKT đ°ÿc đÃ cÃp trong d¿y hác VL á tr°ßng phổ thơng hiện đang đ°ÿc sā dāng phổ biÁn trong đßi sáng nên việc NC TBKT nên bắt đầu tÿ việc tìm hiểu bÁn thân các TBKT đó, ngh*a là nên theo con đ°ßng 1 căa d¿y hác ¯DKT. - Việc NC TBKT theo con đ°ßng 1 đ°ÿc bắt đầu tÿ việc tìm hiểu bÁn thân TBKT. Việc tìm hiểu cấu t¿o và ho¿t đáng căa TBKT qua TBKT thÃt, qua tài liệu in và tài liệu trên internet để nhÃn ra đ°ÿc các bá phÃn, cấu t¿o và chąc năng căa tÿng bá phÃn, mái liên kÁt giÿa các bá phÃn để thiÁt bß ho¿t đáng cũng có tác dāng bồi d°ỡng t° duy phân tích – tổng hÿp căa HS.

Việc phát hiện đ°ÿc các mái liên hệ VL ¿n chąa trong TBKT, xác đßnh các kiÁn thąc đã biÁt và cách thąc vÃn dāng các kiÁn thąc này để giÁi thích đ°ÿc NTHĐ căa TBKT có tác dāng bồi d°ỡng NL vÃn dāng các kiÁn thąc đã biÁt vào trong các tình huáng thāc tiễn cā thể. Ngồi ra, q trình NC ¯DKT căa VL theo con òng 1 to nhiu cÂ hỏi để phát triển NL GQVĐ căa HS á giai đo¿n thiÁt kÁ, chÁ t¿o và vÃn hành mơ hình VC – CN căa TBKT.

2.3. D¿y hÏc dă án vÃ ïng dëng k* thu¿t cía v¿t lí theo tiÁn trình d¿y hÏc giÁi quyÁt vÃn đÃ

¯DKT căa VL là nái dung đặc thù căa DHDA trong d¿y hác VL á tr°ßng phổ thơng mà các sÁn ph¿m do HS t¿o ra là báo cáo vÃ bÁn thân TBKT, giÁi thích NTHĐ căa TBKT và các mơ hình VC – CN căa TBKT (ví dā: các mơ hình vÃ các ¯DKT căa dịng điện Phu cơ: mơ hình phanh điện tÿ, tác kÁ, bÁp điện tÿ) hoặc chính là các TBKT đ¢n giÁn, có kèm theo bÁn thut minh vÃ chúng (ví d: cỏc thit bò nhit Ân gin s dng năng l°ÿng mặt trßi).

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Tÿ tiÁn trình NC DA nói chung và tiÁn trình NC ¯DKT căa VL theo con đ°ßng 1 có sā bổ sung hÿp lí mát sá nái dung cần NC (nh° đã phân tích á māc 1.2), tiÁn trình NC DA vÃ ¯DKT căa VL diễn ra theo các giai đo¿n sau:

1.1. Lựa chọn, xác định TBKT đ°ợc sử dụng trong thực tế sản xuất, đời sống cần tìm hiểu.

1.2. Xác định chức năng (nhiệm vụ) của TBKT này.

1. Xác đÍnh chí đÃ cía DA

2.1. Xác định nhiệm vụ 1 cần thực hiện (các VĐ 1,2,3,4 cần giải quyết) trong DA

Tìm hiểu xem TBKT đ°ợc chế tạo dựa trên CNg nào, có cấu tạo và hoạt động nh° thế nào mà đáp ứng đ°ợc chức năng đó. Xác định các kiến thức phù hợp và v⌀n dụng chúng để giải thkch NTHĐ c甃ऀa TBKT. Các VĐ cần giải quyết:

- VĐ 1: Nhÿng CNg nào đ°ÿc sā dāng để chÁ t¿o TBKT có chąc năng trên? ¯u

điểm, nh°ÿc điểm, khÁ năng sā dāng (khi nào sā dāng) tÿng CNg trong việc chÁ t¿o TBKT? Tÿ đó, lāa chán các CNg để đi sâu NC trong DA.

- VĐ 2: Ąng vãi tÿng CNg đã đ°ÿc lāa chán NC, TBKT có cấu t¿o và ho¿t đáng nh°

thÁ nào mà đáp ąng đ°ÿc chąc năng đó?

- VĐ 3: Cần vÃn dāng nhÿng kiÁn thąc đã biÁt nào và vÃn dāng chúng nh° thÁ

nào để giÁi thích NTHĐ căa TBKT?

- VĐ 4: Đái vãi TBKT đ°ÿc sā dāng phổ biÁn trong đßi sáng, việc sā dāng và

bÁo d°ỡng thơng th°ßng cần tn theo nhÿng u cầu nào? Vì sao?

2.2. Lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ 1 của DA

2.2.1. Đề xuất các cách thực hiện nhiệm vụ 1 c甃ऀa DA (các giải pháp để giải quyết các VĐ 1,2,3,4)

- Tìm kiÁm, thu thÃp các thơng tin vÃ TBKT để giÁi quyÁt các VĐ 1,2,4 thông qua các tài liệu đÃ cÃp vÃ TBKT trên internet, tìm kiÁm và NC các tài liệu in, trong đó có catalog vÃ TBKT, tìm hiểu trāc tiÁp TBKT (nÁu thāc hiện đ°ÿc và khi tìm hiểu trāc tiÁp đ°ÿc TBKT, nÁu đ°ÿc thì tháo rßi dần các chi tiÁt căa tÿng bá phÃn căa TBKT để xác đßnh cấu t¿o, chąc năng căa các bá phÃn TBKT).

- Để giÁi quyÁt VĐ 3, cần phân tích các thông tin vÃ cấu t¿o, ho¿t đáng căa TBKT (các bá phÃn chính, cấu t¿o và chąc năng căa tÿng bá phÃn chính, mái liên kÁt giÿa các bá phÃn này trong việc t¿o ra quá trình ho¿t đáng căa TBKT khi TBKT vÃn hành (xác đßnh đ°ÿc tác đáng á đầu vào, kÁt quÁ thu đ°ÿc á đầu ra). Tÿ đó, phát hiện ra nhÿng mái liên hệ có tính quy lt (các đßnh luÃt, nguyên lí &) đã biÁt ¿n chąa trong TBKT, giúp giÁi thích đ°ÿc NTHĐ căa TBKT (t¿i sao đầu vào thÁ này, nhß cấu t¿o nh° vÃy, TBKT l¿i cho đầu ra nh° thÁ?).

2. Xác đÍnh và thăc hiÉn nhiÉm vë 1 (các vÃn đÃ 1,2,3,4 cÅn giÁi quyÁt)

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

2.2.2. L⌀p kế hoạch chi tiết thực hiện nhiệm vụ 1 c甃ऀa DA theo các giải pháp đã đề xuất để giải quyết các VĐ

- Phân cơng nhiệm vā tìm hiểu trāc tiÁp TBKT (nÁu thāc hiện đ°ÿc và khi tìm hiểu đ°ÿc trāc tiÁp TBKT, nÁu đ°ÿc thì tháo rßi dần các chi tiÁt căa tÿng bá phÃn căa TBKT để xác đßnh cấu t¿o, chąc năng căa các bá phÃn TBKT) kÁt hÿp tìm kiÁm, NC các tài liệu in, trong đó có catalog vÃ TBKT, các tài liệu đÃ cÃp vÃ TBKT trên internet.

- Dā kiÁn thßi gian thÁo ln, phân tích các thơng tin đã thu đ°ÿc tÿ các nguồn khác nhau để xây dāng báo cáo vÃ các CNg đ°ÿc sā dāng trong chÁ t¿o TBKT, cấu t¿o và ho¿t đáng căa TBKT ąng vãi tÿng CNg đã đ°ÿc lāa chán NC, có các s¢ đồ, hình Ánh kèm theo.

2.2.3. Thực hiện các cách đã đề xuất để thực hiện nhiệm vụ 1 (các giải pháp đã đề xuất để giải quyết các VĐ 1,2,3,4)

- Thāc hiện các giÁi pháp đã đÃ xuất để giÁi quyÁt các VĐ 1,2,3,4. Trong quá trình tìm hiểu cấu t¿o căa TBKT ąng vãi tÿng CNgg đã đ°ÿc lāa chán NC, có thể phác thÁo các hình v¿ bổ dác, bổ ngang TBKT để làm rõ cấu t¿o căa TBKT. - Xây dāng báo cáo (d°ãi d¿ng powerpoint, banner,&) vÃ chąc năng căa TBKT, các CNg đã đ°ÿc lāa chán; Cấu t¿o, ho¿t đáng căa TBKT ąng vãi tÿng CNg đã đ°ÿc lāa chán NC; GiÁi thích NTHĐ căa TBKT; Các yêu cầu khi sā dāng và bÁo d°ỡng thơng th°ßng TBKT; Báo cáo có các bÁn v¿ vÃ NTCT và HĐ căa TBKT.

3.1. Xác định nhiệm vụ 2 cần thực hiện (các VĐ 5,6 cần giải quyết) trong DA

Chế tạo và v⌀n hành các mơ hình VC – CN c甃ऀa TBKT ứng với từng CNg đã lựa ch漃⌀n NC để minh h漃⌀a NTHĐ c甃ऀa TBKT. Các VĐ cần giải quyết:

- VĐ 5: Mơ hình VC – CN căa TBKT ąng vãi tÿng CNg đã lāa chán NC cần có

cấu t¿o nh° thÁ nào (gồm các bá phÃn nào, các bá phÃn liên kÁt vãi nhau nh° thÁ nào) và đ°ÿc vÃn hành nh° thÁ nào để minh háa đ°ÿc NTHĐ căa TBKT?

- VĐ 6: Cần thāc hiện nhÿng TN nào vãi mơ hình VC – CN căa TBKT để minh

háa NTHĐ căa TBKT? (Māc đích căa tÿng TN, các dāng cā cần dùng thêm, các b°ãc tiÁn hành TN, cách thu thÃp và xā lí các dÿ liệu đßnh tính và đßnh l°ÿng thu đ°ÿc trong TN để rút ra kÁt luÃn).

3. Xác đÍnh và thăc hiÉn nhiÉm vë 2 (các vÃn đÃ 5,6 cÅn giÁi quyÁt)

</div>