Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (20.98 MB, 66 trang )
<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">
<i><b><small>KHỚP NỐI</small></b></i> <small>Khái niệm, Phân loại, Thông số cơ bản, Nối trục, Ly hợp</small>
<i><b><small>Ổ TRƯỢT</small></b></i> <sup>Khái niệm chung, Các phương pháp bôi trơn ma sát ướt, Cơ sở </sup><sub>tính tốn ổ trượt, Tính tốn ổ trượt, Trình tự thiết kế</sub><i><b><small>GHÉP BẰNG THEN</small></b></i> <sup>Các loại then, Ưu và nhược điểm, Tính then bằng và then bán </sup><sub>nguyệt</sub>
<i><b><small>THEN HOA </small></b></i> <small>Các loại then, Ưu và nhược điểm, Tính then hoa</small>
<small> here</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">Khớp nối rất đơn giản và dễ hiểu. Khớp nối là một chi tiết máy được dùng để liên kết các chi tiết, bộ phận của máy lại với nhau và truyền động từ chi tiết này sang chi tiết khác. Ngoài ra, chúng cịn đóng vai trị như một bản lề có tác dụng đóng mở các cơ cấu, ngăn ngừa quá tải giúp giảm trọng tải động, giảm sai lệch tâm giữa các trục nối…
</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">Khớp nối chia làm 3 loại chính:-Nối trục dùng để nối hoặc tách các trục khi dừng máy.
-Ly hợp dùng để nối hoặc tách các trục bất kì lúc máy đang làm việc hoặc khi dừng máy.-Ly hợp tự động có thể tự động tách hoặc nối các trục hoặc các chi tiết quay khác.
</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">Dùng để nối cứng các trục đồng tâm và khơng di chuyển tương đối với nhau. Ngồi momen xaowsn chung còn truyền momen uốn tải trong hướng tâm và tải trọng dọc trục.
- Khi lắp bulong có khe hở cần phải siết bulon với lực V để truyền T.K là hệ số ăn khớp 1,2-1,5.
- Sau đó kiểm tra độ bền kéo , giả sử momen xoắn truyền qua bulon. Gía trị lực tính theo:
- Kiểm tra
- Xác định đường kính thân bulon
</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">- Nối trục răng gây nên lực hướng tâm phụ lên trục ,Với Ft là lực vòng xác định theo
- Kiểm tra độ bền mòn của răng:
- Kiểm nghiệm:
- Sử dụng nối trục bù để nối các trục có sai lệch nhỏ về vị trí do biến dạng đàn hồi của các trục, do sai số chế tạo lắp ghép
</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">(D-e) là chiều dài đoạn tiếp xúcTrong thực tế thì rãnh có khe hở nên áp lực chỉ sinh ra trên 1 phần của (D-e)
- Kiểm nghiệm với miếng lót trượt:
- Nếu rảnh dẫn hướng khơng có khe hở thì áp lực sinh trên bề mặt tính tương tự ứng suất uốn
Đặc trưng nối trục đàn hồi: Độ cứng và khả năng giảm chấn
Trong đó độ cứng xoắn biểu thị giữa quan hệ momen xoắn T và góc xoắn:
</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16"><b>Nối trục với chi tiết đàn hồi không là kim loại </b>
Ưu điểm :
+ Khả năng tích lũy lớn năng lượng trên 1 đơn vị khối lượng , lớn hơn 10 lần so với thép lò xo
+ Khả năng giảm chấn, phân tán năng lượng vào trong cao su cách điện. + Cao su có tính biến dạng lớn, khả năng tải thấp, chịu nén tốt
- Kiểm tra uốn chốt, Z là chốt :- Kiểm tra dập vòng:
<b>Nối trục với chi tiết đàn hồi là kim loại </b>
- Giả sử lò so chịu tác dụng như nhau:
- Ứng suất uốn:
- Góc xoắn:
- Trong thực tế người ta sử dụng rất nhiều dạng nối trục với chi tiết đàn hồi là kim loại, trên hình 14.19 là một dạng nối trục được sử dụng trong máy quạt gió của động cơ máy bay.
</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22"><b>a) Ly hợp vấu: </b>
- Mòn vấu là dạng hỏng chủ yếu của ly hợp vấu vì vậy cần hạn chế áp suất sinh ra trên bề mặt tiếp xúc của các vấu theo công thức:
- Kiểm nghiệm:
</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">- Trị số momen ma sát:
- Lực ép:
</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">- Lực dọc trục đóng ly hợp:
- Lực mở ly hợp:
- Ly hợp có thể tự hãm khi:
</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">• Ưu điểm:
-Thuận tiện điều khiển
-Khử các sai lệch dọc trục, hướng tâm và góc
-Tự khử sai số do mịn và không cần thiết phải điều khiển thường xuyên-Hấp thụ tiếng ồn giảm va đập chấn động và khử dao động xoắn
• Nhược: giá cao, độ nhạy khi có dầu, kiềm và axit hơi cao.
</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30"><b>a) Ly hợp an toàn</b>
Ly hợp chốt an toàn
</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31"><b>a) Ly hợp an toàn</b>
Ly hợp ma sat an toàn Ly hợp vấu an toàn Ly hợp bi an toàn
</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">- Momen xoắn do ly hợp truyền đi
- Khối lượng m guốc phanh:
</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34"><b>1.Định nghĩa: </b>
Ổ trượt, tương tự ổ lăn, là ổ trục dung để đỡ các chi tiết quay. Thơng thường trục quay cịn ổ đứng n, nên khi làm việc, bề mặt ngõng trục trượt trên bề mặt của ổ trượt. Ma sát sinh ra trên bề mặt làm việc là ma sát trượt.
</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36"><b>2. Phân loại: </b>
Tùy theo hình dáng bề mặt ngõng trục mà ổ trượt có thể phân ra ổ có nghõng hình trụ (H12.2a) , hình cơn (H12.2.c), hình cầu(H.12.2d), mặt phẳng(H.12.2.b) . Ổ trượt có nghõng trục hình côn thường dùng khi cần điều chỉnh khe hở của ổ khi mòn.
Theo khả năng chịu lực phân ra ổ trượt đỡ, ổ trượt chặn và đỡ chặn. Ổ trượt đỡ chỉ chịu lực hướng tâm, ổ trượt chặn chỉ chịu lực dọc trục, còn ổ trượt đỡ chặn chịu được cả lực hướng tâm và lực dọc trục
Theo cấu tạo phân ra ổ trượt nguyên và ổ trượt ghép.
Theo phương pháp bôi trơn phân ra ổ trượt bôi trơn thủy tĩnh và bôi trơn thủy động..
</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37"><b><small>3. Ưu nhược điểm và phạm vi sử dụng: </small></b>
<b><small> *Ưu điểm:</small></b>
<small>- Khi vận tốc lớn làm việc có tuổi thọ và độ tin cậy cao hơn ổ lăn.</small>
<small>- Chịu được tải va đập và chấn động nhờ khả năng giảm chấn của màng dầu bơi trơn .- Kích thước hướng kính tương đối nhỏ.</small>
<small>- Làm việc êm .</small>
<b><small>*Nhược điểm:</small></b>
<small>- Yêu cầu chăm sóc, bảo dưỡng thường xun, chi phí về dầu bôi trơn lớn.- Tổn thất về ma sát lớn khi mở máy, dùng máy và khi bôi trơn không tốt.- Kích thước dọc trục tương đối lớn.</small>
<small>- Dùng vật liệu giảm ma sát đắt tiền.</small>
<b><small>*Phạm vi sử dụng: </small></b>
<small> Hiện nay trong ngành chế tạo máy ổ trượt ít dùng hơn so với ổ lăn. Tuy nhiên trong một số trường hợp dưới đây dùng ổ trượt có nhiều ưu việt hơn.</small>
<small>-Khi trục quay với vận tốc rất cao nếu dùng ổ lăn tuổi thọ của ổ sẽ thấp.</small>
<small>-Trong các máy chính xác, khi yêu cầu phương của trục rất chính xác, dùng ổ trượt sẽ tốt hơn do nó ít chi tiết nên dễ chế tạo chính xác cao và có thể điều chỉnh được khe hở.</small>
<small>-Khi ngõng trục có đường kính khá lớn, khơng có ổ lăn tiêu chuẩn thì dùng ổ trượt sẽ hạ được giá thành.</small>
<small>-Khi ổ cần làm việc trong các môi trường đặc biệt( axit, kiềm,…) dùng ổ trượt làm bằng các vật liệu đặc biệt.</small>
<small>-Trong các cơ cấu vận tốc thấp, không quan trọng dùng ổ trượt rẻ tiền.-Khi cần phải dùng ổ ghép để dễ tháo lắp.</small>
</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">Lót ổ 1 (h.12.3) có thể làm nguyên hoặc ghép.Bề mặt tiếp xúc với ngõng trục phải làm bằng vật liệu có hệ số ma sát thấp, thường là kim loại màu đắt tiền và hiếm. Để tiết kiệm kim loại màu người ta dùng lót ổ hoặc chỉ tráng một lớp mỏng vật liệu giảm ma sát lên bề mặt cốc lót bằng gang và thép. Lót ổ có thể làm nguyên, có dạng ống tròn hoặc làm ghép 2 (h.12.3b) 3 hoặc 5 mảnh.
<b> 2.Kết cấu ổ trượt </b>
<b> 2.1.Kết cấu ổ trượt đỡ </b>
Rãnh dẫn và giữ dầu có tác dụng phân bố đều dầu bôi trơn vào trong ổ. Rãnh dầu có thể làm dọc theo chiều trục, vòng theo chu vi. Trong thực thế thường dùng rãnh dọc trục ( h.12.4c). Chiều dài rãnh khơng kéo ra tận đầu ngồi ổ để khỏi chảy dầu. Thường chiều dài rãnh được lấy bằng 0,8 chiều dài của ổ.
Đối với các ổ trượt bôi trơn ma sát ướt, rãnh dầu phải ở ngoài vùng có áp suất thủy động, nếu khơng khả năng tải của dầu sẽ giảm(h.12.5).
Tỷ số 1/d giữa chiều dài ổ và đường kính ngõng trục được chọn theo điều kiện làm việc cụ thể của trục. Khi cần hạn chế kích thước dọc trục hoặc nếu ổ có khe hở nhỏ, làm việc với vận tốc lớn thì lấy 1/d nhỏ. Nếu 1/d lớn sẽ giảm áp suất trên bề mặt làm việc, tăng khả năng tải nhưng khơng thích nghi với trục kém cứng vững. Nếu 1/d quá nhỏ, dầu dễ bị chảy ra mép, làm giảm khả năng tải của ổ. Thường lấy 1/d=0.6÷1, nếu 1/d > 1 thì ổ phải tự lựa.
Điều chỉnh khe hở hoặc bù lượng mòn là yêu cầu quan trọng đối với ổ trượt. Có thể điều chỉnh khe hở của các ổ ghép bằng cách ổ ghép bỏ bớt các tấm đệm giữa hai nửa lót ổ và giữa ổ và để ổ.
</div><span class="text_page_counter">Trang 46</span><div class="page_container" data-page="46"><b> 2.Kết cấu ổ trượt </b>
<b> 2.2. Sơ lược kết cấu ổ trượt chặn </b>
Trong ổ trượt chặn, mặt tựa thường có dạng hình vành khăn. Hình 12.6 trình bày 1 kiểu ổ trượt chặn đơn giản, có một mặt tựa, chịu lực dọc trục theo một chiều.
Trong ổ trượt chặn 2 chiều, thường lắp chặt một đĩa có 2 mặt tựa ( h.12.6.b). Tùy theo chiều tác dụng của lực, một trong mặt tựa sẽ làm việc. Trường hợp lực dọc trục lớn , dùng ổ có nhiều gờ ( h12.6.c) để tăng bề mặt tựa.
Để bôi trơn ổ trượt chặn, cần phải chế tạo các khe hở hình chêm. Trên hình vành khăn của đệm lót có cách rãnh dầu hướng tâm và vát nghiêng về mặt đệm lót. Mặt nghiêng được vát theo một chiều (h12.7.a) nếu trục quay 1 chiều và vát theo 2 chiều nếu trục quay 2 chiều (h12.7.b)
</div><span class="text_page_counter">Trang 47</span><div class="page_container" data-page="47"><b> 2.Kết cấu ổ trượt </b>
<b> 2.3.Các dạng hỏng và chỉ tiêu tính * Các dạng hỏng: </b>
- Mịn lót ổ và ngõng trục: xảy ra khi trong ổ khơng hình thành được màng dầu bôi trơn làm cho ngõng trục trực tiếp tiếp xúc với lót ổ. Ngay cả đối với các lót ổ đã tính tốn đảm bảo chế độ bơi trơn ma sát ướt , khi mở và tắt máy mòn vẫn xảy ra do vận tốc lúc này chưa đủ để tạo thành lớp bơi trơn thủy động. Mịn càng tăng nếu trong dầu có lần nhiều hạt mài, bụi bẩn.
- Dính: xảy ra khi áp suất và nhiệt độ cục bộ quá lớn, màng dầu bôi trơn không hình thành được, làm cho ngõng trục trực tiếp tiếp xúc với lót ổ.
- Mỏi rỗ: lớp bề mặt lót ổ có thể bị mõi rỗ khi chịu tải thay đổi lớn ( vd: lót ổ trong các cơ cấu pitong , các máy chịu đập và rung động,...)
- Kẹt ngõng trục: với các ổ có khe hở nhỏ nếu bôi trơn và làm nguội không tốt biến dạng nhiệt có thể gây ra kẹt ngõng trục và làm hỏng ngõng trục.
<b> * Chỉ tiêu tính tốn:</b>
- Để tránh các dạng hỏng trên tốt nhất là tính tốn cho ổ trượt ln làm việc ở chế độ bơi trơn ma sát ướt. Vì vậy tính tốn bơi trơn ma sát ướt là tính toán cơ bản đối với ổ trượt. Tuy nhiên, như đã biết trong q trình làm việc nhiều khi khơng thể đảm bảo chế độ bôi trơn ma sát ướt. Do vậy, thực thế cịn dùng phương pháp tính quy ước ổ trượt theo áp suất [pv] cho phép, để ổ trượt có thể làm việc tương đối lâu khi điều kiện bôi trơn ma sát ướt không đảm bảo.
</div><span class="text_page_counter">Trang 48</span><div class="page_container" data-page="48"><b> 2.Kết cấu ổ trượt 2.4.Vật liệu lót ổ</b>
Vật liệu lót ổ phải thỏa mãn các yêu cầu chủ yếu sau đây:+ có hệ số ma sát thấp
<b> * Vật liệu kim loại:</b>
- Ba bit: là hợp kim có thành phần chủ yếu là thiếc hoặc chì, tạo thành một nền mềm, có xen các hạt rắn antimon, đồng, niken, cadmi,... Babit là vật liệu giảm ma sát, giảm mịn và chống dính tốt. Vì nó có cơ tính thấp nên được tráng một lớp mỏng lên lót ổ có độ bền cao như đồng thanh, thép, gang.
- Đồng thanh: khi áp suất và vận tốc cao ( p đến 20 Mpa) tải trọng thay đổi, thường dùng đồng thanh chì £pC30 làm lót ổ. Đồng thanh thiếc £pOφ10-1, £pOЦC6-6-3 có thể làm φ10-1, £pOφ10-1, £pOЦC6-6-3 có thể làm ЦC6-6-3 có thể làm C6-6-3 có thể làm việc tốt trong phạm vi tốc độ và công suất khá rộng, thích hợp nhất là khi áp suất cao, vận tốc trung bình. Khi áp suất lớn và vận tố thấp, dùng đồng thanh nhôm sắt £pAЖ9-4 Ж9-4 làm việc với ngõng trục tơi.
- Gang chống ma sát: Dùng làm lót ổ khi bôi trơn không liên tục. Khi vận tốc ngõng trục v=0,2÷2 m/s dùng AЖ9-4 C 1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng AЖ9-4 C 2, AЖ9-4 C 3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng trục tơi thường được hóa dùng AЖ9-4 K 1. Khi v=1,0÷5 m/s ngõng trục khơng tơi dùng AЖ9-4 C 2, Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng AЖ9-4 C 3.Ϥ1. Khi v=0,75÷3 m/s dùng ACϤ2, ACϤ3. Khi v=1,2÷5 m/s ngõng
</div>