(Luận án tiến sĩ) Báo Chí Với Vấn Đề Tác Hại Của Rượu Bia

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.01 MB, 237 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>ắI HõC QUổC GIA H NịI </b>

<b>TRÊõNG ắI HõC KHOA HõC X HịI V NHN VN </b>

<b>V Hòng Thỳy </b>

<b>BO CH VI VN TC HắI CA RÊỵU, BIA </b>

LUN N TIN S BO CH HõC

<b>H Nòi 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>ắI HõC QUổC GIA H NịI </b>

<b>TRÊõNG ắI HõC KHOA HõC X HịI V NHN VN </b>

<b>V Hòng Thỳy </b>

<b>BO CH VI VN TC HắI CA RÊỵU, BIA </b>

Chuyờn ngnh: Bỏo chớ hóc Mó sỗ: 9320101.01

LUN N TIN SĀ BÁO CHÍ HâC

NG£äI H£âNG DÀN KHOA HâC: 1. PGS.TS ng Thỏ Thu HÔÂng 2. TS. Phm Hi Chung

<b>Hà Nßi – 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riờng tụi, dÔói s hÔóng dn khoa hóc ca PGS.TS. ng Thỏ Thu HÔÂng v TS. Phm Hi Chung. Cỏc sỗ liẫu thỗng kờ, kt qu nghiờn cu, phát hiÉn mãi cąa luÃn án là trung thăc và chÔa tng Ôc tỏc gi no khỏc cụng bỗ trong bt k cụng trỡnh nghiờn cu khoa hóc no trÔóc đây.

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Trong q trình thăc hiÉn đÃ tài 5Báo chí vãi vÃn đÃ tác h¿i cąa rÔu, bia" tụi ó nhn Ôc s giỳp , hò trā nhiÉt tình cąa các cÃp lãnh đ¿o, các nhà khoa hãc, các thÅy cơ giáo, b¿n bè, đßng nghiÉp.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n să giúp đÿ, t¿o điÃu kiÉn cąa TÃp thÅ lãnh đ¿o, các nhà khoa hóc, cỏn bỏ, ging viờn, chuyờn viờn ca TrÔồng i hãc Khoa hãc Xã hái và Nhân vn, Đ¿i hãc Quỗc gia H Nụi; tp th lónh o, cỏn bỏ, giÁng viên ViÉn Đào t¿o Báo chí và Trun thơng; cán bá, giÁng viên các phòng, ban chćc nng cąa TrÔồng ai hóc Khoa hóc Xó hỏi v Nhõn vn, i hóc Quỗc gia H Nỏi.

Tụi xin by tồ lũng bit Ân sõu sc ỗi vói PGS.TS. ng Thỏ Thu HÔÂng 3ngÔồi ó dỡu dt tụi t nhng ngy u tiờn dồi gh phỏ thụng trung hóc, bÔóc chõn vo ging Ôồng i hóc, v ó luụn dừi theo tụi suỗt chng Ôồng hóc tp, trÔỗng thnh vói mỏt tỡnh cm m ỏp. PGS.TS. ng Thỏ Thu HÔÂng khụng chß tÃn tình giúp đÿ, chß bÁo tơi hồn thành Ln án này mà cịn ln đáng viên tơi vāng tin, nghỏ lc trong cuỏc sỗng.

Tụi cng xin by tồ lũng bit Ân sõu sc ỗi vói Ts. Phm Hi Chung, ngÔồi ó cựng vói PGS.TS ng Thỏ Thu HÔÂng tn tỡnh hÔóng dn tụi hon thnh Lun án này.

Tơi xin chân thành cÁm ¢n gia ỡnh, cÂ quan, bn bố, òng nghiẫp ca tụi ó ln giúp đÿ, đáng viên, khích lÉ, t¿o điÃu kiÉn cho tụi trong suỗt quỏ trỡnh tụi hon thiẫn Lun án!

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Danh măc các ký hiÉu và chā viÁt tắt ...5

Danh măc bÁng, hình minh hãa ...6

Danh măc biÅu đß ...7

Mỉ ĐÄU ...8

1. Tính cÃp thiÁt cąa đÃ tài nghiên cću ...8

2. Măc đích và nhiÉm vă nghiên cću ...9

2.1. Măc đích nghiên cu ...9

2.2. Nhiẫm v nghiờn cu ...10

3. ỗi tÔng v phm vi nghiờn cu ...10

3.1. ỗi tÔng nghiên cću ...10

3.2. Ph¿m vi nghiên cću ...10

4. PhÔÂng phỏp nghiờn cu ...11

4.1. PhÔÂng phỏp lun ...11

4.2. PhÔÂng phỏp nghiờn cu c th: ...12

5. Cõu håi và giÁ thuyÁt nghiên cću ...13

5.1. Câu håi nghiên cću ...13

5.2. GiÁ thuyÁt nghiên cću ...14

6. ĐiÅm mãi cąa luÃn án ...14

7. Đóng góp cąa LuÃn án ...14

8. KÁt cÃu cąa LuÃn án ...15

ChÔÂng 1. TNG QUAN TèNH HèNH NGHIấN CU ...16

1.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu ngoi nÔóc ...16

1.1.1. Nhng nghiờn cu v mỗi quan hẫ gia truyn thụng v chớnh sách ...16

1.1.2. Nghiên cću vÃ báo chí vãi vÃn tỏc hi ca rÔu, bia ...19

1.1.3. Nghiờn cu vÃ báo chí vãi các vÃn đÃ khác liên quan n rÔu, bia ... 20

1.2. Nhng nghiờn cu tiờu biu trong nÔóc ...29

1.2.1. Nhng nghiờn cu v truyn thơng chính sách ...29

1.2.2. Nhāng nghiên cću vÃ báo chớ vói vn tỏc hi ca rÔu, bia ...39

1.3. Đánh giá chung và nhāng điÅm cÅn giÁi quyÁt trong luÃn án ...44

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2.1.1. Khái niẫm 5Bỏo chớ6...49

2.1.2. Khỏi niẫm 5rÔu6, 5bia6, 5s dng rÔu, bia ỗ mc ỏ cú hi6 ...51

2.1.3. Khỏi niÉm 5Trun thơng chính sách6 ...54

2.2. Trun thơng chính sách qua góc nhìn lý thut ...56

2.2.1. Thut ThiÁt lp chÔÂng trỡnh nghỏ s (Agenda setting) ...57

2.2.2. Thuyt sÿ dăng và hài lòng (Uses and Gratifications) ...60

2.2.3. Thut Mũi kim tiêm ...63

2.2.4. Mơ hình trun thơng 2 chiÃu cąa Shannon và Weaver ...64

2.3. Quan điÅm ca ng, Nh nÔóc v tỏc hi ca rÔu, bia và vai trị cąa báo chí trong lĩnh văc này ...68

2.4. Nái dung, hình thćc, tiêu chí đánh giá cht lÔng hot ỏng truyn thụng chớnh sỏch ...75

3.2. TÅn suÃt, mÃt đá thông tin vÃ tác h¿i cąa rÔu bia trờn bỏo chớ ...91

3.3. Nhng khớa cnh nỏi dung thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia Ôc phn ỏnh trờn bỏo chớ ...93

3.3.1. Tuyờn truyn, phỏ bin chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia ...95

3.3.2. PhÁn ánh viÉc thăc thi chính sách vÃ tỏc hi ca rÔu, bia ...98

3.3.3. Nờu gÔÂng, cỏ v ngÔồi thc hiẫn tỗt chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu bia ... 102

3.3.4. Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ... 103

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

3.3.5. Xõy dng vn hoỏ khụng uỗng rÔu, bia ... 114

3.3.6. Nhng vn khỏc Ôc phn ỏnh ... 116

3.4. Hình thćc chun tÁi thơng tin vÃ tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ ... 117

3.4.1. Kt cu tỏc phm bỏo chớ Ôc s dng ... 119

3.4.2. Cỏc th loi bỏo chớ Ôc s dăng ... 122

3.4.3. Ngôn ngā thÅ hiÉn ... 124

3.5. Thành cơng, h¿n chÁ cąa báo chí viÁt vÃ tỏc hi ca rÔu, bia ... 137

3.5.1.Thnh cụng ... 137

3.5.2. H¿n chÁ ... 140

3.5.3. Nguyên nhân cąa thành công, h¿n chÁ ... 141

3.6. NhÃn thćc cąa công chúng và ý kiÁn đánh giá ... 142

3.6.1. Báo chí là kênh thơng tin quan trãng chun ti chớnh sỏch v phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ... 142

3.6.2. NhÃn thćc cąa công chúng vÃ nái dung cąa Nghá đánh 100 và vÃ tác h¿i ca rÔu bia ... 144

ChÔÂng 4. NHNG VN ĐÀT RA VÀ GIÀI PHÁP, KHUYÀN NGHà ... 150

4.1. Nhng vn t ra ỗi vói truyn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia... 150

4.1.1. Nõng cao hiÉu q trun thơng cąa báo chí vÃ tác hi ca rÔu, bia .. 150

4.1.2. Tng cÔồng tn st, mÃt đá trun thơng trên báo chí vÃ tác hi ca rÔu, bia ... 152

4.1.3. Bỏo chớ cn có kÁ ho¿ch trun thơng theo từng cung đo¿n cąa chính sách ... 153

4.1.4. Xác đánh rõ măc tiêu, ỏnh hÔóng truyn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia ... 155

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

BLTTHS Bỏ lut Tỗ tng hỡnh s

Nghỏ ỏnh 100 Nghỏ ỏnh sỗ 100/2019/NĐ-CP cąa Chính phą quy đánh vÃ xÿ ph¿t vi ph¿m hành chính trong lĩnh vc giao thụng Ôồng bỏ v Ôồng st

Q-TTg Quyt ỏnh ca Th tÔóng Chớnh ph

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

BÁng 2.1: Mơ hình q trình 5sÿ dăng và hài lòng" cąa Elihu Katz và Ikuo

Takeuchi. ...62 BÁng 2. 2: Mơ hình trun thơng 2 chiÃu cąa Shannon v Weaver nm 1948 ...65 Bng 3.1: Sỗ lÔng tin, bi v tỏc hi ca rÔu, bia trờn cỏc bỏo chón kho sỏt t 1/1/2020-30/6/2023 ...93 Bng 3.2: Sỗ lÔng, tÿ lÉ tin, bài liên quan các khía c¿nh nái dung thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia Ôc phÁn ánh trên báo chí ...94 BÁng 3.3. ThÅ lo¿i tin bi bỏo chớ vit v phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ... 123 Bng 3.4. Lý do cơng chúng quan tâm tãi thơng tin từ báo chí v tỏc hi ca rÔu, bia ... 142 Bng 3.5. Tr lồi ca ỏc gi khi Ôc hồi cú tng nghi ngå báo chí khơng thơng tin khách quan vÃ tỏc hi ca rÔu, bia hay khụng ...144 Hỡnh 3.1. Biu ò v lÔng tiờu th bia ca ngÔồi ViÉt trong bài viÁt trên báo

Vnexpress.net <i>(Nguồn: Vnexpress.net) ... 129 </i>

Hình 3.2. Hình minh ho¿ vÃ tác h¿i cąa rÔu bia dựng trong bi vit trờn

Suckhoedoisong.vn <i>(Ngun: Suckhoedoisong.vn) ... 130 </i>

Hỡnh 3.3. Mỏt sỗ cỏch thc tÔÂng tỏc vãi đác giÁ trên Vnexpress.net vÃ vÃn đÃ tác

<i>h¿i ca rÔu bia (Ngun: Vnexpress.net) ... 133 </i>

Hỡnh 3.4. Mỏt vớ d v kh nng lÔu gi thụng tin theo chą đÃ trên các báo điÉn tÿ (Ngußn: Giao thơng.vn) ... 135 Hình 3.5. Các chß dÁn đÅ bài viÁt có thÅ gÿi qua Messenger, Facebook, Zalo& c¿nh bài vit v tỏc hi ca rÔu, bia trờn Bỏo Cụng an nhân dân điÉn tÿ ... 136

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

BiÅu đß 3.1. Tÿ lÉ cách rút tít bài báo trên các báo thuác diÉn khÁo sát ... 121 BiÅu đß 3.2. Chćc nng cąa sapo trong các tác ph¿m báo chí thuác diÉn khÁo sát 122 BiÅu đß 3.3. BiÅu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ sÿ dăng ngôn ngā trong các bài viÁt v vn tỏc hi ca rÔu, bia. ... 125 BiÅu đß 3.4. BiÅu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ sÿ dăng hình Ánh trong các bài viÁt vÃ vÃn đÃ tỏc hi ca rÔu, bia ... 127 Biu ò 3.5. BiÅu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ tác ph¿m có sÿ dăng trích dÁn trong các bài viÁt vÃ vÃn đÃ tỏc hi ca rÔu, bia ... 128 Biu ò 3.6. Tÿ lÉ tác ph¿m sÿ dăng Ánh minh hãa tĩnh, Ánh đáng, đß hãa trong diÉn khÁo sát ... 130 BiÅu đß 3.7. Tÿ lÉ ý nghĩa Ánh minh hãa trong các tác ph¿m thuác diÉn khÁo sát 131

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>Mä ĐÄU 1. Tính cÃp thi¿t ca ti nghiờn cu </b>

ổ nÔóc ta, bỏo chớ l phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng cú vai trị quan trãng trong viÉc trun thơng chính sách, góp phÅn t¿o să đßng thn xã hái. Báo chí khơng chß là cơng că trun thơng cąa ĐÁng, Nh nÔóc m cũn l diần n ca nhõn dõn, phÁn ánh tiÁng nói, trí t cąa nhân dân, đóng góp khơng nhå vào viÉc xây dăng và hồn thiÉn cỏc ch trÔÂng ca ng, Chớnh sỏch phỏp lut ca Nh nÔóc. ỗi vói vn s dng rÔu, bia, báo chí ViÉt Nam có cái nhìn khá đa d¿ng do rÔu, bia Ôc s dng rt phỏ bin trong ồi sỗng xó hỏi, viẫc tip cn rÔu, bia cng rt dầ dng. Tuy nhiờn, theo xu hÔóng chung ca thÁ giãi, từ nm 2014, Chính phą đã ban hành 5Chớnh sỏch quỗc gia v Phũng, chỗng tỏc hi ca lm dng rÔu, bia v ò uỗng cú còn khỏc6 v thnh lp Ban chò o quỗc gia v Phũng, chỗng tỏc hi ca lm dng rÔu, bia v ò uỗng cú còn khỏc. Nm nm 2017, Bỏ Y t ó Ôc Chớnh ph giao tin hnh ỏnh giỏ tỏc ỏng tỏng th v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói mói mt ca ồi sỗng kinh t, xó hỏi, trong đó, trãng tâm là vÃn đÃ sćc khåe ca con ngÔồi. cú nhāng đánh giá chính xác vÃ tình hình sÿ dăng rÔu, bia ỗ Viẫt Nam, cỏc cÂ quan chc nng đã tiÁn hành đánh giá qua 03 tiêu chí, gßm: mćc tiêu thă lít cßn ngun chÃt bình qn đÅu ngÔồi v ỗ nam giói; t lẫ ngÔồi dõn cú uỗng rÔu, bia v t lẫ ngÔồi uỗng rÔu, bia ỗ mc nguy hi, t ú, Ôa ra nhng ỏnh giỏ v khuyn nghỏ c th. Theo cỏc sỗ liẫu Ôc Bỏ Y t cụng bỗ t cỏc nghiờn cu ny, rÔu, bia khụng chò l nguyờn nhõn ca hÂn 30 lo¿i bÉnh tÃt; nguyên nhân cÃu thành cąa gÅn 200 lo¿i bÉnh khác mà còn đćng hàng thć ba trong sỗ cỏc nguyờn nhõn dn n t vong sóm và tàn tÃt trên thÁ giãi. Các Báo cáo nghiờn cu 5ỏnh giỏ tỡnh hỡnh lm dng rÔu, bia t¿i ViÉt Nam6 nm 2006, Báo cáo cąa ViÉn Phòng chỗng Ung thÔ Viẫt Nam nm 2012; iu tra quỗc gia mỏt sỗ yu tỗ nguy cÂ bẫnh khụng lõy nhiÇm nm 2009 3 2010 cąa Bá Y tÁ cũng khng ỏnh, rÔu, bia cng l mỏt phn nguyờn nhõn cąa nhiÃu vÃn đÃ kinh tÁ - xã hái nghiờm tróng khỏc nhÔ: bo lc cỏ nhõn, bo lc gia đình, mÃt trÃt tă an tồn xã hái. Thỏng 12/2018, d tho Lut Phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ln u Ôc

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

Bng cỏc phÔÂng tiẫn ca mỡnh, bỏo chớ ó gúp phn đßng hành cùng Chính phą trong viÉc trun thơng chính sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia; cnh bỏo nhng nguy cÂ m rÔu, bia cú th gõy ra cho sc khồe con ngÔồi, cho trt t an ton giao thơng, trÃt tă an tồn xã hái. Báo chí cũng ghi nhÃn nhāng mÁt tích căc từ viÉc sÿ dăng rÔu, bia hp lý; vn húa s dng rÔu, bia; nhāng đóng góp cąa các cơng ty sÁn xt rÔu, bia ỗi vói nn kinh t t nÔóc.

Bỗi vy, lm th no bỏo chớ vit v tỏc hi ca rÔu, bia va m bo cỏc nguyờn tắc khách quan, chân thăc, không căc đoan vãi viẫc s dng rÔu, bia nhÔng cng khụng bỏ lm dng qung cỏo rÔu, bia l vn thồi s, cú tớnh lý lun v thc tiần, cú tớnh cp thit, òng thồi là thách thćc vãi các c¢ quan báo chí cũng nhÔ mỏt bỏ phn cỏc nh bỏo. õy cng chớnh là lý do đÅ NCS chãn đÃ tài 5Báo chí vói vn tỏc hi ca rÔu, bia6 tiÁn hành nghiên cću.

<b>2. Māc đích và nhiÇm vā nghiên cąu 2.1. Māc đích nghiên cąu </b>

Trên c¢ sỗ ỳc kt, hẫ thỗng húa cỏc vn lý luÃn liên quan đÁn đÃ tài, luÃn án nghiên cću, đánh giá thăc tr¿ng báo chí viÁt vÃ tác h¿i ca rÔu, bia dÔói gúc

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

nhìn trun thơng chính sách, từ đó, chß ra nhāng thành cơng và h¿n chÁ cąa báo chí; đÃ xt cỏc gii phỏp nõng cao cht lÔng truyn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ.

<b>2.2. NhiÇm vā nghiên cąu </b>

Thć nhÃt, táng hāp, phân tích các kÁt quÁ nghiên cću cąa các cơng trình khoa hãc trong và ngồi nÔóc liờn quan n ti nhm ghi nhn nhng thnh tu cng nhÔ tỡm ra nhng khong trỗng trong nghiờn cu ca cỏc cụng trỡnh i trÔóc t ra các câu håi nghiên cću cąa luÃn án

Thć hai, khÁo sát thăc tr¿ng báo chí viÁt vÃ vn tỏc hi ca rÔu, bia, ỏnh giỏ nhng thnh cụng cng nhÔ nhng hn ch, chò ra nguyờn nhõn ca thnh cụng v hn ch v phÔÂng diẫn nỏi dung v hỡnh thc th hiẫn trong mỗi quan hẫ gia bỏo chớ v tỏc hi ca rÔu, bia và trun thơng chính sách.

Thć ba, đÃ xt nhāng giÁi pháp đÅ khắc phăc h¿n chÁ, nâng cao cht lÔng ca bỏo chớ vit v tỏc hi ca rÔu, bia, ỏp ng yờu cu ngy cng cao ca truyn thụng chớnh sỏch.

<b>3. ỗi tÔng v phm vi nghiờn cu 3.1. ỗi tÔng nghiờn cu </b>

ỗi tÔng nghiờn cu ca lun ỏn l bỏo chớ vói vn tỏc hi ca rÔu, bia

<b>3.2. Phm vi nghiên cąu </b>

TÃt cÁ các lo¿i hình báo chí (Phát thanh, truyÃn hình, báo in, báo điÉn tÿ) đÃu đÃ cp n vn tỏc hi ca bia rÔu... Tuy nhiên, trong khuôn khá cąa luÃn án, NCS chãn 04 Ãn ph¿m báo chí in và 06 Ãn ph¿m báo điÉn tÿ đÅ nghiên cću gßm:

+ Vãi báo in: Bỏo Nhõn dõn; Bỏo Sc khồe ồi sỗng, Bỏo Giao thông vÃn tÁi, Báo Công an nhân dân,

+. Vãi báo điÉn tÿ: Báo Nhân dân điÉn tÿ (Nhandan.vn); Bỏo Sc khồe ồi sỗng (Suckhoedoisong.vn); Bỏo Giao thụng vÃn tÁi (Giaothong.vn); Báo Công an nhân dân điÉn tÿ (Cand.com.vn); Báo Vnexpress.net và Vietnamnet.vn.

Có 3 lý do đÅ lăa chãn các tå báo này:

<i>Thứ nhất, đó là nhāng tå báo in, báo điÉn tÿ có uy tín, có sćc lan tåa lãn </i>

trong xã hái.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<i>Th hai, ỗ nhng tồ bỏo ny, thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia là mát trong </i>

nhāng lĩnh văc nái dung chính, có chuyên măc riêng.

<i>Thứ ba, NCS khÁo sát Báo Nhân dân đÅ tìm hiÅu các thơng tin v ch </i>

trÔÂng, chớnh sỏch ca ng ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia núi chung; kho sỏt Bỏo Sc khồe ồi sỗng tỡm hiu viẫc thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói sc khồe; kho sỏt Bỏo Giao thụng vÃn tÁi đÅ tìm hiÅu viÉc thơng tin vÃ tác hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an ton giao thông; khÁo sát Báo Công an nhân dân đÅ tìm hiÅu các thơng tin vÃ tác h¿i cąa rÔu bia ỗi vói trt t an ton xó hỏi.

Viẫc la chón ny thồa món Ôc tớnh cÂ bÁn, toàn diÉn trong nghiên cću. Că thÅ: VÃ lo¿i hình báo chí (có cÁ báo in và báo điÉn tÿ); VÃ tÅn xuÃt xuÃt bÁn (có cÁ báo ngày là Báo Nhân dân, Công an nhân dân và Báo tun l Sc khồe ồi sỗng, Giao thụng vn ti); vÃ tơn chß, măc đích (có cÁ báo chính trá, chính trá - xã hái là: Báo Nhân dân, Vnexpress.net, Vietnamet.vn và báo có tính chÃt chun ngành là Báo Cơng an nhân dân, Bỏo Sc khồe v ồi sỗng, Bỏo Giao thụng vn tÁi), vÃ c¢ quan chą quÁn (6 tå báo vãi 6 Ãn ph¿m điÉn tÿ, 4 Ãn ph¿m báo in thuác 6 c¢ quan chą quÁn đ¿i diÉn ngành, lĩnh văc khác nhau)

VÃ thåi gian nghiên cću: Thåi gian khÁo sát trong 3,5 nm, từ 1/1/2020 (thåi điÅm Lut Phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia; Nghỏ ỏnh sỗ 100/2019/N - CP ca Chớnh ph quy đánh vÃ xÿ ph¿t vi ph¿m hành chính trong lĩnh vc giao thụng Ôồng bỏ v Ôồng st (thay th Nghỏ ỏnh sỗ 46/2016/N-CP) cú hiÉu lăc thi hành) đÁn 30/6/2023.

<b>4. Phng phỏp nghiờn cu 4.1. PhÔÂng phỏp lun </b>

Lun ỏn da trờn cÂ sỗ nhn thc lý lun ca Ch nghĩa Mác 3 Lênin; Chą nghĩa duy vÃt biÉn chćng v Ch ngha duy vt lỏch s; tÔ tÔỗng Hò Chớ Minh v quan im ca ng, Nh nÔóc Viẫt Nam vÃ vai trị, chćc nng cąa báo chí trong trun thơng chính sách, đÁc biÉt trong lĩnh văc trun thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia.

Lun ỏn vn dng mỏt sỗ lý thuyt truyn thụng, că thÅ là lý thuyÁt Mũi kim tiêm; lý thuyÁt Thit lp ChÔÂng trỡnh nghỏ s, Lý thuyt S dng và Hài lòng đÅ

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

làm rõ vÃn đÃ báo chí viÁt vÃ tác h¿i cąa rÔu, bia v tỏc ỏng ca thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ tói cụng chỳng.

<b>4.2. PhÔÂng phỏp nghiờn cu c th: </b>

<i>Phng phỏp nghiờn cu, phõn tớch ti liu: PhÔÂng phỏp ny Ôc s dng </i>

kho sỏt, phõn tớch cỏc vn bÁn, các chß thá, nghá qut và các cơng trình khoa hóc, sỏch, bi bỏo, nhm hẫ thỗng húa mỏt sỗ vn v lý lun bỏo chớ núi chung có liên quan đÁn trun thơng chính sách, đÁc biÉt l truyn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia. Đßng thåi, NCS thừa kÁ nhāng kÁt quÁ nghiên cu trÔóc, phc v cho viẫc so sỏnh, ỗi chiu và làm sáng tå vÃn đÃ nghiên cću trong luÃn ỏn.

<i>Phng phỏp phõn tớch ni dung: PhÔÂng phỏp ny Ôc s dng phõn </i>

tớch tn sut, mt đá, nái dung và hình thćc thơng điÉp vÃ tác hi ca rÔu, bia trờn cỏc tồ bỏo trong diẫn khÁo sát, từ đó làm rõ nhāng thành cơng, h¿n chÁ; ngun nhân thành cơng, h¿n chÁ cąa báo chí khi truyn thụng v vn tỏc hi ca rÔu, bia.

<i>Phương pháp nghiên cứu trưßng hợp: NCS chãn cỏc tuyn bi vit v mỏt </i>

sỗ cao im trun thơng, chą đÃ trun thơng có tính chÃt nái bÃt trong quá trình thÁo luÃn vÃ d ỏn Lut Phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia; Nghá đánh 100 cąa Chính phą đÅ phân tích, làm rõ hiÉu q cąa q trình trun thơng chính sách tãi cơng chúng.

<i>Phương pháp điều tra bằng bÁng hỏi: NCS phát 500 bÁng håi đÁn mỏt sỗ ỏa </i>

phÔÂng ca 3 min Bc 3 Trung 3 Nam bằng bÁng håi trăc tiÁp và bÁng håi qua Ôồng link google thm dũ ý kin cụng chỳng v thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ núi chung. ỗi tÔng NCS chón khÁo sát là các cơng dân có đá ti từ 18 tuỏi trỗ lờn, bao gòm c nam v n; sinh sỗng ti thnh thỏ, nụng thụn, min nỳi, nhÔng chą yÁu khÁo sát t¿i khu văc thành thá và nụng thụn, nÂi cú mt ỏ dõn cÔ ụng v khÁ nng cơng chúng tiÁp cÃn nhiÃu h¢n vãi thơng tin từ báo chí. Đây là mát kênh cÅn thiÁt đÅ đo hiÉu quÁ tác đáng cąa báo chí viÁt v vn tỏc hi ca rÔu, bia vói cụng chúng.

<i>Phương pháp phỏng vấn nhóm: NCS chãn 03 tuyÁn bài gßm các bài viÁt vÃ </i>

tác h¿i ca rÔu, bia ỗi vói sc kho; tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an ton xó hỏi; hot ỏng thc thi chớnh sỏch v phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ca cỏc

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

lc lÔng chc nng trờn 03 bỏo trong sỗ 06 Bỏo Ôc kho sỏt v tin hnh phồng vn 03 nhóm, (gßm: lái xe, bác sā, cơng chćc, viên chc, nhõn viờn truyn thụng, cnh sỏt giao thụng, ngÔồi lao ỏng phỏ thụng, nỏi tr, cỏn bỏ hÔu trớ), mòi nhúm 3 - 4 ngÔồi v viẫc m bo các ngun tắc cąa trun thơng chính sách trên báo chớ cng nhÔ ỏnh giỏ ca cụng chỳng v truyn thụng chớnh sỏch ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ ỗ Viẫt Nam hiẫn nay.

<i>Phng phỏp phng vn sõu: PhÔÂng phỏp ny Ôc sÿ dăng qua hình thćc </i>

đÁt câu håi vãi 13 ngÔồi l lónh o y ban An ton giao thụng quỗc gia, cỏc y ban ca Quỗc hỏi; Bỏ Thụng tin v Truyn thụng, Bỏ Cụng an, Bỏ TÔ phỏp, Bá Y tÁ, Hái Nhà báo ViÉt Nam, lãnh đ¿o cÂ quan bỏo chớ, lut sÔ, ỏi ng tỏ chc nái dung cąa các Tòa so¿n và nhāng nhà báo trăc tiÁp sÁn xuÃt tin tćc vÃ vÃn đÃ tác hi ca rÔu, bia trờn mỏt sỗ bỏo lm rừ thờm cỏc vn cn thit m ỗ bng hồi chÔa gii quyt Ôc.

Cỏc phÔÂng phỏp phõn tớch, so sỏnh, tỏng hp: Ôc dựng phõn tớch, đánh giá và táng hāp nhāng kÁt quÁ nghiên cću nhằm chß ra nhāng thành cơng, h¿n chÁ, ngun nhân cựng nhng thỏch thc ỗi vói ỏi ng nh bỏo, các c¢ quan báo chí trong viÉc đÁm bÁo hiÉu quÁ cąa truyÃn thơng chính sách vÃ vÃn tỏc hi ca rÔu, bia.

<b>5. Câu håi và giÁ thuy¿t nghiên cąu </b>

Khi tiÁn hành nghiên cću, chúng tôi đÁt ra 5 câu håi v 5 gi thuyt nghiờn cu. C th nhÔ sau:

<b>5.1. Câu håi nghiên cąu </b>

<i>Câu hỏi 1: Báo chí đã trun thơng chính sách vÃ tác h¿i cąa rÔÂu, bia nhÔ th no? Cõu hi 2: Nhng thách thćc cÅn giÁi qut khi báo chí thơng tin v vn tỏc hi </i>

ca rÔu, bia?

<i>Cõu hỏi 3: Sau khi tiÁp nhÃn thông tin vÃ tác hi ca rÔu, bia t bỏo chớ, ngÔồi dõn </i>

cú thay đái gì vÃ nhÃn thćc, hành vi khơng?

<i>Cõu hi 4: Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ Ôc th hiẫn nhÔ th </i>

no?

<i>Câu hỏi 5: CÅn làm gì đÅ nâng cao chÃt lÔng truyn thụng chớnh sỏch trờn bỏo chớ? </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<b>5.2. GiÁ thuy¿t nghiên cąu </b>

<i>GiÁ thuyt 1: Khi thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia, báo chí tÃp trung </i>

phÁn ánh tác h¿i cąa rÔu bia trờn 3 khớa cnh chớnh l: tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói sc khồe; tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an ton giao thụng v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an tồn xã hái.

<i>GiÁ thuyết 2: Báo chí gÁp nhiÃu khó khn khi trun thơng vÃ tác h¿i </i>

ca rÔu, bia.

<i>Gi thuyt 3: Cụng chỳng ó thay đái nhÃn thćc, hành vi khi tiÁp nhÃn </i>

thông tin v tỏc hi ca rÔu, bia t bỏo chớ.

<i>GiÁ thuyết 4: Thông tin vÃ tác h¿i cąa rÔu, bia trờn bỏo chớ cũn Ân </i>

iẫu, khụng thÔồng xuyên, phă thuác nhiÃu vào các cao điÅm ra quân cąa các c¢ quan chćc nng.

<i>GiÁi thuyết 5: Báo chí có thÅ nâng cao hiÉu quÁ truyÃn thụng chớnh </i>

sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia tãi công chúng bằng cách đái mãi nái dung và hình thćc thơng tin.

<b>6. ĐiÃm mái căa ln án</b>

Ln án là cơng trình nghiên cću chuyên sâu vÃ báo chí tham gia truyÃn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu bia. Lun án không trùng vãi bÃt cć đÃ tài nghiên cću no trÔóc õy. Lun ỏn lm rừ Ôc lý lun v thc tiần v bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia, t ú, dng lờn mỏt khung lý thuyt lm cÂ sỗ cho bỏo chớ đÁm bÁo nguyên tắc khách quan, chân thăc khi truyÃn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia. Trờn cÂ sỗ lý thuyt v kt qu kho sỏt c thÅ, luÃn án đÃ xuÃt nhāng giÁi pháp nhằm giÁi qut giúp báo chí chun tÁi tãi cơng chúng nhāng thông tin khách quan, chân thăc, hiÉu quÁ vÃ nhāng vn liờn quan tói tỏc hi ca rÔu, bia, đßng thåi đÁm bÁo các ngun tắc vÃ trun thơng chính sách.

<i>Về lý luận: Đây là mát trong nhāng cơng trình đÅu tiên nghiên cću tồn diÉn, </i>

sâu sắc vÃ báo chí ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia. Lun án có thÅ là tài liÉu tham khÁo có hÉ thỗng cho cỏc cÂ sỗ o to bỏo chớ, truyn thông, các nhà nghiên

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

cću vÃ lĩnh văc báo chí, trun thơng, kinh tÁ, y tÁ, xã hái. KÁt quÁ cąa luÃn án có thÅ gi mỗ nhng hÔóng nghiờn cu mói v bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia.

quÁn lý bỏo chớ, truyn thụng cú thờm cÂ sỗ xõy dăng các chính sách vÃ quÁn lý, đào t¿o báo chí phù hāp vãi să phát triÅn cąa trun thơng, báo chí hiÉn đ¿i. ĐÁc biÉt, ln án có thÅ l tÔ liẫu tham kho nhÔ cho cỏc Tỏng Biờn tp, ngÔồi ng u cỏc cÂ quan bỏo chớ, ỏi ngũ tá chćc sÁn xuÃt tin tćc và các nhà báo trong q trình chß đ¿o, biên tÃp và thăc hiÉn tác ph¿m báo chí đÁm bÁo tính khách quan, chân thăc, hÃp dÁn, cng cỗ nim tin ca cụng chỳng ỗi vói bỏo chí khi tiÁp nhÃn các thơng tin vÃ chính sách.

Ngoài ra phÅn mỗ u, kt lun, danh mc ti liẫu tham kho, danh măc hình v¿, bÁng biÅu, danh măc chā viÁt tắt, măc lăc, phă lăc, nái dung chính cąa luÃn ỏn gòm 4 chÔÂng

<b>ChÔÂng 1: Tỏng quan tỡnh hỡnh nghiờn cu </b>

<b>ChÔÂng 2: CÂ sỗ lý lun v thc tiần v vai trũ ca bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia </b>

<b>ChÔÂng 3: Thc trng truyn thụng chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ ChÔÂng 4: Nhng vn t ra và giÁi pháp, khuyÁn nghá </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>ChÔÂng 1. TNG QUAN TèNH HèNH NGHIấN CU </b>

Trong ChÔÂng ny, lun ỏn s phõn tớch, tỏng hp cỏc nghiên cću trên thÁ giãi và ViÉt Nam trên các bình diÉn: (1) Nhāng nghiên cću vÃ trun thơng chính sách. (2) Nhāng nghiên cću vÃ báo chí vãi vÃn tỏc hi ca rÔu, bia. C th nhÔ sau:

<b>1.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu ngoi nÔỏc </b>

<b>1.1.1. Nhng nghiờn cu v mỗi quan hầ gia truyn thụng v chính sách </b>

Trong tÃp Sá tay Routledge vÃ chính sách có tên 5Trun thơng đ¿i chúng và

<b>ho¿ch đánh chính sách6 xuÃt bÁn nm 2012, Stuart Soroka, Andrea Lawlor, Stephen </b>

Farnsworth, Lori Young khng ỏnh, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng cú th v thÔồng úng mỏt vai trị quan trãng trong viÉc ho¿ch đánh chính sỏch, cú tỏc ỏng thÔồng xuyờn v rừ rẫt n chính sách. Vai trị cąa trun thơng khơng chß quan trãng trong giai đo¿n đÅu cąa q trình chính sỏch m trong suỗt quỏ trỡnh chớnh sỏch. Truyn thơng có thÅ thu hút và duy trì să chú ý ca cụng chỳng ỗi vói cỏc vn c th. Hó cú th thay ỏi chiu hÔóng trong cuỏc tranh ln chính sách bằng cách đóng khung hc xác ỏnh mỏt vn thụng qua viẫc s dng ỗi tho¿i hoÁc phÁn biÉn đÅ thuyÁt phăc hoÁc can ngn cơng chúng. Trun thơng cũng có thÅ phác hãa bÁn chÃt, hÃu quÁ cąa các vÃn đÃ chính sách theo nhāng cách làm thay đái cn bÁn khơng chß tâm điÅm chú ý mà cÁ các giÁi pháp chính sách khác nhau. Trun thơng có thÅ thu hút să chú ý n nhng ngÔồi tham gia vo quỏ trỡnh chớnh sỏch v cú th hò tr, hoc cn trỗ mc tiêu cąa hã bằng cách nêu bÃt vai trò cąa hó trong viẫc hoch ỏnh chớnh sỏch. PhÔÂng tiẫn truyn thụng cng cú th hot ỏng nhÔ mỏt cu nỗi quan tróng gia chính phą và cơng chúng, thông báo cho công chúng vÃ các hành đáng và chính sách cąa chính phą, đßng thåi giúp truyÃn đ¿t phÁn ćng cąa công cúng ỗi vói hnh ỏng v chớnh sỏch ca Chớnh ph tãi các quan chćc chính phą [169].

Trong nghiên cću 5Trun thơng đ¿i chúng và quy trình chính sách6 đng tÁi ngày 31/8/2016, Annelise Russell, Maraam Dwidar và Bryan D. Jones cho biÁt, các nhà nghiên cću vÃ truyÃn thông nhn thy, s chỳ ý ca ngÔồi dõn ỗi vói các vÃn đÃ là sćc m¿nh cąa truyÃn thông trong viẫc thit lp chÔÂng trỡnh nghỏ s ca quỗc gia thông qua viÉc tÃp trung să chú ý vo mỏt sỗ vn cụng cỏng quan trãng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Trong khi đó, các nhà nghiên cću vÃ chính sách khơng q chú trãng vai trị cąa trun thơng. Dăa trên cách tiÁp cÃn tích hāp các nghiên cću vÃ chính sách và trun thơng, nhóm tác giÁ cho rằng các nhà nghiên cću trong các nghiên cću v hẫ thỗng chớnh trỏ, dÔ lun xó hỏi v quy trình chính sách phÁi coi vai trị cąa trun thụng nhÔ mỏt th ch chớnh trỏ. Cỏc th ch chớnh trỏ cú cỏc chun mc ỏnh hỡnh s tÔÂng tác hàng ngày vãi quy trình chính sách, và các c¢ quan trun thơng là mát trong nhiÃu tác nhân chính sách mà ho¿t đáng và tá chćc cąa các cÂ quan nay hiẫn diẫn thÔồng xuyờn trong hẫ thỗng chớnh trỏ. Sỗ lÔng v nỏi dung tin tc cú ý ngha quan tróng ỗi vói quỏ trỡnh chớnh sỏch cụng v cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng ngy cng Ôc công nhÃn là mát phÅn không thÅ thiÁu cąa hÉ thỗng phn hòi chớnh sỏch [125].

phõn tớch vai trũ ca truyn thụng ỗ Kenya trong viẫc tỏc ỏng đÁn chính sách cơng liên quan đÁn viÉc bán và tiêu thă bia bÃt hāp pháp, tác giÁ Christine Mwangi đã tìm hiÅu các c¢ chÁ bÁn tin trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng dn n hnh đáng cąa chính phą vÃ mát vÃn đÃ. Thơng qua viẫc phõn tớch nỏi dung Ôa tin trờn hai tå báo hàng ngày hàng đÅu cąa Kenya trong khoÁng thåi gian 10 nm (2005-2015), trong nghiên cću 5TruyÃn thông nh hÔỗng tói chớnh sỏch cụng ỗ Kenya: TrÔồng hp tiờu th bt hp phỏp6 Ôc cụng bỗ nm 2018, tỏc gi nhn thy rng viẫc Ôa tin rỏng rãi, nhÃt quán và theo s viẫc trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng cú nh hÔỗng n hnh ỏng cąa chính phą và qua đó là chính sách cơng. Tỏc gi cho rng, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng ó m nhiẫm tỗt viẫc la chón thụng tin cỏc nh hoch chớnh sỏch nm Ôc tỡnh hỡnh v cú phÁn ćng chính sách phù hāp. Nm 2010, Kenya đã thụng qua o lut kim soỏt ò uỗng cú còn. Theo Christine Mwangi, ví dă rõ ràng nhÃt vÃ viÉc truyn thụng cú nh hÔỗng n kt qu thc thi chớnh sỏch l viẫc, vo thỏng 5/2014, sau mỏt sỗ ca t vong do uỗng ò uỗng cú còn Ôc sn xut bt hp phỏp, bỏo chớ Kenya ó Ôa tin dy c v hng ngy v mỗi e dóa ca viẫc sn xut bia bt hp phỏp. Vụ sỗ hỡnh nh trờn truyn thụng v nhng ngÔồi say xòn nm bờn Ôồng, nhng gia ỡnh au buòn v nhng ngÔồi ó phi nhp viẫn sau khi uỗng bia. Trong khi đó, các đáng thái cąa Chính phą nhằm ngn chn mỗi e dóa t bia sn xut bt hp pháp l¿i rÃt lång lẻo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

KÁt q là, Chính phą Kenya sau đó đã có hng lot nhng ỏng thỏi mnh m nhÔ cỏch chc ngÔồi ng u cÂ quan phă trách ngn chÁn tỡnh trng lm dng ò uỗng cú còn v thuỗc lỏ v cÂ quan chỗng hng giÁ cùng hàng lo¿t các quan chćc khác; phát đáng chiÁn dách quy mô lãn nhằm tiêu hąy nhāng lo¿i đß có cßn sÁn xt khơng đáp ćng tiêu chu¿n cht lÔng, ỏt kớch cỏc ca hng khụng cú giÃy phép [133].

Nhóm tác giÁ F. El-Jardali, Lama Bou Karroum, Lamya Bawab, Ola Kdouh, Farah El-Sayed, Hala Rachidi, Malak Makki trong nghiờn cu 5Ôa tin v sc khồe trờn bỏo in ỗ Lebanon: Bng chng, cht lÔng v vai trị trong viÉc thơng tin ho¿ch đánh chính sách6 đng tÁi ngày 26/8/2015 trên t¿p chí PLOS One6 cho biÁt ó phõn tớch viẫc Ôa tin v cỏc vn liờn quan n sc khồe trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thông Lebanon; thăc hiÉn các cuác phång vÃn vãi 27 nhà báo, các nhà nghiên cću và nhà ho¿ch đánh chính sách vÃ vai trị cąa trun thơng trong viÉc ho¿ch đánh chính sách y tÁ và tá chćc mát hái thÁo vÃ vÃn đÃ này. KÁt quÁ cho thÃy, các nhà ho¿ch đánh chính sách và nhà nghiên cću xem truyÃn thông là mát cơng că quan trãng cho các chính sách y tÁ dăa trên bằng chćng. Tuy nhiên, cũng có nhāng ý kiÁn bày tå quan ng¿i vÃ thăc tiÇn và nng lăc cąa truyÃn thông trong viÉc đÁm nhÃn vai trò nêu trên [158].

Trong nghiên cću 5Vai trị cąa trun thơng trong ho¿ch đánh chính sách: tham khÁo đÁc biÉt vÃ Afghanistan6 đng trên T¿p chí táng hāp nghiên cću nghÉ thuÃt và nhân vn tháng 11/2022, Farooq Jan Mangal khẳng đánh, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng (bỏo hỡnh, bỏo tiÁng và báo viÁt) có vai trị ngày càng quan trãng trong viÉc ho¿ch đánh chính sách. Trun thơng là ngn thơng tin lãn nhÃt cąa cơng chúng vÃ chính sách cơng và cũng là ngn cung cÃp thơng tin chính vÃ nhiÃu vÃn đÃ, bao gßm từ thą tăc hnh chớnh, thay ỏi chớnh sỏch, dÔ lun cho n bờ bỗi chớnh trỏ. Vai trũ thÔồng xuyờn ca truyn thơng là phÁn ánh quy trình chính sách, các tác nhân trong quy trình này và phÁn ćng cąa cơng chỳng ỗi vói chớnh sỏch. Truyn thụng không phÁi lúc nào cũng nh hÔỗng trc tip n q trình ho¿ch đánh chính sách mà đơi khi nh hÔỗng n cuỏc tranh lun v chớnh sỏch, thụng qua viÉc tác đáng trăc tiÁp đÁn các nhà ho¿ch đánh chính sách, thúc đ¿y các

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

la chón chớnh sỏch mỏt cỏch cú hẫ thỗng hoc thụng qua viẫc gõy nh hÔỗng n quan im ca ngÔồi dõn [156].

<b>1.1.2. Nghiờn cu v bỏo chớ vỏi vn tỏc hi ca rÔu, bia </b>

Theo bỏo cỏo Tỏng quan v tỡnh hỡnh ung thÔ ti Australia nm 2014 cąa ViÉn Y tÁ và phúc lāi Australia, ung thÔ l nguyờn nhõn chớnh gõy bẫnh ỗ nÔóc ny. Nm 2014, Ôóc tớnh cú 123.920 ngÔồi Australia Ôc chn oỏn mc bẫnh ung thÔ (khụng bao gòm mỏt sỗ dng ung thÔ da khụng phi l bẫnh ỏng chỳ ý ỗ chõu c). HÂn mỏt na (55%) sỗ ca ung thÔ Ôc chn oỏn ỗ Australia l nam giói. Cỏc bẫnh ung thÔ Ôc bỏo cỏo phỏ bin nht trong nm 2014 l ung thÔ tuyn tin liẫt, tip theo l ung thÔ i trc trng (ruỏt), ung thÔ vỳ ỗ n giói, u ỏc tớnh ỗ da v ung thÔ phỏi. T nm 1982 n nm 2014, sỗ ca ung thÔ mói Ôc chn oỏn ỗ Australia ó tng hÂn gp ụi, t 47.417 lờn thnh 123.920 ca. Trong sỗ cỏc yu tỗ nguy cÂ dn n ung thÔ Ôc nờu trong bỏo cỏo cú viẫc uỗng rÔu. Theo bỏo cỏo, uỗng rÔu l mỏt yu tỗ nguy cÂ quan tróng ỗi vói bẫnh ung thÔ. Nguy cÂ ung thÔ tng theo lÔng rÔu tiờu th. Cỏc bẫnh ung thÔ liờn quan n viẫc uỗng rÔu Ôc thỗng kờ bao gòm ung thÔ vỳ (ỗ n), ung thÔ i trng v trc trng, ung thÔ thanh qun, ung thÔ gan, ung thÔ thc qun, ung thÔ khoang miẫng (mụi, miẫng, lÔi), v

Nhúm tỏc giÁ Jaklin Eliott, Andrew John Forster, Joshua McDonough, Kathryn Bowd and Shona Crabb trong nghiên cću 5Nghiên cću vÃ tin tćc trên bỏo chớ Australia v mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ trong giai on 2005 tói 20136 ng trờn T¿p chí BMC Public Health cho biÁt, nhóm tác giÁ ó s dng thut ng 5rÔu v ung thÔ6 tỡm kim 354 đÅu báo t¿i Australia có trờn CÂ sỗ d liẫu Factiva từ ngày 1/1/2005 đÁn ngày 31/12/2013, qua đó xác ỏnh Ôc 8.177 bi vit. Theo kt quÁ nghiên cću, trong thåi gian 9 nm, có 197 đÅu báo có ít nhÃt mát bài viÁt đÃ cÃp n mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ, vói 1.502 bài báo đáp ćng các tiêu chí khÁo sát. Cỏc bi vit ny Ôc ng nhiu nht trờn cỏc bỏo hng ngy ỗ cỏc bang. Sỗ lÔng bi bỏo Ôc xut bn hng nm tng dn u, t 119 bài trong 2005 lên 182 vào nm 2013, tng đát biÁn vào nm 2009 (229 bài) và 2011 (271 bài). Trong sỗ ny, 95% cỏc bi vit (1.425 bi) u cú tuyờn bỗ rng rÔu gõy ung

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

thÔ, 6% (93 bi) Ôa tin rng rÔu ngn nga hoc khụng gõy ung thÔ v 1% (16 bài) đÃ cÃp đÁn cÁ 2 quan điÅm. Các bài vit v ch ny thÔồng xut hiẫn ỗ phn đÅu cąa tå báo. Song, chß có 16% (244 bài vit) tp trung rừ rng vo mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ cũn hu ht cỏc bi vit Ôa thụng tin ny trong bi vit v cỏc ch khỏc, thÔồng l ch liờn quan n sc khồe. Trong sỗ cỏc bi vit tp trung vo cõu chuyẫn ung thÔ do rÔu, hu ht (228 bi vit) khng ỏnh rÔu l nguyờn nhõn gõy ung thÔ, vói sỗ lÔng bi vit hng nm dao ỏng t 11 đÁn 75, trung bình là 13 bài (tćc là chß hÂn mỏt bi mòi thỏng). Con sỗ ny tng t 11 bài trong nm 2005 lên tãi đßnh điÅm là 75 bi vo nm 2009, sau ú gim xuỗng cũn 11 vào nm 2013. Theo thåi gian, tÿ lÉ các bi vit cp n quan im rÔu gõy bẫnh v khụng gõy bẫnh cựng tng lờn (vói con sỗ tÔÂng ng 85:15 vo nm 2005; 95:5 vo nm 2013). Mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ cú xu hÔóng khụng xut hiẫn ỗ u cỏc bi bỏo v him khi Ôc cp trong phn tớt.

T nhāng phân tích trên, nhóm tác giÁ cho rằng, tuyên bỗ rng rÔu l nguyờn nhõn gõy ung thÔ thÔồng xuyờn Ôc bỏo chớ Australia cp, nhÔng thụng iẫp ny cú th bỏ che khut bờn trong hoc bỏ lu mồ bỗi cỏc thụng tin v sćc khåe khác. Tác đáng cąa thụng iẫp rng viẫc uỗng rÔu (bt k sỗ lÔng hay chąng lo¿i) s¿ làm tng nguy c¢ ung thÔ cng cú kh nng bỏ che khut bỗi nhng ngơn từ ngă ý rằng có mát mćc đá an ton v lÔng rÔu tiờu th, hoc rÔu khụng gõy ra, hoc cú th ngn nga ung thÔ [167].

Mc dự rÔu l nguyờn nhõn chớnh gõy ra bẫnh tt v t vong sóm nhÔng cú th phũng nga Ôc, nhÔng nhiu ngÔồi Australia vn tiờu th rÔu ỗ mc đá gây nguy hiÅm cho sćc khåe cąa hã. Vì vÃy, trong các nm 2001, 2007, 2009, Hái đßng Nghiên cću Y hãc và Sc khồe Quỗc gia (NHMRC) Australia ó xõy dng cỏc hÔóng dn thụng bỏo cho ngÔồi Australia v cỏch gim thiÅu cÁ nhāng rąi ro ngắn h¿n liên quan đÁn viẫc tiờu th rÔu (vi giồ sau khi uỗng, tc l tng nguy cÂ chn thÔÂng v t vong do suy gim chc nng nhn thc) v ri ro suỗt ồi (nguy cÂ bẫnh tt trong suỗt cuỏc ồi, tc l t lẫ mc bẫnh/t vong do cỏc bẫnh nhÔ tim mch, ung thÔ v tiu Ôồng). Trong nhng hÔóng dn ny, NHMRC Ôa ra khuyn nghỏ v lÔng rÔu tiờu th v lÔng rÔu tiờu th chp nhn Ôc mòi ln

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>1.1.3. Nghiên cąu vÁ báo chí vái các vÃn đÁ khác liờn quan n rÔu, bia </b>

GS Simon Chapman v tỏc gi Andrea S. Fogarty, TrÔồng i hóc y t cụng, i hóc Sydney trong nghiờn cu 5Truyn hỡnh Australia Ôa tin v rÔu, sc khồe v cỏc chớnh sỏch liờn quan, giai on 2005 n 2010: hm ý ỗi vói viẫc vn ỏng chớnh sỏch liờn quan n rÔu6 ng trên T¿p chí Y tÁ cáng đßng Australia và New

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Zealand, sỗ 36, xut bn tháng 12/2012, trang 503-598, cho biÁt, các vÃn đÃ liên quan n rÔu l tõm điÅm chú ý cąa các bÁn tin và phóng să trêm trun hình Australia. Qua phân tích nái dung ca 612 bn tin v vn rÔu, 69,2% trong sỗ ny Ôc ng ti sau mỏt s viẫc ỏng chỳ ý c th hoc viẫc cụng bỗ nhng phát hiÉn mãi. 30,2% nhāng bÁn tin tÃp trung vào tỏc hi liờn quan tói rÔu v 19% cp n vn 5uỗng rÔu say6. 75,3% cỏc bn tin Ôa tin v nhng tỏc ỏng tớch cc v tiờu cc n sc khồe do rÔu, nhÔng ch yu tÃp trung vào nhāng hÃu quÁ ngắn h¿n. 63% đÃ cp n chớnh sỏch kim soỏt rÔu, tuy nhiờn, hÂn 10% tỏng sỗ bn tin khụng cÃp đÁn chính sách că thÅ nào. Từ nhÃn đánh, các bÁn tin trên truyÃn hình đÃ cÃp đÁn nhiÃu vÃn đÃ liên quan đÁn măc tiờu sc khồe cỏng òng nhÔng li ớt tp trung vào hÃu quÁ sćc khåe lâu dài hoÁc các giÁi pháp chính sách hiÉu q, nhóm tác giÁ khun nghá, viẫc vn ỏng chớnh sỏch liờn quan n rÔu trong tÔÂng lai thay vỡ chò cp n vn cú th chuyn sang truyn t tỗt hÂn v cỏc rąi ro sćc khåe lâu dài, vÃ các chính sách đang có và bằng chćng vÃ tính hiÉu q cũng nhÔ lý l ng hỏ viẫc ỏp dng nhng chớnh sách này [136].

T¿i Anh, J. Nicholls trong nghiên cću 5Bỏo chớ Anh Ôa tin v rÔu: Phõn tớch v tin tc trờn truyn hỡnh v bỏo chớ6 cụng bỗ ngy 26/4/2011 ó phõn tớch ỏnh lÔng nỏi dung ca 7 tồ bỏo hng ngy v 4 chÔÂng trỡnh tin tćc truyÃn hình trong hai giai đo¿n mÁu: 20/12/2008 đÁn 2/1/2009 và 15 đÁn 22/3/2009. KÁt quÁ cho thÃy, các bÁn tin nhÃn m¿nh đÁn nhāng hÃu quÁ tiêu căc, c biẫt l bo lc, uỗng rÔu khi lỏi xe v nhng nh hÔỗng lõu di n sc khồe - c biẫt l bẫnh gan, liờn quan n rÔu bia. Theo nghiờn cu, nhng bn tin v viẫc uỗng rÔu ca ngÔồi nỏi ting l phỏ bin. Quan im v sćc khåe cáng đßng đóng vai trị trung tâm trong viẫc ỏnh hỡnh cỏc cõu chuyẫn liờn quan n rÔu. Tác giÁ cũng chß ra rằng, có să phân chia giói tớnh rừ rng trong Ôa tin v tỏc hi ca viẫc uỗng rÔu, theo ú nam uỗng rÔu cú liờn quan n bo lc, trong khi n uỗng rÔu cú liờn quan n viẫc say rÔu. Cỏc siờu thỏ Ôc xỏc ỏnh l nguyờn nhõn chớnh dn tói viẫc uỗng rÔu v rÔu giỏ r Ôc coi l mỗi đe dãa lãn h¢n so vãi viÉc nãi lång luÃt cp phộp bỏn rÔu.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Nghiờn cu 5Truyn thụng v nh hÔỗng ca ngnh cụng nghiẫp rÔu: Phõn tớch mc ỏ Ôa tin ca cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng v nhón cnh bỏo rÔu cú thụng iẫp v bẫnh ung thÔ ỗ Canada v Ireland6 ng trờn Tp chớ Nghiờn cu v

<b>RÔu v Ma túy, 81(2), 2733283 (2020), nhóm tác giÁ Kate Vallance, Alexandria </b>

Vincent, Nour Schoueri-Mychasiw, Tim Stockwell, David Hammond, Thomas K.

<b>Greenfield, Jonathan McGavock & Erin Hobin </b>đã xem xột mỏt cỏch cú hẫ thỗng cỏc bi bỏo Ôc xut bn trong giai on 201732019 cp n mát nghiên cću hãc thuÃt vÃ cÁnh báo tác h¿i ca rÔu trờn nhón (AWL) ỗ Yukon, Canada (gói tt là Nghiên cću Yakon), và các điÃu khoÁn ghi nhãn trong D lut Y t cụng cỏng (RÔu) ỗ Ireland (gãi tắt là Dă luÃt Ireland). CÁ nghiên cću và dă luÃt đÃu đÃ cÃp đÁn viÉc dán nhãn chća cnh bỏo v bẫnh ung thÔ trờn cỏc chai rÔu.

Nhúm nghiờn cu ó xỏc ỏnh Ôc 38 bi bỏo liên quan đÁn Nghiên cću Yukon và 37 bài viÁt liên quan đÁn Dă luÃt Ireland trong khung thåi gian ó ỏnh ỏp ng cỏc tiờu chớ Ôa ra phõn tớch. Kt qu cho thy, 68,4% bi bỏo Ôa tin v Nghiờn cu Yukon v 18,9% Ôa tin v D lt Ireland ąng há AWL có thơng điÉp vÃ bÉnh ung thÔ. Trong khi ú, viẫc Ôa tin v D lut Ireland ch yu phn ỗi viẫc dỏn cỏc nhón cnh bỏo v bẫnh ung thÔ v nht quỏn nờu quan im ca ngnh rÔu. Cỏc lp lun trong ngnh rÔu nhm phn ỗi viẫc dỏn nhón ung thÔ thÔồng bóp méo hc phą nhÃn mát cách dćt khốt tính hp lẫ ca thụng iẫp v ung thÔ da trờn bằng chćng trên các nhãn dán. Từ đó, nhóm tác gi Ôa ra nhn ỏnh rng, cỏc bn tin v AWL kốm theo thụng iẫp v bẫnh ung thÔ Ôc ng hỏ ỗ Canada nhiu hÂn ỗ Ireland, nÂi quan im ca ngnh cụng nghiẫp rÔu luụn Ôc cao. Viẫc nõng cao nhn thc v cỏc chin lÔc truyn thụng trong ngnh cụng nghiẫp rÔu ccú th tng cÔồng s ng hỏ ca cụng chỳng ỗi vói cỏc biẫn phỏp kim soỏt rÔu [167].

Trong nghiờn cu 5Tin tc v rÔu trờn bỏo chớ California: Tn sut, mc ỏ

<b>nái bÃt và khn khá6, trên T¿p chí Chính sách Y tÁ Công cáng tÃp 23, trang 1723</b>

190 (2002), Sonja L Myhre, Melissa Nichols Saphir, June A Flora, Kim Ammann Howard & Emily McChesney Gonzalez đã đánh giá tÅn suÃt v bn cht ca viẫc cp n rÔu trong nỏi dung bn tin Ôc rỳt ra t mỏt mu ngÁu nhiên gßm chín tå

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

bỏo ỗ California t thỏng 9/1997 n thỏng 6/1998. Kt qu nghiờn cu chò ra rng rÔu Ôc nhc n ít nhÃt mát lÅn mßi ngày trên các tå nhÃt bỏo v Ôc cp vói tn sut thÔồng xuyờn hÂn trờn cỏc tồ bỏo nhồ hÂn. RÔu thÔồng Ôc tho lun nhiu nht liờn quan n chn thÔÂng hoc trong bỗi cnh thỳc y tiờu th rÔu. Cỏc bi bỏo v chn thÔÂng v lỏi xe trong tỡnh trng say xòn nhn Ôc nhiu s chỳ ý hÂn nhng cõu chuyẫn khỏc cp n rÔu. Bt chp tn sut tÔÂng ỗi v vn uỗng rÔu trong cỏc tin tc v chn thÔÂng, nhng bn tin ny him khi đóng khung vãi bÃt kỳ tình tr¿ng sćc khåe nào. Từ đó, tác giÁ cho rng nhng ngÔồi ng hỏ sc khồe cỏng òng nờn nò lc hÔóng tói viẫc tng tn sut v ci thiẫn viẫc Ôa tin v rÔu trờn bỏo chớ. Từ viÉc phân tích 10.212 kÁt quÁ và 24 nghiên cću trên tỏm cÂ sỗ d liẫu, nhúm tỏc gi Ben Young, Sarah Lewis, Srinivasa Vittal Katikireddi, Linda Bauld, Martine Stead, Kathryn Angus, Mhairi Campbell, Shona Hilton, James Thomas, Kate Hinds, Adela Ashie và Tessa Langley trong nghiên cću 5HiÉu quÁ cąa các chiÁn dách truyÃn thông đ¿i chúng nhằm giÁm thiu tiờu th v tỏc hi ca rÔu: ỏnh giỏ cú hẫ thỗng6 chò ra rng, hu ht cỏc chin dách sÿ dăng truyÃn hình, đài phát thanh kÁt hāp vói cỏc kờnh truyn thụng khỏc Ôc thc hiẫn ỗ cỏc nÔóc phỏt trin v cú cht lÔng kộm. Da trờn 13 nghiờn cu o lÔồng, nhúm tỏc gi cho biÁt, có rÃt ít bằng chćng vÃ viÉc giÁm tiêu th rÔu liờn quan n viẫc tip xỳc vói cỏc chin dỏch truyn thụng. Do vy, nghiờn cu Ôa ra kÁt luÃn rằng các chiÁn dách truyÃn thông vÃ sćc khồe trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng v rÔu thÔồng Ôc ngÔồi dõn nhc n v cú t Ôc nhng thay ỏi v kin thc, thỏi ỏ v nim tin ca hó v rÔu nhÔng cú rt ớt bng chng v viẫc gim tiờu th rÔu sau nhāng chiÁn dách đó [178].

Trong nghiên cću 5Trun thơng i chỳng l nh sÔ phm v rÔu cho mói ngÔồi? Tỏc ỏng ca viẫc mụ t nhng tỏc hi ca rÔu v nh hÔỗng bỗi c tớnh ngÔồi xem6, Mira Mayrhofer v Brigitte Naderer Ôc ng ti ngy 5/10/2017 chò ra rng cỏc phÔÂng tiẫn thụng tin i chỳng cú th úng vai trũ quan tróng nhÔ mỏt nh giỏo dc v tỏc hi ca rÔu. Tuy nhiờn, hiẫu ng ca viẫc ny l rt khỏc nhau ỗi vói cỏc nhúm ngÔồi xem khỏc nhau. Vỡ vy, nhng nò lc tỏc ỏng n ngÔồi xem theo hÔóng hó cú lỗi sỗng lnh mnh hÂn phi Ôc iu chònh phự hp vói

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

nhúm ỗi tÔng. c biẫt, viẫc mụ t cỏc hu qu tiờu cc dÔồng nhÔ l mỏt con Ôồng quan trãng đÅ tiÁp cÃn các nhóm có nguy c¢ cao, chng hn nhÔ nhng ngÔồi nghiẫn rÔu nÁng, và làm cho các kÁt quÁ tiêu căc cąa viẫc uỗng rÔu trỗ nờn nỏi bt hÂn. Nm 1988, M thụng qua o lut ghi nhón ò uỗng cú cßn (ABLA), theo đó u cÅu phÁi dán cÁnh báo vÃ sćc khåe trên nhãn cąa tÃt cÁ các háp ng ò uỗng cú còn Ôc sn xut, nhp khu hoc úng chai bỏn hoc phõn phỗi ti M. Trong nghiờn cu 5Ôa tin v cỏc vn v ò uỗng cú còn trờn bỏo in ỗ M giai đo¿n 1985-19916 trên T¿p chí Y tÁ Cơng cáng Mā (AJPH) tháng 10/1999, P H Lemmens, P A Vaeth và T K Greenfield đã đánh giá vÃ viÉc mô tÁ cỏc vn liờn quan n rÔu trờn cỏc bỏo in ỗ M trong khong thồi gian 7 nm thc hiÉn Đ¿o luÃt ABLA. Qua phân tích 15% bài báo Ôc ng ti trờn 5 tồ bỏo quỗc gia ca M vit v ò uỗng cú còn Ôc xut bn từ nm 1985 tãi nm 1991. KÁt quÁ cho thÃy, sỗ lÔng bi vit liờn quan n chng nghiẫn rÔu trong thåi gian nghiên cću đã giÁm nhẹ, trong khi sỗ lÔng bi vit v tỏc ỏng núi chung ca rÔu n sc khồe li tng lờn. Bỏo chớ M không quá chú trãng Đ¿o luÃt ABLA. HÅu hÁt các bài viÁt đÅ sÿ dăng thơng tin từ các ngn tin trong chớnh quyn v mụ t v rÔu mỏt cách trung lÃp hoÁc tiêu căc. Nghiên cću cũng cho thy s tip nỗi trong xu hÔóng Ôc ghi nhn t nhng nm 1960 trờn bỏo in ỗ M, theo đó báo chí ngày càng nhÃn m¿nh đÁn nhāng vÃn v sc khồe cỏng òng do rÔu v khụng chú trãng đÁn các khía c¿nh lâm sàng cąa chćng nghiẫn rÔu nhÔ trÔóc ú [174].

Ung thÔ vỳ l nguyờn nhõn ng hng th hai trong sỗ cỏc ca t vong do ung thÔ v t lẫ ung thÔ phát triÅn xâm lÃn trong đåi là 1/8. Trong khi ú, theo Kho sỏt phồng vn sc khồe quỗc gia, hÂn 60% ph n M uỗng rÔu ớt nht l ỗ mc ỏ va phi. Nu rÔu gõy ra bẫnh ung thÔ vỳ, Ôóc tớnh cú khong 14% trÔồng hp cú th Ôc ngn chn bng cỏc biẫn phỏp can thiẫp hiẫu qu. HÂn 50 nghiờn cu v mỗi quan hẫ gia ung thÔ vỳ do rÔu ó Ôc bỏo cáo trong các tài liÉu y khoa từ nm 1974. Trong nghiờn cu 5Mỗi liờn quan gia rÔu v ung thÔ vỳ: nghiờn cu Ôc bỏo chớ phỏ bin Ôa tin6 đng trên T¿p chí y tÁ cáng đßng Am J sỗ thỏng 8/1995, F Houn, M A Bober, E E Huerta, S D Hursting, S Lemon, và D L Weed đã phân tích các bài báo từ các t¿p chí khoa hãc và trên các báo và t¿p chí xuÃt bÁn từ

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

ngày 1/1/1985 n ngy 1/7/1992 Ôc ly t sỏu cÂ sỗ d liẫu trc tuyn. Nhúm tỏc gi ó thỗng kờ Ôc 58 bi bỏo khoa hóc v mỗi quan hẫ gia rÔu v ung thÔ vỳ, 64 bi vit trờn cỏc báo và 23 bài viÁt trên các t¿p chí. Các bi vit trớch dn 11 nghiờn cu, 19% trong sỗ ú Ôc cụng bỗ trong thồi gian nghiờn cu. 63% bi vit Ôa ra cỏc khuyn nghỏ v hnh vi cho công chúng. Tÿ lÉ bài viÁt dÁn các nghiên cu theo hÔóng tớch cc l 75%, nghiờn cu tiờu căc là 18%, và nghiên cću trung lÃp chiÁm 6% v mỏt sỗ nghiờn cu khụng xỏc ỏnh Ôc tỏc gi hoc nm cụng bỗ nờn khụng Ôc phõn tớch. Phân tích các từ dùng đÅ miêu tÁ nguy c¢ ca rÔu ỗi vói bẫnh ung thÔ vỳ cho thy rng t "kh nng" v "ri ro" Ôc s dng trong 71% sỗ bi vit, "t lẫ tng/gim ri ro hoc kh nng" Ôc s dng trong 63% bi vit v t "cú liờn quan" hoc "liờn hẫ" Ôc s dăng trong 58% bài viÁt. Vãi nhÃn đánh phÅn lãn cỏc nghiờn cu khoa hóc v mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ vỳ ó khụng Ôc chỳ tróng trong các bài viÁt trên báo chí, nhóm tác giÁ khuyÁn nghá các nhà nghiên cću và báo chí phá thụng tng cÔồng cung cp thụng tin cho cụng chỳng vÃ các vÃn đÃ liên quan đÁn sćc khåe cáng đßng [159].

Trong nghiên cću 5Ngn chÁn các vÃn đÃ liờn quan n rÔu ỗ M thụng qua chớnh sỏch: Chin dỏch truyn thụng, phÔÂng phỏp iu chònh v can thiẫp mụi trÔồng6 ca nhúm tỏc gi Norman Giesbrecht & Thomas K. Greenfield đng trên T¿p chí The Journal of Primary Prevention tháng 9/2003, nhóm tác giÁ đã cung cp mỏt cỏi nhỡn tỏng quan v mỏt sỗ chin lÔc chung gim cỏc vn liờn quan n uỗng rÔu, bao gòm kim soỏt qung cỏo rÔu và quÁng cáo truy cÃp; luÃt pháp và các quy ỏnh liờn quan n tuỏi uỗng rÔu hp phỏp tỗi thiu, dỏch v cho tr vỏ thnh niờn, uỗng rÔu v lỏi xe; cỏc biẫn phỏp mụi trÔồng liờn quan n giỏ rÔu, mt ỏ ca cỏc ca hng, s can thiẫp ca bỏ mỏy qun lý, hẫ thỗng kim sốt và các can thiÉp dăa vào cáng đßng. Các tác giÁ khẳng đánh, các vÃn đÃ liên quan đÁn rÔu l kt qu ca s tÔÂng tỏc gia cỏc cỏ nhõn v cỏc nhúm vói mụi trÔồng phỏp lý v xó hỏi trong ú uỗng rÔu xy ra. Nhiu chin lÔc Ôc thit k thay ỏi mụi trÔồng ó Ôc chng minh l cú tm quan tróng nh hÔỗng n cỏc vn liờn quan n rÔu. Cựng vãi nhāng chính sách mãi, càng ngày, cơng chúng càng quan tõm hÂn tói nhng tỏc hi ca rÔu bia. Bỗi vy, bờn cnh viẫc muỗn duy trỡ

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

li nhun t rÔu, bia, cỏc nÔóc cũng cÅn phÁi áp dăng hiÉu quÁ các chính sách phũng, chỗng tỏc hi ca chỳng.

Mỏt nghiờn cu chuyờn sõu v 5RÔu trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i

<b>chỳng v viẫc uỗng rÔu cąa thanh thiÁu niên6 cąa nhóm tác giÁ Connolly GM, </b>

Casswell S, Zhang JF, Silva PA, đng trên T¿p chí Trung tõm quỗc gia v thụng tin cụng nghẫ sinh hóc Hoa K thỏng 10/1994 chò ra rng, viẫc uỗng rÔu ca thanh thiu niờn ỗ cỏc ỏ tuỏi kho sát 13, 15, 18 có liên quan tãi vÃn đÃ truyn thụng v rÔu trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng. ỏng chỳ ý, khụng thy cú mỗi liờn hẫ no gia viẫc qung cỏo thÔÂng mi v rÔu v viẫc tiờu th rÔu gia n ụng v ph n nhÔng nghiờn cu li nhn thp nhng ph n tr xem ti vi nhiu giồ hÂn ó uỗng nhiu rÔu mnh hÂn. Nghiờn cu ca Henry Saffer (2000) ó chò ra rng, thúi quen s dng rÔu bia ca ngÔồi dõn núi chung cú nh hÔỗng t qung cỏo. Mòi lẫnh cm qung cỏo bia hoc rÔu trờn truyn hình, phát thanh hoÁc báo in làm giÁm 5% tiêu th rÔu bia. Thờm mòi lẫnh cm qung cỏo c bia v rÔu s lm gim 8% tiờu th rÔu bia (Nghiờn cu s dng sỗ liẫu ca 20 quỗc gia qua 25 nm) 107.

TÔÂng t, phõn tớch d liẫu iu tra quỗc gia M cho thy: mỏt lẫnh cm ton bỏ qung cỏo bia v rÔu trờn 5 kờnh truyn thụng ỗ M gòm kờnh th thao TV, kênh radio thÅ thao; quÁng cáo ngoài tråi, quÁng cáo trên báo và t¿p chí, s¿ giÁm 24% tÿ lÉ thanh thiu niờn say rÔu bia hng thỏng 107.

Nhng quỗc gia cm qung cỏo rÔu mnh trờn truyn hình và đài phát thanh có tÿ lẫ tiờu th rÔu bia thp hÂn 16% v t lÉ tÿ vong do tai n¿n giao thơng thÃp h¢n 10% so vói quỗc gia khụng cm. Nhng quỗc gia cm qung cỏo c bia v rÔu trờn truyn hỡnh v phỏt thanh cú t lẫ tiờu th rÔu bia thÃp h¢n 11% và tÿ lÉ tÿ vong do tai nn giao thụng thp hÂn 23% so vói quỗc gia chò cm qung cỏo rÔu mnh (Nghiờn cu phõn tớch d liẫu ca 17 quỗc gia qua 13 nm 107, 113.

NÁu chß cÃm quÁng cáo bia v rÔu trờn truyn hình mà khơng cÃm trên radio, báo in và qng cáo ngồi tråi thì cũng ó cu sỗng 2.000 n 3.000 ngÔồi mòi nm trỏnh khåi tÿ vong do tai n¿n giao thông. NÁu lo¿i bå viÉc giÁm trừ thuÁ

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

æ Chõu c, cm ton bỏ qung cỏo rÔu bia l mát trong 2 biÉn pháp có chi phí 3 hiÉu qu cao nht gim tỏc hi ca rÔu bia ç Úc, cùng vãi biÉn pháp tng thuÁ 107, 113, 109. æ Mā, nhà chćc trách áp dăng nhiu gii phỏp nhÔng trong ú cú 2 gii phỏp Ôc ỏnh giỏ mang li nhiu hiẫu qu nht l cm qung cỏo v tng thu rÔu bia. Nu cỏc biẫn phỏp ny khụng Ôc thc thi, Ôóc tớnh 55.259 trÔồng hp t vong do cỏc vn sc khồe liờn quan n rÔu bia gõy ra trong 4 triẫu ngÔồi M la tuỏi 20.

T nhiu nghiờn cću khác nhau, các chuyên gia trên thÁ giãi đÃu khng ỏnh, ỗ la tuỏi dầ bt chÔóc, viẫc qung cỏo rÔu, bia trờn truyn hỡnh cú th lm gia tng viẫc bt u s dng rÔu, bia ỗ ngÔồi tr. Do bỏ nh hÔỗng t nhng hỡnh nh v s dng rÔu, bia trờn qung cỏo, nhiu ngÔồi tr coi s dng rÔu, bia nhÔ l mỏt biu hiẫn ca tuỏi trÔỗng thnh, mỏt hnh vi th hiẫn giỏ trá bÁn thân, thay vì nhìn thÃy nhāng tác h¿i ca s dng rÔu, bia 107, 109, 119.

ỗi vói phim nh, tỏc dng t nhng qung cỏo rÔu, bia trỏ hỡnh hoc vụ tỡnh, hoc cỗ ý cũn nguy hi hÂn viẫc ngÔồi tr thu nhn thụng tin từ quÁng cáo trên ti vi. HÅu hÁt các nghiên cću cho thÃy, nÁu mát trẻ vá thành niên tiÁp xúc càng nhiÃu vãi nhāng bá phim cú cnh uỗng rÔu, bia, thỡ kh nng tr ny cú nguy cÂ uỗng rÔu, bia cng sãm. ĐiÃu này càng chćng minh s tỏc ỏng ỗi vãi thanh niên. Theo đó, khi nam giãi 18-29 tuỏi Ôc xem phiờn bn gỗc ca bỏ phim cú hỡnh nh s dng rÔu bia thỡ mc ỏ tiờu th rÔu bia tng gp 2 ln so vói nhng nam giói chò Ôc xem phiờn bn kim duyẫt cąa chính bá phim đó đã gÿ bå nhāng hình nh s dng rÔu bia. NhÔ vy, kt qu cỏc nghiên cću đÃu khẳng đánh, viÉc phÁi kiÅm soát quÁng cỏo, khuyn mi rÔu bia l cú cn c v đây là mát biÉn

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

pháp hiẫu qu cao lm gim tiờu th rÔu bia, lm giÁm tai n¿n giao thông, giÁm gánh nÁng bÉnh tÃt do s dng rÔu bia.

<b>1.2. Nhng nghiờn cu tiờu biu trong nÔỏc </b>

<b>1.2.1. Nhng nghiờn cu vÁ trun thơng chính sách </b>

T¿i ViÉt Nam, ĐÁng và Nh nÔóc ta luụn khng ỏnh vai trũ quan tróng ca bỏo chớ ỗi vói mói mt ca ồi sỗng từ chính trá, kinh tÁ, đÁn vn hóa, xã hái. Bỏo chớ luụn Ôc xỏc ỏnh l cÂ quan ngụn lun ca ng, Nh nÔóc, l ting núi ca Nhân dân. Khi nghiên cću vÃ vai trò cąa báo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia, NCS nhÃn thÃy, báo chí đã đóng vai trị là mát kênh trun thơng chính sách, trun tÁi nhāng thơng iẫp v tỏc hi ca rÔu bia t cỏc nh qn lý, ho¿ch đánh chính sách tãi cơng chúng. Báo chí thơng tin vÃ q trình xây dăng, thăc thi Lut Phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia chớnh l mát q trình trun thơng chính sách.

Vãi vai trũ quan tróng nhÔ vy ca bỏo chớ trong ồi sỗng chớnh trỏ, kinh t, xó hỏi ca t nÔóc, đã có nhiÃu nghiên cću cąa các tác giÁ trong nÔóc cp n chc nng, nhiẫm v, tm quan tróng ca bỏo chớ nhÔ: Bi vit ca tỏc gi Ngun

<i>Phú Trãng (2015) <Phát huy hơn nữa vai trị của báo chí trong sự nghiệp đổi mới, </i>

<i>xây dựng và bÁo vệ đất nước6 đng trên T¿p chí Cáng sn sỗ thỏng 7/2015; tham </i>

<i>lun ca cỏc nh nghiờn cu ti Hỏi tho quỗc gia 5Vai trũ ca bỏo chí, xuất bÁn </i>

<i>trên lĩnh vực tư tưáng - văn húa ỏ Vit Nam hin nay6 (Nxb Chớnh trỏ quỗc gia, </i>

2019); <i>Hà Minh Đćc (2000), Cơ sá lý luận báo chí, đặc tính chung và phong cách, NXB Đ¿i hóc Quỗc gia H Nỏi; ò Chớ Ngha (2013), 5Vai trị của báo chí trong </i>

<i>định hướng dư luận xã hi6, Nxb Chớnh trỏ quỗc gia; T Ngóc Tn (2001): Truyền thơng đ¿i chúng, Nxb Chính trỏ quỗc gia H Nỏi; Hồng Đình Cúc, Đćc Dũng </i>

(2007), <i>Những vấn đề của báo chí hiện đ¿i, Nxb Lý ln chính trá, Hà Nái; Ngun </i>

<i>Thành Lāi (2014), Tác nghiệp báo chí trong mơi trưßng truyền thơng hiện đ¿i, Nxb </i>

Thông tin và TruyÃn thông, Hà Nái; Hãc viÉn Báo chí và Tuyên truyÃn, Báo Đ¿i

<i>biÅu nhân dân, C¢ quan hāp tỏc quỗc t Hn Quỗc (2017) 5Truyền thơng chính </i>

<i>sách, kinh nghiệm Vit Nam Hn Quc=, Nxb. Chớnh trỏ quỗc gia Să thÃt; Hãc </i>

viÉn Báo chí và Tuyên truyÃn, Cáng thơng tin điÉn tÿ Chính phą, C¢ quan hāp tác

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

<i>quỗc t Hn Quỗc (2018), 5Truyền thơng chính sách và đồng thuận xã hội=, Nxb </i>

Chớnh trỏ quỗc gia S tht&.u nhn mnh vai trũ cąa trun thơng chính sách.

<i>xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thơng tin thiết yếu đối với đßi sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan ĐÁng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của Nhân dân.6 </i>

Các tỏc gi DÔÂng Xuõn SÂn, inh Vn HÔồng, Trn Quang trong cuỗn 5CÂ

<b>sỗ lý lun bỏo chớ truyn thụng6 (nm 2005), Nxb i hóc Quỗc gia H Nỏi nhn </b>

ỏnh: Trong ồi sỗng chớnh trỏ - xó hỏi, bỏo chí giā vai trị hÁt sćc quan trãng. BÃt kỳ mỏt lc lung cm quyn no trong cỏc quỗc gia trờn th giói u s dng bỏo chớ nhÔ mỏt cụng c tỏc ỏng vo tÔ tÔỗng, tỡnh cm ca cụng chỳng, nhm to ra ỗ hó nhng nhn thc mói, nhng ỏnh hÔóng cú giỏ trỏ cho cuỏc sỗng. Vỡ th, trong quỏ trỡnh u tranh cỏch mng, di să lãnh đ¿o cąa ĐÁng Cơng sÁn, cÁ phía cách m¿ng lÁn phÁn cách m¿ng đÃu nhÃn thÃy tác dng li hi ca bỏo chớ. iu ú ó Ôc chćng minh bằng tồn bá thăc tiÇn đÃu tranh cách mng v nhng bin cỗ quỗc t diần ra trong suỗt nhng th k qua, k c nhng bi hóc đắt giá cąa să săp đá chÁ đá xã hái ch ngha ỗ mỏt sỗ nÔóc ụng u, Liờn Xụ trÔóc õy. Cỏc tỏc gi khng ỏnh, ỗ nÔóc ta, báo chí là cơng că chính trá cąa ĐÁng, cąa Nh nÔóc, ca cỏc tỏ chc, on th xó hỏi, là diÇn đàn cąa nhân dân.

<b>Cịn theo tác gi Nguyần Vn Dng trong cuỗn 5CÂ sỗ lý lun báo chí8, báo </b>

chí là mát bá phÃn cąa truyÃn thụng i chỳng, nhÔng l bỏ phn chim vỏ trớ trung tâm, vai trị nÃn tÁng và có khÁ nng quyt ỏnh tớnh cht, khuynh hÔóng, chi phỗi nng lăc và hiÉu quÁ tác đáng cąa truyÃn thông đ¿i chỳng. Do ú, trong nhiu trÔồng hāp, có thÅ dùng báo chí đÅ chß trun thơng i chỳng v ngÔc li, núi n

<b>truyn thụng i chỳng, trÔóc ht phi núi n bỏo chớ tr.65,32 . </b>

PGS.TS V Vn H trong cuỗn 5Bỏo chớ, truyn thông: Nhāng vÃn đÃ trãng yÁu6 nhÃn đánh: 5Să ra đåi và tßn t¿i cąa báo chí đã khẳng đánh mát cách khách quan vá trí, vai trị cąa báo chớ trong ồi sỗng xó hỏi. Chc nng ca bỏo chớ Ôc hỡnh thnh khụng phi l do s ỏp t mỏt cỏch ch quan ca con ngÔồi, m tòn t¿i

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

mát cách khách quan trờn cÂ sỗ nhng quy lut nỏi ti ca bỏo chí. Lý luÃn báo chí cąa chą nghĩa Mác- Lê nin và thăc tiÇn ho¿t đáng cąa báo chí cách m¿ng đã cho thÃy báo chí tác đáng tãi xã hỏi theo nhiu khuynh hÔóng, thụng qua thc hiẫn mỏt sỗ chc nng: chc nng chớnh trỏ tÔ tÔỗng, chc nng quÁn lý - giám sát xã hái, chćc nng vn hóa th¿m mā, chćc nng kinh tÁ... Chćc nng ca bỏo chò cú mỗi liờn hẫ cht ch, chi phỗi v tỏc ỏng ln nhau, l tin v iu kiẫn ca nhau to thnh hẫ thỗng hon chònh, thỗng nht trong viẫc tỏc ỏng tói cụng chỳng xó hái. Vì vÃy, vai trị thăc tÁ cąa báo chí trong xó hỏi Ôc th hiẫn y chò khi phát huy tồn diÉn, hài hịa các chćc nng cąa bỏo chớ ỗ trong tng loi hỡnh bỏo chớ hay c

<b>hẫ thỗng bỏo chớ núi chung6 tr.71, 87 . </b>

Trong cuỗn 5CÂ sỗ lý lun bỏo chớ truyn thụng6 (2005), Nxb i hóc Quỗc gia H Nỏi, cỏc tỏc gi DÔÂng Xuõn SÂn, inh Vn HÔồng, Trn Quang đã đÃ cÃp đÁn nhāng vÃn đÃ chung cąa báo chí; báo chí 3 lo¿i hình ho¿t đáng thơng tin chính trá, xã hái; chćc nng cąa báo chí; nguyên tắc ho¿t đáng cąa báo chí; vÃn đÃ giai cÃp và tă do báo chí; báo chí và pháp luÃt; hiÉu quÁ báo chí; lao đáng sáng t¿o trong ho¿t đáng báo chí& Các tác giÁ nhÃn đánh: Trong tiÁn trình phát triÅn cąa lách sÿ vn hóa nhân lo¿i, bỏo chớ l mỏt hiẫn tÔng xó hỏi. Báo chí ra đåi do nhu cÅu thơng tin, giao tip, gii trớ v nhn thc ca con ngÔồi. MÁc dÅu ra đåi chÃm so vãi các hình thái ý thc xó hỏi khỏc, nhÔng bỏo chớ ó nhanh chúng trỗ thnh mỏt trong nhng lnh vc xung kớch bỗi kh nng phn ỏnh hiẫn thc ca nú. T khi xt hiÉn cho đÁn nay, báo chí ln nng đáng trong viÉc phÁn ánh hiÉn thăc đa dang, sinh đáng và ln vÃn đáng phát triÅn. Báo chí là mỏt bỏ phn khụng th thiu trong ồi sỗng tinh thn ca mói ngÔồi, mói dõn tỏc. Vỡ th, bỏo chí ln là mát cơng că ho¿t đáng quan trãng ca con ngÔồi v cỏc giai cp trong cuỏc u tranh vì să tiÁn bá và vn minh cąa nhân loi 86 .

cp n nguyờn lý ch ngha Mỏc 3 Lờnin, tÔ tÔỗng Hò Chớ Minh v bỏo chớ vói cỏc tớnh ng, tớnh qun chỳng, tớnh chõn tht; Ôồng lỗi, ch trÔÂng, chớnh sỏch ca ng, Nh nÔóc v cụng bỏo chí. Tác giÁ T¿ Ngãc TÃn khẳng đánh, báo chí l sn phm thuỏc kin trỳc thÔng tng, ra ồi và phát triÅn do nhu cÅu thông tin cąa

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

xó hỏi. Bỏo chớ l phÔÂng tiÉn tuyên truyÃn, tá chćc, cá đáng nhân dân, đßng thåi là diÇn đàn cąa nhân dân vÃ các lĩnh vc ồi sỗng xó hỏi. Mói ng phỏi, tỏ chc, lc lÔng kinh t, xó hỏi u s dng bỏo chớ lm phÔÂng tiẫn tuyờn truyn, phc v cho mc ớch ca tỏ chc mỡnh 88 .

Cuỗn 5Tng cÔồng lónh o, qun lý, to iu kiẫn bỏo chí ViÉt Nam phát triÅn m¿nh m¿, vāng chắc trong thồi gian tói6 (2007), Ban Tuyờn giỏo Trung ÔÂng biờn son khng ỏnh nguyờn tc bỏo chớ cỏch mng nÔóc ta luụn t dÔói s lónh o ca ng, qun lý ca Nh nÔóc, l ting núi ca ng, Nh nÔóc v Nhõn dõn. Cuỗn sỏch cng cp n nhng yu kộm, khuyt im ca mỏt sỗ cÂ quan bỏo chớ nhÔ: thiu nhy bộn chớnh trỏ, chÔa lm tỗt chc nng tÔ tÔỗng, vn húa bỏo chớ cỏch mng, xa rồi tụn chò mc ớch, khuynh hÔóng tÔ nhõn húa bỏo chớ, chm ỏi mói 5.

Trong cuỗn 5Nhāng vÃn đÃ cąa báo chí hiÉn đ¿i6 (2007), Nxb Lý ln chính trá, Hà Nái, các tác giÁ Hồng Đình Cúc, Ngun Đćc Dũng đã nghiên cću să hình thnh tÔ tÔỗng trit hóc gn vói hot ỏng ca báo chí cąa C.Mác, tính thăc tiÇn cąa báo chí ỗ nÔóc ta hiẫn nay, o c ngh nghiẫp ca ngÔồi lm bỏo, nhn diẫn hẫ thỗng th loi bỏo chớ ỗ nÔóc ta. Nỏi dung cuỗn sỏch cng cao vai trị cąa báo chí trong thåi đ¿i mói, l lc lÔng tiờn phong trờn mt trn chớnh trỏ, tÔ tÔỗng, xung kớch trong viẫc tuyờn truyn ch trÔÂng ca ng, chớnh sỏch, phỏp lut ca Nh nÔóc, giỏo dc tÔ tÔỗng, bo vẫ cỏc giỏ trỏ vn húa dõn tỏc 23.

Trong cuỗn 5Qun lý Nh nÔóc v phỏp lut v bỏo chớ6 (2009), Nxb Vn hố 3 Thơng tin, Hà Nái, các tác giÁ Lê Thanh Bình và Phí Thá Thanh Tâm bàn vÃ cỏc quan niẫm qun lý nh nÔóc trong lnh vc báo chí. Trong đó, các tác giÁ khẳng đánh pháp lut, s qun lý nh nÔóc cú vai trũ quan tróng ỗi vói s phỏt trin ca bỏo chớ 17 .

Cuỗn C.Mỏc, Ph.ngghen, V.I.Lờnin, Hò Chớ Minh vói bỏo chí (2010) cąa tác giÁ Hà Minh Đćc l¿i bàn v chc nng, c im, khuynh hÔóng chớnh trỏ, xó hỏi ca cỏc phm bỏo chớ, bỏo chớ dÔói ch ỏ tÔ bn v bỏo chớ ca giai cp vụ sÁn. Tác giÁ phân tích vÃ să tiÁp nhÃn và vÃn dăng sáng t¿o quan điÅm báo chí cąa C.Mác, Ph.ngghen, V.I.Lênin cąa Chą tách Hß Chí Minh trong giai đo¿n hiÉn nay;

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Cuỗn 5Cụng tỏc lónh o qun lý báo chí trong 25 nm tiÁn hành să nghiÉp đái mãi6 (2012) do tác giÁ NguyÇn ThÁ Kÿ chą biờn vói 3 chÔÂng ó tp trung lm rừ nhng quan niÉm, nái dung và c¢ chÁ ĐÁng lãnh đ¿o, Nh nÔóc qun lý bỏo chớ; nhng Ôu im, hn chÁ trong công tác lãnh đ¿o; nhāng nhiÉm vă, giÁi phỏp nõng cao cht lÔng, hiẫu qu cụng tỏc lónh o, qun lý bỏo chớ 102.

Cuỗn 5Qun lý v phỏt trin thụng tin bỏo chớ ỗ Viẫt Nam6 (2015) cąa tác giÁ Đß Q Dỗn (Nxb Thơng tin và TruyÃn thông, Hà Nái) tÃp hāp các bài phát biÅu cąa tác giÁ trong các hái nghá và các bài vit ng trờn mỏt sỗ bỏo, tp chớ. Tỏc gi Ôa ra nhiu nhn xột, ỏnh giỏ chung v hot đáng cąa báo chí, xt bÁn và cơng tác qn lý nh nÔóc v bỏo chớ t giai on 1998 n 2013.

Cuỗn 5Lý thuyt v k nng bỏo m¿ng điÉn tÿ6 (2016) cąa tác giÁ PGS.TS NguyÇn Thá TrÔồng Giang, (Nxb Chớnh trỏ quỗc gia s tht), ó đÃ cÃp đÁn nhiÃu vÃn đÃ c¢ bÁn cąa báo chớ iẫn t nhÔ s ra ồi v phỏt trin cąa báo m¿ng điÉn tÿ, vai trò cąa internet trong ồi sỗng xó hỏi, nhng c trÔng cÂ bn ca bỏo mng iẫn t, nhng nguyờn tc chung ỗi vói bỏo mng iẫn t 70.

Trong cuỗn 5Mỏt sỗ xu hÔóng mói ca báo chí trun thơng hiÉn đ¿i6 (2016), Nxb Thông tin và TruyÃn thông, các tác giÁ Phan Vn KiÃn, Phan Quỗc Hi, Phm Chin Thng, Ngun Đình HÃu đã đÃ cp n mỏt sỗ vn v xu hÔóng chung ca bỏo chớ, truyn thụng hiẫn nay nhÔ: vai trũ thụng tin ca báo chí

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

và să 5sốn ngơi6 cąa m¿ng xã hái; vai trị cąa bình ln; xu hÔóng ca truyn hỡnh trong tÔÂng lai; xu hÔóng phát thanh hiÉn đ¿i trên internet; nhāng vÃn đÃ quÁng cáo hiÉn đ¿i &. Các tác giÁ cũng nhÃn đánh, t s phỏt trin nhÔ v bóo ca khoa hóc cụng nghẫ, xu hÔóng tip cÃn thông tin trên báo chí cũng đang thay đái nhanh chóng. Do đó, đÅ đáp ćng nhu cÅu phát triÅn, khơng chß q trình trun tÁi thơng điÉp trun thông đÁn công chúng cÅn thay đái mà các nhà báo hiÉn đ¿i cũng luôn phÁi thay đái, làm mãi chính mình đÅ khơng chß đáp ćng nhu cÅu cąa cơng chúng mà cịn đÅ khơng bá tăt hÃu so vãi công nghÉ cąa nÃn công nghiÉp truyÃn thông đang đái thay từng ngày, từng giå hiÉn nay 50.

Trong cuỗn 5Lý thuyt truyn thụng nõng cao6 (2019), Nxb Th giãi, tác giÁ Ts. Ph¿m HÁi Chung (chą biên) đã đÃ cÃp đÁn các khái niÉm, vai trò cąa truyÃn thụng; Bỗn thồi k ca Lý thuyt truyn thụng i chỳng; Bỗn trÔồng phỏi lý thuyt truyn thụng; Mỏt sỗ lý thuyt v mơ hình trun thơng tiêu biÅu. Tác giÁ nhÃn đánh: ThÁ kÿ XXI chćng kiÁn să chuyÅn mình m¿nh m¿ trong lĩnh truyÃn thông. Să chuyÅn biÁn vÃ kā thuÃt từ Analog sang k thut sỗ dn n s thay ỏi t truyÃn thông đ¿i chúng sang phi đ¿i chúng, từ web 1.0, web 2.0 đÁn web 3.0 có să hß trā cąa trí t nhân t¿o (AI). Các kênh trun thơng vỗn rồi rc trỗ nờn hỏi t, tớch hp, a phÔÂng tiẫn, a nn tng. Dũng chy thụng tin khơng cịn là hai chiÃu mà đa chiÃu, t¿o nên să bùng ná thơng tin vãi nhiÃu giá trá khó phân đánh. Tác giÁ cũng nhÃn m¿nh, vai trò cąa truyn thụng ỗi vói xó hỏi ph thuỏc vo cỏc phÔÂng thc, hiẫu qu tỏ chc thụng tin, loi hỡnh giao tiÁp xã hái, các liên kÁt xã hái và can thiẫp xó hỏi 21.

Trong cuỗn 5Bỏo chớ truyn thơng 3 Nhāng điÅm nhìn từ thăc tiÇn (tÃp 4)6 (2019), PGS.TS Đß Thá Thu Hằng (chą biên) đã giãi thiÉu 51 bài viÁt cąa h¢n 40 tác giÁ là nhāng nhà báo, nhà nghiên cću, lãnh đ¿o các c¢ quan báo chí, tÃp trung bàn luÃn vÃ giÁi pháp phỏt huy vai trũ ca bỏo chớ, truyn thụng ỗi vói cụng tỏc lónh o, qun lý ỗ Viẫt Nam trong thåi kỳ mãi; Lãnh đ¿o, quÁn lý báo chí, truyÃn thông thåi đ¿i cách m¿ng cụng nghiẫp 4.0; HÔóng tói mát nÃn báo chí vì cụng chỳng; Mỗi quan hẫ kinh t gia doanh nghiÉp, giãi trun thơng và báo chí trong giai đo¿n hiẫn nay &.. Cuỗn sỏch nhn ỏnh: Bỏo chớ cỏch m¿ng ViÉt Nam đang nß

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

lăc hái nhÃp truyÃn thông tồn cÅu. Nhāng c¢ hái và cÁ thách thćc và thồi i truyn thụng sỗ mang li khụng h nhå, đã tác đáng to lãn đÁn să phát triÅn cąa mãi nÃn báo chí, trong đó có nÃn báo chí cách m¿ng ViÉt Nam. Các Tịa so¿n phÁi đćng trÔóc nhiu thỏch thc nhÔng cng l cÂ hỏi ỏi mói trờn nhiu bỡnh diẫn: nỏi dung, phÔÂng thc sáng t¿o, mơ hình tá chćc sÁn xt, qn lý tịa so¿n v.v& Báo chí hiÉn đ¿i khơng cịn đ¢n iẫu hoc hot ỏng Ân l m ó trỗ thnh cỏc loi hỡnh bỏo chớ a phÔÂng tiẫn, cỏc tũa so¿n hái tă, luôn vÃn đáng nhiÃu chiÃu vãi nhiu ỏnh dng ca thc tiần ồi sỗng 51.

Cuỗn 5Biên tÃp viên, phóng viên h¿ng III6(2020), phÅn II: KiÁn thćc, kā nng nghÃ nghiÉp chuyên ngành, Nxb Thụng tin v Truyn thụng ca TrÔồng o to, bòi dÔng cỏn bỏ qun lý thụng tin v truyn thụng cp nhiu nỏi dung nhÔ: cÂ sỗ lý lun báo chí, xuÃt bÁn; đ¿o đćc nghÃ nghiÉp và trách nhiÉm xã hái cąa nhà báo; tá chćc, ho¿t đáng cąa tịa so¿n báo và nhà xt bÁn; ngơn ngā báo chí, biên tÃp báo chí, xuÃt bÁn; tác ph¿m bỏo chớ xut bn&Cuỗn sỏch khng ỏnh Bỏo chớ, xut bÁn có vai trị quan trãng đÁc biÉt trong đåi sỗng xó hỏi vói nhiẫm v tuyờn truyn chớnh trỏ, ỏnh hÔóng tÔ tÔỗng, phn ỏnh hiẫn thc, gúp phn nâng cao dân trí, thúc đ¿y tiÁn bá xã hái. Trong bỗi cnh Cỏch mng Cụng nghiẫp ln th tÔ vãi các mơ hình ćng dăng khoa hãc, cơng nghÉ cao, s xut hiẫn ca nhiu phÔÂng tiẫn truyn thụng hiÉn đ¿i và să đa d¿ng, bùng ná vÃ thông tin địi håi báo chí, xt bÁn cÅn đái mãi v nõng cao cht lÔng thụng tin, tuyờn truyn; biờn tÃp viên, phóng viên cÅn có ph¿m chÃt chính trá trong sáng, ý thćc trách nhiÉm công dân, kā nng v o c ngh nghiẫp 93.

Trong cuỗn 5Bỏo chớ trớ tuẫ: T 5W n 5I: Mỏt sỗ vn lý lun v thc tiần6 (2020), Nxb i hóc Quỗc gia Hà Nái, tác giÁ TS. NguyÇn Tri Thćc đã tÃp trung phân tích nhāng nái dung c¢ bÁn cąa báo chí từ 5W đÁn 5I; báo chí trí tuÉ v nhng vn cỗt lừi; mỏt sỗ vn vÃ báo chí trong thăc tiÇn& Ts. Ngun Tri Thćc cho biÁt, khi m¿ng xã hái phát triÅn m¿nh m¿ vói nhiu tớnh nng vÔt trỏi, phỏ bin, thõn thiẫn; hÉ sinh thái báo chí - trun thơng bc phÁi chuyn ỏng d dỏi. Bỏo chớ mt i Ôu th Ôa tin, lm ch thụng tin. Tỏc gi cng cho bit, thồi gian gn õy, ỗ Viẫt Nam, cm t 5bỏo chớ trớ tuẫ" Ôc nhc n khỏ nhiu, vói hai

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

cách hiÅu phá biÁn là viÉc áp dăng trí tuÉ nhân t¿o (AI) trong làm báo và viÉc thÅ hiÉn trí tuÉ trong sÁn ph¿m báo chí. Vãi cơng thúc 5W-1H, ai làm báo cng thuỏc cng dựng thÔồng xuyờn, nhÔng 5I l gỡ thì khơng phÁi ai cũng thÃu hiÅu. Theo tác giÁ, 5I là nhāng từ viÁt tắt từ các từ tiÁng Anh: Informed (Am hiÅu), Intelligent (Thông minh), Interesting (Thú vá), Insightful (Sâu sắc) và Interpretation (Sáng tå), và đó chính là nái hàm cąa báo chớ trớ tuẫ 96.

Trong cuỗn 5Bỏo chớ truyn thụng: Nhāng vÃn đÃ trãng yÁu6 (2020), Nxb Đ¿i hãc quỗc gia H Nỏi, cỏc tỏc gi ca Viẫn o t¿o Báo chí và Trun thơng đã tÃp trung đÃ cÃp đÁn các nái dung vÃ lãnh đ¿o, quÁn lý báo chí trun thơng; Nghiên cću chun sâu, tồn cÁnh v xu hÔóng v truyn thụng hiẫn i, v PR, vÃ báo chí dā liÉu, vÃ khơng gian trăc tun; Nghiờn cu trÔồng hp v bỏo chớ v dÔ lun xã hái, vÃ không gian công cąa thÁo luÃn trên báo điÉn tÿ, vÃ mơ hình cơng chỳng tham gia, v chin lÔc Ôa thụng tin lờn cỏc thiÁt bá kích ho¿t bằng gióng núi&.Cuỗn sỏch nhn ỏnh: Ngành báo chí trun thơng nhāng nm qua chćng kiÁn să thay ỏi vÔt bc n t nhng thnh tu ca cụng nghẫ v bỗi cnh cụng nghẫ sỗ, chuyn ỏi sỗ hay nhng phÔÂng thc, quy trỡnh sn xut mói ỗi vói bỏo chớ va l nhng cÂ hỏi nhÔng cng òng thồi l nhng thỏch thc lón ỗi vói cỏc nh hoch ỏnh chớnh sỏch cng nhÔ ỗi vói mòi cÂ quan bỏo chớ. Nhng sc ộp v cơng nghÉ và doanh thu khiÁn giãi báo chí trun thụng phi nò lc thay ỏi theo hÔóng nõng cao cht lÔng, thu hỳt cụng chỳng, ngÔồi dựng bng chớnh cht lÔng sn phm ca mỡnh 87.

Trong cuỗn 5Bỏo chớ, truyn thụng Viẫt Nam 3 Mỏt sỗ vÃn đÃ lý ln và thăc tiÇn6 (2020), Nxb Thơng tin và Trun thơng, PGS.TS Ngun ThÁ Kÿ đã tÃp trung giãi thiÉu các nái dung vÃ: Hß Chí Minh, ngÔồi sỏng lp, ngÔồi thy ca nn bỏo chớ cách m¿ng ViÉt Nam; Báo chí, trun thơng ViÉt Nam, mỏt sỗ vn lý lun v thc tiần& Tỏc giÁ cho biÁt, trong nhāng nm gÅn đây, báo chí Viẫt Nam khụng chò tng v sỗ lÔng m cht lÔng nỏi dung bỏo chớ cng khụng ngng phỏt trin cÁ vÃ bÃ ráng và chiÃu sâu thông tin, nhanh chóng, chính xác, đa d¿ng, phong phú; đái ngũ nhng ngÔồi lm bỏo Ôc o to bi bn hÂn vÃ chính trá, chun mơn, vn hóa, đ¿o đćc nghÃ nghiÉp. Các c¢ quan báo chí thích nghi và đćng vāng

</div>