(Luận án tiến sĩ) Báo Chí Với Vấn Đề Tác Hại Của Rượu, Bia

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>ắI HõC QUổC GIA H NịI </b>

<b>TRÊõNG ắI HõC KHOA HõC X HịI V NHN VN </b>

<b>V Hòng Thỳy </b>

<b>BO CH VI VN TC HắI CA RÊỵU, BIA </b>

LUN N TIN S BO CH HõC

<b>H Nòi 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>ắI HõC QUổC GIA H NịI </b>

<b>TRÊõNG ắI HõC KHOA HõC X HịI V NHN VN </b>

<b>V Hòng Thỳy </b>

<b>BO CH VI VN TC HắI CA RÊỵU, BIA </b>

Chuyờn ngnh: Bỏo chớ hóc Mó sỗ: 9320101.01

LUN N TIN SĀ BÁO CHÍ HâC

NG£äI H£âNG DÀN KHOA HâC: 1. PGS.TS ng Thỏ Thu HÔÂng 2. TS. Phm Hi Chung

<b>Hà Nßi – 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>Lãi cam đoan </b>

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cu ca riờng tụi, dÔói s hÔóng dn khoa hóc ca PGS.TS. ng Thỏ Thu HÔÂng v TS. Phm Hi Chung. Cỏc sỗ liẫu thỗng kờ, kt qu nghiờn cu, phát hiÉn mãi cąa luÃn án là trung thăc và chÔa tng Ôc tỏc gi no khỏc cụng bỗ trong bt k cụng trỡnh nghiờn cu khoa hóc no trÔóc đây. Tơi hồn tồn cháu trách nhiÉm và Låi cam đoan cąa mình.

<b>Tác giÁ ln án </b>

<b>Vũ Hßng Thuý </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Lãi cÁm ¢n </b>

Trong quá trình thăc hiÉn đà tài 5Báo chí vãi vÃn đà tỏc hi ca rÔu, bia" tụi ó nhn Ôc s giúp đÿ, hß trā nhiÉt tình cąa các cÃp lãnh đ¿o, các nhà khoa hãc, các thÅy cô giáo, b¿n bố, òng nghiẫp.

Tụi xin chõn thnh cm Ân s giúp đÿ, t¿o điÃu kiÉn cąa tÃp thÅ lãnh đ¿o, các nhà khoa hãc, cán bá, giÁng viên, chuyên viên ca TrÔồng i hóc Khoa hóc Xó hỏi v Nhõn vn, i hóc Quỗc gia H Nỏi; tp th lónh đ¿o, cán bá, giÁng viên ViÉn Đào t¿o Báo chí và Trun thơng; cán bá, giÁng viên các phịng, ban chc nng ca TrÔồng i hóc Khoa hóc Xó hỏi v Nhõn vn, i hóc Quỗc gia H Nỏi.

Tụi xin by tồ lũng bit Ân sõu sc ỗi vói PGS.TS. ng Thỏ Thu HÔÂng 3ngÔồi ó dỡu dt tụi từ nhāng ngày đÅu tiên råi ghÁ phá thông trung hóc, bÔóc chõn vo ging Ôồng i hóc, v ó luụn dừi theo tụi suỗt chng Ôồng hóc tp, trÔỗng thành vãi mát tình cÁm Ãm áp. PGS.TS. ĐÁng Thá Thu HÔÂng khụng chò tn tỡnh giỳp , chò bo tơi hồn thành Ln án này mà cịn ln đáng viờn tụi vng tin, nghỏ lc trong cuỏc sỗng.

Tơi cũng xin bày tå lịng biÁt ¢n sâu sắc ỗi vói TS. Phm Hi Chung, ngÔồi ó cựng vói PGS.TS ng Thỏ Thu HÔÂng tn tỡnh hÔóng dn tụi hồn thành Ln án này.

Tơi xin chân thành cm Ân gia ỡnh, c quan, bn bố, òng nghiẫp cąa tơi đã ln giúp đÿ, đáng viên, khích lÉ, to iu kiẫn cho tụi trong suỗt quỏ trỡnh tụi hồn thiÉn Ln án!

<b>TÁC GIÀ LN ÁN </b>

<b>Vũ Hßng Thuý </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

Danh măc các ký hiÉu và chā viÁt tắt ...5

Danh măc bÁng, hình minh hãa ...6

Danh măc biÅu đß ...7

Mỉ ĐÄU ...8

1. Tính cÃp thiÁt cąa đà tài nghiên cću ...8

2. Măc đích và nhiÉm vă nghiên cću ...9

2.1. Măc đích nghiên cću ...9

2.2. NhiÉm vă nghiên cću ...9

3. ỗi tÔng v phm vi nghiờn cu ...9

3.1. ỗi tÔng nghiờn cu...9

3.2. Phm vi nghiờn cu ...10

4. PhÔÂng phỏp nghiờn cu ...11

4.1. PhÔÂng phỏp lun ...11

4.2. PhÔÂng phỏp nghiờn cu c th: ...11

5. Câu håi và giÁ thuyÁt nghiên cću ...15

5.1. Câu håi nghiên cću ...15

5.2. GiÁ thuyÁt nghiên cću ...15

6. ĐiÅm mãi cąa luÃn án ...16

7. Đóng góp cąa LuÃn án ...16

8. KÁt cÃu cąa LuÃn ỏn ...16

ChÔÂng 1. TNG QUAN TèNH HèNH NGHIấN CU ...18

1.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu ngoi nÔóc ...18

1.1.1. Nhāng nghiên cću và vai trị cąa báo chí ...18

1.1.2. Nghiên cću và báo chí vãi vÃn đà tác hi ca rÔu, bia ...20

1.1.3. Nghiờn cu v bỏo chớ vói cỏc vn khỏc liờn quan n rÔu, bia ...24

1.2. Nhng nghiờn cu tiờu biu trong nÔóc ...34

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

2

1.2.1. Nhāng nghiên cću và vai trị cąa báo chí ...34

1.2.2. Nhāng nghiên cću và báo chí vãi vÃn đà tác h¿i cąa rÔu, bia ...45

1.3. ỏnh giỏ chung v nhng im cÅn giÁi quyÁt trong luÃn án ...50

1.3.1. Nhāng kÁt qu ó t Ôc t cỏc nghiờn cu ó cụng bỗ trong v ngoi nÔóc ...50

1.3.2. Nhng im hn ch trong cỏc nghiờn cu ó cụng bỗ ...51

1.3.3. Các vÃn đà cÅn giÁi quyÁt trong luÃn án ...52

TIU KT CHÊĂNG 1 ...53

ChÔÂng 2. CĂ Sổ Lí LN VÀ THĂC TIỈN VÂ VAI TRÕ CĄA BÁO CHÍ ĐỉI VâI VÂN ĐÂ TÁC H¾I CĄA R£ĀU, BIA ...54

2.1. Các thuÃt ngā ...54

2.1.1. Khái niÉm 5Báo chí6, 5Truyn thụng6 ...54

2.1.2. Khỏi niẫm 5rÔu6, 5bia6, 5s dng rÔu, bia ỗ mc ỏ cú hi6 ...56

2.2. Mỏt sỗ mụ hỡnh lý thuyt s dng trong truyn thụng ...60

2.2.1. Thuyt Thit lp chÔÂng trỡnh nghỏ s (Agenda setting) ...60

2.2.2. ThuyÁt sÿ dăng và hài lòng (Uses and Gratifications)...64

2.2.3. Mơ hình trun thơng 2 chiÃu cąa C.Shannon và Weaver ...68

2.3. Quan điÅm cąa ĐÁng, Nhà nÔóc v tỏc hi ca rÔu, bia v vai trũ cąa báo chí trong lĩnh văc này ...72

2.4. Tiêu chớ ỏnh giỏ cht lÔng nỏi dung, hỡnh thc, bỏo chớ v tỏc hi carÔu, bia ...81

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

3

3.1. Giãi thiÉu khái quát và các báo trong diÉn khÁo sát ...94

3.1.1. Các tå báo in ...94

3.1.2. Các tå báo điÉn tÿ ...96

3.2. TÅn sut, mt ỏ thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trên báo chí ...98

3.3. Nhāng khía c¿nh nái dung thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia Ôc phÁn ánh trên báo chí ... 100

3.3.1. Tuyên truyÃn, phỏ bin chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia ... 102

3.3.2. PhÁn ánh viÉc thăc thi các quy ỏnh ca phỏp lutv tỏc hi ca rÔu, bia . 105 3.3.3. Nờu gÔÂng, cỏ v ngÔồi thc hiẫn tỗt chớnh sỏch v tỏc hi ca rÔu, bia . 109 3.3.4. Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ... 110

3.3.4.1. Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói sc kho con ngÔồi ... 110

3.3.4.2. Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt tă an tồn giao thơng ... 114

3.3.4.3. Thơng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an toàn xã hái ... 118

3.3.4.4. Phê phán hành vi vi phm phỏp lut khi s dng rÔu, bia ... 119

3.3.4.5. Xõy dng vn hoỏ khụng uỗng rÔu, bia ... 121

3.3.4.6. Nhng vn khỏc Ôc phn ánh ... 123

3.4. Hình thćc chun tÁi thơng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ ... 124

3.4.1. Kt cu tỏc phm bỏo chớ Ôc s dng ... 125

3.4.2. Cỏc th loi bỏo chớ Ôc sÿ dăng ... 129

3.4.3. Ngôn ngā thÅ hiÉn ... 131

3.5. Thành cơng, h¿n chÁ cąa báo chí viÁt v tỏc hi ca rÔu, bia ... 144

3.5.1. Thnh công ... 144

3.5.2. H¿n chÁ ... 153

3.5.3. Nguyên nhân cąa thành công, h¿n chÁ ... 156

3.5.3.1. Nguyên nhân thành công ... 156

3.5.3.2. Nguyên nhân h¿n ch ... 158

TIU KT CHÊĂNG 3 ... 161

ChÔÂng 4. NHĀNG VÂN ĐÂ ĐÀT RA VÀ KHUYÀN NGHà... 162

4.1. Nhng vn t ra ỗi vói truyn thụng v tỏc hi ca rÔu, bia ... 162

4.1.1. Nõng cao hiÉu q trun thơng cąa báo chí và tác hi ca rÔu, bia ... 162

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

4

4.1.2. Tng cÔồng tn sut, mt ỏ truyn thụng trờn bỏo chớ v tỏc hi ca rÔu,

bia ... 164

4.1.3. Báo chí cÅn có kÁ ho¿ch trun thơng theo từng giai đo¿n cąa chính sách ... 165

4.1.4. Xỏc ỏnh rừ mc tiờu, ỏnh hÔóng truyn thụng v tỏc hi ca rÔu, bia ... 167

4.2. Khuyn nghỏ ... 168

4.2.1. Khuyn nghỏ chung ỗi vói cỏc c quan báo chí khi thơng tin và tác h¿i cąa rÔu, bia ... 168

4.2.2. Khuyn nghỏ ỗi vãi các c¢ quan hāu quan ... 171

4.2.3. KhuyÁn nghỏ ỗi vói cỏc c quan bỏo chớ thuỏc diÉn khÁo sát khi thông tin và tác h¿i cąa rÔu, bia ... 173

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

5

<b>Danh māc các ký hiÇu và chā vi¿t tắt </b>

Nghá đánh 100

Nghỏ ỏnh sỗ 100/2019/N-CP ca Chính phą quy đánh và xÿ ph¿t vi ph¿m hành chớnh trong lnh vc giao thụng Ôồng bỏ v Ôồng st

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

6

<b>Danh mc bng, hình minh hãa </b>

BÁng 2.1: Mơ hình q trình 5sÿ dăng và hài lòng" cąa Elihu Katz và Ikuo Takeuchi. 66 BÁng 2. 2: Mơ hình trun thơng 2 chiÃu cąa Shannon và Weaver nm 1949 ... 68 BÁng 3.1: Sỗ lÔng tin, bi v tỏc hi ca rÔu, bia trên các báo chãn khÁo sát từ

1/1/2020-30/6/2023 ... 100Bng 3.2: Sỗ lÔng, t lẫ tin, bi liờn quan các khía c¿nh nái dung thơng tin và tác h¿i ca rÔu, bia Ôc phn ỏnh trờn bỏo chớ ... 101 BÁng 3.3. ThÅ lo¿i tin bài báo chí viÁt v phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ... 130 BÁng 3.4. Lý do công chúng quan tâm tãi thụng tin t bỏo chớ v tỏc hi ca rÔu, bia BÁng 3.5. TrÁ låi cąa đác giÁ khi Ôc hồi cú tng nghi ngồ bỏo chớ khụng thụng tin khỏch quan v tỏc hi ca rÔu, bia hay không ... 149

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

7

<b>Danh māc biÃu đß </b>

BiÅu đß 3.1. Tÿ lÉ cách rút tít bài báo trên các báo thuác diÉn khÁo sát ... 128 BiÅu đß 3.2. Chćc nng cąa sapo trong các tác ph¿m báo chí thuác diÉn khÁo sát ... 129 BiÅu đß 3.3. BiÅu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ sÿ dăng ngôn ngā trong các bài viÁt và vn tỏc hi ca rÔu, bia. ... 132 Biu đß 3.4. BiÅu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ sÿ dăng hình Ánh trong các bài viÁt và vÃn đà tác hi ca rÔu, bia ... 134 Biu ò 3.5. Biu đß thÅ hiÉn tÿ lÉ tác ph¿m có sÿ dăng trích dÁn trong các bài viÁt và vÃn đà tác hi ca rÔu, bia ... 134 Biu ò 3.6. T lÉ tác ph¿m sÿ dăng Ánh minh hãa tĩnh, Ánh đáng, đß hãa trong diÉn khÁo sát... 137 BiÅu đß 3.7. Tÿ lÉ ý nghĩa Ánh minh hãa trong các tác ph¿m thuác diÉn khÁo sát ... 137

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

8

<b>Mä ĐÄU 1. Tính cÃp thi¿t căa đÁ tài nghiên cąu </b>

Trong nhāng nm gÅn đây, ViÉt Nam chćng kiÁn să thay đái nhanh chóng và m¿nh m¿ trong nhÃn thćc và trong ćng xÿ cąa xó hỏi, t cỏc c quan qun lý nh nÔóc, tói ngÔồi dõn, ỗi vói vn s dng rÔu, bia. RÔu, bia l loi ò uỗng cha còn phỏ bin trờn khp th giói, Ôc tiờu th trong nhiu dỏp khỏc nhau, t buỏi tiẫc ỏm cÔói cho n các buái hãp b¿n bè. MÁc dù có thÅ tiêu thă mát cách có trách nhiÉm và kiÅm sốt, tuy nhiờn, tiờu th quỏ mc hoc khụng kim soỏt ỗi vói rÔu, bia cú th gõy ra nhiu tỏc hi nghiờm tróng ỗi vói sc khồe v cuỏc sỗng ca con ngÔồi, khụng chò giói hn ỗ bẫnh tt, m còn liên quan đÁn tâm lý và tinh thÅn, nguy c¢ gây tai n¿n. ViÉc kiÅm sốt să tiêu thă rÔu, bia rt quan tróng bo vẫ sc khồe và să an toàn cąa cá nhân và xã hái.

Viẫt Nam l mỏt trong sỗ cỏc quỗc gia tiờu th rÔu, bia lón nht th giói. Hng nm, cú rt nhiu ngÔồi cht vỡ cỏc bẫnh, tai nn liờn quan n rÔu, bia. Vỡ th Lut Phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia (trỡnh Quỗc hỏi tho lun t nm 2018, Ôc Quỗc hỏi thụng qua nm 2019 v cú hiẫu lc thi hành từ ngày 1/1/2020) và Nghá đánh 100 cąa Chớnh ph thc s l mỏt du mỗc quan tróng lm thay ỏi thúi quen uỗng rÔu, bia ca ngÔồi ViÉt Nam.

Báo chí khơng chß có vai trị quan tróng trong viẫc nhn diẫn tỏc hi ca rÔu, bia, mà cịn có vai trị giám sát và dÁn dắt quá trình h¿n chÁ và dÅn lo¿i bå tác hi ca rÔu, bia trong ồi sỗng xó hỏi. Lm thÁ nào đÅ kiÃm chÁ, cÁnh báo viÉc sÿ dăng rÔu, bia ỗ mc ỏ cú hi l mỏt trong cỏc vn Ôc nhiu quỗc gia quan tõm. Vói vai trị cąa mình, báo chí ViÉt Nam đã góp phÅn đßng hành cùng Chính phą trong viÉc trun thơng v tỏc hi ca rÔu, bia; cnh bỏo nhng nguy c m rÔu, bia cú th gõy ra cho sc khồe con ngÔồi, cho trt t an ton giao thụng, trÃt tă an tồn xã hái. Báo chí cũng ghi nhn nhng mt tớch cc t viẫc s dng rÔu, bia hp lý; vn húa s dng rÔu, bia; nhng úng gúp ca cỏc cụng ty sn xut rÔu, bia ỗi vói nn kinh t t nÔóc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

9

Bỗi vy, lm th no bỏo chớ thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia va đÁm bÁo các nguyên tắc khách quan, chân thăc, không cc oan vói viẫc s dng rÔu, bia nhÔng cng khụng bỏ lm dng qung cỏo rÔu, bia là vÃn đà thåi să, có tính lý ln và thc tiần, cú tớnh cp thit, òng thồi cng l thỏch thc ỗi vói cỏc c quan bỏo chớ. iu này địi håi phÁi có să nghiên cću mát cách hẫ thỗng v vai trũ, chc nng ca bỏo chớ trong các lĩnh văc phát triÅn vn hoá, xã hái&, từ đó, chß ra các ngun tắc báo chí cÅn tuân thą khi thông tin và nhāng lĩnh văc tác ỏng tói ồi sỗng ca ụng o ngÔồi dõn, nhng lĩnh văc xã hái cịn có nhiÃu quan điÅm khác nhau. Đây cũng chính là lý do đÅ NCS chãn đà tài 5Báo chí vãi vÃn đà tác h¿i cąa rÔu, bia6 tin hnh nghiờn cu.

<b>2. Māc đích và nhiÇm vā nghiên cąu 2.1. Māc đích nghiờn cu </b>

Trờn c sỗ ỳc kt, hẫ thỗng húa các vÃn đà lý luÃn liên quan đÁn đà tài, luÃn án nghiên cću, đánh giá thăc tr¿ng báo chí truyn thụng v tỏc hi ca rÔu, bia, t ú, chß ra nhāng thành cơng và h¿n chÁ cąa báo chớ; xut cỏc gii phỏp nõng cao cht lÔng bỏo chớ thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia.

<b>2.2. NhiÇm vā nghiên cąu </b>

Thć nhÃt, táng hāp, phân tích các kÁt quÁ nghiên cću cąa các cơng trình khoa hãc trong và ngồi nÔóc liờn quan n ti nhm ghi nhn nhng thnh tu cng nhÔ tỡm ra nhng khong trỗng trong nghiờn cu ca cỏc cụng trỡnh i trÔóc t ra các câu håi nghiên cću cąa luÃn án.

Thć hai, khÁo sát thăc tr¿ng báo chí trun thơng và vn tỏc hi ca rÔu, bia, ỏnh giỏ nhng thnh cụng cng nhÔ nhng hn ch, chò ra nguyờn nhõn ca thnh cụng v hn ch v phÔÂng diẫn nái dung và hình thćc khi thơng tin và tỏc hi ca rÔu, bia.

Th ba, hẫ thỗng hoỏ c sỗ lý lun liờn quan n vn nghiờn cu.

Th tÔ, xut nhng gii phỏp khc phc hn ch, nõng cao cht lÔng ca bỏo chớ truyn thụng v tỏc hi ca rÔu, bia,

<b>3.1. ỗi tÔng nghiờn cu </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

+ Vãi báo in: Báo Nhân dân; Báo Sćc khồe ồi sỗng, Bỏo Giao thụng vn ti, Bỏo Cụng an nhân dân,

+. Vãi báo điÉn tÿ: Báo Nhõn dõn iẫn t (Nhandan.vn); Bỏo Sc khồe ồi sỗng (Suckhoedoisong.vn); Báo Giao thông vÃn tÁi (Giaothong.vn); Báo Công an nhân dân điÉn tÿ (Cand.com.vn); Báo Vnexpress.net và Vietnamnet.vn.

Có 3 lý do đÅ lăa chãn các tå báo này:

<i>Thā nhất, đó là nhāng tå báo in, báo điÉn tÿ có uy tín, có sćc lan tåa lón </i>

trong xó hỏi.

<i>Th hai, ỗ nhng tồ bỏo ny, thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia là mát trong </i>

nhāng lĩnh văc nái dung chính, có chuyên măc riêng.

<i>Thā ba, NCS khÁo sát Báo Nhân dân đÅ tìm hiÅu các thơng tin v ch </i>

trÔÂng, chớnh sỏch ca ng ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia núi chung; kho sỏt Bỏo Sc khồe ồi sỗng tỡm hiu viẫc thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói sc khồe; kho sỏt Bỏo Giao thụng vn tÁi đÅ tìm hiÅu viÉc thơng tin và tác h¿i ca rÔu, bia ỗi vói trt t an ton giao thơng; khÁo sát Báo Cơng an nhân dân đÅ tìm hiu cỏc thụng tin v tỏc hi ca rÔu bia ỗi vói trt t an ton xó hỏi.

Viẫc la chón ny thồa món Ôc tớnh c bn, tồn diÉn trong nghiên cću. Că thÅ: Và lo¿i hình báo chí (có cÁ báo in và báo điÉn tÿ); Và tÅn xuÃt xuÃt bÁn (có cÁ báo ngày là Báo Nhân dân, Công an nhân dân và Báo tuÅn l Sc khồe ồi sỗng, Giao thụng vn ti); v tơn chß, măc đích (có cÁ báo chính trá, chính trá - xã hái là: Báo Nhân dân, Vnexpress.net, Vietnamet.vn và báo có tính chÃt chun ngành là Báo Cơng an nhân dân, Bỏo Sc khồe v ồi sỗng, Bỏo Giao thụng vn tÁi), và c¢ quan chą quÁn (6 tå báo vãi 6 Ãn ph¿m điÉn tÿ, 4 Ãn ph¿m báo in thuác 6 c¢ quan chą quÁn đ¿i diÉn ngành, lĩnh văc khác nhau)

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

11

Và thåi gian nghiên cću: Thåi gian khÁo sát trong 3,5 nm, t 1/1/2020 (thồi im Lut Phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia v Nghỏ ỏnh sỗ 100/2019/N - CP cąa Chính phą quy đánh và xÿ ph¿t vi ph¿m hnh chớnh trong lnh vc giao thụng Ôồng bỏ v Ôồng st (thay th Nghỏ ỏnh sỗ 46/2016/N-CP) cú hiẫu lc thi hnh) n 30/6/2023. NhÔ vÃy, đà tài nghiên cću tÃp trung giãi h¿n vào quỏ trỡnh truyn thụng v tỏc hi ca rÔu, bia.

<b>4.1. PhÔÂng phỏp lun </b>

Lun ỏn da trờn c sỗ nhn thc lý lun ca Ch ngha Mỏc 3 Lênin; Chą nghĩa duy vÃt biÉn chćng và Chą nghĩa duy vt lỏch s; tÔ tÔỗng Hò Chớ Minh v quan im ca ng, Nh nÔóc Viẫt Nam v vai trị, chćc nng cąa báo chí, đÁc biÉt trong thơng tin v tỏc hi ca rÔu, bia.

Lun ỏn vn dng mỏt sỗ lý thuyt truyn thụng, c th l lý thuyt Thit lp ChÔÂng trỡnh nghỏ să, Lý thuyÁt Sÿ dăng và Hài lịng, Mơ hình truyÃn thông 2 chiÃu cąa C.Shannon và Weaver đÅ làm rõ vÃn đà báo chí viÁt và tỏc hi ca rÔu, bia v tỏc ỏng ca thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ tói cụng chỳng.

<b>4.2. PhÔÂng phỏp nghiờn cu c thÃ: </b>

<i>Phương pháp nghiên cāu, phân tích tài liệu: PhÔÂng phỏp ny Ôc s dng </i>

kho sỏt, phõn tích các vn bÁn, các chß thá, nghá qut và các cơng trình khoa hãc, sách, bài báo, nhằm hÉ thỗng húa mỏt sỗ vn v lý lun bỏo chí nói chung có liên quan đÁn vai trị cąa báo chí Đßng thåi, NCS thừa kÁ nhāng kÁt qu nghiờn cu trÔóc, phc v cho viẫc so sỏnh, ỗi chiu v lm sỏng tồ vn nghiờn cu trong luÃn án.

<i>Phương pháp phân tích nội dung: PhÔÂng phỏp ny Ôc s dng phõn </i>

tớch, ỏnh giỏ Ôu im, hn ch v nỏi dung v hỡnh thćc cąa các tác ph¿m báo chí và vÃn đà tỏc hi ca rÔu, bia t 1/1/2020 n 30/6/2023 trờn cỏc bỏo thuỏc diẫn kho sỏt. tin hnh phÔÂng pháp phân tích nái dung, NCS thu thÃp 2.082 tin, bài viÁt, t¿i 10 Ãn ph¿m trong diÉn khÁo sát v tỏc hi ca rÔu, bia. ỗi vói cỏc bỏo iẫn t, cỏc bi vit Ôc quột theo cm t khúa: 5Lut Phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia6, 5Nghỏ ỏnh 1006, 5tỏc hi ca rÔu, bia6, 5rÔu, bia6, 5nòng đá cßn6 và mát trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

12

cỏc cm t khúa kốm theo: 5nghiẫn rÔu6, 5tai nn giao thơng6, 5b¿o lăc gia đình6, 5sćc khåe6, 5bÉnh tÃt6. ỗi vói cỏc bi vit trờn bỏo in, nỏi dung khÁo sát tÃp trung vào các bài viÁt phÁn ánh quỏ trỡnh thc thi Lut Phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia. Nỏi dung phõn tớch tp trung vo cỏc thụng iẫp v: Tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói sc khồe con ngÔồi; Tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vãi trÃt tă an tồn giao thơng; Tác h¿i cąa rÔu, bia ỗi vói trt t an ton xó hỏi; Phê phán hành vi vi ph¿m pháp luÃt khi sÿ dng rÔu, bia; Xõy dng vn húa khụng uỗng rÔu, bia. T ú, NCS lp bng thỗng kờ, phõn loi cho từng tác ph¿m báo chí că thÅ. BÁng mó Ôc thit k gòm 25 nỏi dung cn thu thÃp thuác nái dung và hình thćc cąa tác ph¿m bỏo chớ nhÔ: chuyờn mc, th loi, nguòn gỗc, mc ớch, nỏi dung, tiờu , sapo, sỗ liẫu, hỡnh Ánh, trích dÁn..., từ đó, NCS phân tích, làm rõ nhāng thành công, h¿n chÁ; nguyên nhân thành công, h¿n chÁ cąa báo chí khi trun thơng và tác h¿i ca rÔu, bia.

<i>Phng phỏp nghiờn cu tròng hp: NCS chón cỏc tuyn bi vit v mỏt </i>

sỗ cao điÅm trun thơng, chą đà trun thơng có tính chÃt nái bÃt trong quá trình thÁo luÃn và dă án LuÃt Phòng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia; Nghá đánh 100 cąa Chính phą đÅ phân tích, làm rõ vai trị cąa báo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca bia,

<i>rÔu. </i>

<i>Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: LuÃt Phòng, chỗng tỏc hi ca rÔu, </i>

bia Ôc trin khai trờn phm vi ton quỗc, do ú, sỗ liẫu kho sỏt cn Ôc tin hnh trờn diẫn rỏng, m bÁo vừa mang tính ngÁu nhiên, vừa mang tính đ¿i diẫn. Trờn c sỗ hiẫn nay nÔóc ta Ôc phõn thành 6 vùng kinh tÁ - xã hái, gßm vùng Trung du và MiÃn núi phía Bắc (14 tßnh), vùng Đßng bằng sơng Hßng (11 tònh, thnh phỗ), vựng Bc Trung Bá và Duyên hÁi miÃn Trung (14 tònh, thnh phỗ), vùng Tây Ngun (5 tßnh), vùng Đơng Nam Bá (6 tònh, thnh phỗ) v vựng BSCL (13 tònh, thnh phỗ), NCS phỏt 500 bng hồi n mỏt sỗ ỏa phÔÂng thuác 6 vùng, trÁi dài cÁ 3 miÃn Bắc 3 Trung 3 Nam bằng bÁng håi trăc tiÁp và bÁng håi qua Ôồng link google thm dũ ý kin cụng chỳng v thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ núi chung. ỗi tÔng NCS chón kho sỏt Ôc phõn tng theo ỏ tuỏi, l cỏc cụng dõn cú ỏ tuỏi t 18 tuỏi trỗ lờn, bao gßm cÁ nam và nā; chia từng căm mÁu, theo căm đác giÁ sinh sỗng ti thnh thỏ, nông thôn, miÃn núi,

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

13

nhÔng ch yu kho sỏt ti khu văc thành thá và nơng thơn, n¢i có mÃt đá dõn cÔ ụng v kh nng cụng chỳng tip cn nhiÃu h¢n vãi thơng tin từ báo chí. PhiÁu kho sỏt cụng chỳng Ôc thit k gòm 6 cõu håi nhằm tìm hiÅu thơng tin từ cơng chúng và lý do công chúng quan tâm tãi các quy đánh ca phỏp lut v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ, mc ỏ tin tÔỗng ca cụng chỳng ỗi vãi thơng tin từ báo chí và tác h¿i cąa rÔu, bia, bỏo no thuỏc diẫn kho sỏt Ôc cụng chúng quan tâm h¢n, gāi ý cąa đác giÁ nhằm giỳp bỏo chớ truyn thụng tỗt hÂn v tỏc hi ca rÔu, bia. Thc hiẫn phÔÂng phỏp ny, NCS cú thuÃn lāi c¢ bÁn từ viÉc Báo Pháp luÃt ViÉt Nam n¢i c¢ quan NCS cụng tỏc cú hẫ thỗng các Vn phòng đ¿i diÉn, Vn phũng thÔồng trỳ trờn ton quỗc, NCS phõn vùng và tiÁn hành khÁo sát, bao gßm cÁ gÿi bÁng håi trăc tiÁp và gÿi câu håi qua hÉ thỗng link google. TrÔóc khi tin hnh chớnh thc, NCS đã thăc hiÉn điÃu tra thÿ vãi 30 công chúng ti 6 ỏa phÔÂng thuỏc 6 vựng kinh t tri 3 miÃn Bắc, Trung, Nam, sau đó điÃu chßnh phiÁu håi và thăc hiÉn điÃu tra chính thćc vãi các nhúm ỗi tÔng cụng chỳng thuỏc 3 min Ôc la chãn khÁo sát. KÁt quÁ khÁo sát thu và 465 phiÁu hāp lÉ trên 500 phiÁu phát ra, trong đó, nam giãi: 345 phiÁu (chiÁm 74%), nā giãi: 120 phiÁu (chiÁm 26%). Theo nhóm tuái, từ 16-18 tuái (38 phiÁu, chiÁm 9% ), từ 19-30 tuái (102 phiÁu, chiÁm 22%), từ 31-45 tuái (174 phiÁu, chiÁm 38%), từ 46-60 tuái (143 phiÁu, chiÁm 30%), trên 60 tuái (17 phiÁu, chim 4%). NÂi cÔ trỳ: Min Bc: 208 phiu, chim 45%; MiÃn Trung: 177 phiÁu, chiÁm 38%; MiÃn Nam: 80 phiÁu, chiÁm 17%. Trong đó, có 298 đác giÁ, chiÁm 64% tr lồi cú bit n Lut Phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia v 191 ỏc gi, chim 41% tr lồi bit n Lut phũng chỗng tỏc hi ca rÔu, bia qua kờnh bỏo chớ. ỏng chỳ ý: 430 đác giÁ, chiÁm 92% trÁ låi có quan tâm tãi thụng tin t bỏo chớ v tỏc hi ca rÔu, bia. õy l mỏt phÔÂng phỏp cn thit đo hiÉu q tác đáng cąa báo chí trun thơng v vn tỏc hi ca rÔu, bia vói cơng chúng.

<i>Phương pháp phỏng vấn nhóm: NCS chãn 03 tuyÁn bài gßm các bài viÁt và </i>

tác hi ca rÔu, bia ỗi vói sc kho; tỏc hi ca rÔu, bia ỗi vói trt t an ton xó hỏi; hot ỏng thc thi chớnh sỏch v phũng, chỗng tỏc hi ca rÔu, bia ca cỏc

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

192589165.htm

bài 5L¿m dng rÔu, bia6 trờn bỏo Suckhoedoisong.vn (

(1) do-con-sau-khi-uong-ruou-bia-169230220161401695.htm

nam-long-de-tet-vui-ma-van-khoe-169230110144328038.htm

ruou-voi-suc-khoe-169221011151226167.htm

bi trờn Vietnamnet.vn v trÔồng hp mỏt ti xÁ có nßng đá cßn kách khung, khi điÃu khiÅn phÔÂng tiẫn giao thụng gõy tai nn giao thụng ỗ Nng khin 3 ngÔồi cht

(1) 2091644.html

nong-do-con-kich-khung-2091724.html

nguoi-chet-2098985.html

tÔng la chón phồng vn nhúm gòm: lái xe, bác sā, công chćc, viên chćc, nhân viên truyn thụng, cnh sỏt giao thụng, ngÔồi lao ỏng phỏ thụng, nỏi tr, cỏn bỏ hÔu trớ, mòi nhúm 3 - 4 ngÔồi..

<i>Phng phỏp phng vn sõu: PhÔÂng phỏp ny Ôc s dng qua hỡnh thc </i>

t cõu hồi vói 13 ngÔồi l lónh o y ban An ton giao thụng quỗc gia, cỏc y

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

15

ban ca Quỗc hỏi; Bỏ Thụng tin v Truyn thụng, Bỏ Cụng an, Bỏ TÔ phỏp, Bỏ Y tÁ, Hái Nhà báo ViÉt Nam, lãnh đ¿o c¢ quan bỏo chớ, lut sÔ, ỏi ng tỏ chc nỏi dung cąa các Tòa so¿n và nhāng nhà báo trăc tiÁp sÁn xuÃt tin tćc và vÃn đà tác h¿i cąa rÔu, bia trờn mỏt sỗ bỏo lm rừ thờm cỏc vn cn thit m ỗ bng hồi chÔa gii quyt Ôc. Nhng kt qu ca phồng vn sõu l mỏt trong nhng c sỗ ỏnh giỏ v vai trũ, s tỏc ỏng ca bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia. Nhng nỏi dung phồng vÃn kÁt hāp vãi nhāng kÁt quÁ khÁo sát s¿ giỳp NCS ỏnh giỏ Ôc nhiu nỏi dung liờn quan.

Cỏc phÔÂng phỏp phõn tớch, so sỏnh, tỏng hp: Ôc dựng phõn tớch, ỏnh giỏ v tỏng hp nhāng kÁt quÁ nghiên cću nhằm chß ra nhāng thành cụng, hn ch, nguyờn nhõn cựng nhng thỏch thc ỗi vãi đái ngũ nhà báo, các c¢

<b>quan báo chí trong viẫc thụng tinv vn tỏc hi ca rÔu, bia. 5. Câu håi và giÁ thuy¿t nghiên cąu </b>

Khi tiÁn hành nghiên cću, chúng tôi đÁt ra 3 câu hồi v 3 gi thuyt nghiờn cu. C th nhÔ sau:

<b>5.1. Câu håi nghiên cąu </b>

<i>Câu hỏi 1: Nhāng thách thćc nào cÅn giÁi quyÁt khi báo chí thụng tin v vn tỏc </i>

hi ca rÔu, bia?

<i>Câu hỏi 2: Sau khi tiÁp nhÃn thông tin từ báo chí, nhÃn thćc cąa cơng chúng và tác </i>

hi ca rÔu, bia ó thay ỏi nhÔ th no?

<i>Câu hỏi 3: CÅn làm gì đÅ nâng cao cht lÔng thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trên </i>

báo chí?

<b>5.2. GiÁ thuy¿t nghiên cąu </b>

<i>Giả thuyt 1: Thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia trờn bỏo chớ chÔa a dng, bỏo chớ </i>

chÔa ch ỏng Ôc nguòn thụng tin, cũn ph thuỏc vo cỏc cao điÅm ra quân cąa các c¢ quan chćc nng.

<i>Giả thuyết 2: Công chúng đã thay đái nhÃn thćc, hành vi khi tiÁp nhÃn thông tin và </i>

tỏc hi ca rÔu, bia t bỏo chớ.

<i>Gi thuyt 3: Bỏo chớ cú th nõng cao cht lÔng thụng tin v tỏc hi ca rÔu, bia </i>

tói cụng chúng bằng cách đái mãi nái dung và hình thćc thông tin.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

16

<b>6. ĐiÃm mái căa ln án </b>

Ln án là cơng trình nghiên cću chun sâu và báo chí tham gia thơng tin v tỏc hi ca rÔu bia. Lun ỏn khụng trựng vói bt c ti nghiờn cu no trÔóc õy. Lun ỏn lm rừ Ôc lý lun v thc tiần v bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia, t ú, dng lờn mỏt khung lý thuyt lm c sỗ cho bỏo chớ m bo nguyờn tắc khách quan, chân thăc khi thông tin và tác hi ca rÔu, bia. Trờn c sỗ lý thuyt v kÁt quÁ khÁo sát că thÅ, luÃn án đà xuÃt nhāng giÁi pháp nhằm giÁi quyÁt giúp báo chí chun tÁi tãi cơng chúng nhāng thông tin khách quan, chân thăc, hiÉu quÁ và nhāng vÃn liờn quan tói tỏc hi ca rÔu, bia.

<b>7. Đóng góp căa LuÁn án </b>

<i>Về lý luận: Đây là mát trong nhāng cơng trình đÅu tiên nghiên cću ton diẫn, </i>

sõu sc v bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia. Lun ỏn cú th l ti liẫu tham kho cú hẫ thỗng cho cỏc c sỗ o to bỏo chớ, truyn thụng, cỏc nh nghiên cću và lĩnh văc báo chí, trun thơng, kinh tÁ, y tÁ, xã hái. KÁt quÁ cąa luÃn án cú th gi mỗ nhng hÔóng nghiờn cu mói v bỏo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia.

<i>Về thực tiễn: LuÃn án có thÅ là mát tài liÉu tham khÁo, giúp các nhà lãnh đ¿o, </i>

qun lý bỏo chớ, truyn thụng cú thờm c sỗ đÅ xây dăng các chính sách và quÁn lý, đào t¿o báo chí phù hāp vãi să phát triÅn cąa trun thơng, báo chí hiÉn đ¿i. ĐÁc biÉt, ln án cú th l tÔ liẫu tham kho nhÔ cho cỏc Tỏng Biờn tp, ngÔồi ng u cỏc c quan bỏo chí, đái ngũ tá chćc sÁn xuÃt tin tćc và các nhà báo trong q trình chß đ¿o, biên tÃp và thăc hiÉn tác ph¿m báo chí đÁm bÁo tính khách quan, chân thăc, hp dn, cng cỗ nim tin ca cụng chỳng ỗi khi tiÁp nhÃn thơng tin từ báo chí.

<b>8. Kt cu ca Lun ỏn </b>

Ngoi ra phn mỗ u, kÁt luÃn, danh măc tài liÉu tham khÁo, danh măc hình v¿, bÁng biÅu, danh măc chā viÁt tắt, măc lăc, phă lăc, nái dung chính cąa ln án gßm 4 chÔÂng

<b>ChÔÂng 1: Tỏng quan tỡnh hỡnh nghiờn cu </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

18

<b>ChÔÂng 1. TNG QUAN TèNH HèNH NGHIấN CU </b>

Trong ChÔÂng ny, lun ỏn s phân tích, táng hāp các nghiên cću trên thÁ giãi và ViÉt Nam trên các bình diÉn: (1) Nhāng nghiên cću và vai trị cąa báo chí. (2) Nhāng nghiên cću và báo chí vãi vÃn đà tác h¿i cąa rÔu, bia. C th nhÔ sau:

<b>1.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu ngoi nÔỏc </b>

<b>1.1.1. Nhng nghiờn cu v vai trị căa báo chí </b>

Trong tÃp Sá tay cąa Nhà xt bÁn Routledge và chính sách có tên 5Trun

<b>thông đ¿i chúng và ho¿ch đánh chính sách6 xuÃt bÁn nm 2012, Stuart Soroka, </b>

Andrea Lawlor, Stephen Farnsworth, Lori Young khẳng ỏnh, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng cú th v thÔồng úng mỏt vai trũ quan trãng trong viÉc ho¿ch đánh chính sách, có tác ỏng thÔồng xuyờn v rừ rẫt n chớnh sỏch. Vai trị cąa trun thơng khơng chß quan trãng trong giai on u ca quỏ trỡnh chớnh sỏch m trong suỗt q trình chính sách. Trun thơng có thÅ thu hút v duy trỡ s chỳ ý ca cụng chỳng ỗi vãi các vÃn đà că thÅ. Hã có thÅ thay ỏi chiu hÔóng trong cuỏc tranh lun chớnh sỏch bng cách đóng khung hc xác đánh mát vÃn đà thơng qua viẫc s dng ỗi tho¿i hoÁc phÁn biÉn đÅ thuyÁt phăc hoÁc can ngn cơng chúng. Trun thơng có thÅ thu hút să chú ý n nhng ngÔồi tham gia vo quỏ trỡnh chớnh sỏch v cú th hò tr, hoc cn trỗ mc tiêu cąa hã bằng cách nêu bÃt vai trò cąa hó trong viẫc hoch ỏnh chớnh sỏch. PhÔÂng tiẫn truyn thụng cú th hot ỏng nhÔ mỏt cu nỗi quan trãng giāa chính phą và cơng chúng, thơng báo cho cơng chúng và các hành đáng và chính sách cąa chính phą, đßng thåi giúp trun đ¿t phÁn ćng cąa cụng chỳng ỗi vói hnh ỏng v chớnh sỏch ca Chính phą tãi các quan chćc chính phą [94].

Trong nghiên cću 5TruyÃn thông đ¿i chúng và quy trình chính sách6 xt bÁn ngày 31/8/2016, Annelise Russell, Maraam Dwidar và Bryan D. Jones cho biÁt, các nhà nghiên cću truyÃn thông nhÃn thÃy, să chỳ ý ca ngÔồi dõn ỗi vói cỏc vn là sćc m¿nh cąa truyÃn thông trong viÉc thiÁt lÃp chÔÂng trỡnh nghỏ s ca quỗc gia, thụng qua viẫc tp trung s chỳ ý vo mỏt sỗ vn cơng cáng quan trãng. Có điÃu, vai trị cąa trun thụng trong viẫc thit lp chÔÂng trỡnh nghỏ s ca quỗc gia li khụng Ôc cỏc nh nghiờn cu v chính sách chú trãng nhiÃu. Dăa trên cách

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

19

tiÁp cÃn tích hāp các nghiên cću và chính sách và trun thơng, nhóm tác giÁ cho rằng các nhà nghiên cću trong các nghiên cću và hẫ thỗng chớnh trỏ, dÔ lun xó hỏi v quy trình chính sách phÁi coi vai trị cąa trun thơng nhÔ mỏt th ch chớnh trỏ. Cỏc th ch chớnh trỏ cú cỏc chun mc ỏnh hỡnh tÔÂng tỏc hng ngày vãi quy trình chính sách, và các c¢ quan trun thơng là mát trong nhiÃu tác nhân chính sách mà ho¿t đáng và tá chćc cąa các c¢ quan hiẫn diẫn thÔồng xuyờn trong hẫ thỗng chớnh trỏ. Sỗ lÔng v nỏi dung tin tc cú ý ngha quan tróng ỗi vói quỏ trỡnh truyn thụng chớnh sỏch cụng v cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng Ôc công nhÃn là mát phÅn không thÅ thiÁu cąa hÉ thỗng phn hòi chớnh sỏch [70].

phõn tớch vai trũ ca truyn thụng ỗ Kenya trong viẫc tỏc ỏng đÁn chính sách cơng liên quan đÁn viÉc bán và tiêu thă bia bÃt hāp pháp, tác giÁ Christine Mwangi phõn tớch nỏi dung Ôa tin trờn hai tå báo hàng ngày hàng đÅu cąa Kenya trong khoÁng thåi gian 10 nm (2005-2015). Trong nghiên cću 5TruyÃn thụng nh hÔỗng tói chớnh sỏch cụng ỗ Kenya: TrÔồng hp tiờu th bia bt hp phỏp6 Ôc cụng bỗ nm 2018, tỏc gi nhn thy viẫc Ôa tin rỏng rói, nht quỏn v theo s v trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng cú nh hÔỗng n hnh ỏng ca chính phą, kéo theo nhāng thay đái và chính sách. Tỏc gi cho rng, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng ó lm tỗt viẫc la chón thụng tin ng ti cỏc nh hoch chớnh sỏch nm Ôc tỡnh hỡnh v có phÁn ćng chính sách phù hāp.

Theo Christine Mwangi, ví dă rõ ràng nhÃt cho thÃy truyÃn thụng cú nh hÔỗng n thc thi chớnh sách t¿i Kenya là viÉc, vào tháng 5/2014, báo chí Kenya ó Ôa tin tc vói tn sut dy c, hàng ngày và nguy c¢ từ viÉc sÁn xuÃt bia bÃt hāp pháp. Báo chí Kenya cũng đng tÁi ý kin ca ngÔồi dõn by tồ s tht vóng trÔóc nhng ỏng thỏi ca chớnh ph nhm gii quyt mỗi e dóa do viẫc sn xut ò uỗng cú cßn bÃt hāp pháp mang l¿i. KÁt q là, Chính phą Kenya sau đó đã có hàng lo¿t nhāng đáng thỏi mnh m nhÔ cỏch chc ngÔồi ng u c quan phă trách ngn chÁn tình tr¿ng l¿m dăng đß uỗng cú còn v thuỗc lỏ v c quan chỗng hàng giÁ cùng hàng lo¿t các quan chćc khác; phát đáng chiÁn dách quy mô lãn nhằm tiêu hąy nhāng lo¿i đß có cßn sÁn xut khụng ỏp ng tiờu chun cht lÔng, ỏt kớch các cÿa hàng khơng có giÃy phép [75].

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

20

Nhóm tác giÁ F. El-Jardali, Lama Bou Karroum, Lamya Bawab, Ola Kdouh, Farah El-Sayed, Hala Rachidi, Malak Makki trong nghiờn cu 5Ôa tin v sc khồe trờn bỏo in ỗ Lebanon: Bng chng, cht lÔng v vai trị trong viÉc thơng tin ho¿ch đánh chính sách6 đng tÁi ngày 26/8/2015 trên t¿p chí PLOS One6 cho biÁt ó phõn tớch viẫc Ôa tin v cỏc vn liờn quan n sc khồe trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thông Lebanon; thăc hiÉn các cuác phång vÃn vãi 27 nhà báo, các nhà nghiên cću và nhà ho¿ch đánh chính sách và vai trị cąa trun thơng trong viÉc ho¿ch đánh chính sách y tÁ và tá chćc mát hái thÁo và vÃn đà này. KÁt quÁ cho thÃy, các nhà ho¿ch đánh chính sách và nhà nghiên cću xem truyÃn thông là mát cơng că quan trãng cho các chính sách y tÁ dăa trên bằng chćng. Tuy nhiên, cũng có nhāng ý kiÁn bày tå quan ng¿i và thăc tiÇn và nng lăc cąa truyÃn thông trong viÉc đÁm nhÃn vai trò nêu trên [85].

Trong nghiên cću 5Vai trị cąa trun thơng trong ho¿ch đánh chính sách: tham khÁo đÁc biÉt và Afghanistan6 đng trên T¿p chí táng hāp nghiên cću nghÉ thuÃt và nhân vn tháng 11/2022, Farooq Jan Mangal khẳng ỏnh, cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng (bỏo hỡnh, báo tiÁng và báo viÁt) có vai trị ngày càng quan trãng trong viÉc ho¿ch đánh chính sách. Trun thơng là ngn thơng tin lãn nhÃt cąa cơng chúng và chính sách cơng và cũng là ngn cung cÃp thơng tin chính và nhiÃu vÃn đÃ, bao gßm từ thą tc hnh chớnh, thay ỏi chớnh sỏch, dÔ lun cho n bờ bỗi chớnh trỏ. Vai trũ thÔồng xuyờn ca trun thơng là phÁn ánh quy trình chính sách, các tác nhân trong quy trình này và phÁn ćng cąa cụng chỳng ỗi vói chớnh sỏch. Truyn thụng không phÁi lúc nào cũng nh hÔỗng trc tip n q trình ho¿ch đánh chính sách mà đơi khi nh hÔỗng n cuỏc tranh lun v chớnh sỏch, thông qua viÉc tác đáng trăc tiÁp đÁn các nhà ho¿ch đánh chính sách, thúc đ¿y các lăa chãn chính sỏch mỏt cỏch cú hẫ thỗng hoc thụng qua viẫc gõy nh hÔỗng n quan im ca ngÔồi dõn [84].

<b>1.1.2. Nghiên cąu vÁ báo chí vái vÃn đÁ tác hi ca rÔu, bia </b>

Theo bỏo cỏo Tỏng quan v tỡnh hỡnh ung thÔ ti Australia nm 2014 ca Viẫn Y t v phỳc li Australia, nm 2014, Ôóc tớnh cú 123.920 ngÔồi Australia Ôc chn oỏn mc bẫnh ung thÔ (khụng bao gòm mỏt sỗ dng ung thÔ da vỡ ung

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

21

thÔ dng ny khụng Ôc coi l bẫnh nghiờm tróng ỗ Australia). HÂn mỏt na (55%) sỗ ca ung thÔ Ôc chn oỏn ỗ Australia l nam giói. Nm 2014, cỏc bẫnh ung thÔ phỏ bin nht Ôc bỏo cỏo l ung thÔ tuyn tin liẫt, ung thÔ i trc trng (ruỏt), ung thÔ vỳ ỗ n giói, u ỏc tớnh ỗ da v ung thÔ phỏi. T nm 1982 n nm 2014, sỗ ca ung thÔ mói Ôc chn oỏn ỗ Australia ó tng hÂn gp ụi, t 47.417 ca lờn 123.920 ca. Trong cỏc yu tỗ cú nguy c dn n ung thÔ Ôc nờu trong bỏo cỏo cú viẫc uỗng rÔu. Theo bỏo cỏo, uỗng rÔu l mỏt yu tỗ nguy c quan tróng ỗi vói bẫnh ung thÔ. Nguy c ung thÔ tng theo lÔng rÔu tiờu th. Cỏc bẫnh ung thÔ liờn quan n viẫc uỗng rÔu Ôc thỗng kờ gòm ung thÔ vỳ (ỗ n), ung thÔ i trng v trc trng, ung thÔ thanh qun, ung thÔ gan, ung thÔ thc qun, ung thÔ khoang miẫng (mụi, miẫng, lÔi), v ung thÔ hu hóng [74].

Trong nghiờn cu 5Nghiờn cu v tin tc trờn bỏo chớ Australia v mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ trong giai on 2005 tói 20136 đng trên T¿p chí BMC Public Health, nhóm tác giÁ Jaklin Eliott, Andrew John Forster, Joshua McDonough, Kathryn Bowd and Shona Crabb cho biÁt đã sÿ dăng thuÃt ngā 5rÔu v ung thÔ6 tỡm kim 354 u bỏo ti Australia cú trờn C sỗ d liẫu Factiva t ngy 1/1/2005 n ngy 31/12/2013, xỏc ỏnh Ôc 8.177 bài viÁt dùng trong nghiên cću. Theo kÁt quÁ nghiên cću, trong thåi gian 9 nm, có 197 đÅu báo có ít nhÃt mát bài viÁt đà cÃp đÁn mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ, vói 1.502 bài báo đáp ćng các tiêu chí khÁo sát. Các tå báo hàng ngày cąa các bang là n¢i đng nhiÃu bài viÁt và nái dung này nhÃt, tiÁp sau ú l bỏo hng ngy ỗ cp khu vc. Sỗ lÔng bi bỏo vit v mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ Ôc xut bn ti Australia ó tng qua các nm, từ 119 bài trong nm 2005 lên thành 182 vào nm 2013, tng m¿nh lên thành 229 bài viÁt vào nm 2009 và 271 bài trong nm 2011. Trong sỗ ny, 95% cỏc bi vit (c th l 1.425 bi) cú tuyờn bỗ rng rÔu gõy ung thÔ, 6% (93 bi) khng ỏnh rÔu ngn nga hoc khụng gõy ung thÔ v 1% (16 bi) cp đÁn cÁ 2 quan điÅm.

Tuy nhiên, chß có 16% (244 bài viÁt) phân tích tÃp trung, rõ ràng vo mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ, cũn hÅu hÁt các bài viÁt lßng ghép thơng điÉp và mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ trong bi vit v cỏc ch khỏc, thÔồng l ch liên

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

22

quan đÁn sćc khåe. Trong sỗ cỏc bi vit tp trung vo mỗi liờn hẫ gia ung thÔ v rÔu, hu ht (228 bi vit) khng ỏnh rÔu l nguyờn nhõn gõy ung thÔ, vói sỗ lÔng bi vit hng nm dao ỏng t 11 đÁn 75, trung bình là 13 bài (tćc là mòi thỏng chò cú hÂn 1 bi vit). Con sỗ này tng từ 11 bài trong nm 2005 lên tãi đßnh điÅm là 75 bài vào nm 2009, sau đó gim xuỗng cũn 11 vo nm 2013.

Theo thồi gian, t lẫ cỏc bi vit nờu quan im rÔu gõy ung thÔ v khụng gõy ung thÔ cựng tng lờn (vói con sỗ tÔÂng ng 85:15 vo nm 2005; 95:5 vo nm 2013). Mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ cú xu hÔóng khụng Ôc cp ngay ỗ u cỏc bi bỏo v him khi Ôc nờu ỗ phÅn tiêu đà bài viÁt.

Từ nhāng phân tích trên, nhóm tác giÁ cho rng, tuyờn bỗ rng rÔu l nguyờn nhõn gõy ung thÔ thÔồng xuyờn Ôc bỏo chớ Australia cp, nhÔng thụng iẫp này có thÅ bá 5¿n6 bên trong hoÁc bá lu mồ bỗi cỏc thụng tin v sc khồe khỏc. Tỏc ỏng ca thụng iẫp rng viẫc uỗng rÔu (bt k sỗ lÔng hay chng loi) s lm tng nguy c ung thÔ cng cú kh nng bỏ lp lim bỗi nhāng ngơn từ ngă ý rằng có mát mćc đá an ton v lÔng rÔu tiờu th, hoc rÔu khụng gõy ra, hoc cú th ngn nga ung thÔ [87].

Dự rÔu l nguyờn nhõn chớnh gõy t vong sóm cú th phũng nga Ôc, nhÔng nhiu ngÔồi Australia vn tiờu th rÔu ỗ mc ỏ gõy nguy him cho sćc khåe cąa hã. Vì vÃy, trong các nm 2001, 2007, 2009, Hái đßng Nghiên cću Y hãc và Sc khồe Quỗc gia (NHMRC) Australia ó xõy dng cỏc hÔóng dn thụng bỏo cho ngÔồi Australia v cỏch giÁm thiÅu cÁ nhāng rąi ro ngắn h¿n liên quan n viẫc tiờu th rÔu (vi giồ sau khi uỗng, tc l tng nguy c chn thÔÂng v t vong do suy giÁm chćc nng nhÃn thćc) và rąi ro suỗt ồi (nguy c bẫnh tt trong suỗt cuỏc ồi, tćc là tÿ lÉ mắc bÉnh/tÿ vong do các bÉnh nhÔ tim mch, ung thÔ v tiu Ôồng). Trong nhng hÔóng dn ny, NHMRC Ôa ra khuyn nghỏ v lÔng rÔu tiờu th v lÔng rÔu tiờu th chp nhn Ôc mòi ln ỗi vói nam giói v ph n gim nguy c liờn quan n rÔu trong thồi gian trÔóc mt v ri ro bẫnh tt suỗt ồi.

Trong nghiờn cu 5HÔóng dn ca NHMRC Australia v viẫc tiờu th rÔu v mụ t cỏc hÔóng dn trờn báo in: phân tích nái dung cąa các tå báo Australia6

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

23

đng trên T¿p chí Y tÁ Công cáng Australia và New Zealand tÃp 42, Sỗ 1, thỏng 2/2018, nhúm tỏc gi Bronwyn M. Wolfaardt, Aimee L. Brownbill, Mohammad Afzal Mahmood, Jacqueline A. Bowden chß ra rằng, từ nm 1999 đÁn nm 2014, 172 bi bỏo vit v hÔóng dn tiờu th rÔu ca NHMRC ó Ôc ng trờn 24 tồ bỏo ca Australia. Phn lón cỏc bi bỏo Ôc ng trờn cỏc tå tuÅn báo (76,2%) và có mćc đá nái bÃt thp (61,6%), c th l Ôc ng ỗ trang 6 trỗ i, chò cú 10 bi (5,8%) xut hiẫn trờn trang nht. Sỗ lÔng bi bỏo Ôc xut bn thay đái đáng kÅ giāa các nm, vãi să gia tng ỏng k v sỗ lÔng bi bỏo xut hiẫn trÔóc thồi im ban hnh hÔóng dn nm 2007. Trong sỗ 14 ch chớnh Ôc xỏc ỏnh, 5hÔóng dn cąa NHMRC6 là chą đà chim Ôu th nht (36,0% sỗ bi vit), tip theo l 5uỗng rÔu khi mang thai hoc ang cho con bỳ6 (26,7% bi vit) v 5uỗng rÔu say6 (12,2%). Chò có 4 bài báo thÁo ln chą đà chính là 5tiờu th rÔu gõy hi cho sc khồe6. Theo nhóm nghiên cću, dù các bÁn tin liên quan n vn rÔu ỗ Australia ó tng lờn theo thồi gian, nhÔng chò cú 172 bài báo trong khoÁng thåi gian 15 nm đà cÃp n cỏc hÔóng dn ca NHMRC dÔói mỏt sỗ hỡnh thc; hu ht trong sỗ ú li ỗ vỏ trớ ớt Ôc chỳ ý trờn tồ chớ. Xu hÔóng tÔÂng t cng Ôc thy trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng Australia t nm 2005 n nm 2010, vói sỗ bi viÁt thÃp h¢n nhiÃu so vãi viÉc các bÁn tin v cỏc vn nhÔ kim soỏt thuỗc lỏ. iu ny cho thy rng mc dự viẫc tiờu th rÔu ó trỗ thnh mỏt vn ngy cng ỏng chỳ ý ỗ Australia nhÔng cỏc hÔóng dn da trờn bng chng m NHMRC Ôa ra li khụng Ôc tho lun, Ôa tin nhiu [73].

Lm dng rÔu v nghiẫn rÔu trong giói tr ó trỗ thnh gỏnh nng ton cu, cn trỗ s phỏt trin, gõy tán thÃt lãn và kinh tÁ cho viÉc điÃu trá v tÔ vn cho cỏc nn nhõn ca chng nghiẫn rÔu cng nhÔ tỡnh trng bo lc gia đình ngày càng gia tng. T¿i Uganda, rÔu l mỏt trong nhng nguyờn nhõn chớnh trong cỏc v tai nn giao thụng Ôồng bỏ v cỏc tỏi phm khỏc. Trong nghiờn cu 5Cỏc yu tỗ nh hÔỗng n tỡnh trng nghiẫn rÔu ca thanh niờn ỗ khu Ishaka, thnh phỗ Bushenyi Ishaka6 ng trờn t¿p chí Khoa hãc Thăc nghiẫm INOSR sỗ thỏng 4/2023, tỏc gi Solomon Magezi tp trung ỏnh giỏ cỏc yu tỗ nh hÔỗng n viẫc nghiẫn rÔu ỗ giói tr.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

24

Tác giÁ đã chãn táng cáng 96 ngÔồi tham gia nghiờn cu. Kt qu cho thy, hu ht nhng ngÔồi Ôc hồi (63%) by tồ tỏn thành cao vãi nhÃn đánh rằng các vÃn đà tâm thn nhÔ trm cm hoc lo lng cú th dn n chng nghiẫn rÔu ỗ giói tr trong khi chß 6% khơng đßng ý vãi nhÃn đánh này. 63,5% nhng ngÔồi Ôc hồi hon ton đßng ý rằng cha mẹ, anh chá em rt có th nh hÔỗng n xu hÔóng thanh niờn nghiẫn rÔu. ĐÁc biÉt, kÁt q nghiên cću chß ra rằng, có tói 56% ngÔồi Ôc hồi hon ton òng ý rng truyn thụng cú th nh hÔỗng n xu hÔóng nghiẫn rÔu trong giói tr trong khi chò cú 5% khụng đßng ý vãi nhÃn đánh này.Theo tác giÁ, ngày nay, thanh niên đang tiÁp cÃn vãi nhiÃu tin tćc cũng nhÔ cỏc qung cỏo v viẫc uỗng rÔu. Kt qu nghiờn cu ny tỏn thnh vói nhng ý kin Ôa ra trÔóc ú rng cnh tÔng uỗng rÔu khi xut hiẫn trờn truyn thụng thÔồng trỗ nờn gi cm v vui v. Trong sỗ cỏc khuyn nghỏ Ôc Ôa ra trong nghiên cću có viÉc giÁm thiÅu các quÁng cáo v rÔu trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng [93].

Michael D George dÁn các nghiên cću cho thÃy có từ 40 đÁn 60% tài x uỗng rÔu trÔóc hoc trong khi lỏi xe ó uỗng rÔu ti cỏc quỏn bar, quỏn rÔu, nh hng v cõu lc bỏ. Trong sỗ ny, a sỗ ngÔồi lỏi xe ó uỗng rÔu ti cỏc c sỗ bỏn rÔu Ôc cp phộp. Vỡ vy, viẫc ỏp dng các biÉn pháp can thiÉp phịng ngừa t¿i các c¢ sỗ phc v rÔu gim tỡnh trng phc v rÔu quỏ mc cho khỏch hng, t ú gim thiu viẫc uỗng rÔu v lỏi xe cng nhÔ ngn nga tai nn giao thụng do rÔu l rt cn thit.

<b>1.1.3. Nghiên cąu vÁ báo chí vái các vÃn đÁ khỏc liờn quan n rÔu, bia </b>

Trong nghiờn cu 5Truyn hỡnh Australia Ôa tin v rÔu, sc khồe v cỏc chính sách liên quan, giai đo¿n 2005 đÁn 2010: hàm ý ỗi vói viẫc vn ỏng chớnh sỏch liờn quan n rÔu6 ng trờn T¿p chí Y tÁ cáng òng Australia v New Zealand, sỗ 36, xuÃt bÁn tháng 12/2012, trang 503-598, GS. Simon Chapman v tỏc gi Andrea S. Fogarty, thuỏc trÔồng i hóc y tÁ công, Đ¿i hãc Sydney cho biÁt, các vÃn liờn quan n rÔu l tõm im chỳ ý cąa các bÁn tin và phóng să trên trun hình Australia. Qua phân tích nái dung cąa 612 bÁn tin v vn rÔu, cỏc tỏc gi nhn thy, 69,2% các bÁn tin và phóng să trên trun hình Australia Ôc

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

25

ng ti sau khi xÁy ra mát vă viÉc nghiêm trãng hoÁc mát phát hiẫn mói liờn quan n rÔu Ôc cụng bỗ. 30,2% nhāng bÁn tin tÃp trung vào tác h¿i liên quan tói rÔu v 19% cp n vn 5uỗng rÔu say6. 75,3% các bÁn tin Ôa tin v nhng tỏc ỏng tớch cc v tiờu cc n sc khồe do rÔu, nhÔng chą yÁu tÃp trung vào nhāng hÃu quÁ ngắn h¿n. 63% cp n chớnh sỏch kim soỏt rÔu, tuy nhiờn, hÂn 10% tỏng sỗ bn tin khụng cp đÁn chính sách că thÅ nào.

Từ đó, các tác giÁ nhÃn đánh, các vÃn đà liên quan đÁn rÔu bia luụn l tõm im ca bỏo giói. Tuy nhiên, trun thơng ít tÃp trung tãi nhāng hÃu q v lõu di ỗi vói sc khồe do rÔu gõy ra hoc Ôa ra cỏc gii phỏp chớnh sỏch hiẫu quÁ đÅ h¿n chÁ nhāng hÃu quÁ này. Nhóm tác giÁ khun nghá, thay vì chß đà cÃp đÁn tác hi ca rÔu, viẫc vn ỏng chớnh sỏch v vn đà này cÅn tÃp trung phân tích các nguy c¢ v lõu di do rÔu gõy ra ỗi vói sc khåe, và các chính sách đang có, hiÉu q cũng nhÔ lp lun ng hỏ viẫc ỏp dng nhng chính sách này [80].

T¿i Anh, J. Nicholls trong nghiên cu 5Bỏo chớ Anh Ôa tin v rÔu: Phõn tớch và tin tćc trên trun hình và báo chí6 cơng bỗ ngy 26/4/2011 ó phõn tớch ỏnh lÔng nỏi dung trờn 7 tồ bỏo hng ngy v 4 chÔÂng trỡnh truyÃn hình trong hai giai đo¿n mÁu: từ ngày 20/12/2008 đÁn 2/1/2009 và từ ngày 15 đÁn 22/3/2009. Theo tác giÁ, các bÁn tin nhÃn m¿nh đÁn nhāng hÃu quÁ tiờu cc do rÔu gõy ra, c biẫt l tỡnh trng bo lc, lỏi xe trong tỡnh trng say rÔu v nhng nh hÔỗng lõu di n sc khồe - đÁc biÉt là bÉnh gan. Theo nghiên cću, nhāng bÁn tin v viẫc ngÔồi nỏi ting say xòn l phỏ biÁn. Tác giÁ cũng chß ra rằng, có să khác biÉt liên quan đÁn giãi tính rõ ràng trong các bn tin v tỏc hi ca viẫc uỗng rÔu, theo ú, cỏc bn tin v tỡnh trng nam giói uỗng rÔu thÔồng cú liờn quan n bo lc, trong khi tin tc v n giói uỗng rÔu thÔồng l liờn quan n viẫc say rÔu. Cỏc siờu thỏ Ôc xỏc ỏnh l nguyờn nhõn chớnh dn tói viẫc uỗng rÔu v rÔu giỏ r Ôc coi l mỗi e dóa lãn h¢n so vãi viÉc nãi lång quy đánh cÃp phộp bỏn rÔu.

Nghiờn cu 5Truyn thụng v nh hÔỗng ca ngnh cụng nghiẫp rÔu: Phõn tớch mc ỏ Ôa tin ca cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng v nhón cnh bỏo rÔu cú thụng iẫp v bẫnh ung thÔ ỗ Canada v Ireland6 ng trờn Tp chớ Nghiờn cu v RÔu v Ma tỳy, (2020), nhúm tỏc giÁ Kate Vallance, Alexandria Vincent, Nour

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

26

Schoueri-Mychasiw, Tim Stockwell, David Hammond, Thomas K. Greenfield, Jonathan McGavock & Erin Hobinđã xem xét mát cỏch cú hẫ thỗng cỏc bi bỏo Ôc xuÃt bÁn trong giai đo¿n 201732019 đà cÃp đÁn mát nghiên cću hãc thuÃt và cÁnh báo tác h¿i cąa rÔu trờn nhón (AWL) ỗ Yukon, Canada (gói tt l Nghiên cću Yakon), và các điÃu khoÁn ghi nhãn trong D lut Y t cụng cỏng (RÔu) ỗ Ireland (gói tắt là Dă luÃt Ireland). CÁ nghiên cću và dă luÃt đÃu đà cÃp đÁn viÉc dán nhãn chća cÁnh bỏo v bẫnh ung thÔ trờn cỏc chai rÔu.

Nhúm nghiờn cu ó xỏc ỏnh Ôc 38 bi bỏo liờn quan đÁn Nghiên cću Yukon và 37 bài viÁt liên quan đÁn Dă luÃt Ireland trong khung thåi gian đã ỏnh ỏp ng cỏc tiờu chớ Ôa ra phõn tớch. Kt qu cho thy, 68,4% bi bỏo Ôa tin v Nghiờn cu Yukon v 18,9% Ôa tin v D lut Ireland ąng há AWL có thơng điÉp và bÉnh ung thÔ. Trong khi ú, viẫc Ôa tin v D lut Ireland ch yu phn ỗi viẫc dỏn cỏc nhón cnh bỏo v bẫnh ung thÔ v nht quỏn nờu quan im ca ngnh rÔu. Cỏc lp lun trong ngnh rÔu nhm phn ỗi viẫc dỏn nhón ung thÔ thÔồng búp méo hc phą nhÃn mát cách dćt khốt tính hāp lẫ ca thụng iẫp v ung thÔ da trờn bng chćng trên các nhãn dán. Từ đó, nhóm tác giÁ Ôa ra nhn ỏnh rng, cỏc bn tin v AWL kốm theo thụng iẫp v bẫnh ung thÔ Ôc ng hỏ ỗ Canada nhiu hÂn ỗ Ireland, nÂi quan im ca ngnh cụng nghiẫp rÔu luụn Ôc cao. Viẫc nõng cao nhn thc v cỏc chin lÔc truyn thụng trong ngnh cụng nghiẫp rÔu cú th tng cÔồng s ng hỏ ca cụng chỳng ỗi vói cỏc biẫn phỏp kim soỏt rÔu [89].

Trong nghiờn cu 5Tin tc v rÔu trờn bỏo chớ California: Tn sut, mc ỏ nỏi bÃt và khn khá6, trên T¿p chí Chính sách Y tÁ Công cáng tÃp 23, trang 1723190 (2002), Sonja L Myhre, Melissa Nichols Saphir, June A Flora, Kim Ammann Howard & Emily McChesney Gonzalez đã đánh giá tÅn suÃt và bn cht ca viẫc cp n rÔu trong nỏi dung bn tin Ôc rỳt ra t mỏt mu ngu nhiờn gòm chớn tồ bỏo ỗ California t thỏng 9/1997 đÁn tháng 6/1998. KÁt quÁ nghiên cću chß ra rằng rÔu Ôc nhc n ớt nht mỏt ln mòi ngy trờn cỏc tồ nht bỏo v Ôc cp vói tn sut thÔồng xuyờn hÂn trờn cỏc tồ bỏo nhồ hÂn. RÔu thÔồng Ôc tho lun nhiu nht liờn quan n chn thÔÂng hoc trong bỗi cnh thỳc y tiờu th

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

27

rÔu. Cỏc bi bỏo v chn thÔÂng v lỏi xe trong tỡnh trng say xòn nhn Ôc nhiu s chỳ ý hÂn nhng cõu chuyẫn khỏc cp n rÔu. Bt chp tn sut tÔÂng ỗi v vn uỗng rÔu trong cỏc tin tc v chn thÔÂng, nhng bn tin ny him khi đóng khung vãi bÃt kỳ tình tr¿ng sćc khåe nào. Từ đó, tác giÁ cho rng nhng ngÔồi ng hỏ sc khồe cỏng òng nờn nò lc hÔóng tói viẫc tng tn sut v ci thiẫn viẫc Ôa tin v rÔu trờn bỏo chớ.T viẫc phân tích 10.212 kÁt quÁ v 24 nghiờn cu trờn tỏm c sỗ dā liÉu, nhóm tác giÁ Ben Young, Sarah Lewis, Srinivasa Vittal Katikireddi, Linda Bauld, Martine Stead, Kathryn Angus, Mhairi Campbell, Shona Hilton, James Thomas, Kate Hinds, Adela Ashie và Tessa Langley trong nghiên cću 5HiÉu quÁ cąa các chiÁn dách truyÃn thông đ¿i chúng nhằm giÁm thiÅu tiêu thă v tỏc hi ca rÔu: ỏnh giỏ cú hẫ thỗng6 chß ra rằng, hÅu hÁt các chiÁn dách sÿ dăng truyÃn hình, đài phát thanh kÁt hāp vãi các kênh truyn thụng khỏc Ôc thc hiẫn ỗ cỏc nÔóc phỏt trin v cú cht lÔng kộm. Da trờn 13 nghiờn cu o lÔồng, nhúm tỏc gi cho bit, cú rt ớt bng chng v viẫc gim tiờu th rÔu liờn quan đÁn viÉc tiÁp xúc vãi các chiÁn dách truyÃn thụng. Do vy, nghiờn cu Ôa ra kt lun rng các chiÁn dách truyÃn thông và sćc khåe trên các phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng v rÔu thÔồng Ôc ngÔồi dõn nhc n v cú t Ôc nhng thay đái và kiÁn thćc, thái đá và niÃm tin cąa hó v rÔu nhÔng cú rt ớt bng chng v viẫc gim tiờu th rÔu sau nhng chin dỏch ú [92].

Trong nghiên cću 5TruyÃn thông đ¿i chúng là nhà sÔ phm v rÔu cho mói ngÔồi? Tỏc ỏng ca viẫc mụ t nhng tỏc hi ca rÔu v nh hÔỗng bỗi c tớnh ngÔồi xem6, Mira Mayrhofer v Brigitte Naderer Ôc ng ti ngy 5/10/2017 chò ra rng cỏc phÔÂng tiẫn thụng tin i chỳng cú th úng vai trũ quan tróng nhÔ mỏt nh giỏo dc v tỏc hi ca rÔu. Tuy nhiờn, hiẫu ng ca viẫc ny l rt khỏc nhau ỗi vói cỏc nhúm ngÔồi xem khác nhau. Vì vÃy, nhāng nß lăc tác đáng đÁn ngÔồi xem theo hÔóng hó cú lỗi sỗng lnh mnh hÂn phi Ôc iu chònh phự hp vói nhúm ỗi tÔng. c biẫt, viẫc mụ t cỏc hu qu tiờu cc dÔồng nhÔ l mỏt con Ôồng quan trãng đÅ tiÁp cÃn các nhóm có nguy c¢ cao, chng hn nhÔ nhng ngÔồi nghiẫn rÔu nng, v lm cho cỏc kt qu tiờu cc ca viẫc uỗng rÔu trỗ nờn nỏi bt hÂn. Nm 1988, M thụng qua o lut ghi nhón ò uỗng có cßn (ABLA),

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

28

theo đó yêu cÅu phÁi dán cÁnh báo và sćc khåe trên nhón ca tt c cỏc hỏp ng ò uỗng cú còn Ôc sn xut, nhp khu hoc úng chai bỏn hoc phõn phỗi ti M. Trong nghiờn cu 5Ôa tin v cỏc vn v ò uỗng cú còn trờn bỏo in ỗ M giai on 1985-19916 trờn Tp chí Y tÁ Cơng cáng Mā (AJPH) tháng 10/1999, P H Lemmens, P A Vaeth và T K Greenfield đã đánh giá và viÉc mô tÁ các vÃn đà liên quan n rÔu trờn cỏc bỏo in ỗ M trong khoÁng thåi gian 7 nm thăc hiÉn Đ¿o luÃt ABLA. Qua phõn tớch 15% bi bỏo Ôc ng ti trờn 5 tồ bỏo quỗc gia ca M vit v ò uỗng cú còn Ôc xut bn t nm 1985 tói nm 1991. Kt qu cho thy, sỗ lÔng bi vit liờn quan n chng nghiẫn rÔu trong thồi gian nghiờn cu ó gim nh, trong khi sỗ lÔng bi vit v tỏc ỏng núi chung ca rÔu n sc khồe l¿i tng lên. Báo chí Mā khơng q chú trãng Đ¿o luÃt ABLA. HÅu hÁt các bài viÁt đÅ sÿ dăng thơng tin từ các ngn tin trong chính qun v mụ t v rÔu mỏt cỏch trung lp hoc tiờu cc. Nghiờn cu cng cho thy s tip nỗi trong xu hÔóng Ôc ghi nhn t nhng nm 1960 trờn bỏo in ỗ M, theo ú bỏo chớ ngy càng nhÃn m¿nh đÁn nhāng vÃn đà và sćc khåe cỏng òng do rÔu v khụng chỳ tróng n cỏc khớa cnh lõm sng ca chng nghiẫn rÔu nhÔ trÔóc ú [91].

Ung thÔ vỳ l nguyờn nhõn ng hng th hai trong sỗ cỏc ca t vong do ung thÔ v t lẫ ung thÔ phỏt trin xõm ln trong đåi là 1/8. Trong khi đó, theo KhÁo sát phồng vn sc khồe quỗc gia, hÂn 60% ph n M uỗng rÔu ớt nht l ỗ mc ỏ va phi. Nu rÔu gõy ra bẫnh ung thÔ vỳ, Ôóc tớnh cú khong 14% trÔồng hp cú th Ôc ngn chÁn bằng các biÉn pháp can thiÉp hiÉu quÁ. H¢n 50 nghiờn cu v mỗi quan hẫ gia ung thÔ vỳ do rÔu ó Ôc bỏo cỏo trong cỏc ti liẫu y khoa t nm 1974. Trong nghiờn cu 5Mỗi liờn quan gia rÔu v ung thÔ vỳ: nghiờn cu Ôc bỏo chớ phỏ bin Ôa tin6 ng trờn Tp chớ y t cỏng òng Am J sỗ thỏng 8/1995, F Houn, M A Bober, E E Huerta, S D Hursting, S Lemon, và D L Weed đã phân tích các bài báo từ các t¿p chí khoa hãc và trên các báo và t¿p chí xuÃt bÁn từ ngày 1/1/1985 n ngy 1/7/1992 Ôc ly t sỏu c sỗ d liẫu trc tuyn. Nhúm tỏc gi ó thỗng kờ Ôc 58 bi bỏo khoa hóc v mỗi quan hẫ gia rÔu v ung thÔ vỳ, 64 bi vit trờn các báo và 23 bài viÁt trên các t¿p chí. Các bài viÁt trích dÁn 11 nghiên cću, 19% trong sỗ ú Ôc cụng bỗ trong thồi gian nghiờn cu. 63% bi vit

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

29

Ôa ra các khuyÁn nghá và hành vi cho công chúng. Tÿ lẫ bi vit dn cỏc nghiờn cu theo hÔóng tớch căc là 75%, nghiên cću tiêu căc là 18%, và nghiờn cu trung lp chim 6% v mỏt sỗ nghiờn cu khụng xỏc ỏnh Ôc tỏc gi hoc nm cụng bỗ nờn khụng Ôc phõn tớch. Phõn tớch cỏc t dựng miờu t nguy c ca rÔu ỗi vói bẫnh ung thÔ vỳ cho thy rng t 5kh nng6 v 5ri ro6 Ôc s dng trong 71% sỗ bi vit, 5t lẫ tng/gim ri ro hoc kh nng6 Ôc sÿ dăng trong 63% bài viÁt và từ 5có liên quan6 hoc 5liờn hẫ6 Ôc s dng trong 58% bi viÁt. Vãi nhÃn đánh phÅn lãn các nghiên cću khoa hóc v mỗi liờn hẫ gia rÔu v ung thÔ vỳ ó khụng Ôc chỳ tróng trong cỏc bi vit trên báo chí, nhóm tác giÁ khun nghá các nhà nghiờn cu v bỏo chớ phỏ thụng tng cÔồng cung cÃp thông tin cho công chúng và các vÃn đà liên quan đÁn sćc khåe cáng đßng [86].

Trong nghiên cu 5Ngn chn cỏc vn liờn quan n rÔu ç Mā thơng qua chính sách: ChiÁn dách trun thơng, phÔÂng phỏp iu chònh v can thiẫp mụi trÔồng6 cąa nhóm tác giÁ Norman Giesbrecht &Thomas K. Greenfield đng trên T¿p chí The Journal of Primary Prevention tháng 9/2003, nhóm tác giÁ đã cung cÃp mát cái nhìn táng quan và mỏt sỗ chin lÔc chung gim cỏc vn liờn quan n uỗng rÔu, bao gòm kim soỏt qung cỏo rÔu v qung cỏo truy cp; lut phỏp v cỏc quy ỏnh liờn quan n tuỏi uỗng rÔu hp phỏp tỗi thiu, dỏch v cho tr vỏ thnh niờn, uỗng rÔu v lỏi xe; cỏc biẫn phỏp mụi trÔồng liờn quan n giỏ rÔu, mt ỏ ca cỏc ca hàng, să can thiÉp cąa bá máy quÁn lý, hÉ thỗng kim soỏt v cỏc can thiẫp da vo cỏng đßng. Các tác giÁ khẳng đánh, các vÃn đà liên quan n rÔu l kt qu ca s tÔÂng tỏc gia cỏc cỏ nhõn v cỏc nhúm vói mụi trÔồng phỏp lý v xó hỏi trong ú uỗng rÔu xy ra. Nhiu chin lÔc Ôc thit k thay ỏi mụi trÔồng ó Ôc chng minh l cú tm quan tróng nh hÔỗng n cỏc vn liờn quan n rÔu. Cựng vói nhng chớnh sỏch mói, cng ngy, cụng chúng càng quan tâm h¢n tãi nhāng tác h¿i cąa rÔu bia. Bỗi vy, bờn cnh viẫc muỗn duy trỡ li nhun t rÔu, bia, cỏc nÔóc cng cn phi ỏp dng hiẫu qu cỏc chớnh sỏch phũng, chỗng tác h¿i cąa chúng. Mát nghiên cću chuyên sâu và 5RÔu trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyÃn thông đ¿i chúng và viẫc uỗng rÔu ca thanh thiÁu niên6cąa nhóm tác giÁ Connolly GM, Casswell S, Zhang JF, Silva PA, đng trên T¿p chớ

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

30

Trung tõm quỗc gia và thông tin công nghÉ sinh hãc Hoa Kỳ thỏng 10/1994 chò ra rng, viẫc uỗng rÔu ca thanh thiu niờn ỗ cỏc ỏ tuỏi kho sỏt 13, 15, 18 có liên quan tãi vÃn đà trun thơng và rÔu trờn cỏc phÔÂng tiẫn truyn thụng i chỳng. ỏng chỳ ý, khụng thy cú mỗi liờn hẫ no gia viẫc qung cỏo thÔÂng mi v rÔu v viẫc tiờu th rÔu gia n ụng v ph n nhÔng nghiờn cću l¿i nhÃn thÃp nhāng phă nā trẻ xem ti vi nhiu giồ hÂn ó uỗng nhiu rÔu mnh hÂn. Nghiên cću cąa Henry Saffer (2000) đã chß ra rằng, thúi quen s dng rÔu bia ca ngÔồi dõn núi chung cú nh hÔỗng t quÁng cáo. Mßi lÉnh cÃm qung cỏo bia hoc rÔu trên truyÃn hình, phát thanh hoÁc báo in làm giÁm 5% tiờu th rÔu bia. Thờm mòi lẫnh cm qung cỏo c bia v rÔu s lm gim 8% tiờu th rÔu bia (Nghiờn cu s dng sỗ liẫu ca 20 quỗc gia qua 25 nm) 83.

TÔÂng t, phõn tớch d liẫu iu tra quỗc gia M cho thy: mỏt lẫnh cm ton bỏ qung cỏo bia v rÔu trờn 5 kờnh truyn thụng ỗ M gòm kờnh th thao TV, kênh radio thÅ thao; quÁng cáo ngoài tråi, quÁng cáo trên báo và t¿p chí, s¿ giÁm 24% tÿ lÉ thanh thiÁu niờn say rÔu bia hng thỏng. Nhng quỗc gia cm qung cỏo rÔu mnh trờn truyn hỡnh v i phỏt thanh cú t lẫ tiờu th rÔu bia thp hÂn 16% và tÿ lÉ tÿ vong do tai n¿n giao thông thp hÂn 10% so vói quỗc gia khụng cm. Nhng quỗc gia cm qung cỏo c bia v rÔu trờn trun hình và phát thanh có tÿ lÉ tiêu thă rÔu bia thp hÂn 11% v t lẫ t vong do tai n¿n giao thơng thÃp h¢n 23% so vãi quỗc gia chò cm qung cỏo rÔu mnh (Nghiờn cu phõn tớch d liẫu ca 17 quỗc gia qua 13 nm 83.

NÁu chß cÃm quÁng cỏo bia v rÔu trờn trun hình mà khơng cÃm trên radio, báo in và qng cáo ngồi tråi thì cng ó cu sỗng 2.000 n 3.000 ngÔồi mòi nm tránh khåi tÿ vong do tai n¿n giao thông. NÁu lo¿i bå viÉc giÁm trừ thuÁ vãi các quÁng cáo bia v rÔu s lm gim 27% qung cỏo bia v rÔu, gim 2.300 trÔồng hp t vong do tai n¿n giao thơng mßi nm.

Liên minh Châu Âu đã từng tiÁn hành đánh giá toàn diÉn và Ánh hÔỗng ca qung cỏo rÔu, bia tói thúi quen s dng thc uỗng ny ca ngÔồi dõn v cho bit, cm qung cỏo rÔu bia l mỏt trong 3 biẫn pháp có chi phí 3 hiÉu q cao nhÃt trong gim gỏnh nng bẫnh tt v t vong do rÔu bia.

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

31

ỉ Châu Ưc, cm ton bỏ qung cỏo rÔu bia l mỏt trong 2 biÉn pháp có chi phí 3 hiÉu q cao nht gim tỏc hi ca rÔu bia ỗ ệc, cùng vãi biÉn pháp tng thuÁ. æ Mā, nhà chćc trỏch ỏp dng nhiu gii phỏp nhÔng trong ú cú 2 gii phỏp Ôc ỏnh giỏ mang li nhiu hiÉu quÁ nhÃt là cÃm quÁng cáo và tng thuÁ rÔu bia. Nu cỏc biẫn phỏp ny khụng Ôc thc thi, Ôóc tớnh 55.259 trÔồng hp t vong do cỏc vn sc khồe liờn quan n rÔu bia gõy ra trong 4 triẫu ngÔồi M la tuỏi 20.

Từ nhiÃu nghiên cću khác nhau, các chuyên gia trờn th giói u khng ỏnh, ỗ la tuỏi dầ bt chÔóc, viẫc qung cỏo rÔu, bia trờn truyn hỡnh có thÅ làm gia tng viÉc bắt đÅu sÿ dăng rÔu, bia ỗ ngÔồi tr. Do bỏ nh hÔỗng t nhng hỡnh nh v s dng rÔu, bia trờn qung cỏo, nhiu ngÔồi tr coi s dng rÔu, bia nhÔ l mỏt biu hiẫn ca tuỏi trÔỗng thnh, mỏt hnh vi thÅ hiÉn giá trá bÁn thân, thay vì nhìn thy nhng tỏc hi ca s dng rÔu, bia 82.

ỗi vói phim nh, tỏc dng t nhng qung cỏo rÔu, bia trỏ hỡnh hoc vụ tỡnh, hoc cỗ ý cũn nguy hi hÂn viẫc ngÔồi tr thu nhn thông tin từ quÁng cáo trên ti vi. HÅu hÁt các nghiên cću cho thÃy, nÁu mát trẻ vá thành niên tiÁp xúc càng nhiÃu vãi nhāng bá phim có cnh uỗng rÔu, bia, thỡ kh nng tr ny cú nguy c uỗng rÔu, bia cng sóm. ĐiÃu này càng chćng minh s tỏc ỏng ỗi vói thanh niên. Theo đó, khi nam giãi 18-29 tuỏi Ôc xem phiờn bn gỗc ca bỏ phim cú hỡnh nh s dng rÔu bia thỡ mc ỏ tiờu th rÔu bia tng gp 2 ln so vói nhng nam giói chò Ôc xem phiờn bn kim duyẫt ca chính bá phim đó đã gÿ bå nhāng hình Ánh s dng rÔu bia. NhÔ vy, kt qu cỏc nghiờn cću đÃu khẳng đánh, viÉc phÁi kiÅm soát quÁng cáo, khuyn mi rÔu bia l cú cn c v õy là mát biÉn pháp hiÉu quÁ cao làm giÁm tiêu th rÔu bia, lm gim tai nn giao thụng, gim gỏnh nng bẫnh tt do s dng rÔu bia.

Trong nn vn húa Sộc, rÔu Ôc chp nhn rỏng rói, dự tiờu th nhiu ò uỗng cú còn l mỏt trong yu tỗ nguy c nh hÔỗng tiờu căc nhÃt tãi sćc khåe và tÿ lÉ tÿ vong ỗ ngÔồi dõn nÔóc ny. Cỏng hũa Sộc nm trong sỗ cỏc nÔóc cú mc tiờu th rÔu bỡnh quõn u ngÔồi cao nht th giói. Theo mỏt bỏo cỏo nghiên cću cąa

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

32

ViÉn Y t Cụng cỏng Quỗc gia Sộc, cú tói 20% dõn sỗ trÔỗng thnh ỗ Sộc cú xu hÔóng s dng rÔu hoc cú nguy c nghiẫn rÔu.

Trong nghiờn cu cú tờn 5Truyn thụng mụ t v rÔu khụng ỳng vói tỏc

<b>hi thc s, trÔồng hp ca Cỏng hũa Séc6 đng trên T¿p chí Y tÁ cơng cáng Cent </b>

Eur J tháng 12/2019, nhóm tác giÁ Kateřina Zachová, Benjamin Petruelka, Miroslav Bartỏk, Vladimớr Rogalewicz ỗ trÔồng i hóc Charles, Praha, Cáng hịa Séc đã phân tích viÉc trun thơng mụ t v tỏc hi ca viẫc uỗng rÔu. Theo ú, nhúm ó kho sỏt 903 bi bỏo Ôc đng tÁi trên các tå báo in, báo điÉn tÿ, đài phát thanh, đài truyÃn hình trong khoÁng thåi gian 30 ngày, từ ngày 17/9 đÁn ngày 18/10/2017. Tiêu chí đÅ lăa chãn các bài bỏo ny l cú t 5rÔu6 v 5nghiẫn rÔu6 cựng ít nhÃt mát từ hoÁc căm từ bao gßm 5giá c6, 5say rÔu6, 5tai nn giao thụng6, 5tỏi phm6, 5bo lc6, 5thiẫt hi6, 5hu qu6, 5quỏn rÔu6, 5bia/rÔu/vodka/rum6, 5tiẫc6, 5kim tra hÂi thỗ6, 5ngÔng6, 5kim tra6, 5sc khồe6, 5uỗng rÔu6, 5gii

<b>trớ6, 5tr em6, 5nghiẫn ngp6. [90]. </b>

Sau ú, nhúm tỏc gi ó s dng phÔÂng phỏp ỏnh lÔng v ỏnh tớnh hòn hp phõn tớch nỏi dung cąa các bài viÁt nhằm làm rõ tÅn suÃt báo chí đà cÃp đÁn các tác h¿i c trÔóc mt v lõu dài do viÉc sÿ dăng rÔu gõy ra. Theo kt qu nghiờn cu, sỗ lÔng cỏc bi vit mụ t viẫc s dng rÔu cú hi nhiu hÂn ỏng k so vói cú li (ln lÔt l 398 bi viÁt và 30 bài viÁt). Song, các bài viÁt mô t tỏc hi ca rÔu li tp trung quỏ mc vào nhāng hÃu quÁ ngắn h¿n do tình tr¿ng say rÔu gõy ra, nhÔ phm tỏi, tai nn giao thụng, Ôc thÅ hiÉn quá mćc (411 bài viÁt); trong khi các bài báo mô t tỏc ỏng ca viẫc s dng rÔu ỗi vói sc khồe, gia ỡnh v xó hỏi, cng nhÔ chi phớ kinh t hoc cỏc vn mụi trÔồng li ít h¢n rÃt nhiÃu (194 bài viÁt). Cũng theo kÁt quÁ nghiên cću, h¢n mát nÿa các bài báo lÃy ngn tin từ cÁnh sát và tịa án; trong khi thông tin từ các bác sĩ, các nhà xã hái hãc và các chuyên gia l¿i rt ớt Ôc nờu. T ú, nhúm tỏc gi Ôa ra kÁt luÃn rằng truyÃn thông miờu t nhng tỏc hi do s dng rÔu gõy ra khụng tÔÂng xng vói nhng tỏc hi thc s ca nú ỗi vói xó hỏi. Nhúm tỏc gi khuyn nghỏ tng cÔồng thụng tin v tỏc hi ca viẫc s dng rÔu ỗi vói sc khồe v xó hỏi, t ú nõng cao nhn thc ca ngÔồi dõn v tỏc hi ca ò uỗng cú còn. òng thồi, nhúm tác

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

33

giÁ cũng khuyÁn nghá, truyn thụng cn tng cÔồng ly ý kin cỏc chuyờn gia y t v chuyờn gia phũng chỗng nghiẫn rÔu, ng ti nhng thụng tin nhÔ chi phớ mua rÔu và tÿ lÉ trong cÃu trúc chi tiêu cąa xã hái.

Trong nghiên cću có tên 5Mơ hình hóa tác ỏng ca cỏc chin dỏch truyn

<b>thụng i chỳng ỗi vói viẫc lm dng rÔu ỗ Kenya6 ng trờn Tp chớ quỗc t </b>

Toỏn v ng dng, sỗ ra ngày 1/10/2023, các tác giÁ G. Muthuri, D. M. Malonza v F. Nyabadza ỗ trÔồng i hóc Kenyatta, Kenya v i hóc Johannesburg, CÂ sỗ Auckland Park, Johannesburg, Nam Phi nhÃn m¿nh, l¿m dăng rÔu l mỏt trong nhng nguyờn nhõn gõy bẫnh tt v t vong hng u ỗ thanh niờn v ngÔồi trÔỗng thnh trờn th giói. Ti Kenya, nhiu trÔồng hp ngÔồi tr tuỏi thiẫt mng vỡ rÔu ó dc ghi nhn. Theo Ôóc tớnh, 30% ngÔồi Kenya trong ỏ tuỏi t 15 n 65 ó tng uỗng rÔu v 13,3% uỗng rÔu thÔồng xuyờn, tÔÂng ÔÂng khong 4 triẫu ngÔồi [78].

Theo cỏc tỏc gi, nghiẫn rÔu gõy ra nhng tỏc hi nghiờm tróng cho ngÔồi nghiẫn v ton thÅ cáng đßng nói chung. Trong nghiên cću, các tác giÁ đã phát triÅn mát mơ hình đÅ xác đánh hiÉu quÁ cąa các chiÁn dách truyÃn thông đ¿i chúng đÁn viÉc ngn chÁn hành vi lm dng rÔu. Kt qu cho thÃy, các chiÁn dách truyÃn thông đ¿i chúng vÃn đáng không sÿ dăng rÔu ó lm gim tỡnh trng lm dng rÔu trong cáng đßng. Dā liÉu từ các trung tâm phăc hßi chc nng ỗ Kenya ó xỏc nhn kt qu ny. Từ kÁt quÁ nghiên cću, các tác giÁ khuyÁn nghá các nhà ho¿ch đánh chính sách cÅn có các quy đánh đÅ điÃu chßnh các chiÁn dách trun thơng đ¿i chỳng nhm gim tỡnh trng nghiẫn rÔu trong cỏng òng.

Trong nghiên cću 5Tác đáng cąa truyÃn thông và giáo dc ỗi vói tỡnh trng lỏi xe u liờn quan n rÔu6, ng trờn tp chớ Giỏo dc v cht kích thích tháng 7/2019, tác giÁ đã sÿ dăng cỏc t khúa 5uỗng rÔu v lỏi xe6, 5lỏi xe trong tỡnh trng say rÔu6, 5tai nn giao thụng liờn quan n rÔu6, 5thc thi quy ỏnh cht ch6 v 5bỏ cụng c phc v ò uỗng cú trỏch nhiÉm6 đÅ phân tích hiÉu quÁ cąa biÉn pháp can thiẫp phũng nga cỏng òng gòm ba thnh phn ỗi vói cỏc doanh nghiẫp kinh doanh rÔu, hÔóng tói gim viẫc phc v rÔu quỏ mc, gim tỡnh trng uỗng rÔu v tai nn giao thụng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

34

Trong đó, thành phÅn th ba ca chÔÂng trỡnh phũng nga cỏng òng nờu trên có să tham gia cąa báo chí, trun hình, i phỏt thanh, mng xó hỏi v cỏc phÔÂng tiẫn thụng tin i chỳng khỏc ỗ ỏa phÔÂng. Cỏc biẫn phỏp Ôc trin khai bao gòm lp t cỏc bng qung cỏo k thut sỗ ti cỏc tuyn Ôồng cú nhiu ngÔồi qua li ti cỏc khu vc cú nhiu ngÔồi bỏ phỏt hiẫn lỏi xe trong tỡnh trng say rÔu vói thụng iẫp lm tng nhn thc ca ngÔồi lái xe và nguy c¢ bá bắt giā nÁu lái xe trong tình tr¿ng có cßn trong mỏu hoc hÂi thỗ. Cùng vãi đó, trun thơng ỏa phÔÂng cng gia tng sỗ lÔng tin tc v nhng v viẫc lỏi xe khi say rÔu v viẫc thc thi quy ỏnh v x pht nhng ngÔồi lỏi xe trong tỡnh trng cú rÔu trong c th ỗ ỏa phÔÂng cựng mỏt sỗ biẫn phỏp khỏc. Kt quÁ cho thÃy, viÉc truyÃn thông đ¿y m¿nh tuyên truyÃn cú th lm gim tn sut ngÔồi lỏi xe uỗng rÔu v cỏc v tai nn giao thụng liờn quan n rÔu núi chung [79].

<b>1.2. Nhng nghiờn cu tiờu biu trong nÔỏc 1.2.1. Nhng nghiờn cu v vai trị căa báo chí </b>

T¿i ViÉt Nam, ĐÁng và Nh nÔóc ta luụn khng ỏnh vai trũ quan tróng ca bỏo chớ ỗi vói mói mt ca ồi sỗng từ chính trá, kinh tÁ, đÁn vn hóa, xã hái. Bỏo chớ luụn Ôc xỏc ỏnh l c quan ngụn lun ca ng, Nh nÔóc, l ting núi ca Nhân dân. Khi nghiên cću và vai trò cąa báo chớ ỗi vói vn tỏc hi ca rÔu, bia, NCS nhÃn thÃy, báo chí đã đóng vai trị là mát kênh truyÃn thông quan trãng truyÃn tÁi nhāng thông iẫp v tỏc hi ca rÔu bia t cỏc nh qn lý, ho¿ch đánh chính sách tãi cơng chúng.

Vói vai trũ quan tróng nhÔ vy ca bỏo chớ trong ồi sỗng chớnh trỏ, kinh t, xó hỏi ca t nÔóc, ó cú nhiu nghiờn cu ca cỏc tỏc gi trong nÔóc cp n chc nng, nhiẫm v, tm quan tróng ca bỏo chớ nhÔ: Bi vit ca tác giÁ NguyÇn

<i>Phú Trãng (2015) <Phát huy hơn nữa vai trị cÿa báo chí trong sự nghiệp đổi mới, </i>

<i>xây dựng và bảo vệ đất nước6 đng trên T¿p chớ Cỏng sn sỗ thỏng 7/2015; tham </i>

<i>lun ca cỏc nh nghiờn cu ti Hỏi tho quỗc gia 5Vai trũ cÿa báo chí, xuất bản </i>

<i>trên lĩnh vực tư tưáng - vn hóa á Việt Nam hiện nay6 (Nxb Chính trỏ quỗc gia, </i>

2019); H Minh c (2000), C sỏ lý luận báo chí, đặc tính chung và phong cách,

<i>NXB i hóc Quỗc gia H Nỏi; ò Chớ Ngha (2013), 5Vai trị cÿa báo chí trong </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

35

<i>định hướng dư luận xã hội6, Nxb Chính trỏ quỗc gia; T Ngóc Tn (2001): Truyn thụng đại chúng, Nxb Chính trá quỗc gia H Nỏi; Hong Đình Cúc, Đćc Dũng </i>

(2007), <i>Những vấn đề cÿa báo chí hiện đại, Nxb Lý luÃn chính trá, Hà Nái; NguyÇn </i>

<i>Thành Lāi (2014), Tác nghiệp báo chí trong mơi trưßng truyền thơng hiện đại, Nxb </i>

Thơng tin và Trun thơng, Hà Nái; Hãc viÉn Báo chí và Tuyên truyÃn, Báo Đ¿i

<i>biÅu nhân dân, CÂ quan hp tỏc quỗc t Hn Quỗc (2017) 5Truyn thơng chính </i>

<i>sách, kinh nghiệm Việt Nam – Hn Quc=, Nxb. Chớnh trỏ quỗc gia S tht; Hóc </i>

viÉn Báo chí và Tun trun, Cáng thơng tin điÉn t Chớnh ph, CÂ quan hp tỏc

<i>quỗc t Hn Quỗc (2018), 5Truyn thụng chớnh sỏch v ng thun xó hi=, Nxb </i>

Chớnh trỏ quỗc gia S tht&.u nhn mnh vai trị cąa trun thơng chính sách.

<i><b>Khn 1, ĐiÃu 4, LuÃt Báo chí 2016 quy đánh rõ: <Báo chí á nước Cộng hịa </b></i>

<i>xã hội chÿ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đßi sống xã hội; là cơ quan ngơn luận cÿa cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chāc chính trị - xã hội, tổ chāc chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chāc xã hội, tổ chāc xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn cÿa Nhân dân.6 </i>

Cỏc tỏc gi DÔÂng Xuõn SÂn, inh Vn HÔồng, Trn Quang trong cuỗn 5CÂ

<b>sỗ lý lun bỏo chớ truyn thụng6 (nm 2005), Nxb i hóc Quỗc gia H Nỏi nhn </b>

ỏnh: Trong ồi sỗng chớnh trỏ - xó hái, báo chí giā vai trị hÁt sćc quan trãng. Bt k mỏt lc lÔng cm quyn no trong cỏc quỗc gia trờn th giói u s dng bỏo chớ nhÔ mỏt cụng c tỏc ỏng vo tÔ tÔỗng, tỡnh cm ca cụng chỳng, nhm to ra ỗ hó nhng nhn thc mói, nhng ỏnh hÔóng cú giỏ trỏ cho cuỏc sỗng. Vỡ th, trong quỏ trỡnh u tranh cỏch mng, dÔói s lónh o ca ng Cụng sn, cÁ phía cách m¿ng lÁn phÁn cách m¿ng đÃu nhÃn thÃy tác dăng lāi h¿i cąa báo chí. ĐiÃu đó ó Ôc chng minh bng ton bỏ thc tiần u tranh cỏch mng v nhng bin cỗ quỗc t diần ra trong suỗt nhng th k qua, k c nhng bài hãc đắt giá cąa să săp đá chÁ đá xó hỏi ch ngha ỗ mỏt sỗ nÔóc ụng u, Liờn Xụ trÔóc õy. Cỏc tỏc gi khng ỏnh, ỗ nÔóc ta, bỏo chớ l cụng c chớnh trỏ ca ng, ca Nh nÔóc, ca cỏc tỏ chc, on th xã hái, là diÇn đàn cąa nhân dân.

<b>Cịn theo tỏc gi Nguyần Vn Dng trong cuỗn 5CÂ sỗ lý luÃn báo chí8, báo </b>

chí là mát bá phÃn ca truyn thụng i chỳng, nhÔng l bỏ phn chim vá trí trung

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

36

tâm, vai trị nÃn tÁng và có khÁ nng qut đánh tính cht, khuynh hÔóng, chi phỗi nng lc v hiÉu quÁ tác đáng cąa truyÃn thông đ¿i chúng. Do ú, trong nhiu trÔồng hp, cú th dùng báo chí đÅ chß trun thơng đ¿i chúng và ngÔc li, núi n

<b>truyn thụng i chỳng, trÔóc ht phÁi nói đÁn báo chí tr.65, 57 . </b>

Tác gi V Vn H trong cuỗn 5Bỏo chớ, truyn thụng: Nhāng vÃn đà trãng yÁu6 nhÃn đánh: 5Să ra đåi và tßn t¿i cąa báo chí đã khẳng đánh mát cách khách quan vá trí, vai trị cąa báo chí trong ồi sỗng xó hỏi. Chc nng ca bỏo chớ Ôc hỡnh thnh khụng phi l do s ỏp t mỏt cỏch ch quan ca con ngÔồi, m tòn ti mỏt cỏch khỏch quan trờn c sỗ nhng quy lut nái t¿i cąa báo chí. Lý luÃn báo chí cąa chą nghĩa Mác- Lê nin và thăc tiÇn ho¿t đáng cąa báo chí cách m¿ng đã cho thÃy báo chí tỏc ỏng tói xó hỏi theo nhiu khuynh hÔóng, thụng qua thc hiẫn mỏt sỗ chc nng: chc nng chớnh trỏ tÔ tÔỗng, chc nng qun lý - giỏm sỏt xã hái, chćc nng vn hóa th¿m mā, chćc nng kinh t... Chc nng ca bỏo chò cú mỗi liờn hẫ cht ch, chi phỗi v tỏc ỏng ln nhau, là tiÃn đà và điÃu kiÉn cąa nhau t¿o thành hẫ thỗng hon chònh, thỗng nht trong viẫc tỏc ỏng tãi cơng chúng xã hái. Vì vÃy, vai trị thăc t ca bỏo chớ trong xó hỏi Ôc th hiẫn đÅy đą chß khi phát huy tồn diÉn, hài hịa cỏc chc nng ca bỏo chớ ỗ trong tng loi hỡnh bỏo chớ hay c

<b>hẫ thỗng bỏo chớ núi chung6 tr.71, 68 . </b>

Trong cuỗn 5C sỗ lý lun bỏo chớ truyn thụng6 (2005), Nxb i hóc Quỗc gia H Nỏi, cỏc tỏc gi DÔÂng Xuõn SÂn, inh Vn HÔồng, Trn Quang ó cp n nhng vn đà chung cąa báo chí; báo chí 3 lo¿i hình ho¿t đáng thơng tin chính trá, xã hái; chćc nng cąa báo chí; nguyên tắc ho¿t đáng cąa báo chí; vÃn đà giai cÃp và tă do báo chí; báo chí và pháp luÃt; hiÉu quÁ báo chí; lao đáng sáng t¿o trong ho¿t đáng báo chí& Các tác giÁ nhÃn đánh: Trong tiÁn trình phát triÅn cąa lách sÿ vn hóa nhân lo¿i, báo chí là mát hiẫn tÔng xó hỏi. Bỏo chớ ra ồi do nhu cÅu thơng tin, giao tiÁp, giÁi trí và nhÃn thc ca con ngÔồi. Mc du ra ồi chm so vói cỏc hỡnh thỏi ý thc xó hỏi khỏc, nhÔng bỏo chớ ó nhanh chúng trỗ thnh mỏt trong nhng lnh vc xung kớch bỗi kh nng phn ỏnh hiẫn thăc cąa nó. Từ khi xuÃt hiÉn cho đÁn nay, báo chí ln nng đáng trong viÉc phÁn ánh hiÉn thăc đa dang, sinh đáng và luôn vÃn đáng phát triÅn. Báo chí là mát bá phÃn khơng thÁ thiÁu trong đåi

</div>