(Luận án tiến sĩ) Nghiên Cứu Xây Dựng Các Giải Pháp Tổng Hợp Nâng Cao Hiệu Quả Công Tác Quản Lý Thoát Nước Tại Thành Phố Cần Thơ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (6.83 MB, 234 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O TR¯äNG Đ¾I HâC CÄN TH¡ </b>

<b>NGUYàN THANH NGÂN </b>

<b>NGHIÊN CĄU XY DNG CC GII PHP TờNG HỵP NNG CAO HIõU Q CƠNG TÁC QN LÝ THỐT N¯âC </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>Bà GIÁO DĀC VÀ ĐÀO T¾O TR¯äNG Đ¾I HâC CÄN TH¡ </b>

<b>NGUN THANH NGÂN MÃ Sỉ NCS: P0718001 </b>

<b>NGHIÊN CĄU XÂY DĂNG CÁC GIÀI PHÁP TêNG HỵP NNG CAO HIõU QU CễNG TC QUN Lí THOÁT N¯âC </b>

<b>NM 2024 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>CHÂP THUÀN CĂA HàI ĐèNG </b>

LuÃn án này vãi tăa đÃ là <Nghiên cću xây dăng các giÁi pháp tëng hāp nâng cao hiáu q cơng tác qn lý thốt n°ãc ti Thnh phỗ Cn ThÂ=, do nghiờn cu sinh Nguyòn Thanh Ngân thăc hián theo să h°ãng dÁn cąa PGS.TS. Nguyßn HiÁu Trung. LuÃn án đã báo cáo và đ°āc Hái đéng đánh giá luÃn án tiÁn s* thông qua ngày: &. Ln án đã đ°āc chßnh sÿa theo góp ý và đ°āc Hái đéng đánh giá luÃn án xem li.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>TểM TT </b>

Thnh phỗ Cn Th¢ là mát trong các trung tâm quan trãng cąa vùng Đéng bÇng sơng Cÿu Long. Trong nhāng nm gần õy, thnh phỗ thồng xut hiỏn nhiu khu vc bỏ ngÃp lăt khi có m°a lãn và triÃu c°ång. Hián t°āng ngÃp lăt đã t¿o ra nhāng khó khn lãn cho cụng tỏc qun lý thoỏt nóc ti Thnh phỗ Cn ThÂ. Nghiờn cu c thc hiỏn nhầm xỏc ỏnh hián tr¿ng cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngp lt ti khu vc ny, nÂi m hỏ thỗng thoỏt nóc ang xuỗng cp nhanh chúng v tỡnh trng ngp lt diòn bin ngy mỏt phc tp hÂn. Kt qu thu c l cÂ sỗ cho viỏc xõy dng các giÁi pháp tëng hāp nhÇm nâng cao hiáu quÁ cąa cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp ụ thỏ dói tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ khụng chÅc chÅn vÃ điÃu kián tă nhiên và phát triển kinh t xó hỏi nhanh chúng nh Thnh phỗ Cn Th¢. ĐÃ tài này đ°āc thăc hián vãi các ph°¢ng pháp nghiên cću điÃu tra khÁo sát thăc đáa, quan trÅc chÃt l°āng n°ãc ngÃp, ćng dăng GIS và vißn thám xác đánh dián tích bá ngÃp lăt, ćng dăng mơ hình SWMM để mơ phång hián t°āng ngÃp đơ thá t¿i hai khu dân c° Metro và H°ng Phú 1 nÇm trong khu văc nghiên cću. KÁt quÁ nghiên cu cho thy hỏ thỗng thoỏt nóc ti hai qun Ninh KiÃu và Cái Rng đang có dÃu hiáu quá tÁi, không đáp ćng đ°āc yêu cầu trong giai đo¿n hián nay nên làm cho khu văc này th°ång xuyên bá ngÃp lăt. KÁt quÁ nghiên cću cũng cho thÃy hai khu dân c° Metro và H°ng Phú 1 th°ång xÁy ra hián t°āng ngÃp lăt khi có m°a lãn và triÃu c°ång. Hián t°āng này ngày càng nghiêm trãng trong giai đo¿n nm 2030, trong tr°ång hāp có să tác đáng cąa hián t°āng biÁn đëi khí hÃu và phát triển kinh tÁ xã hái. KÁt qu quan trc cho thy mỏt sỗ vỏ trớ ngp t¿i hai khu dân c° Metro và H°ng Phú 1 cú cỏc thụng sỗ cht lng nóc mt khụng t QCVN 08-MT:2015/BTNMT. Tĉ kÁt quÁ thu đ°āc, tác giÁ đã đÃ xt đ°āc các giÁi pháp cơng trình và phi cơng trình để nâng cao hiáu q cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá t¿i khu văc nghiên cću, trong đó các giÁi pháp cơng trình đ°āc xây dăng chą yÁu theo h°ãng ćng dăng cÂ sỗ h tng xanh. Nghiên cću đã đÃ xuÃt đ°āc cách tiÁp cÃn khoa hãc và tích hāp cho cơng tác qn lý ngÃp đơ thá, bao gém tính tốn đáng thái ngÃp bÇng mơ hình tốn, phân tích tác đáng cąa cơng tác quÁn lý h¿ tầng thoát n°ãc, đánh giá tác đáng cąa cáng đéng dân c° đô thá đÁn khÁ nng thoát n°ãc và chÃt l°āng n°ãc ngÃp. Nghiên cću đã phân tích tính khÁ thi và hiáu quÁ cąa giÁi pháp mãi trong giÁm ngÃp đô thá là h¿ tầng xanh trong các kách bÁn thay đëi vÃ dòng chÁy và l°āng m°a trong t°¢ng lai d°ãi tác đáng cąa biÁn đëi khí hÃu. H°ãng phát triển cąa đÃ tài là nghiên cću thêm các mơ hình qn lý thốt n°ãc đô thá tiên tiÁn để áp dăng cho Thành phỗ Cn ThÂ, ci thiỏn cht lng cuỏc sỗng ca ng°åi dân.

Tĉ khóa: qn lý thốt n°ãc, ngÃp đơ thỏ, cÂ sỗ h tng xanh, mụ hỡnh SWMM, Thnh phỗ Cn ThÂ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>ABSTRACT </b>

Can Tho City is one of the important centers of the Mekong Delta region. In recent years, the city often has many flooded areas during heavy rains and high tides. Flooding has created great difficulties for drainage management in Can Tho City. This research is conducted to determine the current status of drainage management and flood reduction in this area, where the drainage system is deteriorating rapidly and flooding is becoming more and more complicated. The results obtained are the basis for building integrated solutions to improve the efficiency of drainage management and reduce urban flooding under the impact of uncertain factors on natural conditions and rapid socio-economic development like Can Tho City. This topic is carried out with research methods such as field survey, monitoring of flooded water quality, application of GIS and remote sensing to determine flooded area, application of SWMM model to simulate urban flooding in two residential areas Metro and Hung Phu 1. Research results show that the drainage system in the two districts of Ninh Kieu and Cai Rang is showing signs of being overloaded, failing to meet the requirements in the current period, so this area is often flooded. The research results also show that the two residential areas Metro and Hung Phu 1 often flood when there is heavy rain and high tide. This phenomenon will become more and more serious in the period of 2030, in case of the impact of climate change and socio-economic development. Monitoring results show that some flooded locations in two residential areas Metro and Hung Phu 1 have water quality parameters that do not meet QCVN 08-MT:2015/BTNMT. From the results obtained, the author has proposed structural and non-structural solutions to improve the efficiency of drainage management and reduce urban flooding in the study area, in which the structural solutions was built mainly in the direction of green infrastructure application. The research proposed a scientific and integrated approach to urban flood management, including calculating flood dynamics by mathematical model, analyzing the impact of drainage infrastructure management, assessing the impact of urban communities on drainage capacity and flooded water quality. The research also analyzed the feasibility and effectiveness of new solutions in reducing urban flooding according to the green infrastructure approach in scenarios of changes in flow and rainfall in the future under impact of climate change. The development direction of the project is to further research advanced urban drainage management models to apply to Can Tho City, improving the quality of life of people.

Keywords: drainage management, urban flooding, green infrastructure, SWMM model, Can Tho City.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

1.2 MĂC TIÊU NGHIÊN CĆU ... 3

1.2.1 Măc tiêu chung ... 3

1.2.2 Măc tiêu că thể ... 3

1.3 ĐæI TNG V PHắM VI NGHIấN CU ... 4

1.3.1 ỗi tng nghiên cću ... 4

1.3.2 Ph¿m vi nghiên cću ... 4

1.4 GIÀ THUYÀT VÀ CÂU HäI NGHIÊN CĆU ... 5

1.4.1 GiÁ thuyÁt nghiên cću ... 5

1.4.2 Câu håi nghiên cću ... 6

1.5 NàI DUNG NGHIÊN CĆU ... 6

1.6 Ý NGH)A NGHIÊN CĆU ... 6

1.6.1 Ý ngh*a khoa hãc ... 6

1.6.2 Ý ngh*a thăc tißn ... 7

1.7 TÍNH MâI CĄA ĐÂ TÀI ... 7

1.8 CÂU TRÚC CĄA LUÂN ÁN ... 8

CH¯¡NG 2: TêNG QUAN TÀI LIàU ... 9

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

2.1 TêNG QUAN CƠNG TÁC QN LÝ Hà THỉNG THỐT N¯âC ễ

TH ... 9

2.1.1 Nhng nột chớnh v hỏ thỗng thốt n°ãc ... 9

2.1.2 Nhāng nét chính vÃ qn lý thốt n°ãc đơ thá trên thÁ giãi ... 13

2.1.3 Mát sỗ mụ hỡnh qun lý thoỏt nóc ụ thỏ mói ... 18

2.1.4 Nhāng nét chính vÃ hián t°āng ngÃp đơ thá ... 22

2.2 TêNG QUAN KHU VĂC NGHIÊN CĆU ... 28

2.2.1 ĐiÃu kián tă nhiên ... 28

2.2.2 ĐiÃu kián kinh t v xó hỏi ... 33

2.2.3 Hỏ thỗng thoỏt nóc t¿i KVNC ... 35

2.2.4 Cơng tác qn lý thốt n°ãc t¿i KVNC ... 40

2.2.5 Hián t°āng ngÃp đô thá t¿i KVNC ... 44

2.2.6 Tác đáng cąa biÁn đëi khí hÃu đÁn hián t°āng ngÃp đô thá t¿i KVNC602.3 CÁC NGHIÊN CĆU TRONG VÀ NGOÀI N¯âC ... 61

2.3.1 Trên thÁ giãi ... 61

2.3.2 T¿i Viát Nam ... 67

2.4 ĐàNH H¯âNG NàI DUNG NGHIÊN CĆU ... 72

2.4.1 Cách tiÁp cÃn và thåi gian đáa điểm nghiên cću ... 72

2.4.2 Khung ph°¢ng pháp tiÁp cÃn nghiên cću ... 73

2.4.3 Mơ hình thốt n°ãc đô thá ... 74

CH¯¡NG 3: PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĆU... 85

3.1 DĀ LIàU NGHIÊN CĆU ... 85

3.2 QUY TRÌNH VÀ PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĆU ... 87

3.2.1 Quy trình nghiên cću ... 87

3.2.2 Ph°¢ng pháp nghiên cću ... 88

3.3 LĂA CHâN MƠ HÌNH THỐT N¯âC ĐƠ THà PHÙ HĀP CHO ĐÂ TÀI ... 95

3.3.1 Lăa chãn mơ hình thốt n°ãc đơ thá phù hāp cho nghiên cću ... 95

3.3.2 ThiÁt lÃp các thành phn ca hỏ thỗng thoỏt n°ãc trên mơ hình SWMM ... 101

3.3.3 Hiáu chßnh và kiểm đánh mơ hình SWMM ... 105

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

CH¯¡NG 4: KÀT QUÀ VÀ THÀO LUÂN ... 107

4.1 HIàN TR¾NG CƠNG TÁC QN LÝ THỐT N¯âC T¾I KVNC .. 107

4.1.1 KÁt quÁ khÁo sát hián tr¿ng hỏ thỗng thoỏt nóc ti Khu dõn c Metro v Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 107

4.1.2 KÁt quÁ khÁo sát hián tr¿ng cơng tác qn lý thốt n°ãc t¿i Khu dân c° Metro và Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 108

4.2 HIàN TR¾NG NGÂP ĐƠ THà T¾I KVNC ... 110

4.2.1 KÁt quÁ khÁo sát hián tr¿ng ngÃp đô thá t¿i Khu dân c° Metro và Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 110

4.2.2 ChÃt l°āng n°ãc ngÃp t¿i Khu dân c° Metro và Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 111

4.3 XÁC ĐàNH CÁC TÁC ĐàNG ĐÀN CÔNG TÁC QN LÝ THỐT N¯âC T¾I KVNC THƠNG QUA MƠ PHäNG BỈNG MƠ HÌNH SWMM ... 123

4.3.1 Mơ phång hián tr¿ng ngÃp đơ thá t¿i KVNC bÇng mơ hình SWMM 1254.3.2 Mơ phång kách bÁn ngÃp đơ thá trong t°¢ng lai t¿i KVNC ... 144

4.4 ĐÂ XUÂT CÁC GIÀI PHÁP NÂNG CAO HIàU QUÀ CÔNG TÁC QUÀN LÝ THỐT N¯âC VÀ GIÀM NGÂP ĐƠ THà T¾I KVNC ... 160

TÀI LIàU THAM KHÀO ... 180

DANH MĂC CÁC BÀI BO CễNG Bổ ... 193

Tp chớ quỗc t ... 193

Tp chớ trong nóc ... 193

K yu hỏi nghỏ quỗc tÁ ... 193

PHĂ LĂC ... 194

PHĂ LĂC 1: MÀU PHIÀU KHÀO SÁT ... 194

PHĂ LĂC 2: KÀT QUÀ KHÀO SÁT ... 198

PHĂ LĂC 3: HÌNH ÀNH KHÀO SÁT THĂC ĐàA VÀ LÂY MÀU N¯âC NGÂP ... 207

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

PHĂ LĂC 4: CÁC THƠNG Sỉ CHÍNH CĄA Hà THỉNG CỉNG THỐT N¯âC HAI QN NINH KIÂU VÀ CÁI RNG ... 211

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>BÁng 2.8 Thiãt h¿i gián tip do ngp ụ thỏ gõy ra cho Thnh phỗ Cn ThÂ ... 57 </b>

<b>Bng 2.9 Cỏc yu tỗ bỏ Ánh h°ởng do biÁn đëi khí hÁu theo kách bÁn trung bỡnh B2 ti Thnh phỗ Cn ThÂ ... 61 </b>

<b>BÁng 2.11 Chąc nng và khÁ nng tiÁp cÁn ca mỏt sỗ mụ hỡnh thoỏt nóc ụ thỏ</b> ... 82

<b>BÁng 2.12 Đ¿c đißm mơ phång chính căa mát sỗ mụ hỡnh thoỏt nóc ụ thỏ ... 83 </b>

<b>Bng 2.13 Các thành phÅn trong phân tích đánh l°ÿng căa mỏt sỗ mụ hỡnh thoỏt nóc ụ thỏ ... 84 </b>

<b>BÁng 3.1 Các lo¿i dā liãu nghiên cąu căa đÃ ti ... 85 </b>

<b>Bng 3.2 Sỗ lng các thành phÅn căa m¿ng l°ãi thốt n°ãc trên mơ hình SWMM căa khu dân c° Metro và H°ng Phú 1 ... 102 </b>

<b>BÁng 4.1 Tãa đá và vá trí lÃy m¿u n°ãc ngÁp t¿i Khu dân c° Metro ... 113 </b>

<b>BÁng 4.3 KÁt quÁ phân tích chÃt l°ÿng n°ãc ngÁp t¿i Khu dân c° Metro ... 113 </b>

<b>BÁng 4.4 KÁt quÁ phân tích chÃt l°ÿng n°ãc ngÁp t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 114 BÁng 4.5 KÁt quÁ mô phång ngÁp lāt ở các nm 2021 và 2030 t¿i Khu dân c° Metro ... 151 </b>

<b>BÁng 4.6 KÁt quÁ mô phång ngÁp lāt ở các nm 2021 và 2030 t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 157 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>BÁng 4.7 Các thụng sỗ chớnh ca cụng trỡnh h tng xanh thựng chąa n°ãc m°a (rain barrel) trong mơ hình SWMM ... 163 Bng 4.8 Cỏc thụng sỗ chính căa cơng trình h¿ tÅng xanh vßa hè thÃm n°ãc (permeable pavement) trong mơ hình SWMM... 163 BÁng 4.9 KÁt q mơ phång các ph°¢ng án vÃ giÁi pháp cơng trình t¿i Khu dân c° Metro trên mơ hình SWMM ... 167 BÁng 4.10 KÁt q mơ phång các ph°¢ng án vÃ giÁi pháp cơng trình t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 trên mơ hình SWMM ... 167 Bng 1 Hión trng hó thỗng cỗng thoỏt nóc QuÁn Ninh KiÃu nm 2013 ... 211 BÁng 2 Hiãn trng hó thỗng cỗng thoỏt nóc Qun Cỏi Rng nm 2013 ... 212 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>DANH SÁCH HÌNH </b>

<b>Hình 1.1 BÁn đé khu văc nghiên cąu căa đÃ ti ... 5 </b>

<b>Hỡnh 1.2 Mỗi liờn kt gia cỏc chÂng trong lun ỏn ... 8 </b>

<b>Hỡnh 2.1 Mỗi liờn hã giāa các cách tiÁp cÁn khác nhau trong quÁn lý thốt n°ãc đơ thá ... 16 </b>

<b>Hình 2.2 Să phát trißn căa các māc tiêu qn lý thốt n°ãc đơ thá theo thåi gian</b> ... 17

<b>Hình 2.3 S¢ đé khái niãm ba chiÃu căa SUDS ... 19 </b>

<b>Hình 2.4 Mỗi quan hó gia cỏc Ân vỏ qun lý hó thỗng thoỏt nóc trờn ỏa bn hai qun Ninh KiÃu và Cái Rng ... 42 </b>

<b>Hình 2.15 Khung ph°¢ng pháp tiÁp cÁn nghiên cąu căa đÃ tài ... 74 </b>

<b>Hình 2.16 Tëng quan vÃ quy trình kÁt hÿp trong mơ hình thốt n°ãc đơ thá ... 75 </b>

<b>Hình 3.1 S¢ đé quy trình và ph°¢ng pháp nghiên cąu căa đÃ tài ... 88 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>Hình 3.3 S¢ đé các thành phÅn căa mát dă án mơ phång thốt n°ãc trong mơ hình SWMM ... 98 </b>

<b>Hỡnh 3.4 SÂ ộ hó thỗng thoỏt nóc ca Khu dõn c Metro c sỗ húa trờn mụ hỡnh SWMM ... 104 </b>

<b>Hỡnh 3.5 SÂ ộ hó thỗng thoỏt nóc ca Khu dõn c Hng Phỳ 1 c sỗ húa trên mơ hình SWMM ... 105 </b>

<b>Hình 4.1 Mỗi quan hó gia cỏc nhóm bên trong và bên ngoi ỗi vói cụng tỏc qun lý thốt n°ãc và giÁm ngÁp đơ thá ở quy mơ khu dân c° ... 109 </b>

<b>Hình 4.2 BÁn đé vá trí lÃy m¿u n°ãc ngÁp t¿i Khu dân c° Metro ... 112 </b>

<b>Hình 4.4 Bißu đé giá trá pH t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro ... 114 </b>

<b>Hình 4.5 Bißu đé giá trá néng đá DO t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro .. 115 </b>

<b>Hình 4.6 Bißu đé giá trá néng đá BOD<small>5 </small>t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro</b> ... 115

<b>Hình 4.7 Bißu đé giá trá néng đá COD t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro 116 Hình 4.8 Bißu đé giá trá Tëng N t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro ... 116 </b>

<b>Hình 4.9 Bißu đé giá trá Tëng P t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro ... 117 </b>

<b>Hình 4.10 Bißu đé giá trá néng đá Coliform t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° Metro ... 117 </b>

<b>Hình 4.15 Bißu đé giá trá Tëng N t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° H°ng Phú 1</b> ... 121

<b>Hình 4.16 Bißu đé giá trá néng đá Coliform t¿i các vá trí lÃy m¿u Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 121 </b>

<b>Hình 4.17 S¢ đé tëng quan căa cÃu trúc c¢ sở dā liãu khơng gian vÃ thốt n°ãc</b> ... 124

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>Hình 4.18 Các tuyÁn đ°ång ngÁp ở Khu dân c° Metro xác đánh tć q trình khÁo </b>

<b>Hình 4.22 Vá trí cÿa xÁ N89 t¿i Khu dân c° Metro ... 129 </b>

<b>Hình 4.26 Đé thá so sánh giá trá l°u l°ÿng mô phång và l°u l°ÿng đo đ¿c t¿i cÿa xÁ N89 Khu dân c° Metro ngày 21/10/2021 ... 132 </b>

<b>Hình 4.27 Đé thá so sánh giá trá l°u l°ÿng mô phång và l°u l°ÿng đo đ¿c t¿i cÿa xÁ N151 Khu dân c° H°ng Phú 1 ngày 21/10/2021 ... 132 </b>

<b>Hỡnh 4.28 Biòu ộ tÂng quan ca lu l°ÿng mô phång và l°u l°ÿng đo đ¿c t¿i cÿa xÁ N89 Khu dân c° Metro ngày 21/10/2021 ... 133 </b>

<b>Hỡnh 4.29 Biòu ộ tÂng quan ca lu lng mụ phång và l°u l°ÿng đo đ¿c t¿i cÿa xÁ N151 Khu dân c° H°ng Phú 1 ngày 21/10/2021 ... 133 </b>

<b>Hình 4.30 Bißu đé thß hiãn l°ÿng m°a tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 t¿i KVNC</b> ... 134

<b>Hình 4.32 Giá trá L°u l°ÿng bên lãn nhÃt (Max Lat Flow) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 136 </b>

<b>Hình 4.33 Giá trá L°ÿng lũ lãn nhÃt (Max Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 136 </b>

<b>Hình 4.34 Giá trá L°ÿng lũ tëng cáng (Total Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 137 </b>

<b>Hình 4.35 Giỏ trỏ Sỗ giồ ngp (Hours Flooded) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 137 </b>

<b>Hình 4.36 Giá trá L°u l°ÿng lón nht (Max Flow) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dân c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 138 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>Hỡnh 4.37 Giỏ trỏ Vn tỗc lón nht (Max Velocity) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c° Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 138 Hình 4.38 Giỏ trỏ Sỗ giồ y (Hours Full) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Metro t 20/10/2021 n 23/10/2021 ... 139 Hỡnh 4.39 Giỏ trỏ Sỗ giồ giói hn (Hours Limiting) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Metro tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 139 Hình 4.40 Giá trá L°u l°ÿng bên lãn nhÃt (Max Lat Flow) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 140 Hình 4.41 Giá trá L°ÿng lũ lãn nhÃt (Max Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 141 Hình 4.42 Giá trá L°ÿng lũ tëng cáng (Total Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 141 Hình 4.43 Giỏ trỏ Sỗ giồ ngp (Hours Flooded) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 142 Hình 4.44 Giá trá L°u l°ÿng lãn nhÃt (Max Flow) t¿i các tuyÁn cỗng trong Khu dõn c Hng Phỳ 1 t 20/10/2021 n 23/10/2021 ... 142 Hỡnh 4.45 Giỏ trỏ Vn tỗc lón nht (Max Velocity) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dân c° H°ng Phú 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 143 Hỡnh 4.46 Giỏ trỏ Sỗ giồ y (Hours Full) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Hng Phỳ 1 tć 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 143 Hình 4.47 Giá trỏ Sỗ giồ giói hn (Hours Limiting) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Hng Phỳ 1 t 20/10/2021 đÁn 23/10/2021 ... 144 Hình 4.48 Bißu đé thß hiãn să thay đëi l°ÿng m°a theo thåi gian ở các ngày cao nhÃt trong các nm 2015, 2021 và 2030 ... 146 Hình 4.49 Đé thá thß hiãn să thay đëi măc n°ãc đ¿c tr°ng theo thåi gian trong các nm 2000, 2021 và 2030 ... 147 Hình 4.50 Giá trá L°u l°ÿng bên lãn nhÃt (Max Lat Flow) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro cho kách bÁn 2030 ... 148 Hình 4.51 Giá trá L°ÿng lũ lãn nhÃt (Max Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro cho kách bÁn 2030 ... 148 Hình 4.52 Giá trá L°ÿng lũ tëng cáng (Total Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro cho kách bÁn 2030... 149 Hỡnh 4.53 Giỏ trỏ Sỗ giå ngÁp (Hours Flooded) t¿i các nút trong Khu dân c° Metro cho kách bÁn 2030 ... 149 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<b>Hình 4.54 Giá trá L°u l°ÿng lãn nhÃt (Max Flow) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Metro cho kách bÁn 2030 ... 150 Hình 4.55 Giá trỏ Vn tỗc lón nht (Max Velocity) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Metro cho kỏch bn 2030 ... 150 Hỡnh 4.56 Giỏ trỏ Sỗ giồ y (Hours Full) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Metro cho kách bÁn 2030 ... 151 Hình 4.57 Giá trá Sỗ giồ giói hn (Hours Limiting) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dân c° Metro cho kách bÁn 2030 ... 151 Hỡnh 4.58 Biòu ộ so sỏnh sỗ nỳt bỏ ngÁp trong hai kách bÁn nm 2021 và 2030 Khu dân c° Metro ... 152 Hình 4.59 Bißu đé so sỏnh sỗ nỳt bỏ ngp trong hai kỏch bn nm 2021 và 2030 Khu dân c° Metro ... 153 Hình 4.60 Giá trá L°u l°ÿng bên lãn nhÃt (Max Lat Flow) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 cho kách bÁn 2030 ... 154 Hình 4.61 Giá trá L°ÿng lũ lãn nhÃt (Max Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 cho kách bÁn 2030 ... 154 Hình 4.62 Giá trá L°ÿng lũ tëng cáng (Total Flooding) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 cho kách bÁn 2030... 155 Hình 4.63 Giỏ trỏ Sỗ giồ ngÁp (Hours Flooded) t¿i các nút trong Khu dân c° H°ng Phú 1 cho kách bÁn 2030 ... 155 Hình 4.64 Giá trá L°u l°ÿng lãn nhÃt (Max Flow) t¿i các tuyn cỗng trong Khu dõn c Hng Phỳ 1 cho kách bÁn 2030 ... 156 Hình 4.65 Giá trá VÁn tỗc lón nht (Max Velocity) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dân c° H°ng Phú 1 cho kách bÁn 2030 ... 156 Hỡnh 4.66 Giỏ trỏ Sỗ giồ y (Hours Full) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Hng Phú 1 cho kách bÁn 2030 ... 157 Hình 4.67 Giỏ trỏ Sỗ giồ giói hn (Hours Limiting) ti cỏc tuyn cỗng trong Khu dõn c Hng Phỳ 1 cho kách bÁn 2030 ... 157 Hình 4.68 Bißu đé so sỏnh sỗ nỳt bỏ ngp trong hai kỏch bn nm 2021 và 2030 Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 158 Hình 4.69 Bißu đé so sánh tëng thß tích n°ãc ngÁp trong hai kách bÁn nm 2021 và 2030 Khu dân c° H°ng Phú 1 ... 159 Hình 4.70 GiÁi pháp cơng trình h¿ tÅng xanh thùng chąa n°ãc m°a ... 162 Hình 4.71 GiÁi pháp cơng trình h¿ tÅng xanh vßa hè thÃm n°ãc ... 163 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>Hình 4.72 BÁn đé các khu văc đ°ÿc bỗ trớ cụng trỡnh h tng xanh ti Khu dõn </b>

<b>ình 4.80 Giao diãn căa trang WebGIS hß trÿ qn lý hó thỗng thoỏt nóc ... 177 </b>

<b>Hỡnh 1 Kt qu kho sỏt hó thỗng thoỏt nóc ... 198 </b>

<b>Hỡnh 2 KÁt quÁ khÁo sát tình tr¿ng ho¿t đáng căa hó thỗng thoỏt nóc ... 198 </b>

<b>Hình 4 KÁt quÁ khÁo sát viãc n¿o vét cÁi to hó thỗng thoỏt nóc ... 199 </b>

<b>Hình 10 KÁt quÁ khÁo sát nguyên nhân gây ra tình tr¿ng ngÁp lāt ... 202 </b>

<b>Hình 11 KÁt quÁ khÁo sát ng°åi dân có đ°ÿc h°ãng d¿n các biãn pháp phịng tránh ngÁp lāt hay khơng ... 203 </b>

<b>Hình 12 KÁt quÁ khÁo sát ng°åi dân có biãn pháp ąng phó tình tr¿ng ngÁp lāt hay khơng ... 203 </b>

<b>Hình 13 KÁt q khÁo sát ng°åi dân có biãn pháp phịng tránh tình tr¿ng ngÁp lāt hay khơng ... 204 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>Hình 16 KÁt quÁ khÁo sát Ánh h°ởng căa ngÁp lāt đÁn ho¿t đáng sÁn xuÃt kinh doanh và công n viãc làm căa ng°åi dân ... 205 </b>

<b>Hình 17 KÁt quÁ khÁo sát mąc đá thiãt h¿i do ngÁp lāt gây ra cho ng°åi dân ... 206 </b>

<b>Hình 19 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° Metro ... 207 </b>

<b>Hình 20 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° Metro ... 207 </b>

<b>Hình 21 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° Metro ... 208 </b>

<b>Hình 22 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° Metro ... 208 Hình 23 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 209 Hình 24 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 209 Hình 25 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 209 Hình 26 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 210 Hình 27 LÃy m¿u n°ãc ngÁp và khÁo sát thăc đáa t¿i Khu dân c° H°ng Phú 1 210 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<b>DANH MĀC TĆ VIÀT TÂT </b>

BMP Best Management Practice Thăc hành QuÁn lý Tỗt nht BOD Biochemical Oxygen Demand Nhu cầu oxy sinh hóa hay

nhu cu oxy sinh hóc

Thỗng kờ KH&CN TP.HCM CIRIA Construction Industry Research

and Information Association Hiáp hái Thông tin và Nghiên cću Công nghiáp Xây dăng COD Chemical Oxygen Demand Nhu cầu oxy hóa hóc

CSO Combined Sewer Overow Hỏ thỗng thoỏt n°ãc kÁt hāp tràn

DEM Digital Elevation Model Mụ hỡnh sỗ ỏ cao

DR3M Distributed Routing

Phân tán Đánh tuyÁn

ThiÁt kÁ Há thỗng Thoỏt nóc

FEMA Federal Emergency Management

Liên bang Hoa Kỳ

GI Green infrastructure C¢ sỗ h tng xanh lỏ cõy GIS Geographic Information System Hỏ thỗng thụng tin ỏa lý GCMs Global Climate Models Các mơ hình khí hÃu tồn cầu HEC-HMS Hydrologic Engineering Centre-

Hydrologic Modelling System Hỏ thỗng Mụ hỡnh Thy vn ca Trung tâm Kỹ thuÃt Thąy vn

HSPF Hydrological Simulation

Program – Fortran <sup>Ch°¢ng trình Mơ phång </sup>Thąy vn – Fortran

mát chiÃu cąa Halcrow và Wallingford Software

LID Low Impact Development Să phát triển Tác đáng ThÃp MAOUDC Metropolitan Area Outer

Underground Discharge Channel Kênh xÁ ngầm bên ngồi khu văc đơ thá

MCA Multi-Criteria Analysis Phân tích đa tiêu chí

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

QGIS Quantum GIS Phần mÃm Quantum GIS QQS Quality-Quantity Simulators Phần mÃm Mụ phồng Sỗ

lng-Cht lng

SCMs Stormwater Control Measures Các bián pháp kiểm soát n°ãc m°a

SMART Stormwater Management and

Road Tunnel Đ°ång hầm xÿ lý n°ãc m°a và phăc vă giao thông

SMEWW Standard Methods for The examination of Water and Wastewater

Các ph°¢ng pháp chu¿n cho viác kiểm tra n°ãc và n°ãc thÁi

Improvement Devices

Các thiÁt bá cÁi thián chÃt l°āng n°ãc m°a

STORM Storage, Treatment, Overflow,

Runoff Model Mơ hình L°u trā, Xÿ lý, N°ãc tràn, Dòng chÁy

SUDS Sustainable Urban Drainage

BÃn vāng SWMM Storm Water Management

U.S. EPA United States Environmental

Protection Agency Căc BÁo vá Môi tr°ång Hoa Kỳ

UTM Universal Transverse Mercator Há tãa đá UTM

WDM Watershed Data Management QuÁn lý Dā liáu L°u văc WGS World Geodetic System Hỏ thỗng Trc ỏa Th giói

Forecasting Nghiờn cću và dă báo thåi tiÁt

WSUD Water Sensitive Urban Design ThiÁt kÁ Đô thá Nh¿y cÁm vãi N°ãc

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<b>CH¯¡NG 1: GIâI THIâU </b>

Thành phỗ Cn ThÂ l mỏt trong cỏc trung tõm kinh tÁ chính trá, khoa hãc giáo dăc, vn hố xã hái quan trãng cąa MiÃn Nam Viát Nam. Theo QuyÁt ỏnh 889/Q-TTg ban hnh nm 2009 thỡ Thnh phỗ Cn Th¢ đ°āc cơng nhÃn là đơ thá lo¿i I trăc thuỏc Trung Âng, l thnh phỗ có quy mơ lãn nhÃt vùng Đéng bÇng sơng Cÿu Long (Thą t°ãng Chính phą, 2009; Tëng căc Thỗng kờ, 2022). V diỏn tớch t nhiờn, Thnh phỗ Cần Th¢ có dián tích 1.440,4 km<small>2</small>, chiÁm 3,52% dián tích tồn vùng (40.921,7 km<small>2</small>), là đ¢n vá hành chính có dián tích nhå nhÃt vùng Đéng bÇng sơng Cÿu Long (Tởng cc Thỗng kờ, 2022). V dõn sỗ, thnh phỗ cú dõn sỗ trung bỡnh l 1.247.000 ngồi vói 619.100 ngồi nam v 627.900 ngồi n (Tởng cc Thỗng kờ, 2022). Dõn sỗ Thnh phỗ Cn ThÂ chim 7,16% dõn sỗ ton vựng vói 17.422.600 ngồi (Tởng cc Thỗng kê, 2022). Tính đÁn tháng 12 nm 2021, tồn thành phỗ cú mt ỏ dõn sỗ l 866 ngồi/km<small>2</small>, l mát trong các đ¢n vá hành chính có mÃt đá dõn sỗ cao nht vựng ộng bầng sụng Cu Long (Tởng cc Thỗng kờ, 2022). Thnh phỗ Cn ThÂ c xem l <thnh phỗ ỏng lc= tiờu biu ca khu vc Nam Bỏ, s phỏt trin ca thnh phỗ s đóng vai trị kéo theo să phát triển cąa tồn vùng Đéng bÇng sơng Cÿu Long (World Bank, 2014).

Trong giai on hiỏn nay, i ụi vói s tng trỗng kinh t, hiỏn tng ụ thỏ húa ti Thnh phỗ Cn ThÂ cng diòn ra vói tỗc ỏ nhanh v chiÃu h°ãng phćc t¿p. ĐiÃu này đã gây ra nhāng khó khn và thách thćc rÃt lãn cho các nhà quÁn lý đô thá t¿i khu văc này. Bên c¿nh vn ụ thỏ húa, Thnh phỗ Cn ThÂ cũn phi ỗi mt vói mỏt sỗ vn mụi trồng đÁc thù nh° biÁn đëi khí hÃu, lũ lăt, n°ãc biển dâng và săt lún đÃt (World Bank, 2014). Să kÁt hāp cąa các vÃn đÃ môi tr°ång này t¿o ra mát sćc ép lãn cho ho¿t đáng quÁn lý thoỏt nóc trờn ỏa bn thnh phỗ. PhÂng thc truyn thỗng hiỏn ang s dng trong qun lý thoỏt nóc ti Thnh phỗ Cn ThÂ khụng th ỏp ng c nhu cầu hián t¿i vì nhiÃu lý do chą quan và khách quan. Để giÁi quyÁt nhāng vÃn đÃ trên, cỏc nh qun lý ca thnh phỗ ó ỏp dng nhiÃu cơng nghá mãi vào ho¿t đáng qn lý thốt nóc. Thnh phỗ ó xõy dng c hỏ thỗng bn ộ sỗ phc v cho viỏc qun lý cÂ sỗ h tng ca hỏ thỗng cp thoỏt nóc v thy lāi (Ngun HiÁu Trung, Tránh Cơng Đồn, 2011; Nguyen

<i>Hieu Trung et al., 2012; Nguyen Hieu Trung et al.</i>, 2014). Bờn cnh ú, thnh phỗ cng ó cho vn hnh thÿ nghiám WebGIS hß trā ho¿t đáng qn lý mơi tr°ång và tài nguyên

<i>n°ãc (Kỷ Quang Vinh, 2010; Nguyßn HiÁu Trung và ctv., 2011; Tr°¢ng Chí Quang và </i>

ho¿t đáng qn lý thốt n°ãc (Ngun Thành Lác, 2016; Ngun Ngãc Tồn, Ngun

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Đình Giang Nam, Nguyßn Võ Châu Ngân, 2021). Chớnh quyn thnh phỗ d kiÁn kÁ ho¿ch cÁi t¿o và xây mãi hỏ thỗng thoỏt nóc trờn 32 tuyn ồng v hai tr¿m b¢m t¿i khu văc QuÃn Ninh KiÃu (Báo đián t Tin Phong, 2022). Bờn cnh ú, Thnh phỗ cn Th¢ cịn đÃ xt dùng camera, bÁn đé, máy bay không ng°åi lái, lÃp m¿ng l°ãi cáng tác viên để cÁnh báo ngÃp lăt, xây dăng ph°¢ng án quy ho¿ch cn tớnh tói cỗt nn (Bỏo iỏn t Tin Phong, 2022). Đ°āc să tài trā cąa Ngân hàng ThÁ giãi và SECO, Ban QuÁn lý dă án ODA cùng các sỗ, ngnh thnh phỗ ó trin thc hiỏn D ỏn <Phỏt trin Thnh phỗ Cn ThÂ v tng cồng kh nng thích ćng cąa đơ thá= (cịn gãi là Dă án 3) vãi ba hāp phần chính, trong đó hāp phn 3 cú nỏi dung <Xõy dng hỏ thỗng thụng tin qun lý ri ro ngp cho Thnh phỗ Cn ThÂ= tờn FRMIS (Cởng thụng tin iỏn t Thnh Phỗ Cn ThÂ, 2022). FRMIS l cụng c hò tr giỳp quÁn lý rąi ro ngÃp mát cách thông minh, tă đáng điÃu chßnh măc n°ãc, dăa vào các dā liáu khụng gian, cỏc sỗ liỏu mc nóc, khớ trng thy vn, các công că cąa công nghá thông tin và thiÁt bá điÃu khiển bao gém hai phần chính là Trung tâm điÃu hành FRMIS v hỏ thỗng SCADA bao gém các đầu đo măc n°ãc, chÃt l°āng n°ãc, đầu đo khí t°āng thąy vn, cỏc camera quan sỏt ồng phỗ, hỏ thỗng truyn dn d liỏu v hỏ thỗng iu khin vn hnh ca cỗng ca cỏc cụng trỡnh cỗng, trm bÂm hot đáng liên tăc quanh nm. Bên c¿nh đó, Dă án 3 cũn xõy dng hp phn cÂ sỗ d liỏu dùng chung đã chu¿n hóa đ°āc 25 lãp dā liáu cąa 3 ngành Tài nguyên và Môi tr°ång, Xây dăng, Lao đáng Th°¢ng binh và Xã hái (Báo đián tÿ Giao Thông, 2022). Các dă án này cho thÃy nhāng nß lăc rÃt lãn cąa các nhà khoa hãc và qun lý ti Thnh phỗ Cn ThÂ trong viỏc ởi mãi và nâng cao hiáu quÁ công tác quÁn lý. Tuy nhiên các dă án này vÁn ch°a thể giÁi quyt c cỏc vn cũn tộn ti ỗi vói ho¿t đáng qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

Ninh Kiu v Cỏi Rng là nhāng trung tâm kinh tÁ, xã hái, chính trá, vn hóa và du lách hián đ¿i cąa Thành phỗ Cn ThÂ. õy l hai trong sỗ chớn Ân vá hành chính cÃp quÃn huyán cąa thnh phỗ, c thnh lp theo Nghỏ ỏnh sỗ 05/2004/N-CP ngy 02/01/2004 ca Chớnh ph (Chớnh ph, 2004). Cng giỗng vói c im chung ca Thnh phỗ Cn ThÂ, quỏ trình đơ thá hóa t¿i Ninh KiÃu và Cái Rng diòn ra vói tỗc ỏ nhanh v mnh. iu ny ó lm cho hỏ thỗng thoỏt nóc khụng cũn kh nng đáp ćng đ°āc nhu cầu hián t¿i cąa cáng đéng dân c°, tĉ đó dÁn đÁn kÁt quÁ là tình tr¿ng ngÃp đơ thá ngày càng nghiêm trãng h¢n theo thåi gian. Hián t°āng này đã làm tng áp lăc, đéng thåi t¿o ra nhāng khó khn và thách thćc lãn cho cơng tác qn lý thốt n°ãc t¿i Ninh Kiu v Cỏi Rng. cú cÂ sỗ xõy dăng các giÁi pháp thiÁt thăc, hiáu quÁ và đéng bá cho viác giÁi quyÁt tình tr¿ng này, vÃn đÃ đÁt ra là phÁi xác đánh đ°āc hián tr¿ng công tác qn lý thốt n°ãc, giÁm ngÃp đơ thá và chÃt l°āng n°ãc ngÃp t¿i khu văc hai quÃn nái ụ, nÂi m hỏ thỗng thoỏt nóc ang xuỗng cp nhanh chóng và ngÃp đơ thá đang dißn ra phćc t¿p.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Chính vì lý do trên, đÃ tài này đ°āc thăc hián vãi măc tiêu xây dăng các giÁi pháp tëng hāp nhÇm nâng cao hiáu q cąa cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngp ụ thỏ dói tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ không chÅc chÅn vÃ điÃu kián tă nhiên và phát trin kinh t xó hỏi nhanh chúng nh Thnh phỗ Cần Th¢. Các giÁi pháp này s¿ giúp các nhà quÁn lý giÁi quyÁt đ°āc nhiÃu vÃn đÃ bÃt cÃp còn tén t¿i, nâng cao hiáu quÁ cąa ho¿t đáng qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá t¿i khu văc nghiên cću. Ph¿m vi đÃ tài s¿ tÃp trung chą yÁu vào các giÁi pháp quÁn lý thoát n°ãc và giÁm ngÃp đô thá t¿i các quÃn nái thnh ca Thnh phỗ Cn ThÂ vỡ õy l vn ht sc cp bỏch m thnh phỗ cn phi giÁi quyÁt ngay. KÁt quÁ cąa đÃ tài s¿ là cÂ sỗ cho viỏc nõng cao cht lng cuỏc sỗng cąa ng°åi dân và phát triển kinh tÁ xã hái ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

<i><b>1.2 MC TIấU NGHIấN CU </b></i>

<b>1.2.1 Māc tiêu chung </b>

Nghiên cću xây dăng các giÁi pháp tëng hāp nhÇm nâng cao hiáu quÁ cąa cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp ụ thỏ dói tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ khụng chÅc chÅn vÃ điÃu kián tă nhiên và phát triển kinh t xó hỏi nhanh chúng nh Thnh phỗ Cn ThÂ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>1.3 ổI TỵNG V PHắM VI NGHIấN CU 1.3.1 ỗi tng nghiờn cu </b>

- Cỏc quy trình nghiáp vă trong cơng tác qn lý thốt nóc v gim ngp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- Hiỏn trng hỏ thỗng thoỏt nóc ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- Cụng tỏc qun lý thoỏt nóc bao gém l°āng n°ãc (vùng ngÃp, thåi gian ngÃp) và chÃt l°āng n°ãc ngÃp t¿i khu dân c° đô thá.

- Hián t°āng ngÃp đô thá và công tác giÁm ngp ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- Cỏc vn cịn tén t¿i trong cơng tác qn lý thốt n°ãc v gim ngp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- Tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ khụng chc chn vÃ điÃu kián tă nhiên và phát triển kinh tÁ xã hái đÁn cơng tác qn lý thốt n°ãc và gim ngp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- KhÁ nng ćng dăng cąa giÁi pháp <H¿ tầng xanh= trong quÁn lý thoát n°ãc v gim ngp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

<b>1.3.2 Ph¿m vi nghiên cąu </b>

- Ph¿m vi không gian: khu văc nghiên cću (KVNC) cąa đÃ tài là Thành phỗ Cn ThÂ, vỏ trớ ỏa lý ca khu vc nghiờn cu nầm ỗ trung tõm vựng ộng bầng sụng Cu Long (Sỗ Ti nguyờn v Mụi trồng Thnh phỗ Cn ThÂ, 2019):

+ Phớa bc giỏp Tònh ộng Thỏp. + Phía tây bÅc giáp Tßnh An Giang. + Phía đơng giáp Tßnh V*nh Long. + Phía nam giáp Tßnh HÃu Giang. + Phía tây nam giáp Tßnh Kiên Giang.

ĐÃ tài nghiên cću tÃp trung chą yÁu t¿i hai qun nỏi ụ ca Thnh phỗ Cn ThÂ bao gộm QuÃn Ninh KiÃu và QuÃn Cái Rng. Trong mßi quÃn nêu trên chãn mát khu dân c° điển hình th°ång xuyên cháu tác đáng cąa hián t°āng ngÃp đô thá để ch¿y mơ hình thốt n°ãc và đÃ xt các giÁi pháp quÁn lý phù hāp, că thể là t¿i QuÃn Ninh KiÃu chãn Khu dân c° Metro và t¿i QuÃn Cái Rng chãn Khu dân c° H°ng Phú 1.

- Ph¿m vi thåi gian: thåi gian nghiên cću tiÁn hành dă kiÁn tĉ nm 2019 đÁn 2022.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

<b>Hình 1.1 BÁn đé khu văc nghiên cąu căa đÃ tài </b>

- Ph¿m vi nái dung: tÃp trung chą u vào cơng tác qn lý thốt n°ãc, giÁm ngÃp đô thá và chÃt l°āng n°ãc ngÃp t¿i KVNC.

<b>1.4 GIÀ THUYÀT VÀ CÂU HäI NGHIÊN CĄU 1.4.1 GiÁ thuyÁt nghiên cąu </b>

- Ho¿t đáng quÁn lý thoát n°ãc và giÁm ngÃp đô thá trong hián t¿i cháu să tỏc ỏng tởng hp ca nhiu yu tỗ, bao gộm cÁ điÃu kián tă nhiên và kinh tÁ xã hái ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- Hot ỏng qun lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá trong t°¢ng lai s¿ có să thay đëi so vãi hián t¿i khi cú s tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ khụng chc chn ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

- S phỏt trin kinh tÁ xã hái và biÁn đëi khí hÃu s¿ gõy nh hỗng n hot ỏng qun lý thoỏt nóc v gim ngp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

- Các giÁi pháp phù hāp s¿ giúp giÁi quyÁt đ°āc các vÃn đÃ còn tén t¿i, nâng cao hiáu q cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá, tĉ đó nâng cao cht lng cuỏc sỗng ca ngồi dõn ti Thnh phỗ Cần Th¢.

<b>1.4.2 Câu håi nghiên cąu </b>

- Ho¿t đáng quÁn lý thoát n°ãc và giÁm ngÃp đô thá ti Thnh phỗ Cn ThÂ có nhāng đÁc điểm đáng chú ý nào? Có nhāng yu tỗ no tỏc ỏng n hot ỏng ny?

- Nhāng vÃn đÃ cịn tén t¿i trong cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá t¿i Thành phỗ Cn ThÂ l gỡ?

- Cỏc cụng c hò trā nào có thể giÁi quyÁt đ°āc nhāng vÃn đÃ phát sinh trong quÁn lý thoát n°ãc và giÁm ngÃp ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ?

- Nhng tiờu chớ no l cÂ sỗ xõy dng cỏc gii pháp tëng hāp nâng cao hiáu quÁ công tác quÁn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá t¿i Thành phỗ Cn ThÂ?

- Khi cú c cỏc nhúm gii pháp tëng hāp phù hāp thì ho¿t đáng quÁn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá t¿i Thành phỗ Cn ThÂ s cú nhng thay ởi no so vãi hián t¿i?

<b>1.5 NàI DUNG NGHIÊN CĄU </b>

Để giÁi quyÁt măc tiêu nghiên cću đÃ ra, đÃ tài s¿ thăc hián ba nái dung nghiên cću chính sau đây:

- Nái Dung 1: kÁt quÁ đánh giá hián tr¿ng cơng tác qn lý thốt n°ãc, giÁm ngÃp đơ thá và chÃt l°āng n°ãc ngÃp t¿i KVNC.

- Nái Dung 2: tỏc ỏng v mc ỏ nh hỗng ca cỏc thay đëi vÃ điÃu kián tă nhiên và kinh tÁ xã hái đÁn cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đô thá t¿i KVNC.

- Nái Dung 3: các giÁi pháp tëng hāp nhÇm nâng cao hiáu quÁ cąa cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đô thá t¿i KVNC.

<b>1.6 Ý NGH)A NGHIÊN CĄU 1.6.1 Ý ngh*a khoa hãc </b>

VÃ mÁt khoa hãc, đÃ tài ó hỏ thỗng húa c cỏc vn lý lun và thăc tißn có liên quan đÁn cơng tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá trong điÃu kián có nhiÃu biÁn đáng vÃ tă nhiên và đơ thỏ húa cao nh Thnh phỗ Cn ThÂ. ti l cÂ sỗ phÂng phỏp lun, ỏnh hóng v l tài liáu tham khÁo cho nhāng nghiên cću sâu h¢n vÃ ho¿t đáng

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

quÁn lý thoát n°ãc và giÁm ngÃp đô thá s¿ triển khai t¿i Thnh phỗ Cn ThÂ cng nh vựng ộng bầng sụng Cÿu Long trong t°¢ng lai. ĐÃ tài đã đánh giá đ°āc khÁ nng ćng dăng cąa mơ hình thốt n°ãc SWMM trong mụ phồng hỏ thỗng thoỏt nóc v hiỏn t°āng ngÃp đơ thá. Bên c¿nh đó đÃ tài cũng s l cÂ sỗ khoa hóc hu ớch cho viỏc xây dăng các giÁi pháp nâng cao hiáu quÁ công tác qn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá ti Thnh phỗ Cn ThÂ v nhng khu ụ thỏ có tính chÃt t°¢ng tă.

VÃ mÁt thăc tißn, đÃ tài đã thu thÃp và xây dăng đ°āc mát bá dā liáu tëng hāp vÃ qn lý thốt n°ãc, giÁm ngÃp đơ thá và chÃt lng nóc ngp ti Thnh phỗ Cn ThÂ. õy l mát ngn dā liáu tham khÁo có ích cho các nghiên cću sau này trong l*nh văc cÃp thoát n°ãc v mụi trồng ti KVNC núi riờng v Thnh phỗ Cần Th¢ nói chung. Các kách bÁn thốt n°ãc đ°āc xây dăng và kÁt quÁ dă báo dißn biÁn ngÃp đô thá là nguén tài liáu tham khÁo cho viác ỏnh giỏ nh hỗng ca hiỏn tng ngp ụ thỏ ỗi vói cỏng ộng dõn c ti KVNC, õy l mát ngn thơng tin hāu ích cho các nhà qn lý ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ. Vãi nguén dā liáu đầu vào đáng tin cÃy, kÁt hāp vãi các ph°¢ng pháp nghiên cću phù hāp, các giÁi pháp tëng hāp xây dng t ti ny s l cÂ sỗ cho viác giÁi quyÁt đ°āc các vÃn đÃ bÃt cÃp còn tén t¿i, nâng cao hiáu quÁ cąa ho¿t đáng quÁn lý thốt n°ãc và giÁm ngÃp đơ thá, tĉ đó giÁm các tác đáng cąa ngÃp lăt, góp phần ën ỏnh iu kiỏn sỗng ca ngồi dõn v m bo phỏt trin kinh t ởn ỏnh cho ti Thnh phỗ Cần Th¢.

ĐÃ tài này có hai nét mãi so vãi các nghiên cću đi tr°ãc:

- Nét mãi thć nhÃt: nghiên cću đã đÃ xuÃt đ°āc cách tiÁp cÃn khoa hãc và tích hāp cho công tác quÁn lý ngÃp đô thá, bao gém tính tốn đáng thái ngÃp (mơ hình tốn), phân tích tác đáng cąa cơng tác qn lý h¿ tầng thoát n°ãc, đánh giá tác đáng cąa cáng đéng dân c° đơ thá đÁn khÁ nng thốt n°ãc và chÃt lng nóc ngp dói tỏc ỏng ca cỏc yu tỗ không chÅc chÅn nh° thay đëi chÁ đá lũ sông Mekong, chÁ đá m°a do biÁn đëi khí hÃu, ho¿t đáng phát triển kinh tÁ xã hái cąa đáa ph°¢ng. Nghiờn cu c thc hiỏn ỗ mc ỏ chi tit cao, phćc t¿p vÃ mÁt h¿ tầng và nguén thÁi t khu dõn c cú mt ỏ dõn sỗ cao.

- Nét mãi thć hai: nghiên cću cũng đã phân tích tính khÁ thi và hiáu quÁ cąa giÁi pháp mãi trong giÁm ngÃp đô thá là <H¿ tầng xanh= (Green Infrastructure) trong các kách bÁn thay đëi vÃ dòng chÁy và l°āng m°a trong t°¢ng lai d°ãi tác đáng cąa biÁn đëi khí hÃu. Thơng qua viác tích hāp giÁi pháp H¿ tầng xanh này vào mơ hình tốn v Hỏ thỗng

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

Thụng tin ỏa lý phõn tớch ỏnh lng, phõn bỗ khụng gian và thåi gian ngÃp cąa khu văc nghiên cću. Qua đó l°āng hóa đ°āc hiáu quÁ cąa giÁi pháp, t¿o nÃn tÁng khoa hãc cho viác ra quyÁt đánh quÁn lý ngÃp lăt cũng nh° công tác quy ho¿ch, thiÁt k cỏc khu dõn c ụ thỏ ỗ ộng bầng sông Cÿu Long.

LuÃn án bao gém nm ch°¢ng vãi cÃu trúc theo thć tă nh° sau: - Ch°¢ng 1: Giãi thiáu.

- Ch°¢ng 2: Tëng quan tài liáu.

- Ch°¢ng 3: Ph°¢ng pháp nghiên cću. - Ch°¢ng 4: KÁt quÁ và thÁo luÃn. - Ch°¢ng 5: KÁt ln và đÃ xt.

<b>Hình 1.2 Mỗi liờn kt gia cỏc chÂng trong lun ỏn </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<b>CH¯¡NG 2: TêNG QUAN TÀI LIâU </b>

<b>2.1 TêNG QUAN CƠNG TÁC QN LÝ Hâ THỉNG THỐT N¯âC ễ TH 2.1.1 Nhng nột chớnh v hó thỗng thoỏt nóc </b>

Hỏ thỗng thoỏt nóc l tở hp nhng cụng trình, thiÁt bá và giÁi pháp kỹ thuÃt đ°āc të chćc để thăc hián nhiám vă thốt n°ãc (Hồng Vn Huỏ, 2002). Trong Vn bn hp nht sỗ 13/VBHN-BXD, hỏ thỗng thoỏt nóc gộm mng lói thoỏt nóc, cỏc trm b¢m thốt n°ãc m°a, n°ãc thÁi, các cơng trình xÿ lý n°ãc thÁi và các cơng trình phă trā khác nhÇm măc đích thu gom, chuyển tÁi, tiêu thốt n°ãc ma, nóc thi, chỗng ngp ỳng v x lý nóc thi. Chỳng ta cng cú th hiu hỏ thỗng thoỏt n°ãc là mát tÃp hāp bao gém các công că, ồng ỗng v cụng trỡnh thc hiỏn ba chc nng bao gém thu nhÃn, vÃn chuyển và xÿ lý n°ãc thÁi tr°ãc khi xÁ ra nguén (Nguyßn Trung Viát và Trần Thá Mỹ Diáu, 2016). Xét trên mát quan điểm khỏc, hỏ thỗng thoỏt nóc l mỏt hỏ thỗng nhõn to bao gộm hỏ thỗng thoỏt nóc hỡnh thnh trờn bÃ mÁt hc d°ãi bÃ mÁt đÃt, các cơng trình liên quan và máy b¢m, nhå đó l°āng n°ãc d° thĉa đ°āc lo¿i bå khåi khu đô thá (Henk Ritzema, 2014).

Nu xem xột trờn quan im hỏ thỗng, khỏi niỏm <hỏ thỗng thoỏt nóc= dựng chò ton bỏ hỏ thỗng cÂ sỗ h tng tp trung phc v cho hot ỏng thoỏt nóc, bao gộm

<i>ồng ỗng, hỗ ga, cụng trỡnh v trm bÂm (Butler et al., 2018). Các đô thá trên thÁ giãi </i>

th°ång sÿ dăng hai loi hỏ thỗng thoỏt nóc chớnh: hỏ thỗng kt hp, hỏ thỗng riờng biỏt. Bờn cnh ú, mỏt sỗ ụ thỏ cũn s dng hỏ thỗng lai hay cũn gói l hỏ thỗng tỏch biỏt mỏt phn. Ngoi ra các đơ thá hián đ¿i cịn triển khai các há thỗng khụng ồng ỗng (SUDS hoc Hỏ thỗng Thoỏt nóc Đơ thá BÃn vāng) qn lý dịng n°ãc m°a gần vãi nguén mà

<i>chúng đ°āc t¿o ra (Butler et al., 2018). </i>

Ti Viỏt Nam, hỏ thỗng thoỏt nóc rt a d¿ng, nh°ng th°ång chia ra thành ba lo¿i chính là: (1) hỏ thỗng thoỏt nóc chung; (2) hỏ thỗng thoỏt nóc riờng; (3) hỏ thỗng thoỏt nóc na riờng (Hong Vn Huá, 2002). Các tác giÁ Đß Trãng Miên và Vũ Đình Dáu (2005) thì l¿i chia hỏ thỗng thoỏt nóc thnh bỗn loi chớnh l: (1) hỏ thỗng thoỏt nóc chung; (2) hỏ thỗng thoỏt nóc riờng; (3) hỏ thỗng thoỏt nóc riờng mỏt na; (4) hỏ thỗng thoỏt nóc hòn hp. Theo Hồng Đình Thu (2005), hỏ thỗng thoỏt nóc gộm nm bỏ phn chớnh: (1) hỏ thỗng thoỏt nóc bên trong nhà, (2) m¿ng l°ãi thoát n°ãc trong sân nhà hay tiểu khu, (3) m¿ng l°ãi thốt n°ãc ngồi ồng phỗ, (4) trm bÂm v cỏc ỗng dn cú ỏp, (5) cỏc cụng trỡnh lm sch v ỗng cỗng xÁ n°ãc thÁi đã làm s¿ch ra nguén.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

Tùy vào đÁc điểm cąa khu văc, m¿ng lói thoỏt nóc ngoi ồng phỗ cú th ún nhn n°ãc thÁi tĉ m¿ng l°ãi thoát n°ãc tiểu khu, m¿ng l°ãi thốt n°ãc ngồi sân hc tĉ m¿ng l°ãi thốt n°ãc cąa ngơi nhà, cũng có cÁ m¿ng l°ãi thoát n°ãc cąa nhà máy xí nghiáp. Các m¿ng l°ãi thốt n°ãc th°ång đ°āc thiÁt kÁ và xây dăng theo kiểu tă chÁy. Để đÁm bÁo n°ãc có thể tă chÁy đ°āc, ng°åi ta chia ra thnh cỏc lu vc thoỏt nóc v t ỗng cỗng theo chiu dỗc ca ỏa hỡnh. Lu vc thoỏt n°ãc có thể hiểu là phần lãnh thë đ°āc giãi hn bầng cỏc ồng phõn thy. Hỏ thỗng thoỏt n°ãc bao gém nm bá phÃn chính: (1) thiÁt bá thu và dÁn bên trong nhà, (2) m¿ng l°ãi thoỏt nóc bờn ngoi nh, (3) trm bÂm v ỗng dn ỏp lc, (4) cụng trỡnh x lý, (5) cỗng và miáng xÁ n°ãc vào nguén (Nguyßn Trung Viát và Trần Thá Mỹ Diáu, 2016).

M¿ng l°ãi thoát n°ãc làm viác theo chÁ đá tă chÁy và không đầy tiÁt diỏn ỗng. Do ú khi chón sÂ ộ mng lói thốt n°ãc phÁi cn cć vào đáa hình, điÃu kián đÃt đai cũng nh° vá trí cąa các nguén n°ãc. Các s¢ đé thốt n°ãc th°ång gÁp đ°āc chia thành nm lo¿i chính sau: s¢ đé vng góc, s¢ đé chéo nhau, s¢ đé song song, s¢ đé phân vùng, s¢ đé ly tâm (Hồng Đình Thu, 2005). Cịn theo Nguyòn Xuõn Trc (2005), Cỏc sÂ ộ thoỏt nóc thồng gÁp cũng đ°āc chia thành nm lo¿i chính sau: đ°ång cỗng chớnh vuụng gúc vói sụng, ồng cỗng chớnh song song vói sụng, hỏ thỗng thoỏt nóc hỡnh nan qut, hỏ thỗng thoỏt nóc dng phõn tỏn, hỏ thỗng thoỏt nóc tựy theo ỏa hỡnh tng vựng.

<b>2.1.1.1 Hó thỗng thoỏt nóc ca mỏt sỗ quỗc gia trờn th giói </b>

Ti M cỏc hỏ thỗng cỗng thoỏt nóc u tiờn cho n 1948 c xõy dng dói dng hỏ thỗng kÁt hāp (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016). Chính quyÃn la chón s dng cỏc hỏ thỗng ny tit kiám chi phí xây dăng. N°ãc thÁi tĉ các há thỗng kt hp ny thoỏt ra sụng, hộ v bin m khụng qua x lý. Cuỗi nhng nm 1850 thỡ cỏc hỏ thỗng cỗng thoỏt nóc cú quy mụ lón u tiờn ln lt c xõy dng ỗ Chicago v Brooklyn (Bỏo iỏn t Xõy dng, 2016). Cuỗi th k 19, cỏc cÂ sỗ x lý nóc thi t¿i Mỹ cịn rÃt ít. ĐÁn nhāng nm đầu tiên ca th k 20, nhiu thnh phỗ ó xõy dng hỏ thỗng thoỏt nóc v x lý nóc thi riờng biỏt, vói khong 772 cỏng ộng cú hỏ thỗng cỗng thoát n°ãc kÁt hāp, phăc vă khoÁng 40 triáu ng°åi, ch yu ỗ vựng ụng Bc, khu vc Ng i Hé và vùng Tây BÅc (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016). Cho n nay, cÂ sỗ h tng thoỏt nóc ca M bao gộm 1,2 triỏu dm ồng cỗng (hỏ thỗng thoỏt nóc v cỗng rónh kt hp), cỏc trm b¢m n°ãc thÁi và 16.024 nhà máy xÿ lý n°ãc thi thuỏc sỗ hu cụng vói khong 17% ngồi M cú hỏ thỗng vỏ sinh ti chò nh b t ho¿i (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016).

T¿i Australia cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc cú th x lý hÂn 320.000 triáu lít n°ãc thÁi mßi nm (Báo đián tÿ Xõy dng, 2016). õy l quỗc gia cú hỏ thỗng thoát n°ãc và xÿ lý n°ãc thÁi tiên tiÁn thuác loi tỗt nht th giói. Cỏc loi nóc thi phỏt sinh tĉ ho¿t đáng sinh ho¿t cąa ng°åi dân đ°āc dn vo hỏ thỗng thoỏt nóc chung thụng qua mỏt mng

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

lói cỏc ồng ỗng ngm. T¿i Melbourne, n°ãc thÁi tĉ ho¿t đáng sÁn xuÃt đ°āc gãi là chÃt thÁi th°¢ng m¿i, lo¿i n°ãc thÁi này có thể chća hóa chÃt đác h¿i, kim lo¿i, chÃt t¿y rÿa có thể làm tng nguy c¢ tën l¿i đÁn mơi tr°ång và tng chi phí xÿ lý (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016). Các doanh nghiáp cần phÁi đ°āc să cho phép mãi đ°āc xÁ lo¿i n°ãc thÁi ny vo hỏ thỗng thoỏt nóc.

Ti Anh hỏ thỗng thoát n°ãc cho London đ°āc xây dăng tĉ nm 1859 đÁn 1870 (11 nm) và vÁn còn đ°āc sÿ dăng cho đÁn ngày hôm nay (Express Drainage Solutions, 2013). Các t° liáu lách sÿ gãi há thỗng ny vói cỏi tờn l <Hỏ thỗng thoỏt nóc Victoria=, c thit k bỗi K s trỗng ca Hái đéng Cơng trình Metropolitan là Ngài Joseph Bazacheette. Hỏ thỗng ny bao gộm 85 dm ồng cỗng chy song song vãi sông Thames, vãi 1.100 cỗng ồng phỗ, vói chi phớ 4,2 triỏu bng, tÂng Âng t 50 n 60 tò bng ngy nay. Hỏ thỗng thoỏt nóc ny khụng th ỏp ng nhu cầu ngày nay và n°ãc thÁi th°ång xuyên tràn vào sông Thames (lên tãi 39 triáu m<small>3</small> trong mát nm), chß cần mát l°āng m°a 2 mm là có thể gây ra tràn và ơ nhißm n°ãc. Để khÅc phăc tình tr¿ng trên, dă án Đ°ång hầm Thames Tideway đã đ°āc đÃ xuÃt. Dă án Thames Tideway đ°āc xây dăng xung quanh đ°ång hầm chính, vãi 7,2 m đ°ång kính và dài 16 dÁm, mà s¿ ch¿y chą yÁu d°ãi sụng Thames ỗ khong t 30 v 70 một dói mÁt đÃt. Bên c¿nh đó cịn có các dă án xây dăng đ°ång hầm Lee để thu giā l°āng n°ãc trn t 35 cỗng trn kt hp gõy ụ nhiòm nhÃt và nâng cÃp nm nhà máy xÿ lý n°ãc thi chớnh ca London.

Ti Nht hỏ thỗng thoỏt nóc hián đ¿i đầu tiên đ°āc xây dăng t¿i khu văc Kanda cąa Tokyo vào nm 1884 (Express Drainage Solutions, 2019). n cuỗi chin tranh th giói th hai, ngồi ta ó nò lc phỗi hp hiỏn i húa hỏ thỗng thoỏt nóc trờn khp nóc Nht. Ti th ụ Tokyo hián nay, các đ°ång hầm khëng lé đ°āc sÿ dăng để bÁo vá khu văc này khåi bá ngÃp lăt (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016). Că thể là do dián tích đÃt giãi h¿n nên NhÃt đã xây dng mỏt hỏ thỗng thoỏt nóc ngm khởng lộ ti ngo¿i ô thą đô Tokyo. Dă án bÅt đầu tĉ nm 1992, đ°a vào ho¿t đáng tĉ nm 2006, chính thćc hoàn thành vào nm 2009, kéo dài trong 17 nm. Đây đ°āc xem là cơng trình thốt n°ãc ngầm lãn nhÃt thÁ giãi bao gém nm trăc hình tră lãn, cao khoÁng 70 m, đ°ång kính khoÁng 30 m. Tt c cỏc trc ny c nỗi thụng vói nhau bÇng mát đ°ång hầm có thiÁt kÁ cong, đ°ång kính 10 m, di 6,3 km. ổ cuỗi hỏ thỗng ny, n°ãc m°a s¿ đ°āc trā trong mát bể kiểm soát áp lăc khëng lé có chćc nng giÁm áp lăc n°ãc, kiểm sốt dịng n°ãc trong tr°ång hāp chẳng may có mát máy b¢m bá vÿ. Bể chća có chiÃu dài 177 m, ráng 78 m và cao khoÁng 22 m dói lũng t. Hỏ thỗng ny cú kh nng xÁ n°ãc m°a vãi l°u l°āng 200 m<small>3</small>/s ra sông Edo (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016).

T¿i Singapore n°ãc m°a đ°āc thu thÃp thông qua mát m¿ng l°ãi ồng ỗng di 8.000 km, dn v 17 hé chća, đéng thåi thu l¿i n°ãc đã qua s dng bầng hỏ thỗng ồng

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

hầm thốt n°ãc nÇm sâu 60 m d°ãi mÁt đÃt. Hỏ thỗng kờnh o vói hÂn 40 con kờnh v rãnh thốt n°ãc có chiÃu dài tëng cáng 1.000 km cựng vói mng lói cỗng di 8.000 km ó giỳp quỗc o ny x lý c mỏt cỏch ch ỏng tình tr¿ng ngÃp lăt do triÃu c°ång và tråi m°a lón. Mng lói kờnh o v cỗng dn nóc c hình thành ráng khÅp này là kÁt quÁ cąa nhāng giÁi pháp vì sćc khåe cáng đéng. Nm 1951 mát y ban chỗng lt cho Singapore mói c thnh lp. ThÃp niên 1950 và 1960, Singapore đã xÁy ra nhāng đāt ngÃp lăt lãn và chính quyÃn đã thăc hián cỏc d ỏn chỗng lt ỗ cỏc vựng ỗ trung tâm, Đông BÅc, Tây Nam và mỗ rỏng mng lói thoỏt n°ãc. Tĉ nm 1973, chính phą Singapore đã bå ra khng 2 tß đơ la M xõy dng hỏ thỗng kờnh v cỗng thoát n°ãc (Báo đián tÿ Xây dăng, 2016).

<b>2.1.1.2 Hã thỗng thoỏt nóc ti mỏt sỗ ỏa phÂng Viót Nam </b>

Hỏ thỗng thoỏt nóc phở bin nht ỗ cỏc ỏa phÂng ca Viỏt Nam hiỏn nay l hỏ thỗng thốt n°ãc chung (Hồng Vn H, 2009). Phần lãn các hỏ thỗng ny cú tuởi thó vo khong 100 nm, măc đích chính là thốt n°ãc m°a, ít đ°āc sÿa cha, duy tu, bo dng nờn ó xuỗng cp nhiu. Bên c¿nh đó, viác xây dăng bë sung các cơng trình thốt n°ãc đ°āc thăc hián mát cách chÅp vá, không theo quy ho¿ch lâu dài, không đáp ćng đ°āc u cầu phát triển đơ thá. Các dă án thốt nóc ụ thỏ s dng vỗn ODA ó v ang đ°āc triển khai thăc hián th°ång áp dăng kiểu há thỗng chung trờn cÂ sỗ ci to nõng cp hỏ thỗng hiỏn cú, chò cú thnh phỗ Hu l ỏp dng hỏ thỗng thoỏt nóc riờng hon ton. ỗi vói các khu công nghiáp đ°āc xây dăng tĉ 1994 đÁn nay, cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc c xõy dng theo d¿ng phë biÁn trên thÁ giãi, th°ång có hai hoÁc ba hỏ thỗng thoỏt nóc riờng biỏt:

- Hai hỏ thỗng: nóc ma thoỏt riờng, cũn nóc thi sn xut sau khi đã xÿ lý s¢ bá trong tĉng nhà máy thì thốt chung và xÿ lý kÁt hāp vãi nóc thi sinh hot.

- Ba hỏ thỗng: ba ồng thoát riêng cho ba lo¿i n°ãc thÁi.

Giá trá chiu di bỡnh quõn cỗng trên đầu ng°åi này t¿i Hà Nái, TP.HCM, HÁi Phòng, Đà N¿ng là 0,2 đÁn 0,25 m/ng°åi, cịn l¿i chß đ¿t tĉ 0,05 đÁn 0,08 m/ng°åi (Hồng Vn H, 2009). Trong tĉng khu đơ thá, mt ỏ cỗng thoỏt nóc khỏc nhau, khu trung tõm c biỏt l cỏc khu phỗ c, mt ỏ cỗng thốt n°ãc th°ång cao h¢n các khu văc mãi xây dng. Nhiu ụ thỏ gn nh cha cú hỏ thỗng thốt n°ãc, nhÃt là các thá xã tßnh lỵ vĉa c tỏch tònh. Mỏt sỗ ụ thỏ cú hỏ thỗng thốt n°ãc hÁt sćc u kém nh° Tuy Hồ vãi hỏ thỗng thoỏt nóc chò phc v cho khong 5% dián tích đơ thá, Quy Nh¢n 10%, Ban Mê Tht 15%, Cao Bầng 20%. Cỏc ụ thỏ cú hỏ thỗng thoỏt nóc tỗt nht nh H Nỏi, Hi Phũng, TP.HCM v mỏt sỗ ụ thá nhå nh° Lào Cai, Thái Bình cũng chß phăc vă khng 60% dián tích đơ thá. Các cơng ty thốt n°ãc, cơng ty mơi tr°ång đơ thá t¿i các đáa

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

ph°¢ng và các cơng ty t° vÃn đ°a ra nhÃn đánh có trên 50% cỏc tuyn cỗng ó bỏ h hồng nghiờm tróng cn phi sa cha, 30% cỏc tuyn cỗng ó xuỗng cp, chò khong 20% va c xõy dng l cũn tỗt (Hồng Vn H, 2009).

<b>2.1.2 Nhāng nét chính vÃ qn lý thốt n°ãc đơ thá trên thÁ giãi </b>

<i>Theo Miguez et al. </i>(2012), hỏ thỗng thoỏt nóc l mỏt phn ca cÂ sỗ h tng cỏc thnh phỗ v cng l mỏt thnh phn quan tróng trong cuỏc sỗng ụ thỏ. Nu hỏ thỗng thoỏt nóc c xõy dng khụng hāp lý và ho¿t đáng khơng hiáu q thì các thnh phỗ s bỏ l lt, suy thoỏi mụi trồng, các vÃn đÃ vá sinh và sćc khåe cũng nh° s giỏn on dỏch v ca thnh phỗ. Cỏc dũng chÁy đô thá trong nhāng thåi điểm khác nhau cąa lách sÿ đã đ°āc xem là nguén cung cÃp n°ãc quan tróng, to ra kh nng phũng vỏ, trỗ thnh mát con đ°ång vÃn chuyển hàng hóa cũng nh° đ°a cỏc loi cht thi ra khồi cỏc thnh phỗ.

Cú mỏt nghỏch lý trong mỗi quan hỏ gia ti nguyờn nóc v cỏc thnh phỗ: nóc l yu tỗ cÂ bn ỗi vói cuỏc sỗng, nhng ụ thỏ húa khụng phÁi lúc nào cũng đi kèm vãi quy ho¿ch và cÂ sỗ h tng cn thit thồng khụng c cung cÃp đầy đą, dÁn đÁn suy

<i>thoái nguén tài nguyên nóc (Miguez et al., 2012). Khi cỏc thnh phỗ bt đầu phát triển, </i>

đÁc biát là sau cách m¿ng công nghiỏp, cỏc vn v ụ thỏ húa trỗ nờn lãn h¢n nhiÃu và lũ lăt đơ thá gia tng vÃ c°ång đá và tần suÃt. Cách tiÁp cÃn truyÃn thỗng cho cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc trỗ nờn khụng cũn phự hp. Tróc tỡnh hỡnh ny, mỏt sỗ cỏch tiÁp cÃn mãi đã đ°āc phát triển để t¿o să cân bÇng các mơ hình dịng chÁy theo khơng gian v thồi gian tỗt hÂn. Tuy nhiờn khụng chò cú các khía c¿nh vÃ mÁt thąy lăc, các bián pháp kỹ tht cũng đóng vai trị quan trãng trong viác gii quyt cỏc vn ca hỏ thỗng thoỏt nóc. Ti nguyờn nóc trong thnh phỗ cn c xem xột theo cách tích hāp. Các giÁi pháp bÃn vāng cho hỏ thỗng thoỏt nóc phi tớnh n viỏc phc hội đô thá và cÁi t¿o sông kênh r¿ch, cÁi thián cht lng cuỏc sỗng, ỏp dng cỏc quy trỡnh cú s tham gia ca cỏng ộng.

Mỏt sỗ nn vn minh cë đ¿i đã thể hián să quan tâm lãn khi xõy dng hỏ thỗng thoỏt nóc, kt hp cỏc măc tiêu thu gom n°ãc m°a, ngn chÁn hián t°āng lũ lăt và truyÃn tÁi

<i>chÃt thÁi t¿i các đô thỏ (Miguez et al., 2012). Cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc hiỏn i ó xut </i>

hiỏn vo th k 19 ỗ Tõy u. Cỏc hỏ thỗng ny ch yu c xõy dăng để giÁi quyÁt các vÃn đÃ n°ãc thÁi phát triển tĉ q trình đơ thá hóa nhanh chóng. Trong cỏch mng cụng nghiỏp, hỏ thỗng thoỏt nóc cha c quan tâm đúng măc và đ°āc xem nh° là mát kÁ ho¿ch thć yÁu trong să phát triển đô thá. Vỏ sinh v thoỏt nóc ụ thỏ trỗ thnh mỏt vÃn đÃ lãn cùng vãi viác xÿ lý chÃt thÁi khụng y dn n mỏt sỗ loi bỏnh gõy ra să suy giÁm sćc khåe cáng đéng. Vai trò ca thoỏt nóc ụ thỏ trỗ nờn quan tróng trong viác giúp giÁi quyÁt vÃn đÃ này. Mát cách tiÁp cn mang tớnh bn vng cho cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc ó trỗ thnh mỏt thỏch thc quan tróng cn phÁi giÁi quyÁt. Các kỹ s° thoát n°ãc nhÃn thćc c rầng cÂ sỗ h tng hiỏn ti ó quỏ tÁi vãi yêu cầu cąa các đô thá. Viác

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

kiểm soát t¿i nguén, hành đáng dăa trên nguyên nhân gây lũ lăt và tÃp trung vào các bián pháp l°u trā và thm xuỗng t, c xem nh° mát lăa chãn mãi phự hp vo cuỗi nhng nm 1970 (Andoh and Iwugo, 2002).

Mát cách tiÁp cÃn tích hāp coi đầu nguén là đ¢n vá để lÃp kÁ ho¿ch l cÂ sỗ ban u cho mỏt thit k hỏ thỗng bn vng. Thit k hỏ thỗng thoỏt nóc ụ thỏ tớch hp vói phỏt trin thnh phỗ, nhầm gim tác đáng đÁn chu trình thąy vn, quá trình thÃm và cho phép giā n°ãc các hé chća đô thá nhõn to, xem xột cỏc mỗi quan tõm, hn ch và hāp lăc tĉ kỹ thuÃt thąy lăc và đô thá hóa là mát lăa chãn c¢ bÁn để xÿ lý l lt ụ thỏ. Bờn cnh khớa cnh sỗ lng, cht lng nóc cng trỗ thnh vn chớnh, các nhà quÁn lý nhÃn thÃy n°ãc thÁi và xÿ lý cht thi rn trỗ thnh vn cn c xÿ lý cùng nhau. Thu ho¿ch n°ãc m°a xuÃt hián nh° là mát c¢ hái để tng khÁ nng sÿ dng ti nguyờn nóc trong cỏc ụ thỏ. Mỏt sỗ quan niám khác nhau đã đ°āc đÃ xuÃt trong nhāng thÃp kỷ qua, tuy nhiên chúng có xu h°ãng xem xét nhāng câu håi đó theo cách tích hāp, giÁi quyÁt các vÃn đÃ tă nhiên cąa chu trình thąy vn, đéng thåi tng thêm giá trá cho các thành phỗ.

Khi bin ởi khớ hu v l lt ụ thỏ ngy cng trỗ thnh nhng thỏch thc cp bỏch, cỏc hỏ thỗng thoỏt nóc c thit k cho s phỏt trin bn vng v mụi trồng ó trỗ nờn phở bin hÂn. Hỏ thỗng Thoỏt nóc ụ thỏ Bn vāng đầu tiên sÿ dăng mát chußi quÁn lý đầy bao gộm kim soỏt nguộn ỗ Anh l trm ồng cao tỗc dỏch v Oxford c thit k bỗi các chuyên gia SUDS là Robert Bray Associates (SusDrain, 2020). Ban đầu thuÃt ngā SUDS mô tÁ cách tiÁp cÃn ca Anh ỗi vói hỏ thỗng thoỏt nóc ụ thỏ bn vng. Cỏc quỗc gia khỏc cú cỏch tip cn tÂng t ti chò bầng cỏch s dng mỏt thut ng khỏc nh Thc hnh Qun lý Tỗt nht Nóc m°a (Best Management Practice BMP) và Să phát triển Tác ỏng Thp ỗ Hoa K (Low Impact Development LID), v ThiÁt kÁ Đô thá Nh¿y cÁm vãi N°ãc (Water Sensitive Urban Design WSUD) ỗ Australia (U.S. EPA, 2007).

<i>Coffman et al. </i>(1998) đÃ xuÃt mát khái niám vÃ thiÁt kÁ có liên quan đÁn Să phát triển Tác đáng ThÃp (Low Impact Development LID). ThiÁt kÁ LID thụng qua mỏt tp hp cỏc th tc cỗ gÅng hiểu đ°āc và tái t¿o đÁc điểm thąy vn tróc khi xy ra ụ thỏ húa. Trong bỗi cnh này, viác sÿ dăng các cÁnh quan chćc nng xuÃt hiỏn nh cỏc yu tỗ hu ớch trong lói ụ thá, để cho phép phăc héi các quá trình thÃm và giā n°ãc cąa l°u văc tă nhiên. Đó là mát să thay đëi trong các khái niám thiÁt kÁ truyn thỗng, hóng tói mỏt thit k bt chóc cỏc đÁc điểm thąy vn cąa mát l°u văc tă nhiên, liên quan đÁn thể tích, dịng vào, dịng ra và tn sỗ.

Mỏt xu hóng khỏc trong quỏ trỡnh phỏt trin thit k hỏ thỗng thoỏt nóc l s dng phÂng phỏp Thc hnh Qun lý Tỗt nht Nóc ma (Best Management Practices BMP), c trin khai ch yu ỗ Hoa Kỳ và Canada. ThuÃt ngā này cũng đ°āc gãi là khÁ nng

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

kiểm sốt ơ nhißm ngn khơng phÁi d¿ng điểm và liên quan đÁn quÁn lý n°ãc m°a. Theo cách này, BMP n°ãc m°a đ°āc cho là ho¿t đáng theo cách phân tán trên l°u văc, tích hāp l°āng n°ãc và kiểm sốt chÃt l°āng n°ãc nhÇm giÁm thiểu tác đáng do thay đëi s dng t, vói chi phớ tỗi u. BMP c thiÁt kÁ để giÁm l°āng n°ãc m°a, dòng chÁy căc đ¿i và ơ nhißm ngn khơng phÁi d¿ng điểm thơng qua quỏ trỡnh thm xuỗng t, lóc sinh hóc hoc hóa hãc, l°u trā và giā n°ãc. Chúng cũng có thể đ°āc phân lo¿i thành cÃu trúc khi đÃ cÃp đÁn các thiÁt bá và giÁi pháp kỹ thuÃt đ°āc thiÁt lÃp, hoÁc không cÃu trúc khi liên quan đÁn thay đëi mang tính thą tăc (U.S. EPA, 2004). LID và BMP th°ång đ°āc sÿ dăng cùng nhau và có thể bë sung cho nhau.

<i>Batista et al. </i>(2005) đã giãi thiáu các khái niám vÃ Kỹ thuÃt Bù đÅp trong thiÁt kÁ thốt n°ãc đơ thá, có ngh*a là a ra mỏt sỗ biỏn phỏp khỏc nhau, tp trung vào khÁ nng xâm nhÃp và l°u trā, vãi măc đích bù đÅp các tác đáng đơ thá vào chu trình thąy vn.

Mát khÁ nng khác cąa viác cÁi thián các giÁi pháp thốt n°ãc đơ thá liên quan n khỏi niỏm Hỏ thỗng Thoỏt nóc ụ thỏ Bn vāng (Sustainable Urban Drainage System SUDS). Bên c¿nh viác góp phn phỏt trin bn vng, hỏ thỗng thoỏt nóc cú thể đ°āc phát triển để cÁi thián thiÁt kÁ đô thá, quÁn lý rąi ro môi tr°ång và tng c°ång môi tr°ång xây dăng. Măc tiêu cąa SUDS bao hàm c hai vn v sỗ lng v cht lng cng nh tỗi a húa cỏc tiỏn ớch v cÂ hái vÃ đa d¿ng sinh hãc. GiÁi pháp vÃ SUDS đÁm bÁo cÁ ba măc tiêu này (CIRIA, 2007). TriÁt lý cąa SUDS là phăc héi các điÃu kián tă nhiên cąa khu văc tr°ãc khi xÁy ra quá trình đơ thá hóa.

Să phát triển liên tăc cąa tÃt cÁ các khái niám này và tìm kiÁm giÁi pháp cho hỏ thỗng thoỏt nóc ụ thỏ mói cng dn đÁn khái niám ThiÁt kÁ Đô thá Nh¿y cÁm vãi N°ãc (Water Sensitive Urban Design WSUD) bÅt nguén tĉ Australia. WSUD cỗ gng tớch hp khoa hóc xó hái và vÃt lý trong mát đÃ xuÃt quÁn lý toàn dián cho vùng n°ãc đô thá.

<i>Langenbach et al. </i>(2008) đánh ngh*a WSUD là să hāp tác liên ngành cąa quÁn lý n°ãc, thiÁt kÁ đô thá và kiÁn trúc cÁnh quan, khi xem xét tÃt cÁ các phần cąa chu trình n°ãc đô thá, kÁt hāp chćc nng quÁn lý n°ãc và ph°¢ng pháp thiÁt kÁ đơ thá và t¿o điÃu kián cho să bÃn vāng vÃ sinh thái, kinh tÁ, xã hái và vn hóa. Căm tĉ <nh¿y cÁm vãi n°ãc= đánh ngh*a mát mơ hình mãi trong qn lý chu trình n°ãc đơ thá tích hāp kÁt hāp các ngành khoa hãc kỹ thuÃt và môi tr°ång khác nhau liên quan đÁn viác cung cÃp các dách vă n°ãc, bao gém bÁo vá môi tr°ång n°ãc trong khu văc đô thá. Giá trá cáng đéng và nguyán vãng cąa cỏc khu vc ụ thỏ nht thit phi chi phỗi các quyÁt đánh thiÁt kÁ đô thá cũng nh° quá trình thăc hành qn lý n°ãc. Tích hāp sÿ dăng nóc ụ thỏ ỗ cỏc quy mụ khụng gian khỏc nhau, vãi să tham gia cąa các l*nh văc kiÁn thc khỏc nhau, cỗ gng bo tộn mụi trồng t nhiên và tng thêm giá trá cho môi tr°ång xây dăng, trong khn khë có să

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

tham gia cąa cáng đéng đóng mát vai trị quan trãng, là điểm chính để mơ tÁ khái niám WSUD.

<i>Gusmaroli et al. </i>(2011) đÃ xuÃt áp dăng ph°¢ng pháp tiÁp cÃn há sinh thái, nhÇm bë sung hoÁc thay thÁ khái niám ThiÁt kÁ Bå sông (Waterfront Design). ThiÁt kÁ Bå sơng chą u nhÇm măc đích khơi phăc mỗi quan hỏ gia sụng v thnh phỗ xung quanh tun n¢i chúng gÁp nhau. Ph°¢ng pháp cÁi t¿o sơng theo quan im mụi trồng l xem thnh phỗ nh mát sinh vÃt biÁn đëi liên tăc và do đó có khÁ nng mơ hình hóa và tă thích nghi theo yêu cầu phăc héi các tính nng tă nhiên hÂn ca dũng chy.

ỗi vói quan im hiỏn i, qn lý thốt n°ãc đơ thá bao gém nhiÃu h°ãng tiÁp cÃn

<i>vãi nhiÃu mơ hình tiên tiÁn phăc vă cho nhiÃu măc đích khác nhau (Fletcher et al., 2014). </i>

Các h°ãng tiÁp cÃn này đ°āc thể hián s¢ l°āc trong Hình 2.1. Ho¿t đáng qn lý thốt n°ãc đơ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ chò mói bóc u thÿ nghiám các h°ãng tiÁp cÃn mãi trên nhāng khu văc có quy mơ nhå. Nhìn chung nhāng lāi ích thu đ°āc tĉ các thÿ nghiám này vÁn cịn ít v cha rừ rng.

<b>Hỡnh 2.1 Mỗi liờn hó gia các cách tiÁp cÁn khác nhau trong quÁn lý thoát n°ãc đô thá </b>

<i>(Nguồn: Fletcher et al., 2014) </i>

Thành phỗ Bót bin (Sponge City) l ý tỗng ca cỏc nh khoa hóc Trung Quỗc trong hot ỏng qun lý thoỏt nóc ụ thỏ. Mỏt Thnh phỗ Bót bin l thnh phỗ cú cu

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

trỳc và thiÁt kÁ để hÃp thă và thu thÃp n°ãc m°a và sÿ dăng nó để giÁm lũ lăt. N°ãc m°a thu ho¿ch có thể đ°āc tái sÿ dăng cho t°ãi tiêu và sÿ dăng t¿i nhà. Xây dăng Thành phỗ Bót bin ũi hồi u t lón, nhng cú nhiu li ớch. u im ca gii phỏp Thnh phỗ Bãt biển: (1) cÁi thián chÃt l°āng n°ãc nói chung; (2) n°ãc m°a bá thu thÃp và có thể đ°āc tái sÿ dăng; (3) giÁm khÁ nng lũ lăt; (4) giÁm các vÃn đÃ đ°ång sÅt; (5) giÁm c°ång đá đÁo

<i>nhiát đô thá (He et al., 2019). </i>

Theo quan điểm hián đ¿i vÃ thoát n°ãc, ho¿t đáng quÁn lý thốt n°ãc đơ thá phÁi đÁm bÁo các măc tiêu chính: (1) giÁm nhẹ lũ lăt; (2) giÁi trí và th¿m mỹ; (3) đÁm bÁo chÃt l°āng n°ãc; (4) phăc héi chÁ đá dòng chÁy; (5) đÁm bÁo sinh thái cąa vùng n°ãc tiÁp nhÃn; (6) sÿ dăng n°ãc m°a nh° mát nguén tài nguyên; (7) khÁ nng phăc héi, vi khí hÃu và các măc đích khác. Các măc tiêu này ngày càng tng lên theo să phát triển cąa các đô

<i>thá trên thÁ giãi theo thåi gian (Fletcher et al., 2014). Hình 2.2 mơ tÁ mát cách s¢ l°āc să </i>

phát triển cąa các măc tiêu quÁn lý thốt n°ãc đơ thá theo thåi gian tĉ 1960 cho n 2013 v hiỏn nay. Hỏ thỗng qun lý thoỏt nóc ụ thỏ ti Thnh phỗ Cn ThÂ trong giai đo¿n hián t¿i chß mãi b°ãc đầu đáp ćng đ°āc ba măc tiêu giÁm nhẹ lũ lăt, giÁi trí th¿m m* và đÁm bÁo chÃt l°āng n°ãc t¿i mát sỗ khu vc trung tõm.

<b>Hỡnh 2.2 S phỏt trißn căa các māc tiêu qn lý thốt n°ãc đơ thá theo thåi gian </b>

<i>(Nguồn: Fletcher et al., 2014) </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

NÁu xem xét các đô thá trên khớa cnh ca qun lý thoỏt nóc, cỏc thnh phỗ trên thÁ giãi nói chung s¿ phát triển qua sáu giai on chớnh: (1) thnh phỗ cp nóc; (2) thnh phỗ cỗng rónh; (3) thnh phỗ thoỏt nóc; (4) thnh phỗ ồng thy; (5) thnh phỗ chu trỡnh nóc; (6) thnh phỗ nhy cm vói nóc (iWater Project, 2018). Thnh phỗ Cn ThÂ chò mói ỗ giai on thnh phỗ cÃp n°ãc vì đã b°ãc đầu đáp ćng đ°āc nhu cầu n°ãc cÃp sinh ho¿t cho ng°åi dân và dần chuyn sang giai on thnh phỗ cỗng rónh khi cỏc cÂ quan ban ngnh ang nò lc xõy dng hon thiỏn hỏ thỗng thoỏt nóc ụ thỏ.

<b>2.1.3 Mỏt sỗ mơ hình qn lý thốt n°ãc đơ thá mãi 2.1.3.1 Hó thỗng Thoỏt nóc ụ thỏ Bn vng </b>

<b>a) Khỏi nióm Hó thỗng Thoỏt nóc ụ thỏ Bn vng: </b>

Theo CIRIA (2007), hỏ thỗng thoỏt nóc c phỏt trin phự hāp vãi phát triển bÃn vāng đ°āc gãi là Há thỗng Thoỏt nóc ụ thỏ Bn vng (SUDS). Ti mỏt khu vc c th, cỏc hỏ thỗng ny c thit kÁ để qn lý rąi ro mơi tr°ång do dịng chÁy đơ thá và đóng góp các giÁi pháp cÁi thián môi tr°ång. Măc tiêu cąa SUDS là giÁm thiểu tỏc ỏng t s phỏt trin n sỗ lng v cht lng ca dũng chy, tỗi a húa cỏc cÂ hái tián ích và đa d¿ng sinh hãc. Khái niám ba chiÃu, đ°āc trình bày trong Hình 2.3, cho thÃy cỏc mc tiờu chớnh m hỏ thỗng ny cỗ gng đ¿t đ°āc. TÃt cÁ các măc tiêu phÁi có vá trớ ngang nhau v gii phỏp lý tỗng s to ra lāi ích cho cÁ ba l*nh văc. TriÁt lý ca SUDS l tỏi to cng gn cng tỗt c điểm thoát n°ãc tă nhiên tĉ mát khu văc tr°ãc khi bá đơ thá hóa.

CIRIA (2007) cho rÇng các thiÁt kÁ cąa SUDS nhÇm măc đích giÁm dịng chÁy bÇng cách tích hāp các bián pháp kiểm sốt n°ãc m°a trên tồn khu văc trong các đ¢n vá nhå và riêng biát. Thơng qua kiểm sốt dịng chÁy hiáu quÁ t¿i nguén, cần giÁm thiểu các cÃu trúc làm suy giÁm dòng chÁy và cÃu trúc điÃu khiển dòng chÁy.

</div>