bài giảng thuốc thanh nhiệt

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (469.18 KB, 83 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

Faculty of Traditional Medicine

University of Medicine and Pharmacy

Thuốc thanh nhiệt

ThS. Võ Thanh Phong

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

1.Đại cương

2.Thanh nhiệt khí phận

3.Thanh dinh lương huyết

4.Thanh nhiệt giải thử

5.Thanh nhiệt tạng phủ

6.Thanh hư nhiệt

Nội dung

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Faculty of Traditional Medicine

University of Medicine and Pharmacy

Đại cương

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

Tác dụng

•Thanh nhiệt tả hỏa

•Lương huyết giải độc

•Trị chứng lý nhiệt (thực nhiệt hoặc hư nhiệt)

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Đặc tính

•Thanh nhiệt giải thử: trừ thử tà, vị ngọt nhạt, tính bình hoặc

hàn, sinh tân chỉ khát, thường dùng tươi

•Thanh nhiệt giải độc: tính hàn lương, cơng dụng thanh giải

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

Faculty of Traditional Medicine

University of Medicine and Pharmacy

Nguyên tắc lập phương

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Kim ngân hoa – Nhẫn đông đằng

Công dụng Thanh nhiệt tiêu viêm giải độc, tiêu thũng, thông lạc chỉ thống

Chủ trị Ôn bệnh giai đoạn đầu, cảm mạo phong nhiệtPhong thấp nhiệt tý

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Bạch mao căn – Lô căn

Công dụng Thanh nhiệt thấu biểu

Chủ trị Cảm mạo, ôn bệnh phát sốt giai đoạn đầuPhế nhiệt gây khái suyễn

Ma chẩn giai đoạn đầu (giúp thấu chẩn)Nấc do nhiệt

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Tri mẫu – Thạch cao

Công dụng Thanh tiết thực nhiệt ở Phế ,Vị

Chủ trị Ngoại cảm phong hàn hóa nhiệt, ơn nhiệt nhập Phế VịĐái tháo đường

Liều dùng Tri mẫu 6-10gThạch cao 15-30g

Kinh nghiệm Phối hợp thêm Phù bình trị chứng thượng tiêu khát, uống nước nhiều

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

Tiên địa hoàng – Can địa hồng

Cơng dụng Dưỡng âm thanh nhiệt, sinh tân chỉ khát

Chủ trị Nhiệt nhập dinh huyết phậnHuyết nhiệt vọng hành

Âm hư huyết nhiệt

Liều dùng Tiên địa hoàng 15-60g

Can địa hoàng 10-15g, đại tễ dùng 30-60g

Kinh nghiệm

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Can địa hồng – Bạch mao căn

Cơng dụng Thác độc thối nhiệt, thanh nhiệt lương huyết

Chủ trị Nhiệt nhập dinh huyếtHuyết nhiệt vọng hành

Sốt âm ỉ không rõ nguyên nhân

Liều dùng Can địa hoàng 10-15gBạch mao căn 15-30g

Kinh nghiệm

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

Tiên địa hồng – Thạch hộc

Cơng dụng Dưỡng âm sinh tân, thanh nhiệt trừ phiền

Chủ trị Sốt cao gây thương âmÔn bệnh giai đoạn sauVị âm hư gây chán ăn

Liều dùng Tiên địa hoàng 15-30gThạch hộc 6-12g

Kinh nghiệm

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Nam sa sâm – Bắc sa sâm

Công dụng Dưỡng âm sinh tân, thanh nhiệt chỉ khát, nhuận phế chỉ khái

Chủ trị Nhiệt bệnh thương tân

Phế âm hư gây ho mạn tính

Liều dùng Nam sa sâm 10-15gBắc sa sâm 10-15g

Kinh nghiệm

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Qua lâu bì – Thiên hoa phấn

Cơng dụng Thanh nhiệt hóa đàm, khai hung tán kết, nhuận phế chỉ khái

Chủ trị Ho do Phế táo

Nhiệt bệnh thương âm gây khí nghịch, tức ngực

Liều dùng Qua lâu bì 6-10g

Thiên hoa phấn 10-30g

Kinh nghiệm Kết hợp Nam sa sâm, Bắc sa sâm tăng hiệu quả nhuận phế chỉ khái

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

Xích thược – Bạch thược

Cơng dụng Thanh nhiệt, dưỡng huyết, liễm âm, tán ứ chỉ thống

Chủ trị Nhiệt nhập huyết phận gây mắt đỏÂm hư tân khuy

Ngực sườn đau, bụng đầy đauKinh nguyệt không đều, bế kinh

Liều dùng Xích thược 6-10gBạch thược 6-10g

Kinh nghiệm Nếu dinh vệ bất hịa, khí huyết khơng thơng gây đau gia

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

Thiên môn – Mạch môn

Công dụng Tư âm nhuận táo, thanh nhiệt ở Phế, Tâm, Vị, Thận

Chủ trị Âm hư triều nhiệt

Nhiệt thương phế lạc gây khái huyếtĐái tháo đường

Phế âm hư gây ho mạn tính

Liều dùng Thiên môn 10-15gMạch môn 10-15g

Kinh nghiệm Mạch môn quy Phế kinh, Thiên môn quy Thận kinh, phối hợp  kim thủy tương sinh

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

Miết giáp – Quy bản

Công dụng Tư âm thanh nhiệt, dục âm tức phong chỉ kinh

Chủ trị Âm hư phát nhiệt gây cốt chưng, triều nhiệt, phế laoÂm hư phong động gây co giật

Âm hư dương kháng gây chóng mặt, đau đầu, ù taiBế kinh do âm hư

Liều dùng Miết giáp 10-30gQuy bản 10-30g

Kinh nghiệm Dùng sống hiệu quả hơn chế

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Thanh hao – Miết giáp

Công dụng Thanh hư nhiệt, thối phục tà

Chủ trị Âm hư phát nhiệtSốt rét

Ơn bệnh giai đoạn hồi phục, âm hư chưa khơi phục hồn toàn

Sốt âm ỉ chưa rõ nguyên nhân

Liều dùng Thanh hao 5-10gMiết giáp 10-15g

Kinh nghiệm

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Tri mẫu – Hồng bá

Cơng dụng Thanh nhiệt tả hỏa giải độc trừ thấp

Chủ trị Âm hư phát nhiệt gây cốt chưng, triều nhiệt, đạo hãnÂm hư hỏa vượng gây di tinh, mộng tinh, hoạt tinhTăng libido cả nam và nữ

Liều dùng Tri mẫu 6-10gHoàng bá 6-10g

Kinh nghiệm Tiểu tiện bất lợi: phối Phục linh, Trạch tả

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

Can địa hoàng – Thục địa hồng

Cơng dụng Tư âm bổ Thận, điền tinh ích tủy, bổ huyết sinh huyết, dưỡng âm lương huyết, thanh nhiệt thoái nhiệt

Chủ trị Nhiệt bệnh thương âm, sốt âm ỉ kéo dàiÂm hư phát nhiệt gây cốt chưng, triều nhiệt

Can Thận bất túc gây chóng mặt, mất ngủ, tâm quýĐái tháo đường

Liều dùng Can địa hoàng 10-15gThục địa hoàng 6-10g

Kinh nghiệm Phối thêm Sa nhân tránh Thục địa gây nê trệ

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

Tri mẫu – Thạch cao

Công dụng Thanh tiết thực nhiệt ở Phế ,Vị

Chủ trị Ngoại cảm phong hàn hóa nhiệt, ơn nhiệt nhập Phế VịĐái tháo đường

Liều dùng Tri mẫu 6-10gThạch cao 15-30g

Kinh nghiệm Phối hợp thêm Phù bình trị chứng thượng tiêu khát, uống nước nhiều

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Hoàng cầm – Hồng liên

Cơng dụng Thanh nhiệt táo thấp, tả hỏa giải độc

Chủ trị Thượng, trung tiêu nhiệt thịnh gây mắt đỏ, răng lợi sưng đỏ đau, miệng lưỡi loét

Sốt cao bứt rứt

Mụn nhọt sưng đỏ đauHội chứng mãn kinh có sốtLỵ do thấp nhiệt

Đái tháo đường có táo nhiệt

Liều dùng Hồng cầm 6-10gHồng liên 3-6g

Kinh nghiệm Chích rượu để thăng lên thượng tiêu

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

Thương truật – Hồng bá

Cơng dụng Thanh nhiệt táo thấp hạ tiêu, trừ thấp chỉ đới

Chủ trị Thấp nhiệt hạ chú gây đau chi dướiThấp nhiệt gây lâm chứng

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

Tử hoa địa đinh – Bồ công anh

Công dụng Thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng chỉ thống, tán kết tiêu thũng

Chủ trị Đinh nhọt sưng đỏ đauNhiễm trùng tiểu

Nhiễm trùng có mủ ngồi da

Liều dùng Tử hoa địa đinh 10-30gBồ công anh 10-30g

Kinh nghiệm Có thể tăng liều đến 60g mỗi vị

Lâm chứng: gia thêm Ích nguyên tán, Xa tiền thảo, Hạn liên thảo

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

Ngưu bàng tử - Liên kiều

Công dụng Thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm chỉ thống, khu phong chỉ dưỡng, thấu chẩn giải độc

Chủ trị Nhiệt ở thượng tiêu gây lở loét miệng lưỡi, họng sưng đỏ đau

Nhọt lở loét

Phong nhiệt phát ra ban chẩn, ngứa da

Liều dùng Ngưu bàng tử 6-10gLiên kiều 6-15g

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

Mã bột – Thanh đại

Công dụng Thanh nhiệt giải độc thượng tiêu, tiêu thũng chỉ thống, thanh lợi yết hầu

Chủ trị Sưng đau họng do hỏa độc thượng tiêuViêm họng cấp và mạn

Liều dùng Mã bột 1.5-4.5gThanh đại 6-10g

Kinh nghiệm Bỏ vào túi vải sắc

Phối Cẩm đăng lung, Kim quả lãm, Sinh cam thảo  tăng hiệu quả trị viêm họng cấp

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Mã bột – Đại cáp tán

Công dụng Thanh nhiệt tiêu viêm, lương huyết chỉ huyết, tiêu thũng chỉ thống, hóa đàm tán kết, thanh lợi yết hầu

Chủ trị Nhiệt ở thượng tiêu gây sưng đau họng, hạch

Can hỏa phạm Phế gây ho khan mạn tính, ho ra máu

Liều dùng Mã bột 4.5-6gĐại cáp tán 6-10g

Kinh nghiệm Bỏ vào túi vải sắc

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

Bản lam căn – Sơn đậu căn

Công dụng Thanh nhiệt giải độc, thanh lợi yết hầu

Chủ trị Sưng đau họngLở loét miệng lưỡi

Liều dùng Bản lam căn 10-15gSơn đậu căn 6-12g

Kinh nghiệm Ung thư vùng họng: gia thêm Bạch hoa xà thiệt thảo, Bán chi liên, Đằng lê căn

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Bản lam căn – Huyền sâm

Công dụng Thanh nhiệt giáng hỏa giải độc, thanh lợi yết hầu, tiêu sưng chỉ thống

Chủ trị Âm hư hỏa vượng gây sưng đau họng

Liều dùng Bản lam căn 10-15gHuyền sâm 10-15g

Kinh nghiệm

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

Thạch cao – Tế tân

Công dụng Thanh nhiệt tả hỏa thượng tiêu, thông lạc chỉ thống

Chủ trị Tà nhiệt nội uẩn gây đau răng, nướu, loét miệng lưỡiCảm phong nhiệt phạm thanh khiếu

Liều dùng Thạch cao 15-30gTế tân 1-3g

Kinh nghiệm Đau răng, miệng lưỡi lở do Vị hỏa thịnh: gia thêm Sinh địa, Ngưu tất

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

Tế tân – Can địa hồng

Cơng dụng Thanh nhiệt chỉ thống thượng tiêu

Chủ trị Phong hỏa gây đau đầu, đau răngÂm hư, hư hỏa thượng nhiễu

Liều dùng Tế tân 1-3g

Can địa hoàng 6-10g

Kinh nghiệm

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Thương truật – Huyền sâm

Công dụng Kiện tỳ trừ trọc, hạ đường huyết

Chủ trị Đái tháo đườngRối loạn lipid máu

Liều dùng Thương truật 10-15gHuyền sâm 15-30g

Kinh nghiệm

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

Hoàng kỳ - Sơn dược

Cơng dụng Kiện Tỳ, liễm Tỳ tinh, hóa trọc

Chủ trị Đái tháo đường

Viêm dạ dày mạn thể Tỳ khí hư

Liều dùng Hoàng kỳ 10-30gSơn dược 10-30g

Kinh nghiệm

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

Lục đậu y – Ý dĩ nhân

Cơng dụng Ích Tỳ Vị, thanh hư nhiệt, giải độc, trị tiêu khát

Chủ trị Thượng tiêu khát

Liều dùng Lục đậu y 6-10gÝ dĩ nhân 10-15g

Kinh nghiệm Phối thêm Thiên hoa phấn  tăng tác dụng

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

Cát căn – Đan sâm

Công dụng Hoạt huyết hóa ứ, khứ ứ sinh tân

Chủ trị Đái tháo đường kèm huyết ứ rõ

Liều dùng Cát căn 10-15gĐan sâm 10-15g

Kinh nghiệm Có thể phối hợp thêm các thuốc lý khí hoạt huyết như Mộc hương, Đương quy, Xun khung, Xích thược, Ích mẫu  tăng hiệu quả

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

Huyền sâm – Mạch môn

Công dụng Dưỡng âm sinh tân, nhuận táo chỉ khát

Chủ trị Đái tháo đường với biểu hiện táo nhiệt tân khuy

Liều dùng Huyền sâm 10-30gMạch môn 10-30g

Kinh nghiệm

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Tri mẫu – Hồng bá – Nhục quế

Cơng dụng Tư âm giáng hỏa, thanh thấp nhiệt uẩn kết ở hạ tiêu

Chủ trị Đái tháo đường thể hạ tiêu khát

Liều dùng Tri mẫu 6-10gHoàng bá 6-10gNhục quế 1-1.5g

Kinh nghiệm

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Sinh địa – Dâm dương hoắc

Công dụng Âm dương song bổ

Chủ trị Đái tháo đường thể Thận âm dương lưỡng hưViêm khớp dạng thấp thể âm dương lưỡng hư

Liều dùng Sinh địa 10-60g

Dâm dương hoắc 10-30g

Kinh nghiệm Tương quan liều Sinh địa và Dâm dương hoắc cần xem xét âm hư hay dương hư cái nào nhiều hơn

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

University of Medicine and Pharmacy

Thanh nhiệt khí phận

</div>Trang 41<div class="page_container" data-page="41">

Khái lược

•Tác dụng thanh nhiệt tả hỏa, trị ơn bệnh ở khí phận

•Triệu chứng: sốt cao, khát nước, bứt rứt, ra mồ hơi, rêu vàng, mạch hồng đại sác

•Thường dùng các vị thuốc tính khổ hàn

•Nhiệt tà hay tổn thương khí và tân dịch  phối hợp thuốc ích khí sinh tân

</div>Trang 42<div class="page_container" data-page="42">

Bệnh cơ Lý nhiệt thịnh, nhiệt chước tân thương

Công dụng Thanh nhiệt sinh tân

Dược vị Sinh thạch cao 40g, Tri mẫu 12g, Ngạnh mễ 30g, Cam thảo 4g

Cách dùng Sắc nước cho gạo chin, lọc bỏ xác, uống ngày 3 lần

</div>Trang 45<div class="page_container" data-page="45">

Faculty of Traditional Medicine

University of Medicine and Pharmacy

Thanh dinh lương huyết

</div>Trang 46<div class="page_container" data-page="46">

Khái lược

•Tác dụng thanh nhiệt lương huyết

•Trị ơn bệnh giai đoạn dinh phận, huyết phận

•Thường tính cam hàn, hàm hàn

</div>Trang 47<div class="page_container" data-page="47">

Thanh dinh thang

Ôn bệnh điều biện

Chủ trị Nhiệt nhập dinh phận chứng

Biện chứng Sốt, tăng về đêm, tinh thần phiền muộn, ít ngủ, nổi ban, lưỡi đỏ tím khơ, mạch tế sác

Bệnh cơ Dinh nhiệt âm thương, nhiễu thần thốn lạc

Cơng dụng Thanh dinh giải độc, thấu nhiệt dưỡng âm

Dược vị Tê giác 4g, Huyền sâm 12g, Mạch đông 12g, Sinh địa 20g, Đan sâm 12g, Hoàng liên 8g, Trúc diệp tâm 6g, Liên kiều 10g, Kim ngân hoa 12g

Cách dùng Tê giác tán bột, uống với nước sắc thuốc. Có thể thay Tê giác bằng Thủy ngưu giác, lượng gấp 3-10 lần Tê giác

</div>Trang 49<div class="page_container" data-page="49">

Hoàng liên giải độc thang

Ngoại đài bí yếu

Chủ trị Tam tiêu hỏa độc chứng

Biện chứng Sốt cao, phiền táo, miệng họng khô, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch sác hữu lực

Bệnh cơ Hỏa độc thịnh, dục xích tam tiêu

Cơng dụng Tả hỏa giải độc

Dược vị Hồng liên, Hoàng cầm, Hoàng bá, Chi tử đều 12g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 51<div class="page_container" data-page="51">

Hoàng liên giải độc thang

Giai giảm:

•Vàng da: gia Nhân trần, Đại hồng

•Xuất huyết: gia Huyền sâm, Sinh địa, Đơn bì, Bạch mao căn

</div>Trang 52<div class="page_container" data-page="52">

Ngũ vị tiêu độc ẩm

Y tông kim giám

Chủ trị

Biện chứngBệnh cơ

Công dụng Thanh nhiệt giải độc, tiêu tán đinh sang

Dược vị Kim ngân hoa, Bồ công anh, Tử hoa địa đinh đều 12g, Tử bối thiên quỳ 8g, Dã cúc hoa 16g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 53<div class="page_container" data-page="53">

Ngũ vị tiêu độc ẩm

Giai giảm:

•Nhiệt thịnh: gia Hồng liên, Liên kiều

•Sưng nhiều: gia Phịng phong, Thuyền thối

•Huyết nhiệt độc thịnh: gia Xích thược, Đơn bì, Sinh địa

•Áp xe nóng đỏ: gia Qua lâu bì, Bối mẫu, Thanh bì

</div>Trang 54<div class="page_container" data-page="54">

University of Medicine and Pharmacy

Thanh nhiệt giải thử

</div>Trang 55<div class="page_container" data-page="55">

Khái lược

•Dùng chữa sốt do thử tà

•Các chứng nhiệt, kiêm thấp, kiêm khí hư

</div>Trang 56<div class="page_container" data-page="56">

Cơng dụng Thanh thử ích khí, dưỡng âm sinh tân

Dược vị Thạch hộc, Mạch môn 12g, Trúc diệp, Cam thảo, Tri mẫu 8g, Tây dương sâm 6g, Tây qua bì 40g, Hoàng liên 4g, Liên diệp, Ngạnh mễ 20g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 58<div class="page_container" data-page="58">

University of Medicine and Pharmacy

Thanh tạng phủ nhiệt

</div>Trang 59<div class="page_container" data-page="59">

Khái lược

•Tác dụng thanh nhiệt ở tạng phủ

•Tâm nhiệt: bứt rứt, miệng khát, lở miệng, tiểu đỏ

•Can nhiệt: hơng sườn đau, miệng đắng, mắt đỏ, ù tai

•Phế nhiệt: ho, khó thở, khơ mũi, khơ da

•Vị nhiệt: khát, khơ miệng, mau đói, đau rang, hơi thở hôi, lưỡi đỏ, rêu vàng

</div>Trang 60<div class="page_container" data-page="60">

Long đởm tả can thang

Cổ kim y phương tập thành

Chủ trị Can đởm thực hỏa, can kinh thấp nhiệt

Biện chứng Miệng đắng, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch huyền sác hữu lực

Bệnh cơ Can đởm thực hỏa thượng viêm, can kinh thấp nhiệt hạ chú

Công dụng Thanh tả can đởm, thanh lợi can kinh thấp nhiệt

Dược vị Long đởm thảo 12g, Hoàng cầm 12g, Chi tử 12g, Trạch tả, Mộc thông, Đương quy, Sinh địa, Sài hồ 8g, Xa tiền tử 6g, Cam thảo 2g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 62<div class="page_container" data-page="62">

Long đởm tả can thang

Ứng dụng lâm sàng:

•Viêm gan siêu vi: gia Nhân trần

•Viêm túi mật cấp: gia Đại hồng, Khổ luyện bì

•Viêm bang quang: gia Trúc diệp, Hồng bá, Hoạt thạch

•Tăng huyết áp

•Viêm cầu thận cấp

</div>Trang 63<div class="page_container" data-page="63">

Bệnh cơ Vị hữu tích nhiệt, hỏa uất huyết nhiệt, tuần kinh thượng cơng

Cơng dụng Thanh vị lương huyết

Dược vị Hồng liên, Sinh địa, Đương quy 12g, Đơn bì 10g, Thăng ma 10g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 65<div class="page_container" data-page="65">

Thanh vị tán

Gia giảm:

•Táo bón: gia Đại hồng, Mang tiêu

•Miệng khát, thích uống lạnh: gia Huyền sâm, Thiên hoa phấn

•Đau răng nhiều: gia Phịng phong, Bạc hà

</div>Trang 66<div class="page_container" data-page="66">

Bạch đầu ơng thang

Thương hàn luận

Chủ trị Nhiệt độc lỵ tật

Biện chứng Tiêu chảy, lỵ ra máu mủ, đỏ nhiều hơn trắng, đau bụng, mót rặn, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch huyền sác

Bệnh cơ Nhiệt độc ủng trệ đại trường, thâm hãm huyết phận

Công dụng Thanh nhiệt giải độc, lương huyết chỉ lỵ

Dược vị Bạch đầu ơng 20g, Hồng bá 12g, Hồng liên, Tần bì 12g

Cách dùng Sắc uống ấm

</div>Trang 68<div class="page_container" data-page="68">

Bạch đầu ơng thang

Gia giảm:

•Sốt, sợ lạnh: gia Cát căn, Kinh giới, Kim ngân hoa, Liên kiều

•Bụng đau, mót rặn nhiều: gia Mộc hương, Binh lang, Bạch thược

•Xích lỵ: gia Xích thược, Đơn bì, Địa du

•Phụ nữ sau sinh, huyết hư mà có lỵ: gia A giao, Cam thảo

•Lỵ đã hết mà lưỡi đỏ khô, không muốn ăn uống: bỏ Hồng bá, gia Hài nhi sâm, Mạch mơn, Thạch hộc, Cam thảo, Liên nhục, Thạch xương bồ, Thạch liên tử

</div>Trang 69<div class="page_container" data-page="69">

Faculty of Traditional Medicine

University of Medicine and Pharmacy

Thanh hư nhiệt

</div>Trang 70<div class="page_container" data-page="70">

Khái lược

•Tác dụng tư âm thanh nhiệt

•Thời kỳ cuối của nhiệt bệnh, tà nhiệt chưa hết, âm dịch đã hư

•Âm hư hỏa vượng

</div>Trang 71<div class="page_container" data-page="71">

Thanh hao miết giáp thang

Ôn bệnh điều biện

Chủ trị Ôn bệnh hậu kỳ, tà phục âm phận chứng

Biện chứng Sốt về đêm, sáng thì mát, sốt khơng ra mồ hơi, lưỡi đỏ, rêu ít

Bệnh cơ Dư nhiệt vị tận, âm dịch kỷ thương, tà phục âm phận

Công dụng Dưỡng âm thấu nhiệt

Dược vị Thanh hao 12g, Miết giáp 20g, Tri mẫu 12g, Sinh địa, Đơn bì 12g

Cách dùng Sắc uống

</div>Trang 73<div class="page_container" data-page="73">

Thanh hao miết giáp thang

Gia giảm:

•Phế âm hư: gia Mạch mơn, hạn liên thảo

•Hư nhiệt kéo dài: gia Thạch hộc, Địa cốt bì, Bạch vi

</div>Trang 74<div class="page_container" data-page="74">

University of Medicine and Pharmacy

Tóm lược

</div>Trang 75<div class="page_container" data-page="75">

Thanh nhiệt khí phận

Bài thuốcGiống nhauKhác nhau

Bạch hổ thangThanh nhiệt khí

phận Sinh tânBạch hổ gia nhân sâm

thang Sinh tân, bổ khí

Trúc diệp thạch cao thangSinh tân, bổ khí, hịa Vị

</div>Trang 76<div class="page_container" data-page="76">

Thanh dinh lương huyết

Bài thuốcGiống nhauKhác nhau

Thanh dinh thangThanh nhiệt dinh

phận Dưỡng âm, hoạt huyếtTê giác địa hoàng thangThanh nhiệt lương

huyết ở huyết phận Chỉ huyết, khử ứThanh ôn bại độc ẩmThanh nhiệt khí

huyết phận Trị ơn dịch mà nhiệt độc nhập khí huyết phận

</div>Trang 77<div class="page_container" data-page="77">

Thanh nhiệt giải độc

Bài thuốcGiống nhauKhác nhau

Hoàng liên giải độc thangThanh nhiệt tả hỏa

giải độc Trị cả thượng, trung, hạ tiêuHoàng liên thượng thanh

hoàn Trị thượng, trung, hạ tiêu và vùng đầuThanh thượng phòng

phong thang Trị thượng tiêu và mặtLương cách tánTrị thượng và trung tiêuPhổ tế tiêu độc ẩmTrị thượng tiêu và đầu

Tam hoàng tả tâm thangThanh hỏa nhiệt, trừ thấp nhiệt thượng, trung, hoặc hạ tiêuTam hoàng thạch cao

thang Nhiệt độc ở lý

Lục thần hoànTrị nhiệt độc gây bệnh bên trong và bên ngoài

</div>Trang 78<div class="page_container" data-page="78">

Thanh nhiệt tạng phủ

Bài thuốcGiống nhauKhác nhau

Đạo xích tánThanh nhiệt ở Tâm

và Tiểu trường Dưỡng âmThanh tâm liên tử ẩmBổ khí âm

Chi tử xị thangThanh Tâm nhiệtThanh nhiệt ở ngực và cách môLong đởm tả can thangTả hỏa Can ĐởmThanh thấp nhiệt hạ tiêu

Đương quy long hội hoànChỉ dùng trong trường hợp rất nặngTẩy can minh mục tánThanh Can nhiệt,

trừ phong nhiệt Bệnh ở mắt do phong nhiệt hoặc Can nhiệt

</div>

bài giảng thuốc thanh nhiệt

<b>Thuốc thanh nhiệt</b>

ThS. Võ Thanh Phong

1.Đại cương

2.Thanh nhiệt khí phận

3.Thanh dinh lương huyết

4.Thanh nhiệt giải thử

5.Thanh nhiệt tạng phủ

6.Thanh hư nhiệt

<b>Nội dung</b>

<b>Đại cương</b>

<b>Tác dụng</b>

•Thanh nhiệt tả hỏa

•Lương huyết giải độc

•Trị chứng lý nhiệt (thực nhiệt hoặc hư nhiệt)

<b>Đặc tính</b>

•<b>Thanh nhiệt giải thử: trừ thử tà, vị ngọt nhạt, tính bình hoặc </b>

hàn, sinh tân chỉ khát, thường dùng tươi

•<b>Thanh nhiệt giải độc: tính hàn lương, cơng dụng thanh giải </b>

<b>Nguyên tắc lập phương</b>

<b>Kim ngân hoa – Nhẫn đông đằng</b>

<b>Bạch mao căn – Lô căn</b>

<b>Tri mẫu – Thạch cao</b>

<b>Tiên địa hoàng – Can địa hồng</b>

<b>Can địa hồng – Bạch mao căn</b>

<b>Tiên địa hồng – Thạch hộc</b>

<b>Nam sa sâm – Bắc sa sâm</b>

<b>Qua lâu bì – Thiên hoa phấn</b>

<b>Xích thược – Bạch thược</b>

<b>Thiên môn – Mạch môn</b>

<b>Miết giáp – Quy bản</b>

<b>Thanh hao – Miết giáp</b>

<b>Tri mẫu – Hồng bá</b>

<b>Can địa hoàng – Thục địa hồng</b>

<b>Tri mẫu – Thạch cao</b>

<b>Hoàng cầm – Hồng liên</b>

<b>Thương truật – Hồng bá</b>

<b>Tử hoa địa đinh – Bồ công anh</b>

<b>Ngưu bàng tử - Liên kiều</b>

<b>Mã bột – Thanh đại</b>

<b>Mã bột – Đại cáp tán</b>

<b>Bản lam căn – Sơn đậu căn</b>

<b>Bản lam căn – Huyền sâm</b>

<b>Thạch cao – Tế tân</b>

<b>Tế tân – Can địa hồng</b>

<b>Thương truật – Huyền sâm</b>

<b>Hoàng kỳ - Sơn dược</b>

<b>Lục đậu y – Ý dĩ nhân</b>

<b>Cát căn – Đan sâm</b>

<b>Huyền sâm – Mạch môn</b>

<b>Tri mẫu – Hồng bá – Nhục quế</b>

<b>Sinh địa – Dâm dương hoắc</b>

<b>Thanh nhiệt khí phận</b>

<b>Khái lược</b>

•Tác dụng thanh nhiệt tả hỏa, trị ơn bệnh ở khí phận

•Triệu chứng: sốt cao, khát nước, bứt rứt, ra mồ hơi, rêu vàng, mạch hồng đại sác

•Thường dùng các vị thuốc tính khổ hàn

•Nhiệt tà hay tổn thương khí và tân dịch  phối hợp thuốc ích khí sinh tân

<b>Thanh dinh lương huyết</b>

<b>Khái lược</b>

•Tác dụng thanh nhiệt lương huyết

•Trị ơn bệnh giai đoạn dinh phận, huyết phận

•Thường tính cam hàn, hàm hàn

<b>Thanh dinh thang</b>

<b>Hoàng liên giải độc thang</b>

<b>Hoàng liên giải độc thang</b>

<b>Giai giảm:</b>

•Vàng da: gia Nhân trần, Đại hồng

•Xuất huyết: gia Huyền sâm, Sinh địa, Đơn bì, Bạch mao căn

<b>Ngũ vị tiêu độc ẩm</b>

<b>Ngũ vị tiêu độc ẩm</b>

<b>Giai giảm:</b>

•Nhiệt thịnh: gia Hồng liên, Liên kiều

•Sưng nhiều: gia Phịng phong, Thuyền thối

•Huyết nhiệt độc thịnh: gia Xích thược, Đơn bì, Sinh địa

•Áp xe nóng đỏ: gia Qua lâu bì, Bối mẫu, Thanh bì

<b>Thanh nhiệt giải thử</b>

<b>Khái lược</b>

•Dùng chữa sốt do thử tà

•Các chứng nhiệt, kiêm thấp, kiêm khí hư