giáo trình thực hành hàn cơ bản nghề công nghệ ô tô cao đẳng

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRịNG CAO ắNG BèNH PHịC </b>

<b>GIO TRèNH </b>

<b>Mễ UN: THỵC HNH HN CĂ BắN NGNH: CễNG NGHị ễ Tễ </b>

<b>TRèNH ị: CAO ắNG </b>

<i>(Ban hnh kèm theo Quy¿t ßnh sß /Q -CBP </i>

<i>Ngày tháng nm 2023 cÿa Hißu tr±ßng tr±ßng Cao ¿ng Bình Ph±ßc) </i>

(L±u hành nßi bß)

<b>Bình Ph±ßc, nm 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<i><b>LịI GIịI THIịU </b></i>

<i>Hòng tòi mc tiờu nâng cao ch¿t l±ÿng ào t¿o nghß, nh¿m áp ÿng yêu c¿u cÿa thß tr±ßng lao ßng kÿ thu¿t và hßi nh¿p. </i>

<i>Bß Lao ßng th±¡ng Binh và Xã Hßi ã ban hành ch±¡ng trình khung Cao ¿ng Nghß, Trung C¿p Nghß C¿t gßt kim lo¿i. Vißc biên so¿n giáo trình phÿc vÿ cơng tác ào t¿o cÿa nhà Tr±ßng, áp ÿng yêu c¿u mÿc tiêu cÿa ch±¡ng trình khung do Bß LTB và XH ban hành cing nh¿m áp ÿng các yêu c¿u sau õy: </i>

ã <i>Yờu cu ca ngòi hòc. </i>

ã <i>Nhu cu vò cht lng nguòn nhõn lc. </i>

ã <i>Cung cp lao ßng kÿ thu¿t cho Doanh nghißp và xu¿t kh¿u lao ßng. Nhóm biên so¿n ã v¿n dÿng sáng t¿o vào vißc biên so¿n giáo trình các mơ un chun mơn ngành cơng nghß ơ tơ. Nßi dung giáo trình có thß áp ÿng ß ào t¿o cho tÿng c¿p trình ß và có tính liên thơng lên các c¿p trình ß (Trung c¿p, Cao ¿ng nghß). </i>

<i>Trong q trình biên so¿n giáo trình, nhóm biên so¿n ã tham kh¿o ý ki¿n tÿ các Doanh nghißp trong n±ßc, giáo trình cÿa các tr±ßng ¿i hßc, hßc vißn... Nhóm biên so¿n ã h¿t sÿc cß g¿ng ß giáo trình ¿t ±ÿc ch¿t l±ÿng tßt nh¿t. Trong q trình biên so¿n khơng thß tránh khßi thi¿u sót, r¿t mong nh¿n ±ÿc ý ki¿n óng góp tÿ các ßng nghißp, các b¿n ßc ß giáo trình ±ÿc hồn thißn h¡n. </i>

<i> Trân trßng c¿m ¡n! </i>

<i>Ch¡n Thành, tháng 6 nm 2023 Tác gi¿ biên so¿n </i>

<i><b>ThS. Cao Vn Thònh </b></i>

<b> </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>MỵC LỵC </b>

LÞI GIÞI THIÞU ... . ... 1

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>GIO TRèNH Mễ UN THỵC HNH HN CĂ BắN Mó mụn hòc: M20.COT </b>

<b>Thòi gian thc hiòn mơn hßc: 30 giß </b>

Trong ó: Lý thuy¿t: 0 giß; Thÿc hành: 28 giò; Kiòm tra: 2 giò

<b>I. Vị TR, TNH CHắT, í NGH)A V VAI TRề CỵA Mễ UN: - Vß trí: </b>

+ Mơn hßc ±ÿc bß trí gi¿ng d¿y sau các mơn hßc/ mơ un sau: MH8.<small>TOT</small>, MH9.<small>TOT</small> MH10.<small>TOT</small>, MH11.<small>TOT</small>, MH 13, M14.<small>TOT</small>.

<b>- Tính ch¿t: </b>

+ Mơ un c¡ sß nghß b¿t bc.

<b>- Ý ngh)a và vai trị cÿa mơ un: </b>

+ Giúp hßc sinh n¿m ±ÿc nhÿng ki¿n thÿc vß hàn

+ Giúp hßc sinh sÿ dÿng thành th¿o máy hàn và hàn ỳng yờu cu k thut.

<b>II. MỵC TIấU Mễ UN: - Vß ki¿n thÿc: </b>

+ Sÿ dÿng thành th¿o các dÿng cÿ liên quan ¿n cơng vißc hàn ißn, hàn h¡i. + V¿n hành máy hàn, mß hàn úng trình tÿ, u c¿u kÿ thu¿t và an tồn

<b>III. NịI DUNG Mễ UN </b>

<b>1.Nòi dung chĂng trỡnh khung </b>

<b>Mó </b>

<b>MH, M ^{Tên mơn hßc, mơ un}</b>

<b>Sß Tín chß </b>

<b>Thßi gian hßc t¿p (giß) </b>

<b>Tßng sß </b>

<b>Trong ó </b>

<b>Lý thuy¿t </b>

<b>Thÿc hành/ thÿc t¿p/thí nghißm/bài </b>

<b>t¿p/th¿o lu¿n </b>

<b>Thi/ Kißm</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

M21.COT Kÿ thu¿t chung vß ơ tơ

M22.COT

B¿o d±ÿng và sÿa chÿa c¡ c¿u trÿc khuÿu - thanh truyßn và bß ph¿n cß ßnh cÿa ßng c¡ 2

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

M25.COT

B¿o d±ÿng và sÿa chÿa hß thßng nhiên lißu ßng c¡ xng dùng bß ch¿ hịa khí

M27.COT B¿o d±ÿng và sÿa chÿa

M28.COT ^{B¿o d±ÿng và sÿa chÿa}

M34.COT Thÿc t¿p t¿i c¡ sß s¿n

M36.COT B¿o d±ÿng và sÿa chÿa

M37.COT

B¿o d±ÿng và sÿa chÿa hß thßng ißu hịa khơng khí trên ơ tô

M38.COT B¿o d±ÿng và sÿa chÿa

M39.COT B¿o d±ÿng và sÿa chÿa

M40.COT ^{Kißm tra và sÿa chÿa}

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<i>2. Nßi dung tßng quát và phân phßi thßi gian: </i>

<b>Sß TT </b>

<b>Tên các bài trong mơ un Thßi gian Tßng sß Lý </b>

<b>thuy¿t </b>

<b>Thÿc hành, thí </b>

<b>nghißm, th¿o lu¿n, </b>

<b>bài t¿p </b>

<b>Kißm tra </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>BÀI 1. HÀN IÞN Mã bài: M20.COT-01 Gißi thißu: </b>

Hàn ißn là mßt trong các ph±¡ng pháp hàn ±ÿc sÿ dÿng rßng rãi trong thÿc t¿, các ki¿n thÿc c¡ b¿n vß hàn ißn cÿa bài hßc s¿ giúp ng±ßi hßc tÿ tin h¡n khi thÿc hißn hàn các mßi hàn ißn. Vißc nh¿n bi¿t, v¿n hành thi¿t bß và chßn ±ÿc các ch¿ ß tßi ±u khi hàn ißn s¿ ±ÿc gißi thißu trong bài hßc này, qua ó giúp ng±ßi hßc có ±ÿc các kÿ nng c¡ b¿n khi thÿc hißn các cơng vißc (hàn) sÿa chÿa chi ti¿t h± hßng cÿa xe ơ tơ.

<b>Mÿc tiêu: </b>

- <b>Trình bày ±ÿc khái nißm c¡ b¿n vß hàn ißn. </b>

- <b>Chßn que hàn, ch¿ ß hàn và ph±¡ng pháp di chuyßn que hàn. </b>

- V¿n hành máy hàn úng trình tÿ, yêu c¿u kÿ thu¿t và ¿m b¿o an tồn. - Có ±ÿc kÿ nng c¡ b¿n vß hàn ti¿p mßi, hàn ¿p và c¿t kim lo¿i ß hß trÿ cho q trình sÿa chÿa ph¿n c¡ khí ơtơ.

- <b>Ch¿p hành úng qui trình, qui ph¿m trong thÿc hành Hàn c¡ b¿n. Nßi dung chính: </b>

<b>1.1KHÁI NIÞM VÞ HÀN IÞN HÞ QUANG. 1.1.1 Thÿc ch¿t cÿa quá trình hàn. </b>

Hàn là q trình nßi lißn hai hay nhißu chi ti¿t d±ßi tác dÿng cÿa ngn nhißt nung nóng kim lo¿i ¿n tr¿ng thái nóng ch¿y ho¿c tr¿ng thái d¿o, lÿi dÿng kh¿ nng th¿m th¿u cÿa kim lo¿i, d±ßi tác dung cÿa ngo¿i lÿc thì ta s¿ thu ±ÿc mßi hàn.

<b>1.1.2 Cơng dÿng cÿa nghß hàn. </b>

<b>Có hai cơng dÿng chính. </b>

- Dùng ß ch¿ t¿o các chi ti¿t mßi b¿ng kim lo¿i nh± nßi h¡i, bình chÿa và tàu bè các lo¿i.

- Dùng ß sÿa chÿa các chi ti¿t b¿ng kim lo¿i trong q trình làm vißc bß

<b>mài mịn, nÿt vÿ ho¿c bß g¿y nh± cß trÿc bánh rng, ... 1.1.3 Khái nißm vß hß quang: </b>

Hß quang là sÿ phóng ißn m¿nh và bßn trong kho¿ng khơng khí giÿa hai ißn cÿc; ¿c ißm cÿa hß quang là phát ra ánh sáng cÿc m¿nh và to¿ ra ngußn nhißt lßn (ißn nng bi¿n thành nhißt nng và quang nng). Hß quang hàn là hß quang ißn có thß dùng ß hàn ±ÿc, tuy nhiên ß hß quang ißn có thß hàn

<b>±ÿc ph¿i ¿m b¿o các ißu kißn: </b>

- Chißu dài cßt hß quang t 2 ữ 7 mm. - Hiòu iòn th còt hò quang 10 ữ<b> 15 Vụn. </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

- Dịng ißn cßt hß quang 10 ữ 1000 Ampe.

<b>1.2. Sỵ TắO THNH MịI HN </b>

- Mßi hàn ±ÿc c¿u t¿o gßm 3 ph¿n:

- Mßi hàn gßm có kim lo¿i c¡ b¿n cùng vßi kim lo¿i cÿa ißn cÿc t¿o thành. - Vùng tißm c¿n là vùng sát vßi mßi hàn có nhißt ß tÿ 100<small>0</small>C ¿n nhißt ß nóng ch¿y.

- Vùng kim lo¿i c¡ b¿n khơng chßu ¿nh h±ßng nhißt.

<b> Hình 1.1.C¿u t¿o mßi hàn. </b>

<i>1. Mßi hàn; 2. Vùng tißm c¿n; 3. Vùng kim lo¿i c¡ b¿n. </i> Trong q trình hàn nóng ch¿y, mép kim lo¿i c¡ b¿n và kim lo¿i phÿ nóng ch¿y t¿o thành bß hàn.

Theo qui ±ßc ng±ßi ta chia bß hàn thành hai ph¿n:

Ph¿n ¿u I: dißn ra quá trình n¿u ch¿y kim lo¿i. Ph¿n i II: dißn ra q trình k¿t tinh ß t¿o thành mßi hàn.

<b>Hình 1.2. Bß hàn và chun ßng cÿa kim lo¿i lßng. </b> Hình d¿ng bß hàn và hình d¿ng mßi hàn phÿ thc vào các y¿u tß:

- Cơng su¿t cÿa ngn nhißt và ch¿ ß hàn. - Dịng ißn hàn và tính ch¿t lý nhißt cÿa kim lo¿i.

N¿u gßi:

+ L<small>b</small> là chißu dài cÿa bß hàn. + b là chißu rßng cÿa bß hàn. + h là chißu rßng nóng ch¿y.

+ L<small>R</small> là chißu dài cÿa i bß hàn.

Hß sß k cÿa bß hàn ¿nh h±ßng ¿n q trình k¿t tinh và ch¿t l±ÿng cÿa mßi hàn. N¿u hß sß k lßn thì

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>1.3.1 Dÿng cÿ ng±ßi thÿ hàn. </b>

<i><b>a. Kìm hàn (tay c¿p ißn cÿc): dùng ß nßi ißn tÿ cáp hàn ra que hàn. </b></i>

<b>Hình 1.4.Các lo¿i kìm hàn. </b>

<i>b. M¿t n¿ hàn- Kính hàn: dùng ß theo dõi q trình hàn. </i>

<i>c. Cáp hàn:là lo¿i dây ißn ±ÿc bßc cách ißn b¿ng vß cao su t thc </i>

vào dịng ißn hàn mà ng±ßi ta ÿng dÿng kích th±ßc

<b>cÿa cáp hàn khác nhau. </b>

Ng±ßi ta ph¿i theo dõi ving hàn qua kínhc¿n quang, ngồi ra cịn m¿t n¿ hàn và kính hàn cịn có tác dÿng b¿o hißm m¿t khu vÿc m¿t cÿa ng±ßi thÿ hàn.

Kính hàn có ba sß: tßi, sáng và trung bình. <b>_{Hình 1.5. M¿t n¿ hàn- kính hàn.}</b>

<i>d. Búa ngußi, búa gõ xß, bàn ch¿i s¿t. </i> Búa ngi dùng trong q trình gá l¿p chi ti¿t hàn. Búa gõ xß và bàn ch¿i s¿t dùng ß vß sinh mßi

<b>Hình 1.6. Búa hàn.</b>

hàn sau khi hàn. Ngồi ra trong cabin hàn cịn có các hß thßng hút h¡i ßc. Ng±ßi thÿ hàn ±ÿc trang bß qu¿n áo, mi, gi¿y b¿o hß lao ßng.

<b>1.3.2 Máy hàn. </b>

<b>a. Yêu c¿u ßi vßi máy hàn. </b>

- Cung c¿p ißn ÿ cho hß quang.

ißn th¿ cÿa thi¿t bß ÿ ß gây và duy trì hß quang, ßng thßi ¿m b¿o an tồn cho ng±ßi thÿ trong q trình gây hß quang. ißn th¿ càng cao thì t¿o ra c±ßng ß ißn tr±ßng giÿa que hàn và v¿t hàn càng lßn t¿o ion hố tßt, do ó dß hình thành hß quang.

ßi vßi thi¿t bß hàn xoay chißu ißn th¿  ò cung cp vo khong 55ữ

75V. ò duy trỡ hò quang chỏy 25 ữ 35V. òi vòi thit bò hn mòt chiòu iòn th cung cp khong 35 ữ 45V. ò duy trỡ hò quang chỏy 18 ữ 20V.

- Phÿc hßi ißn th¿ hß quang.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Sau mßi q trình ch¿p m¿ch ß hß quang cháy ±ÿc bßn vÿng thì ißn th¿ hß quang ph¿i phÿc hßi nhanh và khơng ±ÿc nhß h¡n 25V. Vì v¿y ßi vßi ngn ißn hàn c¿n áp ÿng 4 yêu c¿u sau:

+ ißn th¿ hß quang ÿ lßn ß gây hß quang dß dàng nh±ng khơng v±ÿt q gißi h¿n an tồn ßi vßi ng±ßi thÿ (khơng v±ÿt q 80V)

+ Dịng ißn ch¿p m¿ch c¿n ¿m b¿o an tồn cho thi¿t bß: I<small>d</small>= 1,4.I<small>h</small> (I<small>d</small> là dịng ißn ch¿p m¿ch; I<small>h</small> là dịng ißn hàn)

+ ißn th¿ thay ßi ph¿i nhanh, theo sÿ thay ßi chißu dài hß quang. + Thi¿t bß hàn dß ißu chßnh ±ÿc c±ßng ß dịng ißn hàn.

Quan hß giÿa ißn th¿ và c±ßng ß dịng ißn cÿa máy gßi là ±ßng ¿c tính ngồi cÿa máy.±ßng ¿c tình ngồi cÿa máy ph¿i cong dßc liên tÿc, tÿc là dịng ißn trong m¿ch tng lên thì ißn th¿ cÿa máy càng gi¿m xng và ng±ÿc l¿i.±ßng ¿c tính ngồi càng dßc thì tho¿ mãn vßi các yêu c¿u trên càng tßt.

<b> Hình 1.7. ±ßng ¿c tính cÿa máy hàn. </b>

<b>b.Phân lo¿i máy hàn. </b>

Dÿa trên tính ch¿t ngn ißn mà ta chia ra 2 lo¿i máy.Máy hàn ißn mßt chißu và máy hàn ißn xoay chißu.

- Máy hàn ißn mßt chißu: là lo¿i máy hàn sÿ dÿng dịng ißn mßt chißu. - Máy hàn ißn xoay chißu.

Máy bi¿n th¿ hàn là lo¿i máy ißn ißn tÿ t)nh bi¿n ßi dịng xoay chißu tÿ ißn th¿ này sang dịng xoay chißu ß ißn th¿ khác có cùng t¿n sß.

Máy bi¿n th¿ hàn ißn làm vißc trên nguyên t¿c liên hß ißn tÿ tr±ßng giÿa hai hay mßt sß cußn dây. ßi vßi máy bi¿n th¿ hàn ¡n gi¿n c¿u t¿o gßm các bß ph¿n sau:

<i><b><small>i(a)50</small><small>100 150 200 250 300</small></b></i>

<i><b><small>50</small><small>100 150 200 250 300</small></b></i>

<i><b><small>i(a)</small></b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>Hình 1.8. S¡ ß c¿u t¿o máy hàn ißn xoay chißu</b><i><b>.</b></i><b> </b>

<i>1. M¿ch tÿ; 2. Cußn dây s¡ c¿p; 3. Cußn dây thÿ c¿p<b>. </b></i>

Cußn dây s¡ c¿p và cußn thÿ c¿p ±ÿc ¿c tr±ng b¿ng sß vịng dây cÿa nó là W<small>1</small> và W<small>2</small> m¿ch tÿ chính cÿa máy hay cịn gßi là lõi thép ±ÿc c¿u t¿o b¿ng các lá thép kÿ thu¿t ißn có ß dày tÿ (0,35 ữ 0,55)mm. c ghộp li vòi

<b>nhau v ±ÿc t¿m s¡n cách ißn. </b>

<b>c.B¿o qu¿n và xÿ lý máy hàn ißn. </b>

Vißc b¿o qu¿n và xÿ lý máy hàn ißn hÿp lý và kßp thßi máy s¿ làm vißc ßn ßnh và kéo dài tußi thß. Do ó c¿n tuân theo nguyên t¿c sau:

- ß máy n¡i khơ ráo, thống mát khơng ¿t c¿nh n¡i có ngn nhißt cao. - Khi ¿u ißn l±ßi vào máy ißn th¿ ph¿i phù hÿp.

- ißu chßnh dịng ißn và cÿc tính lúc máy khơng làm vißc. - Máy c¿n ±ÿc lau chùi s¿ch s¿ theo ßnh kÿ.<b> </b>

- ßi vßi máy mßt chißu c¿n ±ÿc giÿ s¿ch cß góp và chßi than. - Nhÿng bß ph¿n quay trịn ph¿i cho mÿ theo ßnh kÿ.

- Ph¿i kißm tra ßnh kÿ dây ti¿p ißn ß ¿m b¿o an tồn. - Khi th¿y máy có sÿ cß thì ph¿i c¿t ngn iờn ngay.

<b>1.4. CC LOắI MịI HN V CHUắN Bị MẫP HN. 1.4.1 Phõn loi mòi hn theo Tiêu chu¿n Vißt Nam</b>:

Mßi nßi là khái nißm chung, mßi nßi b¿ng hàn gßi t¿t là mßi hàn. Mßi hàn có nhißu kißu dÿa trên các c¡ sß phân chia khác nhau.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

- Mßi hàn inh tán: là lo¿i mßi nßi liên k¿t giÿa hai bß m¿t cÿa hai t¿m kim lo¿i l¿i vßi nhau b¿ng cách khoan trên bß m¿t mßt t¿m thành lß trịn có kích th±ßc qui ßnh. Sau ó hàn bß m¿t cÿa t¿m kim lo¿i d±ßi vßi thành lß cÿa t¿m kim lo¿i trên.

<i>b. Theo vß trí trong khơng gian. </i>

- Hàn b¿ng (hàn s¿p): là mßi hàn ±ÿc thÿc hißn trên m¿t ph¿ng bng, mt phng nm trong gúc ò t 0<small>0 </small>ữ 60<small>0</small>.

- Hàn leo (hàn ÿng) là d¿ng hàn ±ÿc thÿc hißn trên m¿t ph¿ng vng góc vßi m¿t ph¿ng b¿ng (trÿc ±ßng hàn vng góc vßi m¿t ph¿ng b¿ng) ±ÿc thÿc hißn tÿ d±ßi lên trên và ±ÿc phõn bò trờn mt phng 60<small>0 </small>ữ 120<small>0</small>.

- Hàn ngang làd¿ng mßi nßi b¿ng hàn ±ÿc thÿc hißn trên m¿t ph¿ng songsong vßi m¿t ph¿ng b¿ng (trÿc ±ßnghàn song song vßi m¿t ph¿ng b¿ng)±ÿc phân bò trờn mt phng 60<small>0 </small>ữ 120<small>0</small>. Hn ngang thòng g¿p mßi hàn giáp mßi ít khi g¿p mßi hàn l¿p góc.

- Hàn tr¿n (hàn ngÿa) ±ÿc thÿc hißn trên m¿t ph¿ng b¿ng mà mßi hàn ±ÿc thÿc hißn ß m¿t ph¿ng phía d±ßi khi thÿc hißn ng±ßi thÿ ph¿i ngÿa m¿t khó thao tác và khó t¿o thành mßi hàn nên gßi là hàn ngÿa, mßi hàn này chß thÿc hißn khi các k¿t c¿u khơng cho phép ±a ±ßng hàn vß các vß trí khác. ±ÿc phân bß trên m¿t ph¿ng có góc ß tÿ 120<small>0 </small>ữ 180<small>0</small>.

- Hn chch l dng mòi hn mà ±ßng hàn n¿m ß nhÿng m¿t ph¿ng khác vßi m¿t ph¿ng b¿ng, m¿t ph¿ng ÿng và m¿t ph¿ng ngang.

<small>60 3 1200</small>

<b>Hình 1.9. S¡ ß vß trí mßi hàn trong không gian. </b>

<i>I. Hàn b¿ng 0-60<small>0</small>; II. Hàn ÿng 60-120<small>0</small>; III. Hàn tr¿n 120-180<small>0</small><b>; </b></i>

<i>c. Theo vß trí t±¡ng ßi vßi lÿc tác dÿng. </i>

- Mßi hàn c¿nh là mßi hàn có trÿc ±ßng hàn song song vßi ph±¡ng tác dÿng cÿa lÿc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

- Mßi hàn chính dißn là mßi hàn có trÿc ±ßng hàn vng góc vßi ph±¡ng tác dÿng cÿa lÿc.

- Mßi hàn xiên là mßi hàn hÿp vßi ph±¡ng tác dÿng cÿa lÿc mßt góc 90<small>0</small>.

<i>d. Theo kho¿ng cách. </i>

- Mßi hàn liên tÿc: là mßi hàn ±ÿc áp ¿t trên sußt chißu dài c¿n hàn cÿa v¿t hàn. Thơng th±ßng ±ÿc áp dÿng trong k¿t c¿u có chißu dài ±ßng hàn nhß và yêu c¿u kh¿ nng chßu lÿc cÿa mßi hàn lßn.

- Mßi hàn ng¿t quãng: là mßi nßi mà trên sußt chißu dài c¿n hàn cÿa k¿t c¿u cÿ sau mßi o¿n cÿa mßi hàn l¿i có mßt kho¿ng trßng khơng hàn.

<i>a. Mßi hàn lßi; b. Mßi hàn trung bình; c. Mßi hàn lõm. </i>

- Mßi hàn lßi: có ti¿t dißn nh± hình 1.11a, ±ßng nßi giÿa hai c¿nh cÿa mßi hàn (ßi vßi mßi hàn l¿p góc) là mßt ±ßng cong lßi.

- Mßi hàn trung bình (mßi hàn ph¿ng):có ti¿t dißn nh± hình 1.11b ±ßng nßi là ±ßng th¿ng ßi vßi mßi hàn l¿p góc.

- Mßi hàn lõm: có ti¿t dißn nh± hình 1.11c ±ßng nßi hai c¿nh cÿa mßi hàn ßi vßi mßi hàn l¿p góc là ±ßng lõm.

<b>1.4.2. Ký hißu tiêu chu¿n cÿa mßt sß n±ßc. </b>

<i>a. Tiêu chu¿n Anh BS.4871: theo tiêu chu¿n này, các t± th¿ hàn c¡ b¿n khi </i>

hàn hß quang ±ÿc ký hißu nh± sa Hàn s¿p: D.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

Hàn ngang: X. Hàn ÿng tÿ d±ßi lên: V<small>u</small>. Hàn ÿng tÿ trên xußng: V<small>d</small>. Hàn tr¿n: O.

- Các t± th¿ khác cing ±ÿc qui ßnh nh± sau: Mßi hàn (1G, 1F) cho t± th¿ hàn D.

Mßi hàn (2G, 2F) cho t± th¿ hàn X. Mßi hàn (4G, 4F) cho t± th¿ hàn O.

Mßi hàn (3G, 3F) cho t± th¿ hàn V<small>u</small> và V<small>d</small>.

<i>b.Tiêu chu¿n ÿc DIN 1912 </i>

T± th¿ hàn c¡ b¿n khi hàn hß quang ±ÿc ký hißu nh± sau: PA(W) - hàn s¿p.

PB(h) - hàn ngang t± thê s¿p.

PC(q) - hàn ngang t± th¿ ÿng. PE (u) - hàn tr¿n. PF (s) - hàn ÿng tÿ d±ßi lên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

hai phía. Tuÿ theo tÿng k¿t c¿u, chißu dày cÿa v¿t hàn mà ti¿n hành gia cơng vát mép mßt phía ho¿c hai phía,vßi k¿t c¿u cÿa v¿t hàn có chißu dày lßn c¿n vát mép hai phía vì vát mép hai phía gi¿m ±ÿc kim lo¿i ¿p h¿n ch¿ bßt ±ÿc bi¿n d¿ng và ÿng su¿t trong quá trình hàn. ßi vßi các mßi hàn góc chÿ T cing có thß gia cơng vát mép mßt phía hoc hai phớa.

<b>1.5. CHắ ị HN </b>

<b>1.5.1 Các thành ph¿n cÿa ch¿ ß hàn. </b>

<i>a. Khái nißm vß ch¿ ß hàn: là t¿p hÿp các y¿u tß quy¿t ßnh cÿa trình dißn </i>

bi¿n trong khi hàn, các y¿u tß ó là các thành ph¿n cÿa ch¿ ß hàn. Gßm có: - C±ßng ß dịng ißn hàn.

- ißn th¿ hß quang. - Lo¿i và cÿc dịng ißn. - Tßc ß hàn.

- ±ßng kính que hàn.

Trong hàn hß quang tay chú ý thêm ¿n ß lßn biên ß l¿c ngang cÿa ¿u que hàn. Nhÿng y¿u tß cịn l¿i nh± ß dài que hàn, tính ch¿t thc bßc que hàn, nhißt ß ban ¿u cÿa kim lo¿i c¡ b¿n là nhÿng thành ph¿n bß xung cÿa ch¿ ß hàn.

- ±ßng kính que hàn: n¿u cùng mßt c±ßng ß dịng ißn ta chßn ±ßng kính que hàn nhß thì m¿t ß dịng ißn trong que hàn s¿ lßn vì v¿y ß ơng ¿c cÿa hß quang s¿ gi¿m (ß ơng ¿c cÿa hß quang tÿc là mÿc ß ßn ßnh cÿa nó), nên chißu sâu nóng ch¿y lßn chißu rßng mßi hàn nhß. Khi tng ±ßng kính que hàn thì chißu rßng mßi hàn tng.

- ißn th¿ hß quang: khi ißn th¿ hß quang tng thì bß rßng mßi hàn tng và ng±ÿc l¿i.

- Tßc ß hàn: khi tßc ß hàntng bß rßng mßi hàn gi¿m, khi gi¿m tßc ß hàn bß rßng mßi hàn tng. Dao ßng l¿c ngang cÿa que hàn ¿nh h±ßng r¿t lßn ¿n chißu sâu nóng ch¿y và bß rßng cÿa mßi hàn. N¿u dao ßng lßn, bß rßng mßi hàn lßn thì chißu sâu nóng ch¿y nhß và ng±ÿc l¿i.

- Chißu dài que hàn: n¿u tng chißu dài que hàn, tng kh¿ nng ßt cháy và nóng ch¿y, ngh)a là gi¿m c±ßng ß dịng ißn và chißu sâu nóng ch¿y.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

- Tính ch¿t v¿t lý thc bßc que hàn: que hàn có lßp thc bßc mßng và que hàn dß nóng ch¿y thì chißu rßng cÿa mßi hàn tng, chißu sâu nóng ch¿y gi¿m.

- Nhißt ß ban ¿u cÿa v¿t hàn: ß gißi hn 60<small>0</small>C ữ 80<small>0</small>C thỡ khụng nh hòng n hỡnh dáng mßi hàn. Khi v¿t hàn ±ÿc ßt nóng ß nhiòt ò 100<small>0</small>C ữ 400<small>0</small>C thỡ bò ròng v chiòu sâu nóng ch¿y cÿa mßi hàn tng nh±ng mÿc ß tng cÿa bß rßng lßn h¡n chißu sâu nóng ch¿y, vì v¿y ßt nóng kimlo¿i tr±ßc khi hàn chÿ y¿u s¿ làm tng bß rßng mßi hàn. Tr±ßng hÿp này th±ßng áp dÿng vßi hàn lßp ngồi cÿa mßi hàn nhißu lßp khi hàn ¿p.

- ß nghiêng cÿa que hàn: trong khi hàn ta có thß ±a que hàn th¿ng ÿng, nghiêng vß phía tr±ßc ho¿c phía sau. Khi que hàn nghiêng vß phía sau hß quang tác dÿng lên vùng hàn lßn h¡n do v¿y chißu sâu nóng ch¿y lßn h¡n, bß rßng mßi hàn nhß và ng±ÿc l¿i.

- ß nghiêng v¿t hàn: khi hàn tÿ trên xng thì chißu sâu nóng ch¿y cÿa ving hàn s¿ gi¿m.Trong tr±ßng hÿp ó chißu dài hß quang và bß rßng mßi hàn lßn. Khi hàn tÿ d±ßi lên thì chißu sâu nóng ch¿y tng và bß rßng mßi hàn gi¿m.

<b>1.5.3 Chßn ch¿ ß hàn. </b>

Chßn ch¿ ß hàn là l¿y trß sß cÿa các thành ph¿n cÿa ch¿ ß hàn cho phù hÿp vßi nßi dung và ißu kißn cÿa v¿t lißu hàn phù hÿp vßi d¿ng k¿t c¿u hàn. Nh¿m mÿc ích có ±ÿc ±ÿc mßi hàn ¿t ch¿t l±ÿng tßt và s¿n ph¿m hàn khơng bß bi¿n d¿ng. Thơng th±ßng ßi vßi hàn hß quang tay thép Cácbon th¿p thì ±ÿc ß c¿p ¿n hai y¿u tß c¡ b¿n là ±ßng kính que hàn và c±ßng ß dịng ißn hàn.

- Chßn ±ßng kính que hàn phÿ thc vào chißu dày v¿t hàn. Theo công thÿc kinh nghißm: d = + 1 vßi δ f 14mm Trong ó: δ - là chißu dày v¿t lißu; d - là ±ßng kính que hàn.

Cing có thß chßn theo b¿ng sau:

(mm)

1,5 ÷

2

2 ÷ 3 3 ÷ 4 4 ÷ 5 4 ÷ 6 5 ÷ 6 ßi vßi mßi hàn góc chÿ T: d = + 2

Trong ó: k - là c¿nh mßi hàn (mm). - Chßn c±ßng ß dịng ißn hàn.

Chßn c±ßng ß dịng ißn hàn phÿ thc vào ±ßng kính que hàn và lo¿i mác cÿa thc bßc, có thß chßn c±ßng ß dịng ißn hàn theo cơng thÿc kinh nghißm sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

I<small>h</small> = (40 ÷ 60).d ho¿c: I<small>h</small> = (20 + 6.d).d

Trong ó: I<small>h</small>- là c±ßng ß dịng ißn hàn. d- là ±ßng kính que hàn. ây là cơng thÿc chßn c±ßng ß dịng ißn hàn cho thép Cacbon th¿p ß vß trí hàn b¿ng ßi vßi mßi hàn ti¿p nßi. ßi vßi kim lo¿i có chißu dày δf 1,5d thì c±ßng ß dịng ißn hàn l¿y nhß i 10 ÷ 15%.

Khi kim lo¿i có δ> 3.d thì c±ßng ß dịng ißn hàn s¿ l¿i tng 10 ữ 15% so vòi tớnh theo cụng thc trờn. Khi hàn ß vß trí hàn leo thì c±ßng ß dũng iòn hn gim t 10 ữ 15%, khi hn ß vß trí hàn tr¿n thì c±ßng ß dịng ißn hn gim t 15 ữ 20% so vòi vò trớ hàn b¿ng vßi cùng mßt chißu dày.

<b>1.6. CÁC DắNG SAI HịNG V BIịN PHP KHắC PHỵC </b>

S tòn t¿i các khuy¿t t¿t s¿ ¿nh h±ßng trÿc ti¿p ¿n c±ßng ß chßu lÿc cÿa mßi hàn d¿n ¿n chi ti¿t hàn bß ph¿ ph¿m, mßt sß tr±ßng hÿp khuy¿t t¿t khơng ±ÿc phát hißn sßm ß thay th¿ ho¿c sÿa chÿa ã gây nên nhÿng thißt h¿i to lßn vß kinh t¿ và tính m¿ng con ng±ßi. Nhÿng khuy¿t t¿t này do r¿t nhißu nguyên nhân gây nên, trong ó có c¿ nguyên nhân khách quan và chÿ quan cÿa con ng±ßi, trang thi¿t bß, kim lo¿i v¿t hàn, ch¿ ß hàn, q trình cơng nghß ho¿c tác ßng cÿa mơi tr±ßng. Do v¿y ng±ßi thÿ hàn ph¿i chßn qui ph¿m hàn chính xác và nghiêm chßnh ch¿p hành qui ßnh cơng nghß. Khi hàn hß quang tay các khuy¿t t¿t mßi hàn th±ßng x¿y ra các d¿ng nh± sau:

<b>1.6.1. Nÿt mßi hàn: là 1 trong nhÿng khuy¿t t¿t nghiêm trßng nh¿t nó </b>

có thß phá hßng k¿t c¿u. Trong q trình sÿ dÿng c¿u kißn hàn, n¿u mßi hàn có v¿t nÿt thì v¿t nÿt s¿ rßng ra khi¿n cho c¿u kißn bß hßng. Cn cÿ vào vß trí nÿt, có thß chia ra làm hai lo¿i nÿt: nÿt trong và nÿt ngoài, v¿t nÿt có thß sinh ra ngay trong khu vÿc chßu ¿nh h±ßng nhißt cÿa ¿u:

<i>a. Nÿt ngồi b. Nÿt vùng ¿nh h±ßng nhißt c. Nÿt trong </i>

<b>Hình 1.12. Nÿt mßi hàn. -</b> Ngun nhân:

+ Hàm l±ÿng l±u huÿnh và phßt pho trong kim lo¿i v¿t hàn ho¿c que hàn quá nhißu.

<i> + Dịng ißn hàn q lßn, rãnh hß quang cÿa ¿u mßi hàn khơng ¿p ¿y, </i>

sau khi ß ngi co ngót trong rãnh hß quang xu¿t hißn ±ßng nÿt.

+ ß cÿng v¿t hàn lßn, cßng thêm ÿng su¿t trong sinh ra khi hàn lßn khi làm ngi ho¿c nung nóng q nhanh s¿ làm nÿt mßi hàn.

<b>-</b> Bißn pháp ß phịng và cách kh¿c phÿc:

+ Chßn v¿t lißu thép có hàm l±ÿng l±u huÿnh và phßt pho th¿p, ßng thßi chßn que hàn có tính chßng nÿt tßt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

+ Chßn trình tÿ hàn chính xác.

+ Gi¿m tßc ß làm ngußi v¿t hàn, khi c¿n thi¿t ph¿i áp dÿng ph±¡ng pháp nung nóng và làm ngi ch¿m.

+ Chßn dịng ißn hàn thích hÿp, có thß dùng cách hàn nhißu lßp và chú ý ¿p ¿y rãnh hß quang.

<b>1.6.2. Lß h¡i (lß khí) </b>

Vì có nhißu thß h¡i hồ tan trong kim lo¿i nóng ch¿y, nhÿng thß h¡i ókhơng thốt ra tr±ßc lúc vùng nóng ch¿y ngi i do ó t¿o thành lß h¡i.N¿u tßn t¿i lß h¡i, s¿ làm gi¿m bßt dißn tích cÿa mßi hàn do ó làm gi¿m bßt c±ßng ß và tính ch¿t ch¿ cÿa mßi hàn.

<b> Hình 1.13. Mßi hàn bß lß h¡i. </b>

+ Sau khi hàn khơng vßi gõ xß hàn ngay, ph¿i kéo dài thßi gian giÿ nhißt cho kim lo¿i mßi hàn.

<b>1.6.3. L¿n xß hàn </b>

L¿n xß hàn là l¿n t¿p ch¿t k¿p trong mßi hàn, t¿p ch¿t này có thß tßn t¿i trong mßi hàn cing có thß n¿m trên m¿t mßi hàn. L¿n xß hàn th±ßng g¿p trong mßi hàn vng góc ho¿c ¿u nßi có khe hß q nhß. L¿n xß hàn, gißng nh± lß h¡i, cing làm gi¿m c±ßng ß và tính ch¿t ch¿ cÿa mßi hàn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

+ Trißt ß ch¿p hành cơng tác làm s¿ch chß hàn.

+ Kßp thßi n¿m vÿng tình hình vùng nóng ch¿y ß ißu chßnh góc ß que hàn và ph±¡ng pháp ±a que hàn, tránh ß xß hàn ch¿y trßn l¿n vào kim lo¿i nóng ch¿y vß mßt phía tr±ßc vùng nóng ch¿y.

<b>1.6.4. Hàn không ng¿u </b>

Hàn ch±a th¿u là mßt khuy¿t t¿t nghiêm trßng nh¿t trong mßi hàn ngồi ¿nh h±ßng khơng tßt nh± lß h¡i, l¿n xß hàn ra cịn nó cịn nguy hißm h¡n nÿa là phá hßng tồn bß k¿t c¿u. Ph¿n lßn các k¿t c¿u bß h± hßng là do hàn ch±ath¿u gây ra. Hàn ch±a th¿u có kh¿ nng sinh ra ß mßi hàn góc ho¿c mép các ¿u nßi.

<b> Hình 1.15. Mßi hàn khơng ng¿u. </b>

- Ngun nhân:

+ Khe hß, góc vát ho¿c ¿u nßi khơng phù hÿp vßi quy ph¿m.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

+ Dịng ißn hàn q nhß ho¿c tßc ß hàn nhanh.

+ Góc ß que hàn ho¿c cách ±a que hàn khơng hÿp lý. + Chißu dài hß quang lßn.

- Nguyên nhân gây ra khuy¿t c¿nh:

+ Dịng ißn hàn q lßn, hß quang q dài.

+ Góc ß que hàn và cách di chun que hàn khơng phù hÿp. - <b>Bißn pháp kh¿c phÿc: </b>

+ Chú ý tßi chißu dài hß quang khi hàn.

Ngồi các khuy¿t t¿t nh± trên cịn có mßt sß khuy¿t t¿t khác nh± sai lßch kích th±ßc và hình dáng mßi hàn so vßi thi¿t k¿ nh± mßi hàn bß cháy thÿng, hàn ch±a ¿y mßi hàn, bß ơ xy hố bß m¿t, ...

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<b>1.7. THỵC HNH HN, CắT 1.7.1 Trỡnh t mòi hò quang T </b>

- B¿ng tra ch¿ ß hàn - Máy hàn

- ¿y ÿ

- Hot òng tòt

<b>2 CHịN V ắT CHắ ị HÀN </b>

- Chßn que hàn - Chßn ch¿ ß hàn I<small>h </small> - ¿t ch¿ ß hàn I<small>h </small>

- L¿p que hàn

- Theo v¿t lißu

- Trên máy - Ch¿c ch¿n

<b>3 </b>

<b>THỵC HIịN MÞI HÞ QUANG </b>

- K¿p mát

- Mßi hß quang ma sát

- Ti¿p xỳc tòt - T 2 ữ 4 mm.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<b>1.7.3Trình tÿ hàn s¿p (1G) khơng vát mép T</b>

- B¿n v¿ sß 02

- B¿ng tra ch¿ ß hàn Máy hàn <b> </b>

- ¿y ÿ - Ho¿t ßng

<b>tòt </b>

<b>2 CHịN V ắT CHắ ị HN </b>

- Chòn que hn - Chßn ch¿ ß hàn I<small>h </small> - V¿n tßc hàn V<small>h</small> - L¿p que hàn - ¿t ch¿ ß hàn I<small>h </small>

- Theo v¿t lißu - Chißu dày phơi hàn

- Ch¿c ch¿n - Trên máy

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>3 </b>

<b>HÀN ÍNH </b>

- Nßi mát - Hàn ính

- Ti¿p xúc tßt -Theo b¿n v¿

<b>1.7.4Trình tÿ hàn ngang (2F) hàn hß quang T</b>

- B¿ng tra ch¿ ß hàn - Máy hàn

- ¿y ÿ

- Ho¿t ßng tßt

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>2 CHịN V ắT CHắ ị HN </b>

- Chßn que hàn - Chßn ch¿ ß hàn I<small>h </small> - V¿n tßc hàn V<small>h</small> - L¿p que hàn - ¿t ch¿ ß hàn I<small>h </small>

- Theo v¿t lißu - Chißu dày phơi

hàn

- Ch¿c ch¿n - Trên máy

</div>