giáo trình vận hành và sửa chữa máy chế biến nông sản nghề kỹ thuật máy nông nghiệp trung cấp

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

SỞ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ĐỒNG THÁP

<b>TRƯỜNG TRUNG CẤP THÁP MƯỜI</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN</b>

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thểđược phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các tiêu đề đích về đào tạovà tham khảo.

Mọi tiêu đề đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với tiêu đề đíchkinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LỜI GIỚI THIỆU</b>

Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ trên thế giới, lĩnhvực cơ khí chế tạo nói chung và nghề Cơng nghệ ơtơ ở Việt Nam nói riêng đãcó những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng đóng góp cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

<b> Việc biên soạn giáo trình Vận hành và sửa chữa máy chế biến nông sản nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy của đội ngũ giáo viên cũng như học tập </b>

của học sinh nghề KỸ THUẬT MÁY NÔNG NGHIỆP tạo sự thống nhất trong quá trình đào tạo nghề Kỹ thuật máy nơng nghiệp đáp ứng nhu cầu thựctế sản xuất của các doanh nghiệp của mọi thành phần kinh tế là vấn đề cấp thiết cần thực hiện.

Nội dung biên soạn theo hình thức tích hợp giữa lý thuyết và thực hành với những kiến thức, kỹ năng nghề được bố trí kết hợp khoa học nhằm đảm bảo tốt nhất mục tiêu đề ra của từng mơn học, mơ-đun. Trong q trình biên soạn, tác giả đã tham khảo nhiều chuyên gia đào tạo nghề Công nghệ ôtô để cố gắng đưa những kiến thức và kỹ năng cơ bản nhất phù hợp với thực tế sản xuất, đặc biệt dễ nhớ, dễ hiểu không ngồi mục đích nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất hiện nay.

Trong quá trình biên soạn mặc dù có rất nhiều cố gắng nhưng khơngtránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp củaq thầy cơ giáo và các bạn học sinh để giáo trình ngày càng hồn thiện hơn.

Chủ biên

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MỤC LỤC</b>

<b>GIÁO TRÌNH...1</b>

<b>LỜI GIỚI THIỆU...3</b>

<b>Bài 1: Liên hợp máy xay sát...6</b>

<b>Giới thiệu: Qui trình vận hành máy xay sát...6</b>

1. Chọn và lắp đặt máy...6

2. Chuẩn bị:...6

3. Vận hành thử, điều chỉnh máy...8

4. Vận hành máy xay sát gạo...14

5. Chăm sóc bảo dưỡng, khắc phục một số hư hỏng thông thường của LHM máy....15

<b>Bài 2: Vận hành và sửa chữa máy sấy nông sản...17</b>

1. Chuẩn bị:...17

2. Xếp quả hạt vào lò sấy...18

3. Vận hành lò sấy...19

4. Vệ sinh lò sấy, bảo dưỡng buồng xếp hạt...19

5. Hồi lưu sau khi sấy khơ...196. Chăm sóc bảo dưỡng, khắc phục một số hư hỏng thông thường của máy. 27

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN</b>

<b>Tên mơ đun: Vận hành và sửa chữa máy chế biến nông sảnMã mô đun: MĐ 34 </b>

<i><b>Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơ đun: </b></i>

- Vị trí: Mơ đun được bố trí ở học kỳ 4 của khóa học

- Tính chất: Mơ đun hình thành cho học sinh kỹ năng điều khiển các máy chế biếnnông sản thực hiện công việc chế biến, bảo quản nông sản sau khi thu hoạch.

<b>- Ý nghĩa và vai trị của mơ đun:</b>

+ Trình bày được các bước vận hành máy chế biến nông sản.

+ Vận hành được máy chế biến nông sản, khắc phục được những hư hỏngthông thường.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<i><b>Bài 1: Liên hợp máy xay sát </b></i>

<b>Giới thiệu: Cách chọn máy và lắp đặt máy xay sát, qui trình vận hành máy </b>

xay sát

<b>Mục tiêu của bài: </b>

- Trình bày được cấu tạo, nguyên lý hoạt động của LHM xay sát và quy trình tổ chức xay sát lúa.

- Chuẩn bị được liên hợp máy xay sát và các máy xay sát có tính năng tương tự. - Vận hành được liên hợp máy xay sát đúng quy trình, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật.

- Khắc phục được một số hư hỏng thường gặp. - Rèn luyện tính cẩn thận, tỉ mỉ , kiên trì.

<b>Nội dung bài:</b>

- Máy có năng suất cao, chi phí năng lượng riêng thấp 1- 2 Kw/tấn.

- Máy có kết cấu đơn giản, làm việc chắc chắn, ổn định, dễ sử dụng,chăm sóc, sửa chữa.

<b>2. Chuẩn bị:</b>

<b>- Chuẩn bị LHM xay sát.</b>

<i><b>* Theo chức năng làm việc: có</b></i>

- Máy có bộ phận xay và bộ phận xát riêng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

- Máy có bộ phận xay và xát chung.

<i><b>* Theo điều kiện làm việc: có</b></i>

<i><b>*Theo nguồn máy động lực kéo: có</b></i>

- Máy xay xát dùng máy động lực là động cơ nổ.- Máy xay xát dùng máy động lực là động cơ điện.B. Cấu tạo chung:

Máy xay xát có nhiều loại nhưng trong khn khổ bài giảng chỉ giới thiệuloại máy xay xát kiểu rulo cao su.

<b>+ Cấu tạo: gồm có</b>

- Bộ phận cung cấp- Bộ phận xay- Bộ phận xát

- Bộ phận phân loại làm sạch.- Bộ phận vận chuyển nguyên liệu.- Bộ phận truyền động.

- Máy động lực.

Ngoài ra máy xay xát di động cịn có thêm bộ phận di động hoặc theo ucầu chất lượng gạo cao cịn có bộ phận lau bóng gạo.

<b>- Chuẩn bị lúa xay.</b>

Việt Nam là một trong những nhà nước sản xuất lúa gạo lớn nhất thế giới,nhưng công nghệ gia công sau thu hoạch và sản phẩm từ lúa gạo chế biến rachưa được phát triển mạnh mẽ, làm cho giá trị thương phẩm không đượcnâng cao và không tận dụng được tất cả tài nguyên của lúa gạo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

Mục tiêu của dự án.

Đầu tư xây dựng mới nhà máy xay, xát chế biến gạo với quy mô: Kho lúa có sức chứa 69.000 tấn, hệ thống sấy tuần hồn 1.400 tấn/ngày, dây chuyền xay xát, bóc vỏ và lau bóng đạt tiêu chuẩn xuất khẩu năng suất 18 tấn/giờ để nhanh chóng giải quyết có hiệu quả tổn thất sau thu hoạch, phát triển công nghiệp chế biến, chủ động sản xuất kinh doanh, tạo ra giá trị gia tăng thêm mới trong chuỗi giá trị lúa gạo, thực hiện tốt các nhiệm vụ cụ thể sau:

- Lúa tươi được sấy đúng kỹ thuật, đảm bảo màu sắc mùi vị, không bị gãy vỡ khi xay xát.

- Hệ thống kho chứa hiện đại, sử dụng cơng nghệ thổi khí lạnh để có thể tồn trữ từ 6 đến 24 tháng, không giảm phẩm chất và hao hụt trong quá trình lưu kho.- Chế biến lúa gạo theo cơng nghệ hiện đại, tổng thu hồi đạt chuẩn trên 70%.- Triệt để thu hồi phụ phẩm tấm, cám. Trấu được dùng để sấy lúa, sản xuất củi trấu.- Tự động hóa trong sản xuất cao, dây chuyền sấy, tồn trữ, xay xát hiện đại, khép kín. Xây dựng vùng nguyên liệu: dự kiến đầu tư cho vùng nguyên liệu khoảng 7000 ha và ký hợp đồng tiêu thụ lúa thơm, lúa chất lượng cao theo một quy trình khép kín từ khâu đầu tư lúa giống, phân bón, thuốc BVTV, kỹ thuật canh tác, thu mua sản phẩm lúa. Nhằm tồn trữ và bảo quản lúa sau thu hoạch, tạo điều kiện ổn định về giá cho người dân sản xuất lúa gạo, cung cấp cho thị trường nguồn gạo chất lượng cao, tăng cường năng lực xay xát gạo chất lượng cao để tăng giá trị hạt gạo trên thị trường thế giới. Tận dụng phụ phẩm trấu bán cho các doanh nghiệp để chế biến các sản phẩm phụ nhằm tăng giá trị sản phẩmvà giải quyết vấn đề trấu thải ra môi trường; Tạo việc làm ổn định cho lao động tại nhà máy và tăng thu nhập cho chủ đầu tư và người sản xuất lúa gạo.

<b>3. Vận hành thử, điều chỉnh máy</b>

<i><b>a. Bộ phận cung cấp:</b></i>

<i>+Có nhiệm vụ chứa nguyên liệu và cung cấp dần vào cho bộ phận xayhoặc bộ phận xát làm việc</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

+ Bộ phận cung cấp thường có dạng hình phểu, được ghép bằng tơn láhay bằng gỗ với các mặt bên nghiêng 1 góc từ 40 – 50<small>0</small> so với mặt phẳng nằmngang để nguyên liệu tự chảy theo trọng lượng.

+ Dưới đáy có cửa cung cấp kèm theo tấm điều chỉnh độ mở rộng,hẹp. Một số loaị máy cịn bố trí thêm một trục cuốn nhỏ ở ngay cửa cung cấpđể nguyên liệu cung cấp vào máy được đều đặn hơn.

<i><b>b. Bộ phận xay:</b></i>

<i> + Có nhiệm vụ bóc vỏ trấu ra khỏi hạt gạo. + Bộ phận xay loại 2 trục:</i>

<i> - Cấu tạo gờm:</i>

* Hai trục bằng gang hay thép quay trịn trên các gối đỡ bắt trên vỏmáy. Một trục có gối đỡ đặt cố định trên khung, trục cịn lại có gối đỡ có thễdi chuyển trong mặt phẳng nằm ngang Mặt ngồi của cả 2 trục có bọc mộtlớp cao su để tăng ma sát và tăng độ đàn hồi 2 trục được bố trí song songnhau trong mặt phẳng nằm ngang giữa chúng có khe hở nhất định

* Khi làm việc lúa từ bộ phận cung cấp chảy vào khe hở giữa 2 trụcđang quay ngược chiều nhau với vận tốc dài khác nhau nên lực ma sát giữahạt lúa với 2 trục khác nhau làm cho hạt lúa vừa lăn tròn vừa bị ép lên phầncao su của 2 trục nên vỏ trấu bị bóc ra khỏi hạt gạo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<i>+ Bộ phận xay loại tang côn: </i>

Tang côn là một khối trụ trịn đặt trong khoang trống của thân, tang có độcơn khá nhỏ nên ta khó nhận ra, ngay tại cửa vào ngun liệu ở mặt ngồi củatang có 3 vít xoắn để đẩy cho nguyên liệu chạy dọc theo trục tang, tiếp theovít xoắn là 3 gân xáo trộn có độ ngiêng rất nhỏ (nghĩa là bước xoắn rất lớn)chỉ làm nhiệm vụ đơn thuần là xáo trộn để tạo áp lực trong buồng xay xát.

Khi làm việc hạt thóc nguyên liệu từ bộ phận cung cấp chảy dần dầnvào khoang trống ngay tại vị trí của bộ vít xoắn đựơc đắp trên mặt ngồi củatang cơn. Vít xoắn này sẽ đẩy hạt lúa chạy liên tục vào khoang trống giữatang côn và vỏ máy trong suốt thời gian làm việc. Nhờ sự chà xát giữa hạt lúavới mặt cạnh của gân xáo trộn và dao thép. Đồng thời dưới tác dụng của áplực trong buồng xay xát (Tức buồng trống của thân) mà vỏ trấu được bóc rakhỏi hạt gạo, đồng thời hạt gạo được làm trắng do vỏ cám bị gọt đẽo.

<i><b>c. Bộ phận xát đơn thuần:</b></i>

Hình 6-1 Bộ phận xay loại 2 trục

Hình 6 -2 loại xay lúa bằng tang côn

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Bộ phận xát này chỉ có nhiệm vụ đơn thuần là xát trắng gạo. Nó được dùngtrên các máy xay xát làm việc theo 2 qui trình:

xay riêng, xát riêng. Bộ phận xát loại này gồmcó thân, trục xát, trục rỗng và sàng phân loại.

<i><b>* Thân:</b></i>

+ Đúc bằng gang, gồm 2 nữa được ghépvới nhau bằng bu lông, bên trong rổng để chứatrục xát và sàng phân loại

<i><b>* Trục xát: Trục xát có dạng hình khối trụ rổng được đúc bằng thép hoặc</b></i>

gang tốt

+ Trên bề mặt trục xát có các gân nổi. đầu trục xát phía cửa vào cácgân có góc ngiêng lớn để đẩy gạo chạy dọc theo trục, kế đó là các gân ngangvới độ ngiêng khơng đáng kể vì chúng chỉ làm nhiệm vụ xáo trộn để tạo masát giữa gạo, trấu vụn và lúa cịn sót để bóc nốt những hạt lúa cịn sót đồngthời làm trắng hạt gạo. Dọc theo các gân ngang có các rãnh dẫn gió để đưaluồng gió từ bên trong trục rổng thổi ra giúp cho cám thoát ra khỏi sàng dễdàng đồng thời làm nguội các chi tiết của buồng xát,

<i><b>* Trục rỗng:</b></i>

+ Trục rổng ép chặt trên trục xát và quay cùng với trục xát

+ Phần nằm trong trục xát tại những vị trí trùng với các rãnh dài củatrục xát trên trục rổng có khoan các hàng lỗ để dẩn luồng gió từ quạt dẫn tớiđi ra khỏi trục xát

+ 2 đầu trục rổng có phần kéo dài để lắp gối đỡ và các chi tiết khác nhưpu li truyền động, bộ phận điều chỉnh cửa ra gạo.

<i><b>* Sàng:</b></i>

+ Được ghép từ 2 nữa tạo thành buồng xát

+ Sàng có dạng lịng máng bao lấy toàn bộ chu vi trục xát .Tuỳ theokích thước trục xát , mà sàng có kích thước khác nhau phù hợp với trục xát .

+ Sàng thường làm bằng thép lá dày từ 1 – 1,5 mm và được đục lỗ dàikích thước 1 x 15 mm, các lỗ sàng bố trí chéo một góc 45<small>0</small> so với đường sinh

Hình 6-3 bộ phận xát gạo

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

+ Mặt trong của sàng thường dập thành các gân nổi để tăng ma sáttrong buồng xát khi làm việc

<i><b>* Bộ phận xát loại xay xát đồng thời:</b></i>

<i>+ Có nhiệm vụ bóc vỏ trấu, và chà xát để gọt sạch vỏ cám mà làmtrắng gạo Cấu tạo được mô tả kỹ trong phần bộ phận xay loại tang côn ởtrên.</i>

So với bộ phận xát đơn thuần bộ phận xát loại này có một vài điểm khác như: * Khơng có trục rỗng và khơng có các rảnh dẫn gió dọc theo các gân xáotrộn.

* Sàng chỉ bố trí ở nửa dưới của buồng xát và có dạng lịng máng cung trịnchứ khơng uốn lục giác và có gân nổi như loại sàng trên.

* Một cái khác nửa là tuy cũng là lổ dài nhưng lổ được bố trí cho chiều dàitrùng với mặt phẳng quay của trục xát.

<i><b>d. Hệ thống phân loại sản phẩm</b></i>

<i> * Sàng phân loại:</i>

<i> -Tuỳ theo vị trí đặt mà sàng có nhiệm vụ và kết cấu khác nhau </i>

- Nếu đặt trước bộ phận xay thìsàng có nhiệm vụ loại các tạp chấtlớn và cứng ra khỏi lúa nguyên liệutrước khi cung cấp cho bộ phận xay.Trường hợp này dùng sàng lỗ dàivới hướng lỗ vng góc với phươngdao động lắc của sàng khi làm việc - Nếu đặt sau bộ phận xay thì sànglàm nhiệm vu tác riêng những hạt

lúa cịn sót trong gạo xay để đưa chúng trở lại bộ phận xay. Trường hợp nàycũng dùng sàng lỗ dài

- Nếu đặt sau bộ phận xát thì sàng làm nhiệm vụ tách riêng cám gạo nguyênvà tấm, trường hợp này người ta dùng sàng lỗ trịn với đường kính lỗ nhỏ hơnbề dài hạt gạo.. Nếu muốn phân thành nhiều loại tấm nhười ta dùng nhiều

Hình 6 – 4 Sàng phân loại

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

tầng sàng chồng lên nhau với kích thước lỗ giảm dần. Trong dây chuyền xayxát thường thì sàng dao động lắc khi làm việc

<i>* Quạt phân loại:</i>

+ Quạt có thể đặt ở nhiều vị trí và với nhiệm vụ khác nhau

+ Nếu đặt sau bô phận xay thì quạt làm nhiệm vụ tách trấu ra khỏi hỗn hợpgạo xay, thóc và những mảnh vỏ trấu đã được bóc ra. Khi làm việc quạt sẽhút hoặc thổi luồng gió qua khoang trống bên dưới bộ phận xay những mảnhvỏ trấu có khối lượng nhẹ hơn hạt lúa hoặc hạt gạo nên bị quạt làm cho táchra khỏi hổn hợp nói trên.

+ Nếu đặt sau bộ phận xát thì quạt làm nhiệm vụ hút những mãnh trấuvụn lẫn trong gạo rồi thổi ra ngoài theo đường riêng.

+ Tất cả 2 quạt trên đều có cửa điều chỉnh đặt trên đường hút để thay đổiđộ hút gió của quạt nhờ đó ta thay đổi được khả năng làm sạch của quạt.

<i>f. Hệ thống truyền động:</i>

+ Truyền chuyển động quay từ động cơ đến các hệ thống của máy.

+ Phố biến nhất là các bộ truyền đai vì làm việc êm dịu, không gây ồn vàcho phép truyền động giữa 2 bộ phận khá xa nhau.

<i><b> e. Động cơ:</b></i>

+ Là nguồn động lực chính để máy hoạt động

+ Tuỳ theo qui mơ và tính chất làm việc mà ta có thể dùng động cơ điệnhoặc động cơ nổ

* Động cơ nổ phù hợp với loại máy di động và có cơng suất nhỏ vì nguồnnăng lượng dự trữ (Xăng, dầu, nhớt) có thể mang theo dể dàng.

Động cơ điện phù hợp với các máy tỉnh tại và có cơng suất lớn vì nguồnđiện khơng thể kéo theo máy được hơn nữa cho phép ta sử dụng tiết kiệmđiện năng tuỳ theo nhu cầu công việc

<i><b>f. Điều chỉnh máy xay xát :</b></i>

<i> + Kiểm tra điều chỉnh các cửa cung cấp:</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Cửa vào của bộ phận xay và bộ phận xát đều có thể điều chỉnh được độ mỡnhờ các tấm điều chỉnh, khi độ mở đã phù hợp thì cần hãm chặt các tấm điềuchỉnh lại đề phòng bị lõng ra do rung động

<i><b>g. Điều chỉnh khe hở bộ phận xay loại con lăn cao su:</b></i>

Khe hở giữa 2 con lăn cao su rộng hơn bề rộng hạt lúa từ 3 – 4 mm. Ta cóthể điều chỉnh gían tiếp khe hở này sao cho 70% tổng số hạt lúa được bóc vỏtrấu sau khi đi qua phận xay là đạt yêu cầu.

<i><b>h. Kiểm tra điều chỉnh hệ thống phân loại – làm sạch:</b></i>

+ Kiểm tra các sàng phân loại nếu bị rách hay lỗ mịn thì cần thay sàng mới; + Đường hút gió của các quạt làm sạch đều có các tấm điều chỉnh lượng gió; Căn cứ vào chất lượng sản phẩm mà mà điều chỉng các cửa hút gió chophù hợp đảm bảo hệ thống phân loại và làm sạch hoạt động tốt.

<i><b>i. Kiểm tra điều chỉnh cửa ra gạo: </b></i>

+ Căn cứ vào độ trắng của gạo mà điều chỉnh cửa ra cho phù hợp. Nếucửa ra mở nhỏ quá thì áp lực trong buồng xát tăng cao gạo sẽ nóng và bị nátngược lại nếu mở lớn quá thì gạo xát khơng trắng vì thời gian lưu giữ gạotrong buồng xát ngắn

<b>4. Vận hành máy xay sát gạo</b>

Lúa từ bộ phận cung cấp di vào bộ phận xay tại đây xảy ra q trình bócvỏ trấu khỏi hạt gạo. Trấu được quạt hút tách ra khỏi gạo xay và thổi rangồi. Hổn hợp gạo xay và lúa hạt cịn sót được đưa tới sàng phân loại, lúahạt được sàng tách ra rồi đưa trở lại bộ phận xay để xay tiếp còn gạo xayđược đưa tới bộ phận chứa và cung cấp cho bộ phận xát.

Khi cửa cung cấp mở gạo xay đi vào bộ phận xát tại đây trục xát sẽ vừađẩy gạo chạy dọc theo trục vừa gây xáo trộn bên trong buồng xát. các gântrục xát phối hợp với gân của sàng tạo ra ma sát để gọt cám khỏi hạt gạo đồngthời tạo ra áp lực để cho hổn hợp gạo, trấu, cám cọ xát lẫn nhau mà làm trắnggạo. Khi di chuyển tới cuối buồng xát gạo trắng thốt ra ngồi. Sàng phânloại sẽ tách gạo nguyên và tấm riêng biệt, những mãnh trấu vụn lẫn trong gạosẽ được quạt hút và thổi ra ngoài đề làm sạch sản phẩm.

</div>