Giáo trình Thương mại điện tử (Ngành Kế toán doanh nghiệp - Trung cấp)

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.14 MB, 122 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

(Ban hành kèm theo Quyết định số: 407/QĐ-CĐTMDL

ngày 05 tháng 07 năm 2022 của Trường Cao đẳng Thương mại & Du lịch)

L°u hành nßi bß

Thái Nguyên, năm 2022

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

LịI GII THIU

ThÂng mi iỏn t đang ngày càng trå thành ph°¢ng thức kinh doanh mang l¿i nhiÁu lÿi ích cho con ng°ãi cùng vái sự phát triển cāa công nghá đặc biát là công nghá thơng tin. Hián t¿i khơng mßt quốc gia nào khơng tham gia vào th°¢ng m¿i đián tā và ngày càng tp trung cỏc nguòn lc phỏt trin thÂng mi đián tā ngày càng caoĐể nắm rõ đ°ÿc những ki¿n thức c¢ bÁn vÁ Th°¢ng m¿i đián tā và để có tài liáu phÿc vÿ giÁng d¿y cho học sinh chuyên ngành trong tr°ãng Cao đẳng th°¢ng m¿i và du lách, tập thể tác giÁ đã biên so¿n giáo trình <th°¢ng m¿i đián tā=. Giáo trình để làm tài liáu giÁng d¿y cho học sinh ngành K¿ toán doanh nghiáp trình đß trung cấp.

Trong q trình biên so¿n giáo trình <Th°¢ng m¿i đián tā= tác giÁ đã nhận đ°ÿc những ý ki¿n đóng góp hiáu quÁ cāa các giÁng viên khoa quÁn trá kinh doanh, các thầy cô giáo trong hßi đßng khoa học nhà tr°ãng. Tác giÁ xin trõn trng cỏm Ân s giỳp ca cỏc òng nghiáp.

Mặc dù đã rất cố gắng nh°ng không thể tránh khỏi những thi¿u sót và những h¿n ch¿. Chúng tơi rất mong nhận đ°ÿc sự góp ý, bá sung cāa đßc giÁ để giúp cho q trình đ°ÿc hồn thián h¢n. Mọi ý ki¿n đóng góp xin gāi vÁ Khoa QuÁn trá kinh doanh, tr°ãng Cao đẳng Th°¢ng m¿i và Du lách – số 478 đ°ãng Thống Nhất, ph°ãng Tân Thánh, TP Thái Nguyên

Chân thành cÁm ¢n!

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

MwC LwC

LâI GIàI THIàU ... 1

MwC LwC ... 3

CH¯¡NG 1: TàNG QUAN VÀ TH¯¡NG MắI IN T ... 11

1.1. Khỏi niỏm chung v thÂng m¿i đián tā ... 13

1.1.1. Sự ra đời và phát triển của Internet ... 13

1.1.2. Khái niệm thương mại điện tử ... 14

1.1.3. Các phương tiện thực hiện Thương mại điện tử ... 16

1.1.4. Quá trình phát triển của thương mại điện tử ... 17

1.2. Đặc điểm, phân lo¿i th°¢ng m¿i đián tā ... 18

1.2.1. Đặc điểm của thương mại điện tử ... 18

1.2.2. Phân loại thương mại điện tử ... 19

1.3. Lÿi ích và h¿n ch¿ cāa th°¢ng m¿i đián tā ... 21

1.3.1. Lợi ích của thương mại điện tử ... 21

1.3.2. Hạn chế của thương mại điện tử ... 23

1.4. Ành h°ång cāa th°¢ng m¿i đián tā ... 25

1.4.1. Tác động đến hoạt động marketing ... 25

1.4.2. Thay đổi mơ hình kinh doanh ... 26

1.4.3. Tác động đến hoạt động sản xuất ... 26

1.4.4. Tác động đến hoạt động ngân hàng ... 27

1.4.5. Tác động đến hoạt động ngoại thương ... 27

1.4.6. Tác động đến hoạt động tài chính kế tốn ... 27

1.4.7. Tác động của Thương mại điện tử đến các ngành nghề ... 28

1.5. C¢ så vật chất, kỹ thuật và pháp lý để phát triển th°¢ng m¿i đián tā ... 30

1.5.1. Xây dựng cơ sở pháp lý và chính sách (vĩ mơ) ... 30

1.5.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông ... 33

1.5.3. Xây dựng hạ tầng kiến thức - chính sách về đào tạo nhân lực ... 33

1.5.4. Xây dựng hệ thống bảo mật trong TMĐT ... 34

1.5.5. Xây dựng hệ thống thanh toán điện tử ... 35

1.5.6. Xây dựng chiến lược và mơ hình kinh doanh phù hợp ... 35

1.5.7 Cơ sở vật chất, kỹ thuật cho doanh nghiệp ... 36

1.5.8. Xây dựng nguồn nhân lực thương mại điện tử ... 36

1.5.9. Áp dụng phù hợp các phần mềm quản lý tác nghiệp ... 36

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

CH¯¡NG 2: MƠ HÌNH KINH DOANH TRONG TH¯¡NG M¾I ĐIàN TĀ . 39

2.1. Khái niám, các nhân tố c¢ bÁn cāa mơ hình kinh doanh TMĐT ... 41

2.1.1. Khái niệm mơ hình kinh doanh ... 41

2.1.2. Các nhân tố cơ bản của mơ hình kinh doanh ... 41

2.2. Các mơ hình kinh doanh B2C ... 45

2.2.1. Cổng thơng tin (Portal) ... 46

2.2.2. Nhà bán lẻ điện tử (e-Retailer) ... 47

2.2.3. Nhà cung cấp nội dung (Content Provider) ... 48

2.2.4. Nhà trung gian giao dịch (Transaction Broker) ... 48

2.2.5. Nhà kiến tạo thị trường (market creator) ... 49

2.2.6. Nhà cung cấp dịch vụ (service provider) ... 50

2.2.7. Nhà cung cấp cộng đồng (Community Provider) ... 51

2.3. Các mơ hình kinh doanh B2B ... 52

2.3.1. Thị trường - Sàn giao dịch ... 53

2.3.2. Nhà phân phối điện tử (e-distributor) ... 55

2.3.3. Nhà môi giới giao dịch B2B ... 57

2.3.4. Trung gian thông tin ... 57

2.4 Các mơ hình kinh doanh đặc tr°ng ... 58

2.4.1. Mơ hình C2C ... 59

2.4.2. Mơ hình kinh doanh P2P ... 59

2.4.3. Mơ hình thương mại di động (M-commerce) ... 60

CH¯¡NG 3: GIAO DàCH VÀ THANH TOÁN TRONG THĂNG MắI IN T ... 62

3.1. Giao dỏch trong thÂng m¿i đián tā ... 64

3.1.1. Khái niệm giao dịch trong thương mại điện tử ... 64

3.1.2. Các giao dịch cơ bản trong thương mại điện tử B2B, B2C và thương mại thơng tin ... 64

3.2 Thanh tốn đián tā ... 75

3.2.1. Tổng quan về thanh toán điện tử... 75

3.2.2. Hạn chế của thanh toán điện tử ... 79

3.2.3. Yêu cầu đối với thanh toán điện tử ... 84

3.2.4. Thanh toán điện tử giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng (B2C) ... 85

3.2.5. Thanh toán điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) ... 99

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

3.2.6. Kiểm tra và bồi hồn trong thanh tốn điện tử ... 100

CH¯¡NG 4: AN TỒN TRONG TH¯¡NG M¾I ĐIàN TĀ ... 103

4.1 An tồn trong th°¢ng m¿i đián tā ... 105

4.1.1 Khái niệm an toàn trong thương mại điện tử ... 105

4.1.2 Những quan tâm về vấn đề an toàn trong thương mại điện tử ... 105

4.1.3. Các khía cạnh của an toàn trong thương mại điện tử ... 106

4.2 Các rāi ro đe dọa an tồn th°¢ng m¿i đián tā ... 107

4.2.1. Khái niệm về rủi ro trong thương mại điện tử ... 107

4.2.2 Phân loại rủi ro trong thương mại điện tử ... 107

4.2.3. An toàn các kênh truyền thơng ... 115

4.2.4. An tồn mạng ... 116

4.2.5. Bảo vệ các hệ thống của khách hàng và máy phục vụ ... 116

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

GIÁO TRÌNH MƠN HâC

1. Tên mơn học: Th°¢ng m¿i đián tā 2. Mã số mơn học: MH23

3. Vá trí, tính chất cāa mơn học 3.1. Vá trí:

Th°¢ng m¿i đián tā l mụn hc thuòc nhúm cỏc mụn hc cÂ sồ trong chÂng trỡnh o to trỡnh ò trung cp <K tốn doanh nghiáp=

3.2. Tính chất:

Th°¢ng m¿i đián tā là mơn học lý thuy¿t, trình bày mßt cách có há thống c¢ så lý luận các vấn đÁ c¢ bÁn vÁ th°¢ng m¿i đián tā. Đánh giá mơn học bằng hình thức kiểm tra k¿t thúc mơn.

4. Mÿc tiêu cāa môn học: 4.1. VÁ ki¿n thức:

Môn học cung cấp cho ng°ãi học những ki¿n thức c¢ bÁn vÁ th°¢ng m¿i đián tā, qua đó sinh viên ra tr°ãng có c¢ så để nghiên cứu nhằm tá chức và ti¿n hành các ho¿t đßng kinh doanh thơng qua m¿ng Internet và ph°¢ng tián đián tā

4.2. VÁ kỹ năng:

Sau khi học xong môn học, ng°ãi học hình thành đ°ÿc kỹ năng:

+ Kỹ năng c¢ bÁn xā lý các tình huống trong ho¿t đßng kinh doanh thơng qua m¿ng t¿i các tá chức doanh nghiáp mßt các có hiáu q..

+ Thực hián đ°ÿc các quy trình trong giao dách th°¢ng m¿i đián tā. + Kỹ năng làm viác nhóm, thÁo luận, thuy¿t trình thành th¿o.

5. Nßi dung cāa mơn học 5.1. Ch°¢ng trình khung

Mã MH/

MĐ Tên mơn hãc/mơ đun

Sỗ tớn chò

Thòi gian hóc tp (gi)

Tòng sỗ

Trong đó Lý

thuy¿t

Thÿc hành/ thÿc t¿p/

bài t¿p/ thÁo lu¿n

Thi/KiÃm

tra

MH01 Chính trá 2 30 15 13 2 MH02 Pháp luật 1 15 9 5 1 MH03 Giáo dÿc thể chất 1 30 4 24 2 MH04 Giáo dÿc quốc phòng và an

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

MH05 Tin học 2 45 15 29 1 MH06 Ngo¿i ngữ 4 90 30 56 4

II Các môn hãc chuyên môn 59 1560 427 1090 43

II.1 Môn học cơ sở 12 180 170 - 10

MH07 Nguyên lý k¿ toán 3 45 43 - 2 MH08 Thu¿ 2 30 28 - 2 MH09 Tín dÿng và thanh tốn QT 2 30 28 - 2 MH10 Tài chính DN 3 45 43 - 2 MH11 Thống kê kinh doanh 2 30 28 - 2

II.2Môn học chuyên môn 451350229109031

MH12 K¿ toán doanh nghiáp 4 60 57 - 3

MH13 K¿ toán TM - dách vÿ 3 45 43 - 2 MH14 K¿ toán sÁn xuất xây lắp 3 45 43 - 2 MH15 K¿ toán hành chính sự

nghiáp 3 45 43 - 2 MH16 K¿ toán DN vÿa và nhỏ 3 45 43 - 2 MH17 Thực hành k¿ toán máy 3 90 - 86 4 MH18 Thực hành kê khai thu¿ 2 60 - 56 4 MH19 Thực hành táng hÿp I 4 120 - 114 6 MH20 Thực hành táng hÿp II 4 120 - 114 6 MH21 Thực tập tốt nghiáp 16 720 - 720

II.3Môn học tự chọn (chọn 1

MH22 Kỹ năng giao ti¿p, phÿc vÿ

khách hàng 2 30 28 - 2 MH23 Th°¢ng m¿i đián tā 2 30 28 - 2

2 Ch°¢ng 2: Mơ hình kinh doanh

3 Ch°¢ng 3: Giao dách và thanh

4 Ch°¢ng 4: An tồn trong th°¢ng

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

6. ĐiÁu kián thực hián mơn học:

6.1. Phịng học Lý thuy¿t/Thực hành: Đáp ứng phòng học chuẩn 6.2. Trang thi¿t bá d¿y học: Projetor, máy vi tính, bÁng, phấn

6.3. Học liáu, dÿng cÿ, mơ hình, ph°¢ng tián: Giáo trình, mơ hình học tập,& 6.4. Các điÁu kián khác: Ng°ãi học tìm hiểu thực t¿ vÁ cơng tác xây dựng ph°¢ng án khắc phÿc và phòng ngÿa rāi ro t¿i doanh nghiáp.

7. Nòi dung v phÂng phỏp ỏnh giỏ: 7.1. Nòi dung:

- Ki¿n thức: Đánh giá tất cÁ nßi dung đã nêu trong mÿc tiêu ki¿n thức - Kỹ năng: Đánh giá tất cÁ nßi dung đã nêu trong mÿc tiêu kỹ năng.

- Năng lực tự chā và trách nhiám: Trong quá trình học tập, ng°ãi học cần: + Nghiên cứu bài tr°ác khi đ¿n láp.

+ Chuẩn bá đầy đā tài liáu học tập. + Tham gia đầy đā thãi l°ÿng môn học. + Nghiêm túc trong quá trình học tập. 7.2. Ph°¢ng pháp:

Ng°ãi học đ°ÿc đánh giá tích lũy mơn học nh° sau: 7.2.1. Cách đánh giá

- Áp dÿng quy ch¿ tá chức đào t¿o trình đß trung cấp, trình đß cao đẳng ban hành kèm theo Thơng t° số 04/2022/TT-LĐTBXH, ngày 30/3/2022 cāa Bß trồng Bò Lao òng

ThÂng binh v Xó hòi.

- H°áng d̀n thực hián quy ch¿ đào t¿o áp dÿng t¿i Tr°ãng Cao đẳng Th°¢ng m¿i và Du lách nh° sau:

Điểm đánh giá Trọng số + Điểm kiểm tra th°ãng xuyên (Há số 1) 40%

+ Điểm kiểm tra đánh kỳ (Há số 2) + Điểm thi k¿t thúc môn học 60%

7.2.2. Ph°¢ng pháp đánh giá

Ph°¢ng pháp đánh giá

Ph°¢ng pháp tá chức

Hình thức kiểm tra

Thãi điểm kiểm tra Th°ãng xuyên Vi¿t/

Thuy¿t trình

Tự luận/ Trắc nghiám

Sau 10 giã. Đánh kỳ Vi¿t/

Thuy¿t trình

Tự luận/ Trắc nghiám

Sau 14 giã K¿t thúc môn

học

Vi¿t Tự luận và trắc nghiám Sau 30 giã

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

9 7.2.3. Cách tính điểm

- Điểm đánh giá thành phần và điểm thi k¿t thúc môn học đ°ÿc chấm theo thang điểm 10 (tÿ 0 đ¿n 10), làm tròn đ¿n mßt chữ số thập phân.

- Điểm mơn học là táng điểm cāa tất cÁ điểm đánh giá thành phần cāa mơn học nhân vái trọng số t°¢ng ứng. Điểm mơn học theo thang điểm 10 làm trịn đ¿n mßt chữ số thập phân, sau đó đ°ÿc quy đái sang điểm chữ và điểm số theo thang điểm 4 theo quy ỏnh ca Bò Lao òng ThÂng binh và Xã hßi vÁ đào t¿o theo tín chß.

8. H°áng d̀n thực hián môn học

8.1. Ph¿m vi, đối t°ÿng áp dÿng: Đối t°ÿng trung cấp k¿ toán doanh nghiáp 8.2. Ph°¢ng pháp giÁng d¿y, học tập mơn học

8.2.1. Đối vái ng°ãi d¿y

* Lý thuy¿t: Áp dÿng phÂng phỏp dy hc tớch cc bao gòm: thuyt trỡnh ngắn, nêu vấn đÁ, h°áng d̀n đọc tài liáu, bài tập tình huống, câu hỏi thÁo luận&.

* ThÁo luận: Phân chia nhóm nhỏ thÁo luận theo nßi dung đÁ ra.

* H°áng d̀n tự học theo nhóm: Nhóm tr°ång phân cơng các thành viên trong nhóm tìm hiểu, nghiên cứu theo yêu cầu nßi dung trong bài học, cÁ nhóm thÁo luận, trình bày nßi dung, ghi chép và vi¿t báo cáo nhóm.

8.2.2. Đối vái ng°ãi học: Ng°ãi học phÁi thực hián các nhiám vÿ nh° sau: - Nghiên cứu kỹ bài học t¿i nhà tr°ác khi đ¿n láp. Các tài liáu tham khÁo sẽ đ°ÿc cung cấp ngn tr°ác khi ng°ãi học vào học mơn học này (trang web, th° vián, tài liáu...)

- Tham dự tối thiểu 80% các buái giÁng lý thuy¿t. N¿u ng°ãi học vắng >20% số ti¿t lý thuy¿t phÁi học l¿i môn học mái đ°ÿc tham dự kì thi lần sau.

- T hc v tho lun nhúm: l mòt phÂng phỏp học tập k¿t hÿp giữa làm viác theo nhóm và làm viác cá nhân. Mßt nhóm gßm 8-10 ng°ãi học sẽ đ°ÿc cung cấp chā đÁ thÁo luận tr°ác khi học lý thuy¿t, thực hành. Mỗi ng°ãi học sẽ cháu trách nhiám vÁ 1 hoặc mßt số nßi dung trong chā đÁ mà nhóm đã phân cơng để phát triển và hồn thián tốt nhất tồn bß chā đÁ thÁo luận cāa nhóm.

- Tham dự đā các bài kiểm tra th°ãng xuyên, đánh kỳ. - Tham dự thi k¿t thúc mơn học.

- Chā đßng tá chức thực hián giã tự học. 9. Tài liáu tham khÁo:

[1]. Báo cáo triển khai ứng dÿng công nghá thông tin trong c¢ quan Nhà n°ác, Phát triển Chính phā iỏn t

[2]. Bò mụn Qun trỏ tỏc nghiỏp thÂng m¿i đián tā, Đ¿i học Th°¢ng m¿i, Bài giÁng th°¢ng m¿i đián tā căn bÁn

[3]. Ph¿m TrÁn Quân, Bài giÁng dây dựng và quÁn lý website cho doanh nghiáp, Ban quÁn lý cáng th°¢ng m¿i đián tā quốc gia

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

PH¯¡NG PHÁP GIÀNG D¾Y VÀ HâC T¾P CH¯¡NG 1

- Đối vái ng°ãi d¿y: sā dÿng ph°¢ng pháp giÁng giÁng d¿y tích cực (dißn giÁng, vấn đáp, d¿y học theo vấn đÁ); yêu cầu ng°ãi học thực hián câu hỏi thÁo luận 1 (cá nhân hoặc nhóm).

- Đối vỏi ngói hc: ch òng c trỏc giỏo trỡnh (chÂng 1) tr°ác buái học; hoàn thành đầy đā câu hỏi thÁo luận ch°¢ng 1 theo cá nhân hoặc nhóm và nßp l¿i cho ng°ãi d¿y đúng thãi gian quy đánh.

IU KIN THỵC HIN CHĂNG 1

- Phũng hc chuyờn mơn hóa/nhà x°ång: Khơng

- Trang thi¿t bá máy móc: Máy chi¿u và các thi¿t bá d¿y học khác

- Học liáu, dÿng cÿ, ngun vật liáu: Ch°¢ng trình mơn học, giáo trình, tài liáu tham khÁo, giáo án, phim Ánh, và các tài liáu liên quan.

- Các điÁu kián khác: Khơng có

KIÂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ CH¯¡NG 1

- Nßi dung:

+ Ki¿n thức: Kiểm tra và đánh giá tất cÁ nßi dung đã nêu trong mÿc tiêu ki¿n thức

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

+ Điểm kiểm tra th°ãng xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miáng) + Kiểm tra đánh kỳ lý thuy¿t: không

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

NÞI DUNG

1.1. Khái niám chung vÁ th°¢ng m¿i đián tÿ

1.1.1. Sự ra đời và phát triển của Internet

Internet là m¿ng liên k¿t các máy tính vái nhau. Mặc dù mái thực sự phá bi¿n tÿ những năm 1990, internet đã có lách sā hình thành tÿ khá lâu đãi.

1962: J.C.R. Licklider đ°a ra ý t°ång k¿t nối các máy tính vái nhau, ý t°ång liên k¿t các m¿ng thông tin vái nhau đã có tÿ khoÁng năm 1945 khi khÁ năng hāy diát cāa bom nguyên tā đe dọa xóa sá những trung tâm liên l¿c quân sự, viác liên k¿t các trung tâm vái nhau theo mơ hình liên m¿ng sẽ giÁm khÁ năng mất liên l¿c tồn bß các m¿ng khi mßt trung tâm bá tấn cơng.

1965: M¿ng gāi các dữ liáu đã đ°ÿc chia nhỏ thành tÿng packet, đi theo các tuy¿n đ°ãng khác nhau và k¿t hÿp l¿i t¿i điểm đ¿n (Donald Dovies); Lawrence G. Roberts đã k¿t nối mßt máy tính å Massachussetts vái mßt máy tính khác å California qua đ°ãng dây đián tho¿i.

1967: G.Roberts ti¿p tÿc đÁ xuất ý t°ång m¿ng ARPANet (Advanced Research Project Agency Network) t¿i mßt hßi nghá å Michigan.

1969: M¿ng này đ°ÿc đ°a vào ho¿t đßng và là tiÁn thân cāa Internet; Internet - liên m¿ng bắt đầu xuất hián khi nhiÁu m¿ng máy tính đ°ÿc k¿t nối vái nhau

1972: Th° đián tā bắt đầu đ°ÿc sā dÿng (Ray Tomlinson)

1973: ARPANet lần đầu tiên đ°ÿc k¿t nối ra n°ác ngoài, tái tr°ãng đ¿i học London

1984: Giao thức chuyển gói tin TCP/IP (Transmission Control Protocol và Internet Protocol) trå thành giao thức chuẩn cāa Internet; há thống các tên miÁn DNS (Domain Name System) ra đãi để phân biát các máy chā; đ°ÿc chia thành sáu lo¿i chính :

- .edu (education) cho lĩnh vực giáo dÿc - .gov (government) thc chính phā - .mil (miltary) cho lĩnh vực quân sự

- .com (commercial) cho lĩnh vực th°¢ng m¿i - .org (organization) cho các tá chức

- .net (network resources) cho các m¿ng

1990: ARPANet ngÿng ho¿t đßng, Internet chuyển sang giai đo¿n mái, mọi ng°ãi đÁu có thể sā dÿng, các doanh nghiáp bắt đầu sā dÿng Internet vào mÿc đich th°¢ng m¿i.

1991: Ngơn ngữ đánh dấu siêu văn bÁn HTML (HyperText Markup Language) ra đãi cùng vái giao thức truyÁn siêu văn bÁn HTTP (HyperText

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Transfer Protocol), Internet đã thực sự trå thành cÿng cÿ đắc lực vái hàng lo¿t các dách vÿ mái. World Wide Web (WWW) ra đãi, đem l¿i cho ng°ãi dùng khÁ năng tham chi¿u tÿ mßt văn bÁn đ¿n nhiÁu văn bÁn khác, chuyển tÿ c¢ så dữ liáu này sang c¢ så dữ liáu khác vái hình thức hấp d̀n và nßi dung phong phú.

1.1.2. Khái niệm thương mại điện tử

Th°¢ng m¿i đián tā đ°ÿc bi¿t đ¿n vái nhiÁu tên gọi khác nhau, nh° <th°¢ng m¿i đián tā= (Electronic commerce), <th°¢ng m¿i trực tuy¿n= (online trade), <th°¢ng m¿i khơng giấy tã= (paperless commerce) hoặc <kinh doanh đián tā= (e- business). Tuy nhiên, <th°¢ng m¿i đián tā= v̀n là tên gọi phá bi¿n nhất và đ°ÿc dùng thống nhất trong các văn bÁn hay công trình nghiên cứu cāa các tá chức hay các nhà nghiên cứu.

Khái niệm thương mại điện tử theo nghĩa hẹp

Thương mại điện tử là việc mua bán hàng hố và dịch vụ thơng qua các phương tiện điện tử và mạng viễn thông, đặc biệt là máy tính và internet.

Cách hiểu này t°¢ng tự vái mßt số các quan điểm nh°:

+ TMĐT là các giao dách th°¢ng m¿i vÁ hàng hố và dách vÿ đ°ÿc thực hián

thơng qua các ph°¢ng tián đián tā (Diòn n ỗi thoi xuyờn i Tõy DÂng, 1997).

+ TMĐT là viác hồn thành bất kỳ mßt giao dách nào thơng qua mßt m¿ng máy tính làm trung gian mà bao gßm viác chuyển giao quyÁn så hữu hay quyn s dng hng hoỏ v dỏch v (Cc thỗng kê Hoa Kỳ, 2000)

Theo nghĩa hẹp, th°¢ng m¿i đián tā bắt đầu bằng viác các doanh nghiáp sā dÿng các ph°¢ng tián đián tā và m¿ng internet để mua bán hàng hóa, dách vÿ cāa doanh nghiáp mình, các giao dách có thể giữa doanh nghiáp vái doanh nghiáp (B2B) hoặc giữa doanh nghiáp vái khách hàng cá nhân (B2C), cá nhân vái nhau (C2C); Ví dÿ: Alibala.com; Amazon.com, eBay.com

Khái niệm thương mại điện tử theo nghĩa rộng

Đã có nhiÁu tá chức quốc t¿ đ°a ra khái niỏm theo ngha ròng v thÂng mi iỏn t

- EU (European Union): TMT bao gòm cỏc giao dỏch thÂng m¿i thơng qua các m¿ng vißn thơng và sā dÿng cỏc phÂng tiỏn iỏn t. Nú bao gòm TMT giỏn ti¿p (trao đái hàng hố hữu hình) và TMĐT trực ti¿p (trao đái hàng hố vơ hình).

- OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development):

TMĐT gßm các giao dách th°¢ng m¿i liên quan đ¿n các tá chức và cá nhân dựa trên viác xā lý và truyÁn đi các dữ kián đó đ°ÿc số hố thơng qua các m¿ng må (nh° Internet) hoặc các m¿ng đóng có cáng thơng vái m¿ng må (nh° AOL).

- UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development):

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

Th°¢ng m¿i đián tā bao gßm các ho¿t đßng cāa doanh nghiáp, theo chiều

ngang: <TMĐT là viác thực hián toàn bß ho¿t đßng kinh doanh bao gßm

marketing, bán hàng, phân phối và thanh tốn (MSDP) thơng qua các ph°¢ng

tián đián tā=

Theo chiều dọc: D°ái góc đß qn lý nh nỏc, thÂng mi iỏn t gòm mụ

hỡnh IMBSA đÁ cập đ¿n các lĩnh vực cần xây dựng để phát triển TMĐT:

I - Infrastructure: C¢ så h¿ tầng Cơng nghá thơng tin và trun thơng

Mßt ví dÿ điển hình là dách vÿ Internet băng thơng rßng ADSL. T¿i n°ác ta, theo thống kê năm 2005 cāa Vÿ th°¢ng m¿i đián tā, gần 80% doanh nghiáp đã sā dÿng dách vÿ này để truy cập Internet vái tốc đß đā cao để giao dách qua m¿ng. N¿u khơng phá cập dách vÿ Internet thì khơng thể phát triển th°¢ng m¿i đián tā đ°ÿc. Chính vì vậy, UNCTAD đ°a ra lĩnh vực đầu tiên cần phát triển chính là C¢ så h¿ tầng Cơng nghá thơng tin và truyÁn thông, t¿o láp vỏ đầu tiên cho TMĐT.

M - Message: Các vấn đÁ liên quan đ¿n Thông điáp dữ liáu

Thơng điáp chính là tất cÁ các lo¿i thông tin đ°ÿc truyÁn tÁi qua m¿ng, qua Internet trong thÂng mi iỏn t. Vớ d nh hp òng đián tā, các chào hàng, hỏi hàng qua m¿ng, các chứng tÿ thanh toán đián tā ... đÁu đ°ÿc coi là thơng điáp, chính xác h¢n là <thơng điáp dữ liáu=. T¿i các n°ác và t¿i VN, những thông điáp dữ liáu khi đ°ÿc sā dÿng trong các giao dách TMĐT đÁu đ°ÿc thÿa nhận giá trá pháp lý. ĐiÁu này đ°ÿc thể hián trong các Luật m̀u cāa Liên hÿp quốc vÁ giao dách đián tā hay Luật TMĐT cāa các n°ác, cũng nh° trong Luật Giao dách đián tā cāa Viát Nam.

B - Basic Rules: Cỏc quy tc cÂ bn iu chònh chung v TMT: chính là

các luật điÁu chßnh các lĩnh vực liên quan đ¿n TMĐT trong mßt n°ác hoặc khu vực và quốc t¿..

S - Sectorial Rules/ Specific Rules:Các quy tắc riêng, điÁu chßnh tÿng lĩnh vực chuyên sâu cāa TMĐT, nh°: chứng thực đián tā, chữ ký đián tā, Ngân hàng đián tā (thanh toán đián tā). Thể hián d°ái khía c¿nh pháp luật å Viát Nam có thể là các Nghá đánh chi ti¿t vÁ tÿng lĩnh vực. Hay các tập quán th°¢ng m¿i quốc t¿ mái nh° Quy tắc vÁ xuất trình chứng tÿ đián tā trong thanh toán quốc t¿ (e-UCP), hay quy tắc sā dÿng vận đ¢n đián tā (cāa Bolero)

A - Applications:Đ°ÿc hiểu là các ứng dÿng TMĐT, hay các mơ hình kinh doanh thÂng mi iỏn t cn c iu chònh, cng nh° đầu t°, khuy¿n khích để phát triển, trên c¢ så đã giÁi quy¿t đ°ÿc 4 vấn đÁ trên. Ví dÿ nh°: Các mơ hình Cáng TMĐT quốc gia (ECVN.gov), các sàn giao dách TMĐT B2B (nh°

Vnemart.com) cũng nh° các mơ hình B2C (golmart.com.vn, Amazon.com), C2C (đấu giá Ebay.com), hay các website cāa các công ty XNK... đÁu đ°ÿc coi chung là các ứng dÿng TMĐT.

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

- WTO: ThÂng mi iỏn t bao gòm viác sÁn xuất, quÁng cáo, bán hàng và phân phối sÁn phẩm đ°ÿc mua bán và thanh toán trên m¿ng Internet, nh°ng đ°ÿc giao nhận có thể hữu hình hoặc giao nhận qua internet d°ái d¿ng số hoá.

- AEC (Association for Electronic Commerce): Th°¢ng m¿i đián tā là làm kinh doanh có sā dÿng các cơng cÿ đián tā, đánh nghĩa này rßng, coi hầu h¿t các ho¿t đßng kinh doanh t Ân gin nh mòt cỳ iỏn thoi giao dách đ¿n những trao đái thông tin EDI phức t¿p đÁu là th°¢ng m¿i đián tā.

UNCITRAL (United Nations Conference for International Trade Law), Luật m̀u vÁ Th°¢ng m¿i đián tā (UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce, 1996): Th°¢ng m¿i đián tā là viác trao đái thơng tin th°¢ng m¿i thơng qua các ph°¢ng tián đián tā, khơng cần phÁi in ra giấy bất cứ công đo¿n nào cāa tồn bß q trình giao dách.

<Thơng tin= đ°ÿc hiểu là bất cứ thứ gì có thể trun tÁi bằng kỹ thuận đián tā, bao gßm cÁ th° tÿ, các file văn bÁn, các c¢ så dữ liáu, các bÁn tính, các bÁn thi¿t k¿, hình đß ho¿, qng cáo, hi hng, Ân hng, hoỏ Ân, bng giỏ, hp òng, hình Ánh đßng, âm thanh...

1.1.3. Các phương tiện thực hiện Thương mại điện tử

- Điện thoại: là mßt phÂng tiỏn phỏ thụng, dò s dng, v gn nh xuất

hián sám nhất trong các ph°¢ng tián đián tā đ°ÿc đÁ cập. Mßt số dách vÿ có thể cung cấp trực ti¿p qua đián tho¿i nh° dách vÿ b°u đián, ngân hàng, hỏi đáp, t° vấn, giÁi trí. Vái sự phát triển cāa đián tho¿i di đßng, liên l¿c qua vá tinh, ứng dÿng cāa đián tho¿i đang và s trồ nờn ròng rói hÂn. Nhng iỏn thoi cú mßt h¿n ch¿ là chß truyÁn tÁi đ°ÿc âm thanh và mọi cußc giao dách v̀n phÁi k¿t thúc bằng giấy tã. Ngồi ra, chi phí giao dách bằng đián tho¿i, nhất là giao dách đián tho¿i đ°ãng dài, còn khá đắt. Th°¢ng m¿i đián tā v̀n sā dÿng đián tho¿i nh° mßt cơng cÿ quan trọng, tuy nhiên <đián tho¿i= đ°ÿc hiểu theo nghĩa rßng, khơng giái h¿n å đián tho¿i cố đánh mà đ°ÿc hiểu là tất cÁ các hình thức giao ti¿p bằng giọng nói thơng qua các ph°¢ng tián đián tā: đián tho¿i qua internet, voice chat, voice message qua YM hay Skype... Ngoài ra, đián tho¿i thông minh ngày nay cho phép khắc phÿc tối đa những h¿n ch¿ trên và khai thác khÁ năng cāa mßt máy tính thu nhỏ. Đây cũng chính là lÿi th¿ nái bật cāa internet vái các ứng dÿng truyÁn tho¿i qua môi tr°ãng này và các thi¿t bá đián tā nh° máy tính đ°ÿc sā dÿng trong giao dách th°¢ng m¿i đián tā này. Ví dụ: đàm phán, ký kết hợp đồng

qua YM & thư điện tử

- Truyền hình: Ngày nay, trun hình trå thành mßt trong những công cÿ

đián tā phá thông nhất. TruyÁn hình đóng vai trị quan trọng trong th°¢ng m¿i, nhất là trong qng cáo hàng hóa. Song trun hình mái chß là mßt cơng cÿ trun thơng mßt chiÁu, qua trun hình, khách hàng khơng thể tìm ki¿m đ°ÿc các chào hàng, không thể đàm phán vái ng°ãi bán vÁ các điÁu khoÁn mua bán cÿ thể. Gần đây, khi máy thu hình đ°ÿc k¿t nối vái máy tính thì cụng dng ca nú c mồ ròng hÂn. Viỏc giao dách và đàm phán bằng <video conference= thực

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

hián qua Internet trå nên quan trọng và đấy m¿nh th°¢ng m¿i đián tā khi ti¿t kiám đ°ÿc thãi gian và chi phí cāa các bên mà v̀n có hiáu quÁ nh° đàm phán giao dách trực ti¿p truyÁn thống.

Ví dụ: e-learning sử dụng video-conference và net-meeting

- Máy tính và internet: Th°¢ng m¿i đián tā chß thực sự có vá trí quan trọng

khi có sự bùng ná cāa máy tính và internet vào những năm 90 cāa th¿ kỷ 20. Máy tính và Internet giúp doanh nghiáp ti¿n hành giao dách mua bán, hÿp tác trong sÁn xuất, cung cấp dách vÿ, quÁn lý các ho¿t đßng trong nßi bß doanh nghiáp, liên các các doanh nghiáp trên tồn cầu, hình thành các mơ hình kinh doanh mái. Khơng chß giái h¿n å máy tính, các thi¿t bá đián tā và các m¿ng vißn thơng khác cũng đ°ÿc ứng dÿng m¿nh mẽ vào thÂng mi lm a dng cỏc hot òng thÂng mi đián tā tÿ viác sā dÿng thẻ thông minh trong thanh toán đián tā, mobile phone trong các giao dách đián tā giá trá nhỏ, há thống th°¢ng m¿i điên tā trong giao thông để xā lý vé tàu đián, xe bus, máy bay đ¿n giao dách chứng khoán, tài chính, ngân hàng đián tā, hai quan đián tā trong n°ác và quốc t¿. Những tập đoàn toàn cầu cũng chia x thụng tin trong hot òng thÂng mi qua m¿ng riêng cāa mình hoặc qua internet. Ví dụ: e-banking và e-procurement

1.1.4. Quá trình phát triển của thương mại điện tử

Th°¢ng m¿i đián tā đ°ÿc chia ra thành nhiu cp ò phỏt trin.

- ThÂng mi đián tā 6 cấp đß, phân chia theo mức đß ứng dÿng cơng nghá trong doanh nghiáp.

Cấp đß 1 - Hián dián trên m¿ng: Doanh nghiáp có website trên mng. ọ mc ò ny, website rt Ân gin, chò là cung cấp mßt thơng tin vÁ doanh nghiáp và sÁn phẩm mà khơng có các chức năng phức t¿p khác.

Cấp đß 2 - Có website chun nghiáp: Website cāa doanh nghiáp có cấu trúc phức t¿p h¢n, có nhiÁu chức năng t°¢ng tác vái ng°ãi xem, hỗ trÿ ng°ãi xem, ng°ãi xem có thể liên l¿c vái doanh nghiáp mßt cách thuận tián.

Cấp đß 3 - Chuẩn bá TMĐT: Doanh nghiáp bắt đầu triển khai bán hàng hay dách vÿ qua m¿ng. Tuy nhiên, doanh nghiáp ch°a có há thống c¢ så dữ liáu nßi bß để phÿc vÿ các giao dách trên m¿ng. Các giao dách cịn chậm và khơng an tồn.

Cấp đß 4 - Áp dÿng TMĐT: Website cāa DN liên k¿t trực ti¿p vái dữ liáu trong m¿ng nßi bß cāa DN, mọi ho¿t đßng truyÁn dữ liáu đ°ÿc tự đßng hóa, h¿n ch¿ sự can thiáp cāa con ng°ãi và vì th¿ làm giÁm đáng kể chi phí ho¿t đßng và tăng hiáu q.

Cấp đß 5 - TMĐT không dây: Doanh nghiáp áp dÿng TMĐT trên các thi¿t bá không dây nh° đián tho¿i di đßng, Palm (máy tính bỏ túi)v.v& sā dÿng giao thức truyÁn không dây WAP (Wireless Application Protocal).

Cấp đß 6 - CÁ th¿ giái trong mßt máy tính: Chß vái mßt thi¿t bá đián tā, ng°ãi ta có thể truy cập vào mßt ngn thơng tin kháng lò, mi lỳc, mi nÂi v mi

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

lo¿i thơng tin (hình Ánh, âm thanh, phim, v.v&) và thực hián các lo¿i giao dách. - ThÂng mi iỏn t 3 cp ò, theo phm vi hot òng thÂng mi iỏn t trong doanh nghiỏp.

Cp ò 1 - ThÂng mi thụng tin (i-commerce, i=information: thơng tin): Doanh nghiáp có website trên m¿ng để cung cấp thông tin vÁ sÁn phẩm, dách vÿ... Các ho¿t đßng mua bán v̀n thực hián theo cách truyn thng.

Cp ò 2 - ThÂng mi giao dách (t-commerce, t=transaction: giao dách): doanh nghiáp cho phép thực hián giao dách đặt hàng, mua hàng qua website trên m¿ng, có thể bao gßm cÁ thanh tốn trực tuyn.

Cp ò 3 - ThÂng mi tớch hp (c-business, c=colaborating,

connecting: tích hÿp, k¿t nối): website cāa doanh nghiáp liên k¿t trực ti¿p vái dữ liáu trong m¿ng nßi bß cāa doanh nghiáp, mọi ho¿t đßng trun dữ liáu đ°ÿc tự đßng hóa, h¿n ch¿ sự can thiáp cāa con ng°ãi và vì th¿ làm giÁm đáng kể chi phí ho¿t đßng và tăng hiáu quÁ.

1.2. Đặc điÃm, phân lo¿i th°¢ng m¿i đián tÿ

1.2.1. Đặc điểm của thương mại điện tử

Th°¢ng m¿i đián tā mang những đặc điểm chā y¿u sau:

- Sự phát triển cāa Th°¢ng m¿i đián tā gắn liÁn và tác đßng qua l¿i vái sự phát triển cāa công nghá thông tin. BÁn chất cāa th°¢ng m¿i đián tā chính là viác sā dÿng các cơng cÿ đián tā để thực hián các ho¿t đßng th°¢ng m¿i. Nhã sự phát triển cāa ICT mà th°¢ng m¿i đián tā ra đãi, tuy nhiên, sự phát triển cāa Th°¢ng m¿i đián tā cũng thúc đẩy và gÿi må nhiÁu lĩnh vực cāa ICT nh° phần cứng và phần mÁm chuyên dùng cho các ứng dÿng th°¢ng m¿i đián tā, dách vÿ thanh tốn cho th°¢ng m¿i đián tā, đẩy m¿nh sÁn xuất trong lĩnh vực ICT nh° máy tính, thi¿t bá vißn thơng, thi¿t bá m¿ng.

- Khi h¿ tầng ICT phát triển, nâng cao khÁ năng liên k¿t và chia sẻ thông tin giữa doanh nghiáp, nhà cung cấp, nhà phân phối và khách hàng, tÿ đó góp phần nâng cao hiáu quÁ sÁn xuất và kinh doanh. Khi đó th°¢ng m¿i đián tā có thể ứng dÿng m¿nh mẽ trong các lĩnh vực sÁn xuất công nghiáp

- Các bên tham gia trong giao dách không cần gặp mặt trực ti¿p, không cần bi¿t nhau tÿ tr°ác. Giao dách th°¢ng m¿i đián tā có thể hồn tồn qua m¿ng, thơng qua mßt vài thao tác kích cht, ng°ãi mua thậm chí khơng cần bi¿t mặt cāa ng°ãi bán hàng v̀n có thể mua hàng, ng°ãi bán cũng không cần gặp ng°ãi mua cũng v̀n bán đ°ÿc hàng.

- Có sự trao đái hàng hóa, dách vÿ, thông tin và tiÁn tá qua m¿ng máy tính hoặc các ph°¢ng tián đián tā khác. Trên mơi tr°ãng th°¢ng m¿i đián tā, sÁn phẩm, dách vÿ, thơng tin, tiÁn tá đ°ÿc số hóa và truyÁn gāi d°ái d¿ng dữ liáu đián tā và truyÁn đi trên m¿ng.

- Thá tr°ãng trong th°¢ng m¿i đián tā là thá tr°ãng phi biên giái. ĐiÁu này thể hián å chỗ mọi ng°ãi å tất cÁ các quốc gia trên khắp tồn cầu khơng cần phÁi

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

- Cỏc bờn tham gia vo hot òng thÂng mi iỏn tā có thể ti¿n hành giao dách suốt 24h mßt ngày, 7 ngày mßt tuần và 365 ngày trong năm ồ bt c nÂi no cú mng viòn thụng v có các ph°¢ng tián đián tā k¿t nối vái các m¿ng này, h¢n nữa các ph°¢ng tián đián tā có khÁ năng tự đßng hóa cao giúp đẩy nhanh q trình giao dách.

- Có khÁ năng cắt giÁm chi phí và nâng cao hiáu quÁ đối vái các quá trình sÁn xuất, kinh doanh ho¿t đßng cāa hầu h¿t các tá chức. Nhã tình chuẩn hóa và tự òng húa ca cỏc giao dỏch thÂng mi iỏn t nên các ho¿t đßng sÁn xuất, kinh doanh cāa doanh nghiáp có khÁ năng giÁm đáng kể nhiÁu chi phí và tÿ đó nâng cao đ°ÿc hiáu quÁ kinh doanh.

- Có thể ứng dÿng ngay vào các ngành dách vÿ (chính phā đián tā, đào t¿o trực tuy¿n, du lách, t° vấn...). Đ°ÿc thực hián trên môi tr°ãng số hóa, th°¢ng m¿i đián tā đặc biát phù hÿp vái các ngành dách vÿ, các ngành phi vật chất, không địi hỏi phÁi xây dựng c¢ så vật chất, h¿ tầng. Doanh nghiáp có khÁ năng đ¢n giÁn hóa há thống, c¢ cấu, tối thiểu hóa vốn đầu t° để thu vÁ ngn lÿi tối đa. Thậm chí mßt hoặc mßt vài cá nhân có thể tham gia kinh doanh chß vái mßt máy tính có nối m¿ng.

- Trong th°¢ng m¿i đián tā, há thống thơng tin chính là thỏ tróng. Tt c cỏc hot òng thÂng mi iỏn tā đ°ÿc thực hián trên các cơng cÿ chính cāa cơng nghá thơng tin, thức chất cāa các ho¿t đßng này là viác mã hóa, trun gāi thơng tin trên m¿ng vißn thơng và cơng cÿ đián tā nên thơng tin chính là nÁn tÁng cāa mọi ho¿t đßng kinh doanh th°¢ng m¿i đián tā. Trong th°¢ng m¿i đián tā, các bên tham gia giao dách có thể thơng qua công cÿ đián tā để thi¿t lập các mối quan há kinh doanh, cá nhân cũng có thể dß dàng tìm ki¿m, lựa chọn, mua hàng và thanh tốn trên m¿ng.

1.2.2. Phân loại thương mại điện tử

Có nhiÁu tiêu chí khác nhau để phân lo¿i các hình thức/ mơ hình th°¢ng m¿i đián tā nh°:

+ Phân lo¿i theo cơng nghá k¿t nối m¿ng: Th°¢ng m¿i di đßng (khơng dây) + Phân lo¿i theo hình thức dách vÿ: Chính phā đián tā, giáo dÿc đián tā, tài chính đián tā

+ Phân lo¿i theo mức đß phối hÿp, chia sẻ và sā dÿng thông tin qua m¿ng: Th°¢ng m¿i thơng tin, th°¢ng m¿i giao dách, th°¢ng m¿i cßng tác

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

+ Phân lo¿i theo đối t°ÿng tham gia: Chính phā (G-government), doanh nghiáp (B-business), khách hàng cá nhân (C-consumer). Đây là cách phân lo¿i phá bi¿n nhất, theo đó Tmdt gßm các hình thức sau:

Thương mại điện tử giữa Doanh nghiệp và người tiêu dùng (B2C)

Doanh nghiáp sā dÿng các ph°¢ng tián đián tā để bán hàng hóa và dách vÿ tái ng°ãi tiêu dùng; ng°ãi tiêu dùng thông qua các ph°¢ng tián đián tā để lựa chọn, mặc cÁ, đặt hàng, thanh tốn và nhận hàng. Mơ hình B2C chā y¿u là mơ hình bán lẻ qua m¿ng nh° www.Amazon.com, qua đó doanh nghiáp th°ãng thi¿t lập website, hình thành c¢ så dữ liáu vÁ hàng hóa, dách vÿ, ti¿n hành các quy trình ti¿p thá, quÁng cáo và phân phối trực ti¿p tái ng°ãi tiêu dùng. Tmdt B2C đem l¿i lÿi ích cho cÁ doanh nghiáp l̀n ng°ãi tiêu dùng: doanh nghiáp ti¿t kiám nhiÁu chi phí bán hàng do khơng cần phịng tr°ng bày hay th ng°ãi giái thiáu bán hàng, chi phí quÁn lý cũng giÁm h¢n. Ng°ãi tiêu dùng sẽ cÁm thấy thuận tián vì khơng phÁi tái tận cāa hàng cũng có khÁ năng lựa chọn và so sánh nhiÁu mặt hàng cùng mßt lúc. Hình thức giao dách th°¢ng m¿i đián tā doanh nghiáp vái khách hàng (Business to Customer B2C) thành phần tham gia hot òng thÂng mi gòm ngói bỏn l doanh nghiáp và ng°ãi mua là ng°ãi tiêu dùng. Sā dÿng trình duyát (web browser) để tìm ki¿m sÁn phẩm trên Internet. Sā dÿng giỏ hàng (shopping cart) để l°u trữ các sÁn phẩm khách hàng đặt mua, thực hián thanh toán bằng đián tā.

Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B)

B2B là lo¿i hình giao dách qua các ph°¢ng tián đián tā giữa doanh nghiáp vái doanh nghiáp. Các giao dách B2B chā y¿u đ°ÿc thực hián trên các há thống ứng dÿng Tmdt nh° m¿ng giá trá gia tăng VAN, SCM, các sàn giao dách Tmdt B2B (emarketplaces)... Các doanh nghiáp có thể chào hàng, tìm ki¿m b¿n hàng, đặt hàng, ký k¿t hÿp đßng, thanh tốn qua các há thống này. ä mức đß cao, các giao dách này có thể dißn ra mßt cách tự đßng ví dÿ nh° www.alibaba.com. Tmdt B2B đem l¿i lÿi ích rất thực t¿ cho các doanh nghiáp, đặc biát giúp các doanh nghiáp giÁm các chi phí vÁ thu thập thơng tin tìm hiểu thá tr°ãng, quÁng cáo, ti¿p thá, đàm phán, tăng c°ãng các cÂ hòi kinh doanh.Thnh phn tham gia hot òng thÂng m¿i là các doanh nghiáp, tức ng°ãi mua và ng°ãi bán đÁu là doanh

nghiáp. Sā dÿng Internet để t¿o mối quan há giữa nhà cung cấp và các cāa hàng thông qua các vấn đÁ vÁ chất l°ÿng, dách vÿ. Marketing giữa hai đối t°ÿng này là

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

marketing cơng nghiáp. Hình thức này phá bi¿n nhanh h¢n B2C. Khách hàng là doanh nghiáp. có đā điÁu kián ti¿p cận và sā dÿng Internet hay m¿ng máy tính.

Thanh tốn bằng đián tā.

Thương mại điện tử giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng (C2C)

Đây là mơ hình Tmdt giữa các cá nhân vái nhau. Sự phát triển cāa các ph°¢ng tián đián tā, đặc biát là internet làm cho nhiÁu cá nhõn cú th tham gia hot òng thÂng mi vỏi t° cách ng°ãi bán hoặc ng°ãi mua. Mßt cá nhân có thể tự thi¿t lập website để kinh doanh những mặt hàng do mình làm ra hoặc sā dÿng mßt website có sẵn để đấu giá món hàng mình có: ví dÿ www.chodientu.com (2005)

Mơ hình chính phủ điện tử (B2G, C2G và G2G)

Ba lo¿i giao dách này thußc vÁ mßt hình thức đ°ÿc gọi là chính phā điển tā. Chính phā đián tā là cách thức qua đó các Chính phā sā dÿng các cơng nghá mái trong ho¿t đßng để làm cho ng°ãi dân, Doanh nghiáp ti¿p cận các thơng tin và dách vÿ do Chính phā cung cp mòt cỏch thun tiỏn hÂn, ci thiỏn cht lng dỏch v v mng li cỏc cÂ hòi tốt h¢n cho ng°ãi dân, Doanh nghiáp trong viác tham gia vào xây dựng các thể ch¿ và ti¿n trình phát triển đất n°ác.

Mÿc đích cāa chính phā đián tā là cāa dân, do dân và vì dân, có Ánh h°ång mang tính cách m¿ng đ¿n sức m¿nh và sự sống cịn cāa các Chính phā và nÁn dân chā thực sự å mỗi quốc gia. Viác phát triển Chính phā đián tā theo lß trình đ°ÿc ho¿ch đánh sẽ må ra khÁ năng phát huy sự đóng góp trí tuá cāa tất cÁ ng°ãi dân tham gia vào quá trình thúc đẩy sự phát triển đất n°ác.

1.3. Lÿi ích và h¿n ch¿ cāa th°¢ng m¿i đián tÿ

1.3.1. Lợi ích của thương mại điện tử

Cơng cÿ đián tā và th°¢ng m¿i đián tā đang dần trå thành mßt phần tất y¿u cāa cußc sống nhân lo¿i, những lÿi ích cāa th°¢ng m¿i đián tā mang l¿i vô cùng quan trọng, đặc biát là trong hot òng thÂng mi. Nhng li ớch ny cú th đ°ÿc nhìn nhận trên ba góc đß: đối vái các tá chức, ng°ãi tiêu dùng và đối vái xã hßi.

a. Lợi ích đối với các tổ chức

- Mở rộng thị trường: Vái chi phí đầu t° nhỏ h¢n nhiÁu so vái th°¢ng m¿i

trun thống, các cơng ty có thể må rßng thá tr°ãng, tìm ki¿m, ti¿p cận ng°ãi cung cấp, khách hàng và đối tác trên khắp th¿ giái. Viác må rßng m¿ng l°ái nhà cung cấp, khách hàng cũng cho phép các tá chức có thể mua vái giá thấp h¢n và bán đ°ÿc nhiÁu sÁn phẩm h¢n.

- Giảm chi phí sản xuất: GiÁm chi phí giấy tã, giÁm chi phí chia sẻ thơng tin,

chi phí in ấn, gāi văn bÁn truyÁn thống.

- Cải thiện hệ thống phân phối: GiÁm l°ÿng hàng l°u kho và đß trß trong

phân phối hàng. Há thống cāa hàng giái thiáu sÁn phẩm đ°ÿc thay th¿ hoặc hỗ

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

trÿ båi các showroom trên m¿ng, ví dÿ trong ngành sÁn xuất ô tô (GM, Ford Motor) ti¿t kiám đ°ÿc chi phí hàng tỷ USD tÿ giÁm chi phí l°u kho.

- Vượt giới hạn về thời gian: Viác tự đßng hóa các giao dách thông qua Web

và Internet giúp ho¿t đßng kinh doanh đ°ÿc thực hián 24/7/365 mà khơng mất thêm nhiÁu chi phí bi¿n đái.

- Sản xuất hàng theo yêu cầu: Còn đ°ÿc bi¿t đ¿n d°ái tên gọi <Chi¿n l°ÿc

kéo=, lôi kéo khách hàng đ¿n vái doanh nghiáp bằng khÁ năng đáp ứng mọi nhu cầu cāa khách hàng. Mßt ví dÿ thành cơng điển hình là Dell Computer Corp.

- Mơ hình kinh doanh mới: Các mơ hình kinh doanh mái vái những lÿi th¿

và giá trá mái cho khách hàng. Mơ hình cāa Amazon.com, mua hàng theo nhóm hay đấu giá nơng sÁn qua m¿ng đ¿n các sàn giao dách B2B là điển hình cāa những thành cơng này.

- Tăng tốc độ tung sản phẩm ra thị trường: Vái lÿi th¿ vÁ thông tin và khÁ

năng phối hÿp giữa các doanh nghiáp làm tăng hiáu quÁ sÁn xuất và giÁm thãi gian tung sÁn phẩm ra thá tr°ãng.

- Giảm chi phí thơng tin liên lạc: email ti¿t kiám h¢n fax hay gāi th° truyÁn

thống

- Giảm chi phí mua sắm: Thơng qua giÁm các chi phí qn lý hành chính

(80%); giÁm giá mua hàng (5-15%)

- Củng cố quan hệ khách hàng: Thông qua viác giao ti¿p thuận tián qua

m¿ng, quan há vái trung gian và khỏch hng c cng c dò dng hÂn. òng thói viác cá biát hóa sÁn phẩm và dách vÿ cũng góp phần thắt chặt quan há vái khách hàng và cāng cố lịng trung thành.

- Thơng tin cập nhật: Mọi thông tin trên web nh° sÁn phẩm, dách vÿ, giá

cÁ... đÁu có thể đ°ÿc cập nhật nhanh chóng và káp thãi.

- Chi phí đăng ký kinh doanh: Mßt số n°ác và khu vực khuy¿n khích bằng

cách giÁm hoặc khơng thu phí đăng ký kinh doanh qua m¿ng.

- Các lợi ích khác: Nâng cao uy tín, hình Ánh doanh nghiáp; cÁi thián chất

l°ÿng dách vÿ khách hàng; đối tác kinh doanh mái; đ¢n giÁn hóa và chuẩn hóa các quy trình giao dách; tăng năng suất, giÁm chi phí giấy tã; tăng khÁ năng ti¿p cận thơng tin và giÁm chi phí vận chuyển; tăng sự linh ho¿t trong giao dách và ho¿t đßng kinh doanh.

b. Lợi ích đối với người tiêu dùng

- Vượt giới hạn về không gian và thời gian: Th°¢ng m¿i đián tā cho phép

khách hàng mua sắm mọi n¢i, mọi lúc đối vái các cāa hàng trên khắp th¿ giái.

- Nhiều lựa chọn về sản phẩm và dịch vụ: Th°¢ng m¿i đián tā cho phép

ng°ãi mua có nhiÁu lựa chọn h¢n vì ti¿p cận đ°ÿc nhiÁu nhà cung cấp h¢n.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

- Giá thấp hơn: Do thơng tin thuận tián, dß dàng và phong phú h¢n nên

khách hàng có thể so sánh giá cÁ giữa các nhà cung cấp thuận tián h¢n và tÿ đó tìm đ°ÿc mức giá phù hÿp nhất.

- Giao hàng nhanh hơn với các hàng hóa số hóa được: Đối vái các sÁn

phẩm số hóa đ°ÿc nh° phim, nh¿c, sách, phần mÁm.... viác giao hàng đ°ÿc thực hián dß dàng thơng qua Internet.

- Thông tin phong phú, thuận tiện và chất lượng cao hơn: Khách hàng có thể

dß dàng tìm đ°ÿc thơng tin nhanh chóng và dß dàng thơng qua các cơng cÿ tìm ki¿m (search engines); đßng thãi các thơng tin đa ph°¢ng tián (âm thanh, hình Ánh) giúp qng bá, giái thiáu sÁn phẩm tốt h¢n.

- Đấu giá: Mơ hình đấu giá trực tuy¿n ra đãi cho phép mọi ng°ãi đÁu có thể

tham gia mua và bán trên các sàn đấu giá và đßng thãi có thể tìm, s°u tầm những món hàng mình quan tâm t¿i mọi n¢i trên th¿ giái.

- Cộng đồng thương mại điện tử: Môi tr°ãng kinh doanh TMĐT cho phép

mọi ng°ãi tham gia có thể phối hÿp, chia sẻ thơng tin và kinh nghiám hiáu quÁ và nhanh chóng.

- <Đáp ứng mọi nhu cầu=: KhÁ năng tự đßng hóa cho phép chấp nhận các

đ¢n hàng khác nhau tÿ mọi khách hàng.

- Thuế: Trong giai đo¿n đầu cāa TMĐT, nhiÁu n°ác khuy¿n khích bằng

cách mißn thu¿ đối vái các giao dách trên m¿ng.

c. Lợi ích đối với xã hội

- Hoạt động trực tuyến: Th°¢ng m¿i đián tā t¿o ra môi tr°ãng để làm viác,

mua sắm, giao dách... tÿ xa nên giÁm viác đi l¿i, ơ nhißm, tai n¿n.

- Nâng cao mức sống: Có nhiÁu hàng hóa, nhiÁu nhà cung cấp sẽ t¿o áp lực

giÁm giá, do đó tăng khÁ năng mua sắm cāa khách hàng, nâng cao mức sống.

- Lợi ích cho các nước nghèo: Những n°ác nghèo có thể ti¿p cận vái các sÁn

phẩm, dách vÿ tÿ các nỏc phỏt trin hÂn thụng qua Internet v TMT. òng thãi cũng có thể học tập đ°ÿc kinh nghiám, kỹ năng... đào t¿o qua m¿ng cũng nhanh chóng giúp các n°ác này ti¿p thu công nghá mái.

- Dịch vụ công được cung cấp thuận tiện hơn: Các dách vÿ cơng cßng nh° y

t¿, giáo dÿc, các dách vÿ cơng cāa chính phā... đ°ÿc thực hián qua m¿ng vái chi phí thấp h¢n, thuận tián h¢n. Cấp các lo¿i giấy phép đ°ÿc cấp qua m¿ng, dách vÿ t° vấn y t¿.... là các ví dÿ thành cơng điển hình.

1.3.2. Hạn chế của thương mại điện tử

Các h¿n ch ca ThÂng mi iỏn t: mòt nhúm mang tớnh k thut, mòt nhúm mang tớnh thÂng mi. Theo nghiờn cứu cāa CommerceNet (commerce.net), 10 cÁn trå lán nhất cāa TMĐT t¿i Mỹ theo thứ tự là:

- Dß mất an toàn

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

24 - Thi¿u tin t°ång và rāi ro

- Thi¿u nhân lực vÁ TMĐT - Khác biát văn hóa

- Thi¿u h¿ tầng vÁ chữ ký số hóa (ho¿t đßng cāa các tá chức chứng thực cịn h¿n ch¿).

- Nhận thức cāa các tá chức, nhân thức và trình đß cāa ng°ãi tiêu dùng vÁ TMĐT còn ch°a cao.

- Gian lận trong TMĐT (thẻ tín dÿng...).

- Các sàn giao dách B2B ch°a thực sự thân thián vái ng°ãi dùng. - Các rào cÁn th°¢ng m¿i quốc t¿ truyÁn thống .

- Thi¿u các tiêu chuẩn quốc t¿ vÁ TMĐT.

Hoặc h¿n ch¿ cāa th°¢ng m¿i đián tā cũng có thể nhìn nhận d°ái hai góc đß vÁ kỹ thuật cơng nghá và những h¿n ch¿ phi kỹ thuật hay còn gi l nhng hn ch mang tớnh thÂng mi.

HắN CHắ CA THĂNG MắI IN Tỵ Hn ch v k thu¿t H¿n ch¿ vÁ th°¢ng m¿i

1. Ch°a có tiêu chuẩn quốc t¿ vÁ chất l°ÿng, an

tồn và đß tin cậy 1.vái ng°ãi tham gia TMĐT An ninh và riêng t° là hai cÁn trå vÁ tâm lý đối 2. Tốc đß đ°ãng truyÁn Internet v̀n ch°a đáp

ứng đ°ÿc yêu cầu cāa ng°ãi dùng, nhất là trong Th°¢ng m¿i đián tā

2. Thi¿u lòng tin và TMĐT và ng°ãi bán hàng trong TMĐT do không đ°ÿc gặp trực ti¿p

3. Các công cÿ xây dựng phần mÁm v̀n trong

giai đo¿n đang phát triển 3.đ°ÿc làm rõ NhiÁu vấn đÁ vÁ luật, chính sách, thu¿ ch°a 4. Khó khăn khi k¿t hÿp các phần mÁm TMĐT

vái các phần mÁm ứng dÿng và cỏc cÂ sồ d liỏu truyn thng

4. Mòt số chính sách ch°a thực sự hỗ trÿ t¿o điÁu kián để TMĐT phát triển

5. Cần có các máy chā th°¢ng m¿i đián tā đặc biát (cơng suất, an tồn) địi hỏi thêm chi phí đầu t°

5. Các ph°¢ng pháp đánh giá hiáu q cāa TMĐT cịn ch°a đầy đā, hồn thián

6. Chi phí truy cập Internet v̀n cịn cao 6. Chuyển đái thói quen tiêu dùng tÿ thực đ¿n Áo cần thãi gian

7. Thực hián các đ¢n đặt hàng trong th°¢ng m¿i đián tā B2C địi hỏi há thống kho hàng tự đßng lán

7. Sự tin cậy đối vái môi tr°ãng kinh doanh không giấy tã, không ti¿p xúc trực ti¿p, giao dách đián tā cần thãi gian

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

- Nghiên cứu thị trường: Mßt mặt TMĐT hồn thián, nâng cao hiáu quÁ các

ho¿t đßng nghiên cứu thá tr°ãng truyÁn thống, mßt mặt t¿o ra các ho¿t òng mỏi giỳp nghiờn cu thỏ tróng hiỏu qu hÂn. Các ho¿t đßng nh° phỏng vấn theo nhóm, phỏng vấn sâu đ°ÿc thực hián trực tuy¿n thông qua Internet; ho¿t đßng điÁu tra bằng bÁng câu hỏi đ°ÿc thực hián qua cơng cÿ webbased tián lÿi, nhanh và chính xác h¢n. Ví dÿ: online questionnaires, POS và data mining để phân tích hành vi khách hàng.

- Hành vi khách hàng: Hành vi khách hàng trong th°¢ng m¿i đián tā thay

đái nhiÁu so vái trong th°¢ng m¿i truyÁn thống do đặc thù cāa môi tr°ãng kinh doanh mái. Các giai đo¿n xác đánh nhu cầu, tìm ki¿m thơng tin, đánh giá lựa chọn, hành đßng mua và phÁn ứng sau khi mua hàng đÁu bá tác đßng båi Internet và Web. Vd: Mơ hình AIDA trên Amazon.com.

- Phân đoạn thị trường và Thị trường mục tiêu: Các tiêu chí để lựa chọn thá

tr°ãng mÿc tiêu dựa vào tuái tác, giái tính, giáo dÿc, thu nhập, vùng đáa lý... đ°ÿc bá sung thêm båi các tiêu chí liên đặc biát khác cāa Th°¢ng m¿i đián tā nh° mức đß sā dÿng Internet, th° đián tā, các dách vÿ trên web... Vd. Các website game online và Cars online tập trung vào các nhóm khách hàng khác nhau.

- Định vị sản phẩm: Các tiêu chí để đánh vá sÁn phẩm cũng thay đái tÿ giá rẻ

nhất, chất l°ÿng cao nhất, dách vÿ tốt nhất, phân phối nhanh nhất đ°ÿc bá sung thêm những tiêu chí cāa riêng th°¢ng m¿i đián tā nh° nhiÁu sÁn phẩm nhất (Amazon.com) , đáp ứng mọi nhu cầu cāa cá nhân và doanh nghiáp (Dell.com), giá thấp nhất và dách vÿ tốt nhất (Charles Schwab)...

- Các chiến lược marketing hỗn hợp: Bốn chính sách sÁn phẩm, giá, phân

phối, xúc ti¿n và hỗ trÿ kinh doanh cũng bá tác đßng cāa Th°¢ng m¿i đián tā. Viác thi¿t k¿ sÁn phẩm mái hiáu quÁ h¢n, nhanh h¢n, nhiÁu ý t°ång mái h¢n nhã sự phối hÿp và chia sẻ thông tin giữa Nhà sÁn xuất, nhà phân phối, nhà cung cấp và khách hàng (Li&Fung.com). Viác đánh giá cũng cháu tác đßng cāa Th°¢ng m¿i đián tā khi doanh nghiáp ti¿p cận đ°ÿc thá tr°ãng tồn cầu, đßng thãi đối thā c¿nh tranh và khách hàng cũng ti¿p cận đ°ÿc ngn thơng tin tồn cầu địi hỏi chính sách giá tồn cầu và nßi đáa cần thay đái để có sự thống nhất và phù hÿp giữa các thá tr°ãng. Viác phân phối đối vái hàng hóa hữu hình và vơ hình đÁu

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

cháu sự tác đßng cāa Th°¢ng m¿i đián tā, đối vái hàng hóa hữu hình q trình này đ°ÿc hồn thián h¢n, nâng cao hiáu q h¢n; đối vái hàng hóa vơ hình, q trình này đ°ÿc thực hián nhanh h¢n hẳn so vái thÂng mi truyn thng. c biỏt hot òng xỳc tin và hỗ trÿ kinh doanh có sự ti¿n bß v°ÿt bc nhó tỏc òng ca ThÂng mi iỏn t vỏi các ho¿t đßng mái nh° quÁng cáo trên website, quÁng cáo bằng e-mail, dißn đàn cho khách hàng trên m¿ng, dách vÿ hỗ trÿ khách hàng 24/7...

1.4.2. Thay đổi mơ hình kinh doanh

Mßt mặt, các mơ hình kinh doanh truyÁn thống bá áp lực cāa TMĐT phÁi thay đái, mặt khác các mơ hình kinh doanh th°¢ng m¿i đián tā hồn tồn mái đ°ÿc hình thành. Ví dÿ nh°:

- Amazon.com: Là mßt trong các doanh nghiáp th°¢ng m¿i đián tā B2C đầu tiên trên th¿ giái. Ngay tÿ ngày đầu thành lập, công ty đã xây dựng cho mình mơ hình bán hàng hồn tồn trực tuy¿n. Thay vì xây dựng các gian hàng, há thống cāa hàng ngồi đãi thực thì cơng ty đã xây dựng cho mình mßt mơ hình kinh doanh vái các gian hàng Áo trên website cāa công ty là amazon,com, n¢i mà ng°ãi tiêu dùng có thể vào tìm ki¿m thông tin, sÁn phẩm, ti¿n hành viác mua bán hàng, thanh tốn và thậm trí đ°a ra các bình luận, nhận xét, khi¿u n¿i sau quá trình tiêu dùng sÁn phẩm. Thậm chí trên amazon, khách hàng khơng những có thể chọn đ°ÿc hầu h¿t sÁn phẩm mà họ cần, họ cịn có thể đ°a lên bán những thứ họ có. Amazon.com đ°ÿc đánh giá là website bán lẻ lán nhất trên th¿ giái hián nay và có tầm Ánh h°ång lán tái hầu h¿t các cāa hàng bán lẻ.

Ngồi ra ứng dÿng th°¢n m¿i đián tā cũng làm thay đái các mơ hình kinh doanh trun thống nh°: Ford Motor; Charles Schwab, IBM...

1.4.3. Tác động đến hoạt động sản xuất

Các hãng sÁn xuất lán nhã ứng dÿng th°¢ng m¿i đián tā có thể giÁm chi phí sÁn xuất đáng kể. Th°¢ng m¿i đián tā đã thay đái ho¿t đßng sÁn xuất tÿ sÁn xuất hàng lo¿t thành sÁn xuất đúng lúc và theo nhu cầu. Trong th°¢ng m¿i đián tā, há thống sÁn xuất đ°ÿc tích hÿp vái há thống tài chính, ho¿t đßng marketing, và các há thống chức năng khác trong và ngoài tá chức. Giã đây, nhã ứng dÿng th°¢ng m¿i đián tā mà doanh nghiáp có thể h°áng d̀n khách hàng đặt hàng theo nhu cầu cá nhân chß trong vịng vài giây bằng cách sā dÿng phần mÁm ERP trên nÁn Web. Thãi gian cho ra đãi sÁn phẩm đã đ°ÿc rút ngắn khoÁng 50% nhã ứng dÿng

th°¢ng m¿i đián tā. Có thể phân tích mßt mơ hình để thấy rõ hiáu quÁ cāa th°¢ng m¿i đián tā trong sÁn xuất:

- Ford là công ty sÁn xuất ô tơ lán thứ hai trên th¿ giái, ho¿t đßng trên 40 quốc gia vái 114 nhà máy sÁn xuất và h¢n 350.000 nhân viên. Cơng ty đã ti¿n hành thay đái mơ hình kinh doanh bằng cách ứng dÿng cơng nghá cao và internet vào trong ho¿t đßng sÁn xuất cũng nh° phân phối sÁn phẩm và dách vÿ tái khách hàng mßt cách nhanh nhất, tốt nhất và hiáu quÁ tối đa. Nhã viác sā dÿng Website để liên l¿c và giao ti¿p vái các nhà cung cấp và nhà phân phối mà công ty đã tieetss

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

- Các lo¿i thẻ thanh toán: Thẻ tín dÿng, thẻ ghi nÿ, thẻ thơng minh, thẻ ATM&

1.4.5. Tác động đến hoạt động ngoại thương

Đối vỏi hot òng ngoi thÂng, ThÂng mi iỏn t cú những tác đßng h¿t sức m¿nh mẽ do đặc thù cāa Internet là toàn cầu rất phù hÿp vái các giao dỏch thÂng mi quc t. Mi hot òng trong quy trình kinh doanh quốc t¿ đÁu cháu tác đßng cāa TMĐT. Nhã viác ứng dÿng th°¢ng m¿i đián tā m viỏc tin hnh cỏc hot òng ngoi thÂng ngy cng trồ nờn dò dng hÂn, c biỏt l i vái ho¿t đßng xuất nhập khẩu hàng hóa số hóa nh° sách đián tā, bÁn nh¿c, phim, Ánh& hay dách vÿ nh° dách vÿ tài chính, dách vÿ vận tÁi& Ngồi ra, th°¢ng m¿i đián tā đã giúp các doanh nghiáp giÁm đ°ÿc nhiÁu chi phí và thãi gian bao gßm chi phí đi l¿i, chi phí giao dách, chi phí cho trung gian. Hián nay th°¢ng m¿i đián tā đ°ÿc xem là mßt cơng cÿ hữu hiáu cho viác ti¿n hành các ho¿t đßng xuất nhập khẩu cāa các doanh nghiáp vÿa và nhỏ. Triển khai th°¢ng m¿i đián tā, hay viác ứng dÿng Internet và Web vào trong ho¿t đßng kinh doanh đã giúp cho doanh nghiáp có thể ti¿p cận nhanh chóng tái các thá tr°ãng trên tồn cầu vái chi phí thấp mà khơng cần qua bất kì trung gian nào.

Mỹ là quốc gia đầu tiờn tin hnh cỏc hot òng thÂng mi iỏn t và đã thu đ°ÿc những lÿi ích to lán trong viỏc thỳc y hot òng ngoi thÂng. Hiỏn nay, hot òng thÂng mi iỏn t ca M chim khong 4/5 táng số giao dách th°¢ng m¿i đián tā trên tồn cầu

1.4.6. Tác động đến hoạt động tài chính kế tốn

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

Th°¢ng m¿i đián tā là viác ứng dÿng công nghá thông tin vào trong mi hot òng thÂng mi, chớnh vỡ l ú m ho¿t đßng tài chín và k¿ tốn trong lĩnh vực này có nhiÁu đặc điểm riêng. Khác biát lán nhất giữa ho¿t đßng tài chính, k¿ tốn trong lĩnh vực th°¢ng m¿i đián tā so vái th°¢ng m¿i truyÁn thống chā y¿u nằm å há thống báo cáo, chứng tÿ và các ph°¢ng thức phân tích tài chính bằng phần mÁm. Nhã những ứng dÿng cāa công nghá cao mà các ho¿t đßng tài chính k¿ tốn cāa doanh nghiáp ngày nay có tính chính xác cao h¢n nhiÁu so vái cách thức truyÁn thống. Đßng thãi, vái viác sā dÿng các phần mÁm ln đ°ÿc tự đßng hóa và cập nhất số liáu mà ho¿t đßng k¿ tốn trå nờn Ân gin, dò dng hÂn. Cỏc phn mm phõn tích tài chính cũng cho những k¿t quÁ chính xác và káp thãi h¢n, giúp các nhà lãnh đ¿o ln có cái nhìn chính xác vÁ tình hình tài chính cāa doanh nghiáp tÿ đó có thể đ°a ra những quy¿t đánh đầu t°, sÁn xuất, kinh doanh đúng đắn, káp thãi.

1.4.7. Tác động của Thương mại điện tử đến các ngành nghề

- Tác động của Thương mại điện tử đến ngành âm nhạc, giải trí

Mơ hình cấu trúc cāa ngành âm nh¿c thay đái.

Thay đái thứ nhất, đó là h°áng duy nhất tÿ sÁn xuất tái viác phân phối thông tin đã thay đái, nghá sỹ, ng°ãi tiêu dùng và các bß phận trong ngành âm nh¿c đã hịa trong mßt m¿ng vái sự hỗ trÿ cāa công nghá internet.

Thay đái thứ hai, đó là các chức năng cāa ho¿t đßng sÁn xuất, phân phối và marketing đã <trå thành= các ứng dÿng, mang tính trung lập h¢n và ít bá ph thuòc hÂn vo s khụng chc chn ca mi quan há t°¢ng tác qua l¿i giữa các nghá sĩ và các doanh nghiáp kinh doanh lĩnh vực âm nh¿c. Cơng nghá trå thành ngn lực chung cho tất cÁ những ai tham gia vào ngành và công nghá P2P cũng đ°ÿc áp dÿng trên ph¿m vi quốc t¿, viác sÁn xuất các sÁn phẩm ăn theo cāa các fan cũng tăng lên. Viác sā dÿng các phần mÁm tÁi nén các táp tÿ các đĩa CD và DVD cũng khuy¿n khích ngành âm nh¿c tìm ki¿m giÁi pháp cho cơng nghá bÁo hß qun så hữu số (DRM) mà vÁ mặt kỹ thuật,

- Tác động của Thương mại điện tử đến ngành giáo dục

Vái sự phát triển cāa công nghá đián tā và đặc biát là sự ra đãi và phát triển cāa internet, ngành giáo dÿc đã cung cấp những hình thức đào t¿o mái: ngoài đào t¿o trực ti¿p trên giÁng đ°ãng hay đào t¿o tÿ xa trun thống cịn có hình thức đào t¿o đián tā (e-learning). Đào t¿o đián tā có thể là đào t¿o trực tuy¿n (online education) hoặc hỗn hÿp (blended learning).

Đào t¿o đián tā là viác sā dÿng các ph°¢ng tián đián tā (nh° đài, tivi, CD/DVD, máy tính hay email, web) để thực hián các hình thức đào t¿o. Đào t¿o trực tuy¿n là mßt phần cāa đào t¿o đián tā, trong đó chā y¿u sā dÿng internet để cung cấp các khóa học trực tuy¿n trong đó cho phép trao đái giữa giáo viên và ng°ãi học qua m¿ng. Đào t¿o hỗn hÿp là sự k¿t hÿp cāa các hình thức trên, tuy

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

- Tác động của Thương mại điện tử đến Ngành tài chính

Dịch vụ ngân hàng qua internet

Internet Banking đÁ cập đ¿n viác thực hián các dách vÿ ngân hàng thông qua internet, cho cÁ đối t°ÿng là doanh nghiáp và cá nhân. Các dách vÿ ngân hàng bao gßm: chuyển tiÁn, thanh tốn và bù trÿ cơng nÿ, nhã thu và tín dÿng chứng tÿ, cho vay kinh doanh và cho vay tiêu dùng, kinh doanh thẻ, và mßt số dách vÿ khác.

Hián nay, ho¿t đßng internet banking đã chi¿m 5-10% táng doanh thu cāa các giao dách ngân hàng cÁ å Mỹ và Châu Âu. Con số này thấp h¢n giao dách chứng khốn qua m¿ng (20-25%) nh°ng lán h¢n doanh số bán lẻ trực tuy¿n (<2%).

Internet đang trå thành mßt lực đẩy trong viác đánh hình ngành ngân hàng trong t°¢ng lai. Tất cÁ các ngân hàng truyÁn thống hián nay đÁu quan tâm tái viác triển khai các dách vÿ cāa mình thơng qua internet, coi internet là mßt kênh giao ti¿p và phân phối trọng y¿u. Mặt khác, cũng ra đãi những ngân hàng chß cung cấp dách vÿ qua internet, song mơ hình kinh doanh chā y¿u cāa các ngân hàng hián nay là k¿t hÿp giữa hình thức truyÁn thống và hián dián qua internet. im cÂ bn gi mòt ngõn hng hot òng thành cơng, đó là viác nắm bắt đ°ÿc những thay đái vÁ mặt công nghá, dự báo đ°ÿc tiÁm năng cơng nghá internet để tÿ đó tích hÿp những cơng nghá mái vào trong chi¿n l°ÿc kinh doanh, giữ đ°ÿc khách hàng và v°¢n lên nắm giữ thá tr°ãng.

Thanh toán qua internet

Các há thống thanh toán, đặc biát các há thống sā dÿng trong các giao dách giữa các tá chức tài chính, đã ứng dÿng c¢ så h¿ tầng đián tā tÿ những năm 1970 dựa vào giao thức trật tự °u tiên và h¿ tầng vißn thông. Internet ra đãi đã làm thay đái căn bÁn mơ hình trên. Há thống thanh tốn dựa trên nÁn tÁng internet là

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

mßt há thống dựa trên h¿ tầng m¿ng må, liên quan tái các quan há trực ti¿p nh°ng không theo trật tự nhất đánh giữa bên mua, bên bán và các bên trung gian, hoặc giữa các bên trên vái những nhà cung cấp h¿ tầng công nghá.

Vái sự ra đãi cāa internet và mặc dù đã có những tìm tịi h°áng tái những cơng cÿ thanh tốn hiáu q h¢n, song vái các giao dách bán lẻ trực tuy¿n, hình thức thanh tốn chā y¿u v̀n là qua thẻ tín dÿng và thẻ ghi nÿ thơng qua há thống và các quy trình thanh tốn hián thãi cāa 2 lo¿i thẻ này (h¢n 90% các giao dách mua bán trực tuy¿n). Há thống thanh toán qua thẻ tỏ ra ch°a đáp ứng đ°ÿc những yêu cầu cāa các giao dách TMĐT, không phù hÿp vái cÁ những giao dách có giá trá thấp hoặc những giao dách có giá trá rất lán, mặt khác tỷ trọng bá lÿa qua thanh toán thẻ và lỗi trong thanh toán l¿i quá cao, làm h¿n ch¿ sự phát triển cāa TMĐT. Chính vì vậy, các nhà cung cấp dách vÿ thanh tốn qua thẻ đã cho ra đãi những dách vÿ mái, đÁm bÁo an tồn h¢n nh° VbyV cāa VISA (Verified by Visa).

- Tác động của Thương mại điện tử đến ngành Bảo hiểm

Cùng vái sự ra đãi cāa internet, ngành bÁo hiểm cũng có hình thức kinh doanh BÁo hiểm đián tā và cấu trúc cāa ngành bÁo hiểm cũng thay đái. Khi ch°a có internet, cấu trúc ngành bÁo hiểm hầu nh° theo chiÁu ngang, trong đó, các khách hàng – ng°ãi đ°ÿc bÁo hiểm (cá nhân hoặc công ty) chuỷển rāi ro sang cho ng°ãi bÁo hiểm hoặc tái bÁo hiểm. Viác chuyển rāi ro có thể thực hián trực ti¿p hoặc thơng qua trung gian là các đ¿i lý hay môi giái bÁo hiểm (hình 1.15)

Mơ hình kinh doanh bảo hiểm khi chưa có internet

1.5. C¢ sở v¿t chÃt, kỹ thu¿t và pháp lý đÃ phát triÃn th°¢ng m¿i đián tÿ

1.5.1. Xây dựng cơ sở pháp lý và chính sách (vĩ mơ)

Để TMĐT phát triển, tr°ác h¿t cần có mßt há thống pháp luật và chính sách vững vàng, t¿o mơi tr°ãng thuận lÿi cho các giao dách th°¢ng m¿i đián tā. ĐiÁu này sẽ khuy¿n khích các doanh nghiáp, c¢ quan và tá chức tham gia vào th°¢ng m¿i đián tā; t¿o lòng tin và bÁo vá ng°ãi tiêu dùng.

TMĐT vái đặc tr°ng có h¿ tầng cơng nghá phát triển rất nhanh, do đó xây dựng c¢ så pháp lý cho TMĐT không những phÁi đ¿t đ°ÿc mÿc tiêu t¿o thuận lÿi

Tái bÁo hiÃm Trung gian

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

- Hài hóa hóa giữa các quy đánh có liên quan cāa pháp luật liên quan đ¿n TMĐT: Ngoài viác thÿa nhận giá trá pháp lý cho các giao dách TMĐT, các vấn đÁ liên quan nh°: giá trá nh° văn bÁn, vấn đÁ bÁn gốc, vấn đÁ chữ ký và con dấu, vấn đÁ giá trá làm chứng cứ, & mà trong các luật chung hoặc luật chuyên ngành yêu cầu đối vái các giao dách truyÁn thống, phÁi đ°ÿc quy đánh cÿ thể đối vái giao dách TMĐT.

- Có chính sách để t¿o ra môi tr°ãng c¿nh tranh nhất để phát triển những nÁn tÁng cho TMĐT nh°: chính sách đầu t° và phát triển đối vái thá tr°ãng ICT, chính sách °u tiên phát triển và ứng dÿng công nghá ICT vào trong ho¿t đßng cāa các tá chức, doanh nghiáp và cá nhân,&

- Có chính sách bÁo vá quyÁn så hữu trí tuá và bÁo vá ng°ãi tiêu dùng. Hián nay, viác xây dựng c¢ så pháp lý cho Th°¢ng m¿i đián tā đang rất đ°ÿc quan tâm å trên cÁ ph¿m vi quốc t¿ và ph¿m vi quốc gia:

a. Các tổ chức Quốc tế

(Ngußn: Ecommerce Legal kit – Volume 1)

+ UNCITRAL - Āy ban cāa LHQ vÁ Luật Th°¢ng m¿i Quốc t¿: đi đầu trong viác đ°a ra Luật m̀u vÁ Th°¢ng m¿i đián tā vào năm 1996.

+ OECD - Tá chức Hÿp tác và Phát triển Kinh t¿: đi đầu vÁ các nghiên cứu, điÁu tra mßt số lĩnh vực cāa Th°¢ng m¿i đián tā nh° thu¿, bÁo vá ng°ãi tiêu dùng và riêng t° cá nhân, tác đßng cāa ICT đ¿n tăng tr°ång kinh t¿.

+ WIPO - Tá chức BÁo vá Så hữu trí tuá: đi đầu vÁ các lĩnh vực bÁn quyÁn, nhãn hiáu th°¢ng m¿i và các vấn đÁ liên quan đ¿n tên miÁn.

+ ICANN - giÁi quy¿t các tranh chấp vÁ tên miÁn quốc t¿.

+ WTO - giÁi quy¿t các vấn đÁ liên quan đ¿n rào cÁn th°¢ng m¿i đián tā quốc t¿.

+ Phịng Th°¢ng m¿i quốc t¿ ICC: ra bÁn phÿ tr°¢ng cāa UCP (eUCP) quy đánh các vấn đÁ liên quan đ¿n viác xuất trình chứng tÿ đián tā.

b. Các nước Trên thế giới và Khu vực:

+ EU: Năm 2000 đ°a ra h°áng d̀n chung vÁ th°¢ng m¿i đián tā <Directive on electronic commerce=.

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

+ Mỹ: Luật giao dách đián tā thống nhất UETA (Uniform Electronic Transactions Act).

+ Canada: Luật giao dách đián tā.

+ Australia: Luật giao dách đián tā các bang. + Singapore: Luật giao dách đián tā, năm 1998.

c. Việt Nam

- Về chính sách và mơi trường kinh doanh

Nhận thấy những lÿi ích to lán cāa th°¢ng m¿i đián tā, thể hián sự đánh h°áng cāa chính phā trong chính sách phát triển kinh t¿ tÿ những năm 2005, mßt số văn bÁn chính sách đã đ°ÿc ban hành, đã chßnh sāa bá sung hoặc đã hoàn thành và đang chã phê duyát đang ngày càng t¿o điÁu kián thuận lÿi cho phát triển th°¢ng m¿i đián tā. Trong đó, có thể kể đ¿n mßt số chính sách sau:

- Chính sách liên quan đ¿n phát triển h¿ tầng chung vÁ công nghá thông tin nh° <chi¿n l°ÿc phát triển công nghá thông tin và truyÁn thông Viát Nam giai đo¿n 2011-2020= (gọi tắt là <Chi¿n l°ÿc cất cánh=).

- Chß thá 01/ CT-TTg ban hành ngày 14/01/2020 vÁ thúc đẩy phát triển doanh nghiáp công nghá số Viát Nam

- Số 1563/QĐ-TTg, Quy¿t đánh phê duyát K¿ ho¿ch táng thể phát triển Th°¢ng m¿i đián tā giai đo¿n 2016 - 2020

- ĐÁ án thanh tốn khơng dùng tiÁn mặt å Viát Nam giai đo¿n 2016-2020 ( số 2545/QĐ - TTg )

+ VÁ luật pháp: Trong thãi gian qua, các c¢ quan nhà n°ác đã tích cực xây dựng, hồn chßnh và bá sung các quy đánh pháp luật liên quan tái th°¢ng m¿i đián tā. Nhà n°ác đã ban hành rất nhiÁu luật chi ti¿t cùng nghá đánh và thông t° h°áng d̀n

- Tháng 12/2005 Viát Nam đã ban hành Luật giao dách đián tā (có hiáu lực tÿ 1/3/2006)

- Thơng t° số 59/2015/TT-BCT qn lý ho¿t đßng TMĐT qua ứng dÿng trên thi¿t bá di đßng

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Ngồi ra thì Viát Nam đang dự thÁo thông t° h°áng d̀n vÁ giao dách đián tā trong lĩnh vực chứng khoán. Bên c¿nh những luật, nghá đinh điÁu chßnh chi ti¿t các ho¿t đßng trong lĩnh vực th°¢ng m¿i đián tā, thì th°¢ng m¿i đián tā t¿i n°ác ta cịn cháu sự điểu chßnh cāa các ngußn luật chung nh° Bß luật Dân sự, Luật Th°¢ng m¿i, Luật HÁi quan, Luật An ninh m¿ng,&

1.5.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thơng

Th°¢ng m¿i đián tā là những giao dách th°¢ng m¿i đ°ÿc thực hián chā y¿u thơng qua máy tính và m¿ng internet. Do đó, để th°¢ng m¿i đián tā có thể phát triển đ°ÿc, yêu cầu vÁ h¿ tầng công nghá thông tin và truyÁn thông là không thể thi¿u.

Các y¿u tố trong h¿ tầng công nghá thông tin và trun thơng bao gßm:

- Ngành cơng nghiáp thi¿t bá ICT (máy tính, thi¿t bá m¿ng, ...). Đây là các y¿u tố thußc vÁ <phần cứng= trong đầu t° cho TMĐT.

- Ngành công nghiáp phần mÁm.

- Ngành vißn thơng (các há thống dách vÿ vißn thơng cố đánh, di đßng,...). - Internet và các dách vÿ gia tăng dựa trên nÁn internet.

- BÁo mật, an toàn và an ninh m¿ng.

Xây dựng h¿ tầng CNTT và truyÁn thông để TMĐT phát triển phÁi đ¿t đ°ÿc những mÿc tiêu sau:

- Cho phép ng°ãi dân và các tá chức, doanh nghiáp có thể sā dÿng các thi¿t bá CNTT và trun thơng nh° máy tính và các thi¿t bá xā lý.

- Cho phép ng°ãi dân và các tá chức, doanh nghiáp ti¿p cận và sā dÿng dách v viòn thụng cÂ bn v internet vỏi giỏ r. Ngồi ra, mọi doanh nghiáp, cßng đßng và cơng dân đÁu đ°ÿc k¿t nối và ti¿p cận tái c¢ så h¿ tầng băng rßng và

mobile.

- Thi¿t lập đ°ÿc các há thống m¿ng vißn thơng cố đánh và không dây m¿nh. - Nâng cao năng lực đ°ãng tun vái há thống băng thơng rßng, cho phép các tá chức và doanh nghiáp có thể sā dÿng các dách vÿ chất l°ÿng cao vào các ứng dÿng TMĐT cāa mình vái chi phí chấp nhận đ°ÿc. Ngồi viác đâu t° mái cho các thi¿t bá, viác nâng cấp các há thống thi¿t bá hián thãi là điÁu không thể thi¿u, vì các ứng dÿng TMĐT ngày càng phức t¿p h¢n, dung l°ÿng dữ liáu cần truyÁn tÁi ngày càng lán h¢n, do đó, u cầu vÁ mặt thi¿t bá và cơng nghá cũng cao h¢n.

1.5.3. Xây dựng hạ tầng kiến thức - chính sách về đào tạo nhân lực

Th°¢ng m¿i đián tā liên quan đ¿n viác sā dÿng và ứng dÿng công nghá cao vào các giao dách th°¢ng m¿i. Do đó, phÁi có chính sách vÁ tuyên truyÁn và đào t¿o ngußn nhân lực cho th°¢ng m¿i đián tā, phá bi¿n ki¿n thức chung cho mọi ng°ãi dân vÁ viác sā dÿng cũng nh° vận hành các phần mÁm th°¢ng m¿i đián tā. ĐiÁu này đßng nghĩa vái viác phÁi có chính sách tun trun và đào t¿o ngußn

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

nhân lực cho th°¢ng m¿i đián tā. Th°¢ng m¿i đián tā là mßt lĩnh vực cịn khá mái mẻ nh°ng l¿i phát triển nhanh chóng do vậy đào t¿o nhân lực nhằm phát triển th°¢ng m¿i đián tā h¢n nữa là rt cn thit. Ngoi ra, trong hot òng thÂng mi đián tā, thá tr°ãng là tồn cầu, và chß có duy nhất mßt giá cho mßt lo¿i sÁn phẩm å tất cÁ các thá tr°ãng khác nhau, do vậy mà con ng°ãi là nhân tố t¿o sự khác biát cho các doanh nghiáp. Chính vì vậy viác đào t¿o ngn nhõn lc cho thÂng mi iỏn t l mòt yờu cầu tối quan trọng đối vái sự thành công cāa tÿng doanh nghiáp nói riêng và sự phát triển cāa hot òng thÂng mi iỏn t núi chung.

1.5.4. Xõy dựng hệ thống bảo mật trong TMĐT

Trong bối cÁnh l°ÿng thông tin và giao dách trao đái qua m¿ng tăng nhanh, vấn đÁ an tồn, an ninh m¿ng nói chung và cho th°¢ng m¿i đián tā nói riêng đang ngày càng đ°ÿc các tá chức, doanh nghiáp quan tâm.

Viác xây dựng há thống bÁo mật trong TMĐT phÁi đ¿t đ°ÿc những mÿc tiêu c¢ bÁn:

- Chống l¿i các cc tấn cơng vái mÿc đích lấy cắp thông tin: Thông tin trong các giao dách TMĐT rất nh¿y cÁm và cần thi¿t phÁi đ°ÿc bÁo vá. Có rất nhiÁu d¿ng tấn cơng nhằm nắm bắt nßi dung thông tin: tấn công trên đ°ãng truyÁn dữ liáu, ngăn chặn các thông báo giữa máy chā và máy khách, hoặc truy cập vào máy chā/máy khách, là các điểm ngn và đích cāa thơng báo, để đọc đ°ÿc nßi dung cāa các thông báo. Dù å d¿ng nào, các há thống cũng cần phÁi có các bián pháp thích hÿp để phÁn ứng và ngăn chặn các cußc tấn cơng trên.

- BÁo đÁm tính bí mật cāa thơng tin: chß những ng°ãi có qun mái đ°ÿc phép xem và sāa đái nßi dung thơng tin. Trên thực t¿, nhiÁu thơng tin nh¿y cÁm có thể bá xâm ph¿m bất hÿp pháp và điÁu này có thể gây ra những hậu quÁ rất lán n¿u không đ°ÿc ngăn chặn. Ví dÿ, các thỏa thuận hÿp đßng giữa cơng ty A và cơng ty B là hồn tồn riêng t° và chß những ng°ãi có trách nhiám liên quan å hai cơng ty là đ°ÿc bi¿t. Tr°ãng hÿp mßt ng°ãi cāa công ty đối thā c¿nh tranh vái các công ty trên bi¿t đ°ÿc và muốn gây h¿i, họ có thể đọc và sā dÿng thơng tin này trong cuòc cnh tranh trờn thÂng tróng. iu ny cú th gây thiát h¿i lán cho cÁ hai công ty A và B. Những tr°ãng hÿp t°¢ng tự cần đ°ÿc lo¿i bỏ trong mßt há thống TMĐT.

- BÁo đÁm tính tính tồn vẹn cāa thơng tin: Thơng tin đi tÿ ngn tái đích khơng bá sāa đái. Trên thực t¿, nhiÁu thông tin nh¿y cÁm bá đối thā chặn l¿i trên đ°ãng đi, tìm cách sāa đái nßi dung rßi ti¿p tÿc gāi đ¿n đáa chß đích mà ng°ãi nhận hồn tồn khơng bi¿t vÁ viác sāa đái này. Do vậy, há thống TMĐT cần có những giÁi pháp kiểm sốt thơng tin, nhằm phát hián ra sự m¿o danh cũng nh° sự khơng tồn vẹn cāa thơng tin.

- BÁo đÁm tính sẵn sàng cāa dữ liáu: khi ng°ãi sā dÿng cần đ¿n thông tin, chúng phÁi có và å tr¿ng thái có thể khai thác đ°ÿc. Trên thực t¿, tin tặc có thể dùng nhiÁu hình thức để làm giÁm tính sẵn sàng cāa há thống, hoặc nghiêm trọng h¢n, làm tê liát há thống vái cỏch thc Ân gin nht l to ra mòt s l°ÿng lán các

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

1.5.5. Xây dựng hệ thống thanh tốn điện tử

Mßt trong những khâu c¢ bÁn trong quy trình thực hián th°¢ng m¿i đián tā là khâu thanh tốn. Thanh tốn trong th°¢ng m¿i đián tā cũng có những đặc thù riêng, trong đó ho¿t đßng thanh tốn đián tā khơng nhất thi¿t phÁi gắn liÁn vái mßt ngân hàng hay tá chức tài chính trun thống mà có thể thơng qua mßt tá chức trung gian cung cấp dách vÿ thanh toán qua m¿ng. Sự phát triển cāa ho¿t đßng thanh tốn trong thÂng mi iỏn t ó giỳp cho hot òng thÂng mi iỏn t trồ nờn dò dng hÂn v là mßt chu trình hồn chßnh. Thanh tốn đián tā phỏt trin giỳp y nhanh hot òng ngoi thÂng gia các quốc gia vái nhau, khơng chß trong ho¿t đßng xuất – nhập khẩu giữa các doanh nghiáp vái nhau mà cịn thúc đẩy ho¿t đßng mua bán giữa các cá nhân vái các các nhân. Thanh toán đián tā có sā dÿng đ¿n các ph°¢ng tián đián tā k¿t ni mng viòn thụng cho nờn thanh toỏn trong thÂng m¿i đián tā cũng có những đặc thù riêng.

1.5.6. Xây dựng chiến lược và mơ hình kinh doanh phù hợp

Tuỳ thußc vào đặc thù cāa ho¿t đßng kinh doanh, điÁu kián cāa doanh

nghiáp, đối t°ÿng kinh doanh, và đối t°ÿng khách hàng cāa doanh nghiáp mà lựa chọn mơ hình kinh doanh phù hÿp. Mọi ho¿t đßng kinh t¿ muốn phát triển đÁu phÁi có chi¿n l°ÿc cÿ thể cho tÿng b°ác đi. Vậy muốn phát triển th°¢ng m¿i đián tā thì tr°ác h¿t doanh nghiáp th°¢ng m¿i đián tā cần phÁi xây dựng cho mình mßt chi¿n l°ÿc cÿ thể. Để xây dựng chi¿n l°ÿc th°¢ng m¿i đián tā thành cơng tr°ác h¿t phÁi có chi¿n l°ÿc đầu t° cho phát triển công nghá, mà å đây chính là xây dựng c¢ så h¿ tầng cơng nghá thơng tin, đào t¿o ngn lực cho ngành cơng nghỏ thụng tin nhm h tr cho hot òng thÂng m¿i đián tā.

Phần lán các giao dách th°¢ng m¿i đián tā chā y¿u thực hián qua Internet thông qua các website. Do vậy, để phát triển th°¢ng m¿i đián tā, tr°ác h¿t các doanh nghiáp cần phÁi có chi¿n l°ÿc xây dựng và quÁng bá website. Ngoài ra, các doanh nghiáp th°¢ng m¿i đián tā cũng cần phÁi xác đánh đ°ÿc mơ hình kinh doanh cāa doanh nghiáp để kinh doanh có hiáu quÁ sao cho phù hÿp vái khÁ năng và ngn lực cāa doanh nghiáp. Ví dÿ nh° xác đánh xem doanh nghiáp sẽ h°áng tái mô hình đấu giá C2C (nh° eBay.com), hay h°áng tái mơ hình ho¿t đßng bán hàng trực tuy¿n B2C (nh° Dell.com, Amazon.com)&

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

1.5.7 Cơ sở vật chất, kỹ thuật cho doanh nghiệp

Để doanh nghiáp có thể tham gia th°¢ng m¿i đián tā thành cơng và hiáu quÁ, các doanh nghiáp cần có sự đầu t° hÿp lý cho c¢ så vật chất, kỹ thuật và c¢ så h¿ tầng cơng nghá thích hÿp. Doanh nghiáp cần trang bá mơi tr°ãng th°¢ng m¿i tốt, cần đÁm bo mòt s tớnh c thự ca thÂng mi iỏn tā nh° vấn đÁ bÁo vá så hữu trí tuá - IPR, các vấn đÁ bÁo mật thông tin, bÁo vá tính riêng t°, bÁo vÁ dữ liáu, an ninh th°¢ng m¿i đián tā, đây là nÁn móng c¢ bÁn để doanh nghiáp ứng dÿng và phát triển th°¢ng m¿i đián tā.Bên c¿nh đó, muốn phát triển th°¢ng m¿i đián tā, doanh nghiáp cũng cần đầu t° thích đáng cho h¿ tầng m¿ng internet để đÁm bÁo viác truy cập cāa khách hàng đ¿n doanh nghiáp ln thơng suốt, dß dàng và chi phí thấp nhất có thể. Ba vấn đÁ này chính là những nÁn móng c¢ bÁn để doanh nghiỏp ng dng hot òng thÂng mi iỏn t thành cơng. Trên c¢ så những nÁn móng đó, doanh nghiáp có thể xây dựng há thống dách vÿ và các ứng dÿng hữu ích hỗ trÿ khách hàng tốt nht khi tham gia hot òng thÂng mi iỏn t vái doanh nghiáp trên nÁn Website đ°ÿc thi¿t k¿ phù hÿp.Đßng thãi, doanh nghiáp cũng cần quan tâm tái khÁ năng t°¢ng tác vái các chā thể nh° chính phā, doanh nghiáp khác và nÁn kinh t¿ bên c¿nh chā thể chính tham gia th°¢ng m¿i đián tā vái doanh nghiáp là các cá nhân và cßng đßng.

1.5.8. Xây dựng nguồn nhân lực thương mại điện tử

Cần có bß phận và nhân lực chun trách trong ho¿t đßng TMĐT có trình đß thi¿t k¿, qn trá các cơng cÿ thực hián th°¢ng m¿i đián tā bên c¿nh nhng bò phn phỏt trin thỏ tróng, sn phm thÂng m¿i đián tā. So vái nhiÁu ho¿t đßng kinh t¿ thì th°¢ng m¿i đián tā cịn rất non trẻ. Th°¢ng mi iỏn t mỏi chò hỡnh thnh trong khong hÂn 20 năm trå l¿i đây. Chính vì lẽ đó mà xõy dng v phỏt trin nguòn nhõn lc cho thÂng m¿i đián tā là rất cần thi¿t. Ngußn nhân lực cho thÂng mi iỏn t ũi hi khụng chò nm vững ki¿n thức vÁ kinh t¿ mà còn cần phÁi nắm vững ki¿n thức vÁ cơng nghá thơng tin.

Tóm li, hot òng thÂng mi iỏn t trờn th giỏi đã đ¿t đ°ÿc những thành tựu nái bật trong nhiÁu lĩnh vực. Tuy nhiên, th°¢ng m¿i đián tā t¿i Viát Nam đ¿n nay v̀n trong giai đo¿n đầu phát triển. Các doanh nghiáp Viát Nam đã triển khai đ°ÿc mßt số ứng dÿng th°¢ng m¿i đián tā nh° trong mua bán hàng hóa, dách vÿ cơng, trao đái ho¿t đßng kinh doanh& dù k¿t quÁ đ¿t đ°ÿc còn khiêm tốn.

1.5.9. Áp dụng phù hợp các phần mềm quản lý tác nghiệp

Phần mềm quản lý doanh nghiệp bao gßm tất cÁ các phần mÁm thußc

vÁ quÁn trá kinh doanh mà mßt doanh nghiáp sā dÿng để hồn tất viác kinh doanh cāa họ, giúp họ tăng hoặc đo năng suất trong kinh doanh, sÁn xuất. Các phần mÁm doanh nghiáp miêu tÁ th¿ giái thật cāa doanh nghiáp qua các mơ hình dữ liáu. Chúng phÿc vÿ cho các nhân viên cāa mßt doanh nghiáp trong thơng tin, quÁn lý, tá chức và k¿ ho¿ch.

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

- Các phần mÁm ứng dÿng trong các doanh nghiáp lán nh° phần mÁm ho¿ch đánh tài nguyên doanh nghiáp. Chung quanh đó là các há thống thông

tin nh° kho dữ liáu (ti¿ng Anh: data warehouse), khai thác thông tin (data

mining); các phần mÁm quÁn lý quan há khách hàng (customer relationship

management: CRM), các há thống quÁn lý nßi dung (content management system:

CMS). Do vậy phần mÁm tích hÿp ứng dÿng doanh nghiáp (enterprise application

integration: EAI) đã ra đãi đáp ứng nhu cầu cāa các doanh nghiáp lán muốn k¿t nối các há thống phần mÁm khác nhau, th°ãng ho¿t đßng trên nhiÁu há điÁu hành khác nhau, phÿc vÿ cho doanh nghiáp cāa họ và đßng thãi k¿t nối vái ứng dÿng cāa các doanh nghiáp đối tác.

Sā dÿng các phần mÁm quÁn lý doanh nghiáp và các phần mÁm ứng dÿng trong quá trình sÁn xuất, kinh doanh giúp doanh nghiáp nâng cao năng suất và chất l°ÿng ho¿t đßng quÁn lý, ho¿t đßng sÁn xuất, kinh doanh, giÁm đáng kể các lo¿i chi phí trong doanh nghiáp.

TĨM TÀT CH¯¡NG 1

Trong chÂng ny, mòt s nòi dung chớnh c giỏi thiáu:

- Trình bày đ°ÿc khái niám, đặc điểm và phân lo¿i th°¢ng m¿i đián tā. - Trình bày đ°ÿc các lÿi ích, h¿n ch¿ và những yêu cầu ch yu ca thÂng mi iỏn t.

BI TắP TÌNH HNG

Trình bày l¿i các thā tÿc để có mòt giao dỏch thÂng mi theo phÂng phỏp truyn thng và ph°¢ng pháp th°¢ng m¿i đián tā

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

CU HọI ễN TắP

Cõu 1: ThÂng mi đián tā là gì? Cho bi¿t các lo¿i hình chính cāa th°¢ng m¿i đián tā.

Câu 2: Th°¢ng m¿i đián tā khác gì so vái th°¢ng m¿i trun thống? Câu 3: Nêu đặc điểm cāa các giai đo¿n phát triển th°¢ng m¿i đián tā.

Câu 4: Nêu những đặc điểm chính cāa th°¢ng m¿i đián tā trong giai đo¿n hián nay t¿i Viát Nam.

Câu 5: Th°¢ng m¿i đián tā có tác đßng nh° th¿ nào tái doanh nghiáp và xó hòi?

Cõu 6: Nờu nhng li ớch ca thÂng m¿i đián tā đối vái doanh nghiáp, ng°ãi tiêu dùng và xã hôi.

Câu 7: Nêu những h¿n ch¿ vÁ th°¢ng m¿i và kỹ thuật cāa th°¢ng m¿i đián tā.

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

MwC TIÊU

1. VÁ ki¿n thức:

- Trình bày đ°ÿc khái niám, các nhân tố c¢ bÁn cāa mơ hình kinh doanh th°¢ng m¿i đián tā

- Trình bày đ°ÿc các mơ hình kinh doanh B2C, B2B

- Trình bày đ°ÿc các mơ hình đặc tr°ng nh° C2C và mơ hình kinh doanh P2P, mơ hình thÂng mi di òng

PHĂNG PHP GING DắY V HõC T¾P CH¯¡NG 2

- Đối vái ng°ãi d¿y: sā dÿng phÂng phỏp ging ging dy tớch cc (diòn ging, vn đáp, d¿y học theo vấn đÁ); yêu cầu ng°ãi học thực hián câu hỏi thÁo luận 1 (cá nhân hoặc nhóm).

- Đối vái ng°ãi học: chā đßng đọc tr°ác giáo trình (ch°¢ng 1) tr°ác bi học; hồn thành đầy đā câu hỏi thÁo luận ch°¢ng 1 theo cá nhân hoặc nhóm và nßp l¿i cho ng°ãi d¿y đúng thãi gian quy ỏnh.

IU KIN THỵC HIN CHĂNG 2

- Phịng học chun mơn hóa/nhà x°ång: Khơng

- Trang thi¿t bá máy móc: Máy chi¿u và các thi¿t bá d¿y học khác

- Học liáu, dÿng cÿ, nguyên vật liáu: Ch°¢ng trình mơn học, giáo trình, tài liáu tham khÁo, giáo án, phim Ánh, và các tài liáu liên quan.

- Các điÁu kián khác: Khơng có

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

+ Điểm kiểm tra th°ãng xuyên: 1 điểm kiểm tra (hình thức: hỏi miáng) + Kiểm tra đánh kỳ lý thuy¿t: 1 điểm kiểm tra (hình thức: kiểm tra vi¿t)

</div>