Chẩn đoán hình ảnh Sỏi thận

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y – DƯỢC THÁI NGUNBỘ MƠN CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH</b>

<b>CHUN ĐỀ</b>

<b> CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH SỎI THẬN</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>ĐẶT VẤN ĐỀ</b>

• Sỏi thận là một bệnh tiết niệu phổ biến. Sỏi thận có thể dẫn đến

những tổn thương trầm trọng như nhiễm trùng tiết niệu, thận ứ nước, suy thận...

• Tại Mỹ, chi phí bệnh sỏi thận năm 2.000 lên đến 2,1 tỷ USD.

• Việt Nam hiện nằm trong vùng có tỉ lệ mắc bệnh sỏi tiết niệu cao,

<i><b>hay cịn gọi là "vùng sỏi thế giới". </b></i>

• Siêu âm quan trọng trong sàng lọc ban đầu. Chính vì vậy, em thực

<b>hiện chun đề “Chẩn đốn hình ảnh sỏi thận” với 2 mục tiêu:</b>

• 1. Đặc điểm lâm sàng sỏi thận.

• 2. Vai trị các phương pháp chẩn đốn hình ảnh sỏi thận.

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>I. Giải phẫu thận• 1. Hình thể ngồi</b>

• Thận nằm sau phúc mạc hai bên cột sống

• Rốn thận là nơi động mạch tĩnh mạch, niệu quản đi qua• Thận cao 12cm, rộng 6cm, dày 3cm

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>• 2. Hình thể trong• - Xoang thận:</b>

• Các đài thận nhỏ họp thành 2 - 3 đài thận lớn. Các đài thận lớn tạo thành bể thận đổ ra ngoài niệu quản xuống bàng quang.

<b>• - Nhu mơ thận: Gồm có hai phần là tuỷ thận và vỏ thận.</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>• 3. Cấu tạo đơn vị chức năng thận</b>

• Mỗi quả thận được cấu tạo từ hơn 1 triệu nephron. 1 đơn vị chức năng thận gồm cầu thận và hệ thống ống góp.

• Sự lắng đọng cặn trong xoang lâu ngày gây sỏi thận.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>II. Đặc điểm lâm sàng sỏi thận• 1. Dịch tễ</b>

• Tỷ lệ mắc bệnh sỏi thận ở Mỹ khoảng 8,8% dân số.

• Ở Việt Nam, tỷ lệ sỏi thận có xu hướng tăng, 2011 tỷ lệ sỏi thận là 10,63%.

• Càng lớn tuổi càng dễ mắc bệnh sỏi thận. Hầu hết bệnh nhân có xu hướng xuất hiện từ 30-60 tuổi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ</b>

• Uống nước khơng đủ

• Dị dạng bẩm sinh thận, tiết niệu.• Phì đại tiền liệt tuyến

• Nằm một chỗ một thời gian dài

• Nhiễm trùng vùng sinh dục tái đi tái lại• Chế độ ăn nhiều muối, đạm

• Yếu tố di truyền• ...

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>3. Phân loại sỏi thận</b>

• - Sỏi calcium là loại sỏi thường gặp nhất, chiếm 80-90%, tỷ lệ cao ở các nước nhiệt đới như Việt Nam.

• - Sỏi phosphate 10%, cịn gọi là sỏi nhiễm trùng• - Sỏi acid uric 5%: Bệnh nhân bị gout

• - Sỏi cystine ít gặp ở Việt Nam, không cản quang.

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>4. Triệu chứng lâm sàng• 4.1. Cơ năng</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>• Rối loạn tiểu tiện:</b>

• + Đái máu: Sỏi có bề mặt nhám gai...cọ xát vào đường tiểu thì gây tiểu ra máu.

• + Đái ra sỏi: Ít gặp, sỏi nhỏ, trơn láng.• + Đái mủ, đái dắt

• - Ấn điểm đau niệu quản trên, giữa thành bụng đau do sỏi thận rơi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>• 1. Chụp X quang</b>

• Ở Việt Nam, sỏi chứa canxi cản quang nhiều hay gặp.

• + Sỏi thận cản quang trịn hoặc hình tam giác ở nhóm đài. Sỏi bể thận hình phễu.

• Hình 5. Xquang sỏi thận trái bn nữ 50 tuổi giống củ gừng

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

• + Sỏi nhiều tập chung thành đám, gợi lại hình dạng một nhóm đài hay nhiều nhóm đài bể thận như củ gừng, san hơ.

• + Sỏi thận có thể rơi xuống niệu quản gây cơn đau quặn niệu cấp.• + Hạn chế: Khơng đánh giá được nhu mơ, giãn thận như siêu âm• Hình 7. Xquang sỏi thận hai bên mức độ nhiều.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<b>• 1.2. Chẩn đốn phân biệt</b>

• Vơi hố hạch mạc treo, sỏi túi mật, vơi hố tuỵ, sỏi phân trong ổ bụng… trùng vào vị trí bóng thận hai bên.

• Có thể chụp phim nghiêng giúp phân biệt, cản quang ngồi thận nằm phía trước cột sống.

• Cần phối hợp với siêu âm, CLVT do có độ đặc hiệu, nhạy rất cao.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>2. Siêu âm• 2.1 Hình ảnh siêu âm sỏi thận :</b>

• - Sỏi thận là hình cảm âm nhiều kèm bóng cản

• Hình 10. Siêu âm sỏi thận kèm theo giãn đài bể thận

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<b>• 2.2. Biến chứng</b>

• + Thận giãn, kích thước to, nhu mơ mỏng.

• + Viêm, suy thận nhu mô tăng âm, mất phân biệt ranh giới tuỷ vỏ.• + Suy thận mạn dẫn tới thận teo nhỏ chiều dài < 6cm, khó quan sát.• + Sỏi thận rơi xuống niệu quản, bàng quang.

• + Nhiễm trùng tiết niệu: Dịch tăng âm• Hình 13. Siêu âm thận teo do sỏi

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>2.2. Phân độ giãn đài bể thận trên siêu âm theo SFU</b>

<small>Nhu mô không teo</small>

<small>Nhu mô không teo</small>

<small>Nhu mô mỏng nhẹ</small>

<small>Teo thận, nhu mô mỏng</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<b>2.2. Phân độ giãn đài bể thận trên siêu âm</b>

• Giãn độ 4: Nhu mơ thận rất mỏng, chức năng thận giảm nhiều• Hình 15. Siêu âm giãn thận độ 4

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<b>2.3. Chẩn đốn phân biệt sỏi thận trên siêu âm </b>

• Một số trường hợp cần phân biệt sỏi thận nhỏ với một tổn thương có vơi hố trong nhu mơ thận, vơi hố thành nang.

• Vơi hố nhu mơ thận Nang thận vơ hố thành

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<b>4. CLVT• Chụp CLVT khơng cản quang :</b>

• - CLVT phát hiện sỏi canxi, các sỏi ít cản quang mà XQ khơng thấy. • 99% sỏi đường thận có thể nhìn thấy trên CT

• - Các dấu hiệu khác: Thận ứ nước, nhu mơ mỏng, teo thận• Hình 21. CLVT sỏi bể thận hai bên lớn

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

<b>• Chụp CLVT có thuốc cản quang :</b>

• Hình 19. CLVT tiêm thuốc sỏi nhỏ thận trái. Chức năng thận bình thường.

• Phim TCT Thì ĐM Thì TM

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>5. Chẩn đốn phân biệt trên CLVT• - Lắng đọng canxi ( Xốp thận):</b>

• Nguy cơ sỏi thận, giảm chức năng thận, tăng canxi máu.• 95% vơi hố tuỷ thận, 5% vơi hố vỏ thận.

• Hình 20. Phân biệt lắng đọng canxi tuỷ thận. Nhiều vơi hố vùng tủy của thận hai bên, thận không giãn.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

dõi điều trị. Có nhiều phương pháp như XQ, siêu âm, UIV CLVT• Mỗi người dân phải chủ động phịng ngừa, đừng đợi đến khi phải

nhập viện vì cơn đau quặn thận, suy thận.

</div>