Tài liệu Điều hòa không khí ô tô doc

Tài liệu

Điều hòa không khí ô tô







Chng 1
TNG QUAN V IU HÒA KHÔNG KHÍ ÔTÔ
1.1. GII THIU CHUNG
K thut iu hòa không khí là ngành khoa hc nghiên cu các phng pháp,
công ngh và thit b  to ra và duy trì mt môi trng không khí phù hp vi công
ngh sn xut, ch bin hoc thun tin cho sinh hot ca con ngi. Các i lng cn
to ra, duy trì và khng ch trong h thng iu hòa không khí bao gm: nhit ,  m,
s lu thông và tun hoàn ca không khí, kh bi, ting n, khí c hi và vi khun…
Mt h thng iu không khí úng ngha là h thng có th duy trì trng thái ca
không khí trong không gian cn iu hòa – trong vùng quy nh nào ó. Nó không chu
nh hng bi s thay i ca iu khí hu bên ngoài hoc s thay i ca ph ti bên
trong. T ó ta thy r!ng, có mt mi liên h mt thit gi"a iu kin thi tit bên ngoài
không gian cn iu hòa vi ch  hot ng và các c im cu to ca h thng iu

hòa không khí.
Khi xét n s nh hng ca môi trng không khí tác ng n con ngi, thì
qua thc nghim cho thy: con ngi s# có cm giác d$ chu, thoi mái trong vùng nhit
 khong t 22
0
C ÷ 27
0
C,  27
0
C tng ng vi  m tng i ca không khí xung
quanh – thông s này quyt nh n mc  bay hi nc t c th ra ngoài môi trng
là 50% và tc  chuyn ng ca dòng không khí xung quanh - nh hng n lng
hi m thoát ra t c th s# nhiu hay ít là 0,25
m
/
s
. Tuy vy, khi chn tc  dòng
không khí phi lu ý n s tng thích vi nhit ,  m, khi nhit  t%ng thì tc 
dòng không khí c&ng t%ng, iu này s# nh hng n s thoi mái và cm giác d$ chu
ca con ngi.
V mt thit b h thng iu hòa không khí là mt t hp bao gm các thành
phn sau:
Máy lnh: là b phn c bn ca h thng, óng vai trò ch yu trong vic
khng ch trng thái ca không khí trong không gian cn iu hòa  vùng quy nh.
B phn gia nhit và hâm nóng: là b phn h' tr vi máy lnh trong vic iu
ch(nh các thông s ca không khí. B phn này không nht thit phi có mt trong tt c
các h thng iu hòa không khí -  nh"ng vùng thng xuyên nóng bc, s bin ng
ca ph ti không nhiu và các yêu cu k thut không quá cao thì có th không cn
dùng n.
H thng vn chuyn cht ti lnh: là h thng dùng  vn chuyn cht ti

lnh t ngun sinh lnh n không gian cn thc hin k thut lnh. ) ây cht ti lnh
có th là nc, không khí hoc kt hp gi"a nc và không khí -  các h thng nh*,
cht ti lnh thng chính là tác nhân lnh.
H thng phun m: thng c dùng cho nh"ng ni có nhu cu gia t%ng 
cha hi không khí trong không gian iu hòa.
H thng thi không khí trong không gian cn iu hòa ra ngoài tri hoc tun
hoàn tr li vào h thng.
B iu ch(nh và khng ch t ng:  theo dõi, duy trì và n nh t ng các
thông s chính ca h thng.
H thng gim n, chng cháy, lc bi, kh mùi.
H thng phân phi không khí.
Tuy nhiên, không phi bt k+ h thng iu hòa không khí nào c&ng phi có y
 các thit b nêu trên. ) mt s trng hp có th có thêm các b phn ph khác giúp
cho h thng làm vic n nh và thích ng hn. H thng iu hòa không khí có th ng
dng cho các không gian ng yên: nhà , hi trng, phòng làm vic… ngoài ra còn
c ng dng cho các không gian di ng nh: ôtô, xe la, máy bay…
1.2. C S LÝ THUYT IU HÒA KHÔNG KHÍ TRÊN Ô TÔ
Ngày nay, cùng vi s tin b ca khoa hc k thut, nn công nghip ôtô ã và
ang rt phát trin. Nh"ng xe ra i sau này c ci tin tin nghi, an toàn và hin i
hn nh"ng chic xe i c&. Trên ôtô hin i u c trang b h thng iu hòa không
khí, h thng này góp phn áng k vào vic to ra s thoi mái, d$ chu và kh*e kho,n
cho hành khách trong xe. Máy iu hòa nhit  iu ch(nh không khí trong xe mát m-
hoc m áp; m t hoc khô ráo, làm sch bi, kh mùi; c bit rt có li  nh"ng ni
thi tit nóng bc hoc khi b k.t xe trên ng dài. Và là mt trang b cn thit giúp cho
ngi lái xe iu khin xe an toàn.

H1.1. H thng iu hòa không khí trên ôtô hin i
Không khí trong ôtô thích hp nht là khi s trao i nhit gi"a ngi trong xe
vi môi trng xung quanh tin hành  iu kin cng  cc tiu ca h thng t iu
ch(nh thân nhit ca ngi. / to s thích hp trên, có th b!ng bin pháp t nhiên hoc

b!ng thit b. Bin pháp u g,n lin vi môi trng không khí bên ngoài, nên không khí
bên trong ôtô s# b thay i theo vùng xe chy, tc  ca xe, iu kin thi tit khi chy
xe và iu kin phát nhit máy móc c&ng nh s hp th nhit ca v* xe. Bin pháp sau
s# to c vùng tiu khí hu trong xe thích hp vi ngi trên xe. Do vy, h thng
iu không khí c s dng rng rãi và ngày càng hoàn ch(nh hn trên ôtô hin i.
Trc khi xem xét các thit b c s dng trong h thng này, ta hãy  cp
n mt s yu t nh hng ti ngi trên xe gây bi bu không khí trong cabin – t ó
có th iu ch(nh cho thích hp. Khi cabin có nhiu ngi, m'i cá th có nh"ng thích
nghi riêng, nhng nhìn chung v0n có mt iu kin khí hu gây cm giác d$ chu chung.
Chính vì vy mà vùng tiu khí hu trong cabin xe cn iu trên nhng quan im tác
dng riêng, c bit u tiên i vi v trí ca ngi lái xe – ngi chu trách nhim iu
hành xe. Ch1ng hn, nhit  thp trong cabin s# mau chóng làm mt m*i ngi lái xe,
có th to ra nh"ng hot ng kém chính xác (t 10 ÷20%), làm gim các ch( s tâm lý
ca ngi lái xe.
2nh hng ca iu kin nhit  lên các phn c th con ngi c&ng khác
nhau: u thì nhy cm vi bc x nhit còn chân tay thì vi s lnh giá. Trong xe, cn
duy trì nhit  ng u trên mt phn mt ph1ng n!m ngang và gim dn theo  cao
trong xe nhng chênh lch ln nht không quá 3 ÷ 4
0
C, nu  chênh nhit  ln hn
s# d0n ti phá v3 s iu ch(nh nhit ca c th con ngi.
/c im ca vùng tiu khí hu trong xe là s tun hoàn ca không khí. Tc 
luân chuyn di 0,1
m
/
s
là không phù hp vi lái xe.
/ m tng i trong xe c&ng là nt yu t quan trng, nht là khi xe ch ông
ngi thích hp là 30 ÷ 60%.
Lng bi, khí CO

2
, hi nhiên liu, khí x trong không khí  cabin c&ng không
c quá gii hn cho phép.
Nh"ng yêu cu và mc tiêu trên ch( c thc hin tt khi khoang không gian
cn làm lnh c bao kín, cách ly h1n vi các ngun nhit xung quanh. Vì vy cabin
ôtô cn phi c bao kín và cách nhit tt.








H.1.2. Các ngun gây ra sc nóng bên trong xe.
/ có th bit và hiu c ht nguyên lý làm vic, c im cu to ca h
thng iu hòa không khí trên ôtô, ta cn phi tìm hiu k hn v c s lý thuyt c%n bn
ca h thng iu hòa không khí.
Qui trình làm lnh c mô t nh là mt hot ng tách nhit ra kh*i vt th -
ây c&ng chính là mc ích chính ca h thng làm lnh và iu hòa không khí.
Vy nên, h thng iu hòa không khí hot ng da trên nh"ng nguyên lý c
bn sau:
- Dòng nhit luôn truyn t ni nóng n ni lnh.
- Khi b nén cht khí s# làm t%ng nhit .
- S giãn n th tích ca cht khí s# phân b n%ng lng nhit ra kh,p mt vùng
rng ln và nhit  ca cht khí ó s# b h thp xung.
- / làm lnh mt ngi hay mt vt th, phi ly nhit ra kh*i ngi hay vt
th ó.
- Mt s lng ln nhit lng c hp th khi mt cht l*ng thay i trng
thái bin thành hi.

Tt c các h thng iu không khí ôtô u c thit k da trên C s lý thuyt
ca ba c tính c%n bn: Dòng nhit, s hp th nhit, áp sut và im sôi.
Dòng nhit: “Nhit” truyn t nh"ng vùng có nhit  cao hn (các phn t có
chuyn ng mnh hn) n nh"ng vùng có nhit  thp hn (các phn t có chuyn
ng yu hn). Ví d mt vt nóng 30  Fahrenheit (30
0
F) c t k bên vt nóng 80
 Fahrenheit (80
0
F), thì nhit s# truyn t vt nóng 80
0
F sang vt nóng 30
0
F – chênh
lch nhit  gi"a hai vt càng ln thì dòng nhit lu thông càng mnh. S truyn nhit
có th c truyn b!ng: D0n nhit, i lu, bc x hay kt hp gi"a ba cách trên.
Dn nhit: Là s truyn có hng ca nhit trong mt vt hay s d0n nhit xy
ra gi"a hai vt th khi chúng c tip xúc trc tip vi nhau. Ví d, nu nung nóng mt
u thanh thép thì u kia s# dn dn m lên do s d0n nhit.
S i lu: Là s truyn nhit qua s di chuyn ca mt cht l*ng hoc mt cht
khí ã c làm nóng hay ó là s truyn nhit t vt th này sang vt th kia nh trung
gian ca khi không khí bao quanh chúng. Ví d, khi nhit c cp ti phn áy mt
bình cha khí hay cht l*ng, các phn t ã c làm nóng lên s# chuyn ng lên phía
trên, cht l*ng hay cht khí nng và lnh t nh"ng vùng xung quanh s# chìm xung 
chim ch' cht khí hay cht l*ng ã c làm nóng và ni lên phía trên.
S bc x: Là s phát và truyn nhit di dng các tia hng ngoi, mc dù gi"a
các vt không có không khí hoc không tip xúc nhau. Ta cm thy m khi ng di
ánh sáng mt tri hay c di ánh èn pha ôtô nu ta ng gn nó. /ó là bi nhit ca
mt tri hay èn pha ã c bin thành các tia hng ngoi và khi các tia này chm vào
mt vt nó s# làm cho các phn t ca vt ó chuyn ng, gây cho ta cm giác nóng.

Tác dng truyn nhit này gi là bc x.
S hp th nhit: Vt cht có th tn ti  mt trong ba trng thái: th r,n, th
l*ng, th khí. Mun thay i trng thái ca vt th, cn phi truyn d0n mt nhit lng.
Ví d lúc ta h nhit  nc xung n 32
0
F (0
0
C), nc s# ông thành á, nó ã thay
i trng thái t th l*ng sang th r,n.
Nu nc c un nóng n 212
0
F (100
0
C), nc s# sôi và bc hi (th khí). )
ây có iu c bit thú v khi thay i nc á (th r,n) thành nc (th l*ng) và nc
thành hi nc (th khí). Trong quá trình làm thay i trng thái ca nc, ta phi tác
ng nhit vào, nhng lng nhit này không th o lng c th c. Ví d khi nc
á ang  nhit  32
0
F, ta nung nóng cho nó tan ra, nhng nc á ang tan v0n gi"
c nhit  32
0
F. /un nc nóng n 212
0
F nc s# sôi. Ta truyn tip thêm nhiu
nhit n"a cho nc bc hi, nu o nhit  ca hi nc c&ng ch( thy 212
0
F ch
không nóng hn. Lng nhit b hp th mt trong nc á, trong nc sôi  làm thay
i trng thái ca nc gi là n nhit – hin tng n nhit là nguyên lý c bn ca quá

trình làm lnh ng dng cho tt c h thng iu hòa không khí.
Áp sut và im sôi: Áp sut gi" vai trò quan trng i vi hot ng ca
h thng iu hòa không khí. Khi tác ng áp sut trên mt cht l*ng thì s# làm thay i
im sôi ca cht l*ng này. Áp sut càng ln, im sôi càng cao có ngha là nhit  lúc
cht l*ng sôi cao hn so vi khi  áp sut bình thng. Ngc li nu gim áp sut tác
ng lên mt vt cht thì im sôi ca vt cht y s# h xung. Ví d im sôi ca nc
 áp sut bình thng là 100
0
C. /im sôi này có th t%ng cao hn b!ng cách t%ng áp sut
trên cht l*ng ng thi c&ng có th h thp im sôi b!ng cách gim bt áp sut trên
cht l*ng hoc t cht l*ng trong chân không.
/i vi im ngng t ca hi nc, áp sut c&ng có tác dng tng ng nh
th. Trong h thng iu hòa không khí, c&ng nh h thng in lnh ôtô ã ng dng
hin tng này ca áp sut i vi s bc hi và ngng t ca mt s loi cht l*ng c
bit  tham gia vào quá trình sinh lnh và iu hòa ca h thng. Nh"ng cht l*ng này
c gi là môi cht lnh hay còn gi là tác nhân lnh, gas lnh, cht sinh hàn.
n v BTU ( British Thermal Unit)
/ o nhit lng truyn t vt th này sang vt th kia ngi ta thng dùng
n v BTU. Nu cn nung 1 pound nc ( 0,454 kg) nóng n 1
0
F ( 0,55
0
C) thì cn phi
truyn cho nc 1 BTU nhit.
N%ng sut ca ca mt h thng in lnh ôtô c nh rõ b!ng 1 BTU/gi, vào
khong 12000-24000 BTU/gi.


1.3. MÔI CHT LNH
Dung dch làm vic trong h thng iu hòa không khí c gi là môi cht

lnh hay gas lnh – là cht môi gii s dng trong chu trình nhit ng ngc chiu 
hp thu nhit ca môi trng cn làm lnh có nhit  thp và ti nhit ra môi trng có
nhit  cao hn. Có khá nhiu môi cht lnh c s dng trong k thut iu hòa
không khí, nhng ch( có 2 loi c s dng rng rãi trong h thng iu hòa không khí
ca ôtô i mi ó là R-12 và R-134a.
Môi cht lnh phi có im sôi di 32
0
F (0
0
C)  có th bc hi và hp thu n
nhit ti nh"ng nhit  thp. Nhit  thp nht chúng ta có th s dng  làm lnh các
khoang hành khách  ôtô là 32
0
F (0
0
C) bi vì khi  nhit  di nhit  này s# to ra
á và làm t,t lung không khí i qua các cánh tn nhit ca thit b bc
hi.
Môi cht lnh phi là mt cht tng i “tr”, hòa trn c vi du bôi trn
 tr thành mt hóa cht bn v"ng, sao cho du bôi trn di chuyn thông sut trong h
thng  bôi trn máy nén khí và các b phn di chuyn khác. S trn l0n gi"a du bôi
trn vi môi cht lnh phi tng thích vi các loi vt liu c s dng trong h thng
nh: kim loi, cao su, nha d-o…/ng thi, cht làm lnh phi là mt cht không c,
không cháy, và không gây n, không sinh ra các phn ng phá hy môi sinh và môi
trng khi x nó vào khí quyn.
Ký hiu môi cht lnh:
+ Các Freon: Là các cacbuahydro no hoc cha no mà các nguyên t hydro c
thay th mt phn hoc toàn b b!ng các nguyên t clo, flo hoc brom.

- Các ng phân có thêm ch" a, b  phân bit. Ví d: R134a

- Các olefin có ch" s 1 trc 3 ch" s. Ví d : C
3
F
6
kí hiu R1216.
- Các hp cht có cu trúc vòng có thêm ch" C. Ví d: C
4
H
8
kí hiu RC138.
- Các cht vô c: Kí hiu R7M vi M là phân t lng làm tròn ca cht
ó. Ví d: NH
3
kí hiu R717.
1.3.1. Môi cht lnh R-12
Môi cht lnh R-12 là mt hp cht ca clo, flo và carbon; có công thc hóa hc
là CCl
2
F
2
, gi là chlorofluorocarbon (CFC) – thng có tên nhãn hiu là Freon 12 hay R-
12. Freon12 là mt cht khí không màu, có mùi thm rt nh., nng hn không khí
khong 4 ln  30
0
C, có im sôi là 21,7
0
F (-29,8
0
C). Áp sut hi ca nó trong b bc
hi khong 30 PSI và trong b ngng t khong 150-300 PSI, và có lng nhit n 

bc hi là 70 BTU trên 1 pound.
R-12 d$ hòa tan trong du khoáng cht và không tham gia phn ng vi các loi
kim loi, các ng mm và m kín s dng trong h thng. Cùng vi c tính có kh
n%ng lu thông xuyên sut h thng ng d0n nhng không b gim hiu sut, chính
nh"ng iu ó ã làm cho R-12 tr thành môi cht lnh lí tng s dng trong h thng
iu hòa không khí ôtô.
R c h f
S lng nguyên t Clo
S lng nguyên t Hydro + 1
S lng nguyên t C – 1 (nu = 0 thì không ghi)
Refrigerant (Môi cht lnh)

H.1.3. C ch và tình trng phá hy tng ozon ca môi cht lnh R12
Tuy nhiên, R-12 li có mc  phá hy tng ôzôn ca khí quyn và gây hiu ng
nhà kính ln – do các phân t ca nó có th bay lên bu khí quyn trc khi phân gii;
và ti bu khí quyn, nguyên t clo ã tham gia phn ng vi O
3
trong tng ôzôn ca khí
quyn, chính iu này ã làm phá hy ôzôn ca khí quyn. Do ó, môi cht lnh R-12 ã
b cm sn xut, lu hành và s dng t ngày 1.1.1996. Thi hn này kéo dài thêm 10
n%m  các nc ang phát trin.
1.3.2. Môi cht lnh R-134a
/ gii quyt vn  môi cht lnh R-12 (CFC-12) phá hy tng ôzôn ca khí
quyn, mt loi môi cht lnh mi v a c dùng  thay th R-12 trong h thng iu
hòa không khí ôtô, gi là môi cht lnh R-134a có công thc hóa hc là CF
3
– CH
2
F, là
mt hydrofluorocarbon (HFC). Do trong thành phn hp cht ca R-134a không có clo,

nên ây chính là lí do ct yu mà ngành công nghip ôtô chuyn t vic s dng R-12
sang s dng R-134a. Các c tính, các mi quan h gi"a áp sut và nhit  ca R-
134a, và các yêu cu k thut khi làm vic trong h thng iu hòa không khí rt ging
vi R-12.
Bng 01: So sánh c tính k thut ca môi cht lnh R-12 và R134a
c tính k thut R – 134a R-12
- Công thc phân t
- Trng lng phân t
- /im sôi
- Nhit  ti hn
- Áp sut ti hn
- Mt  ti hn
- Mt  dung dch bão hòa
- Th tích riêng ( hi bão hòa)
- Nhit dung riêng (dung
dch bão hòa  áp sut
không i)
- Nhit dung riêng (cht
hi bão hòa  áp sut
không i)
- Nhit n khi bc hi
- Tính d0n nhit (dung
dch bão)
- Tính cháy c
- Ch( s làm suy kit ozon
- Ch( s làm nóng trái t
CH
2
FCF
3

120,3
-26,8
0
C
101,15
0
C
4,065 mpa (41,45 Kgf/cm
2
)
511 Kg/cm
3

1206,0 Kg/cm
3

0,031009 m
3
/Kg
1,4287 KJ/Kg.K (0,3413
Kcal/Kgf.K)

0,8519 KJ/Kg.K (0,2035
Kcal/Kgf.K)

216,5 KJ/Kg (51,72 Kcal/Kg)
0,0815 W/m.K (0,0701
Kcal/m.h.K)
Không cháy

0
0,24 ÷0,29
CCl
2
F
2

120,91
-29,79
0
C
111,80
0
C
4,125 mpa (41,45 Kgf/cm
2
)
558 Kg/cm
3

1310,9 Kg/cm
3

0,027085 m
3
/Kg
0,9682 KJ/Kg.K (0,3413
Kcal/Kgf.K)

0,6116 KJ/Kg.K (0,3413

Kcal/Kgf.K)

166,56 KJ/Kg (39,79 Kcal/Kg)
0,0702 W/m.K (0,0604
Kcal/m.h.K)
Không cháy
1,0
0,24 ÷3,4
Tuy nhiên, môi cht lnh R-134a có im sôi là -15,2
0
F (-26,8
0
C), và có lng
nhit n  bc hi là 77,74 BTU/pound. /im sôi này cao hn so vi môi cht R-12 nên
hiu sut ca nó có phn thua R-12. Vì vy h thng iu hòa không khí ôtô dùng môi
cht lnh R-134a c thit k vi áp sut bm cao hn, ng thi phi t%ng khi lng
ln không khí gii nhit thi xuyên qua giàn nóng (b ngng t). R-134a không kt hp
c vi các du khoáng dùng  bôi trn  h thng R-12. Các cht bôi trn tng hp
polyalkaneglycol (PAG) hoc là polyolester (POE) c s dng vi h thng R-134a.
Hai cht bôi trn này không hòa trn vi R-12. Môi cht R-134a c&ng không thích hp
vi cht kh m s dng trên h thng R-12. Vì th, khi thay th môi cht lnh R-12  h
thng iu hòa không khí trên ôtô b!ng R-134a, phi thay i nh"ng b phn ca h
thng nu nó không phù hp vi R-134a, c&ng nh phi thay i du bôi trn và cht
kh m ca h thng. Có th d$ dàng nhn ra nh"ng h thng dùng R-134a nh nhãn “R-
134a” dán trên các b phn chính ca h thng
1.4. IU HÒA KHÔNG KHÍ TRÊN Ô TÔ
“iu hòa không khí” là thut ng" chung  ch( nh"ng thit b m bo không
khí trong phòng  nhit  và  m thích hp. Khi nhit  trong phòng cao, nhit c
ly i  gim nhit  (gi là “làm lnh”) và ngc li khi nhit  trong phòng thp,
nhit c cung cp  t%ng nhit  (gi là “si”). Mt khác, hi nc c thêm vào

hay ly i kh*i không khí  m bo  m trong phòng  mc thích hp.
Do vy, trong h thng iu hòa không khí trên ô tô nói chung bao gm mt b
thông gió, mt b hút m, mt b si m và mt b làm lnh. Các b phn này làm
vic c lp hoc phi hp, liên kt vi nhau to ra mt không gian c iu hòa không
khí vi nh"ng thông s iu hòa thích ng vi các yêu cu t ra ca con ngi, to nên
s thoi mái, d$ chu và mt bu không khí trong lành  cabin ô tô.
1.4.1. B thông gió
Không khí trong xe
phi c lu thông, thay i
nh!m to ra s trong lành, d$
chu cho nh"ng ngi ngi
trong xe. Vì vy, trên ô tô phi
có h thng thông gió, ó là
mt thit b  thi khí sch t
môt trng bên ngoài vào bên trong xe, và c&ng có tác dng làm thông thoáng xe. Có hai
cách thông gió: thông gió không iu khin và thông gió có
iu khin (còn gi là thông gió c3ng bc).
S thông gió không iu khin xy ra khi các ca s c m; còn s thông gió
có iu khin thông qua mt h thng thông gió gm qut thi gió và các ng ng d0n
không khí  to ra s tun hoàn ca không khí trong xe, không ph thuc vào tc 
ca xe. Qut thi gió c&ng là mt b phn ca h thng si m và iu hòa không khí.
H.1.4. H thng thông gió có iu khin

Trên mt s ôtô con hin i, còn có kiu h thng thông gió dùng n%ng lng
mt tri. Khi bên trong ca mt xe ang u tr nên quá nóng, cm bin nhit  môi
trng s# t óng mch cho mt qut thông gió nh*. Ngun cung cp cho qut c ly
t bin mt tri t trên nóc xe. Qut hot ng s# y không khí nóng trong xe ra ngoài
và hút không khí mát hn vào trong xe. Khi qut thông gió ngng hot ng hoc nh"ng
ngày thi tit mát, không cn s thông gió, n%ng lng t pin mt tri s# np vào Accu.
1.4.2. B si m

Là mt thit b sy nóng không khí sch ly t ngoài vào trong cabin ôtô  si
m gian hành khách, ng thi làm tan b%ng kính ch,n gió ca ôtô. Có nhiu kiu thit b
si m nh: b si dùng nc làm mát, dùng nhit khí cháy và dùng khí x, tuy nhiên
kiu thit b si s dng nc làm mát thng c s dng rng rãi trên các ôtô.







H.1.5. H thng si m không khí trên ôtô
Trong ó, nc làm mát tun hoàn qua két si  làm các ng si nóng lên và
qut thi gió s# thi không khí qua két si  sy nóng không khí. Tuy nhiên, do nc
làm mát óng vai trò ngun nhit nên két si s# không c nóng lên khi ng c v0n
còn ngui vì vy nhit  khí thi qua giàn si s# không t%ng.
B si m c iu khin bi các cn gt hoc núm xoay trong bng iu
khin ca h thng. Thng có 3 s iu khin c bn: iu khin chc n%ng, iu khin
nhit  và iu khin tc  thi gió. /iu khin chc n%ng xác nh ngõ ra nào s# phát
khí nóng. /iu khin nhit  là iu tit nhit  ca không khí và iu khin tc 
thi gió là iu khin tc  qut thi.
Khi dch chuyn các núm (hoc cn gt) iu khin chc n%ng và nhit  s# làm
thay i v trí ca các ca nhit bên trong b si. Thay i v trí ca các ca nhit s#
thay i lng khí i ngang qua lõi nhit t ó iu khin c nhit  không khí
phát ra c&ng nh ngõ ra ca nó.
Các ca c iu khin b!ng cáp hoc motor chân không. Khi xoay các núm
iu khin, chân không t cm ng np s# c truyn n motor  vn hành nó. Khi
màng ca motor chân không chuyn ng tác ng lên c cu òn by  thay i v trí
các ca thi lung không khí ã c si m. Không khí t lò si c phân phi n
các ca trên bng iu khin n dãy gh phía sau và n kính ch,n gió  làm tan b%ng,

c&ng có th có vòi khí làm tan b%ng  kính các ca phía trc và kính phía sau.
1.4.3. S làm lnh và làm mát không khí trong ôtô
Máy iu hòa không khí trên xe ôtô là mt h thng làm lnh c khí kiu khí nén.
S làm lnh c to ra b!ng cách nén khí sau khi hp th nhit bên trong xe (gian hành
khách). Sau ó nhit c truyn qua h thng lam lnh ra không khí bên ngoài. V trí
ca các b phn trong h thng iu hòa không khí ôtô:








H.1.6. V trí các b phn trong h thng /HKK ôtô
Mt chu trình làm lnh c bn bao gm các bc sau ây nh!m ly nhit, làm
lnh khi không khí và phân phi lung khí mát trong cabin ôtô:
- Môi cht lnh c bm i t máy nén di áp sut cao và nhit  cao, giai
on này môi cht lnh c bm n b ngng t  th hi.
- Ti b ngng t nhit  ca môi cht rt cao, c qut gió thi mát giàn
nóng, môi cht ang  th hi c gii nhit, ngng t thành l*ng di áp sut cao
nhit  thp.
1. 456n si m
2. 78y 9:n
3. 456n 9;ng
4. 456n <nh
5. =>t lng ?;c
6.Ca không @ABCtun AD6n trC<i
7. Ca ly không @ABCt Cbên 9ED6i
8. Fng iu khin

9. Gng phân phi lung không @ABC
<nh.
10. Hp thông E5;.
- Môi cht lnh  dng th l*ng tip tc lu thông n bình lc/hút m, ti ây
môi cht lnh c làm tinh khit hn nh c hút ht hi m và tp cht nh các li
lc và các ht hút m bên trong bình cha.
- Van giãn n hay van tit lu iu tit lu lng ca môi cht l*ng phun vào b
bc hi hay giàn lnh, làm h thp áp sut ca môi cht lnh. Do gim áp nên nhit 
sôi ca môi cht gim xung, cùng vi s tác ng ca nhit  không khí bên trong
cabin xe ã làm cho môi cht sôi lên, nên trng thái ca môi cht lúc này là t th l*ng
bin thành th hi trong b bc hi.
- Trong quá trình bc hi, môi cht lnh hp thu nhit rt mnh làm cho toàn b
giàn lnh gim nhit  xung, ri nh qut gió giàn lnh hút khi không khí bên trong
cabin ôtô thi qua b bc hi và ra li cabin nh các ca s d0n gió – làm lnh khi
không khí bên trong cabin ôtô.












H.1.7. Chu trình làm lnh c bn ca h thng /HKK ôtô
- Bc k tip là môi cht lnh  trng thái hi áp sut thp c hi v máy nén
nh chu trình hút ca máy nén, và li c bm i. Kt thúc mt chu trình làm lnh và

b,t u chu trình mi.
Thông thng, h thng iu hòa không khí ôtô có th c chia ra làm 2 phn:
Phn cao áp nhit và Phn h áp nhit. Phn cao áp nhit thuc phía môi cht c bm
i di áp sut và nhit  cao, nh"ng thit b ch yu  phía có áp lc, nhit  cao làm
máy nén, b ngng t, bình sy lc môi cht. Phn h áp nhit ca h thng là phn môi
cht lnh hi v máy nén di áp sut và nhit  thp, các thit b ch yu  phía áp
lc, nhit  thp bao gm b bc hi và thit b giãn n (van tit lu).

H.1.8. H thng c chia thành 2 phn: cao áp và h áp
V trí các b phn c&ng nh chu trình làm lnh c bn ca h thng iu hòa
không khí ôtô c trình bày trên có th tng t i vi nh"ng h thng c l,p trên
các xe ôtô khác. Ch( khác nhau  nh"ng c im cu to c th ca t ng b phn c
s dng trong h thng iu hòa không khí trên ôtô c sn xut ra bi nh"ng hãng
khác nhau mà thôi.
1.4.4. Phân loi và c im h thng iu hòa không khí
H thng iu hòa không khí ôtô c phân loi theo v trí l,p t và theo chc
n%ng ca cm iu hòa.
1.4.4.1. Phân loi theo v trí lp t
1. Kiu táplô: ) kiu này, iu hòa không khí c g,n vi bng táplô iu
khin ca ôtô. /c im ca kiu này là, không khí lnh t cm iu hòa c thi th1ng
n mt trc ngi lái nên hiu qu làm lnh có cm giác ln hn so vi công sut ca
iu hòa, có các li ca ra không khí lnh có th c iu ch(nh bi bn thân ngi lái
nên ngi lái ngay lp tc cm nhn thy hiu qu làm lnh (hình 1.9).

H.1.9. H thng iu hòa không khí kiu taplo
2. Kiu khoang hành lý: ) kiu khoang hành lý, iu hòa không khí c t 
cp sau xe. Ca ra và ca vào ca không khí lnh c t  lng gh sau. Do cm iu
hòa g,n  cp sau ni có sHn khong trng tng i ln, nên iu hòa kiu này có u
im ca mt b iu hòa vi công sut giàn lnh ln và có công sut làm lnh d tr" (
hình 1.10).

H.1.10. H thng iu hòa không khí kiu khoang hành lý
3. Kiu kép: Khí lnh c thi ra t phía trc và phía sau bên trong xe. /c
tính làm lnh bên trong xe rt tt, s phân b nhit bên trong xe ng u, có th t
c mt môi trng rt d$ chu trong xe ( hình 1.11).

H.1.11. H thng iu hòa không khí kiu kép
1.4.4.2. Phân loi theo chc nng
Do chc n%ng và tính n%ng cn có ca h thng iu hòa khác nhau tùy theo môi
trng t nhiên và quc gia s dng, h thng iu hòa không khí có th chia thành 2
loi tùy theo tính n%ng ca nó.
1. Loi n: Loi này bao gm mt b thông thoáng c ni hoc là vi b
si hoc là h thng làm lnh, ch( dùng  si m hay làm lnh (hình 1.12).

H.1.12. H thng iu hòa không khí kiu n
2. Loi cho tt c các mùa: Loi này kt hp mt b thông gió vi mt b si
m và h thng làm lnh. H thng iu hòa này có th s dng trong nh"ng ngày lnh,
m  làm khô không khí. Tuy nhiên, nhit  trong khoang hành khách s# b h thp
xung, iu ó có th gây ra cm giác lnh cho hành khách. Nên  tránh iu ó h
thng này s# cho không khí i qua két si  sy nóng. /iu này cho phép iu hòa
không khí m bo c không khí có nhit  và  m thích hp. /ây chính là u
im chính ca iu hòa không khí loi 4 mùa (hình 1.13).

H.1.13. H thng iu hòa không khí loi bn mùa
Loi này c&ng có th chia thành loi iu khin nhit  thng, lái xe phi iu
khin nhit  b!ng tay khi cn. Và loi iu khin t ng, nhit  bên ngoài và bên
trong xe luôn c máy tính nhn bit và b si hay b iu hòa không khí s# t ng
hot ng theo nhit  do lái xe t ra, vì vy duy trì c nhit  bên trong xe luôn n
nh.
Còn trong các h thng iu hòa không khí và h thng lnh trên các xe ông

lnh, xe la, các xe ôtô vn ti ln…c&ng v0n áp dng theo nguyên lý làm lnh trên,
nhng v mt thit b và s b trí ca các b phn trong h thng thì có s thay i 
cho thích ng vi c im cu to và nh"ng yêu cu s dng phù hp vi công dng
ca t ng loi thit b giao thông vn ti nh!m phc v tt hn cho nhu cu ca con
ngi. Trong phm vi tài liu này ch(  cp n h thng iu hòa không khí trên các xe
du lch loi 4 ch'.