Từ tốt đến vĩ đại ppt

TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
JIM COLLINS
Trêìn Thõ Ngên Tuën dõch
Chòu trách nhiệm xuất bản: Ts. Quách Thu Nguyệt
Biên tập: Thành Nam
Bìa: Thùy Trinh
Sửa bản in: Thanh Bình
Kỹ thuật vi tính: Thanh Hà
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
161B Lý Chính Thắng - Quận 3 - Thành phố Hồ Chí Minh
ĐT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973
Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn
Website:
CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BẢN TRẺ TẠI HÀ NỘI
20 ngõ 91, Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa - Hà Nội
ĐT & Fax: (04) 7734544
E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
GOOD TO GREAT. Copyright © 2001 by Jim Collins. All rights reserved.
Bẫn tiïëng Viïåt do NXB Trễ xët bẫn theo húåp àưìng nhûúång quìn
vúái James C. Collins and Jerry I. Porras Associates, qua Curtis Brown, Ltd.
Quín sấch nây dânh tùång cho gia àònh nhâ Chimps.
Tưi u têët cẫ mổi ngûúâi, tûâng ngûúâi.
MC LC
LÚÂI CẪM ÚN 7
LÚÂI NỐI ÀÊÌU 13
CHÛÚNG MƯÅT
TƯËT LÂ KỄ TH CA VƠ ÀẨI 15
CHÛÚNG HAI
KHẪ NÙNG LẬNH ÀẨO CÊËP ÀƯÅ 5 40

CHÛÚNG BA
CON NGÛÚÂI ÀI TRÛÚÁC - CƯNG VIÏÅC THEO SAU 80
CHÛÚNG BƯËN
ÀƯËI MÙÅT SÛÅ THÊÅT PH PHÂNG (Nhûng àûâng mêët niïìm tin) 119
CHÛÚNG NÙM
KHẤI NIÏÅM CON NHĐM (sûå àún giẫn trong ba vông trôn) 157
CHÛÚNG SẤU
VÙN HỐA K LÅT 204
CHÛÚNG BẪY
BÂN ÀẨP CƯNG NGHÏÅ 244
CHÛÚNG TẤM
BẤNH ÀÂ VÂ VÔNG LÊÍN QÍN 275
CHÛÚNG CHĐN
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI ÀÏËN XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN 310
PH LC 360
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
6
PH LC
7
LÚÂI CẪM ÚN
Nïëu nối rùçng quín sấch nây “do Jim Collins viïët” lâ àậ
nối húi quấ. Nïëu khưng cố sûå àống gốp quan trổng ca
nhiïìu ngûúâi khấc, quín sấch nây chùỉc chùỉn àậ khưng thïí
ra àúâi.
Àûáng àêìu danh sấch lâ nhûäng thânh viïn trong nhốm
nghiïn cûáu. Tưi rêët may mùỉn cố àûúåc mưåt nhốm cưång tấc
tuåt vúâi vâ gùỉn bố vúái dûå ấn. Tưíng cưång, hổ àậ àống gốp
khoẫng 15.000 giúâ lâm viïåc cho dûå ấn, vâ nhûäng tiïu chín
hổ tûå àùåt ra cho mònh vïì chêët lûúång cưng viïåc àậ trúã thânh
nhûäng tiïu chín mâ chđnh tưi cng phẫi cưë gùỉng thûåc

hiïån. Khi tưi vêët vẫ viïët quín sấch nây, tưi mûúâng tûúång
têët cẫ nhûäng thânh viïn chùm chó trong nhốm, nhûäng ngûúâi
àậ cưëng hiïën nhiïìu thấng (cố nhûäng trûúâng húåp lâ nhiïìu
nùm) cho nưỵ lûåc nây, àang chùm ch theo dội vâ båc tưi
phẫi cố trấch nhiïåm, u cêìu tưi phẫi àûa ra mưåt bẫn thẫo
cëi cng àẩt nhûäng tiïu chín hổ àïì ra, xûáng àấng vúái
cưng sûác ca hổ àậ àống gốp. Tưi hy vổng nưỵ lûåc nây ca
tưi lâm hổ hâi lông. Nïëu tưi khưng àẩt àûúåc àïën tiïu chín
àïì ra hoân toân lâ do lưỵi ca bẫn thên.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
TẨI SAO MƯÅT SƯË CƯNG TY ÀẨT BÛÚÁC NHẪY VỔT,
CÔN NHÛÄNG CƯNG TY KHẤC THỊ KHƯNG?
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
8
PH LC
9
Thânh viïn nhốm nghiïn cûáu Tûâ Tưët àïën Vơ àẩi:
Brian J. Bagley Lane Hornung Vicki Mosur Osgood
Scott Cederberg Christine Jones Alyson Sinclair
Anthony J. Chirikos Scott Jones Peter Van Genderen
Jenni Cooper Stefanie A. Judd Paul Weissman
Duane C. Duffy Brian C. Larsen Leigh Wilbanks
Eric Hagen Weijia (Eve) Li Amber L. Young
Morten T. Hansen Nicholas M. Osgood
Ngoâi ra, tưi mën gûãi lúâi cẫm ún àïën Denis B. Nock tẩi
Khoa Kinh tïë Àẩi hổc Colorado, ngûúâi àậ gip àúä rêët nhiïìu
trong viïåc gip tưi tòm ra nhûäng sinh viïn sau àẩi hổc giỗi
nhêët àïí tham gia vâo nhốm nghiïn cûáu. Tòm ra àûúåc nhûäng
thânh viïn ph húåp cho nhốm nghiïn cûáu chđnh lâ bûúác
quan trổng nhêët trong thânh cưng ca dûå ấn, vâ Denis

àống vai trô lúán vò àậ tòm ra cẫ mưåt àưåi nhûäng ngûúâi nhû
vêåy. Cng tẩi Àẩi hổc Colorado, tưi côn mùỉc núå Carol
Krismann vâ àưåi ng nhên viïn tẩi thû viïån khoa kinh tïë
William M. White, nhûäng ngûúâi àậ kiïn nhêỵn lâm viïåc vúái
nhốm nghiïn cûáu àïí tòm ra à loẩi thưng tin hiïëm ngûúâi
biïët àïën. Bïn cẩnh Carol, tưi mën cẫm ún Betty Grebe,
Lynnette Leiker, Dinah McKay, Martha Jo Sani, vâ Jean
Whelan.
Tưi àùåc biïåt chõu ún nhûäng àưåc giẫ khố tđnh àậ dânh
nhiïìu giúâ àïí àổc bẫn nhấp bẫn thẫo vâ cung cêëp cho tưi
nhûäng thưng tin quan trổng vïì nhûäng àiïím cêìn cẫi thiïån.
Mùåc d àưi lc cố nhûäng lúâi gốp rêët nùång nïì (nhûng lc
nâo cng rêët hûäu đch), hổ àậ liïn tc cng cưë niïìm tin ca
tưi vïì tiïìm nùng ca dûå ấn nây. Vò sûå thùèng thùỉn vâ hiïíu
biïët ca hổ, tưi mën cẫm ún Kirk Arnold, R. Wayne Boss,
Natalia Cherney-Roca, Paul M. Cohen, Nicole Toomey Davis,
Andrew Fenniman, Christopher Forman, William C. Garriock,
Terry Gold, Ed Greenberg, Martha Greenberg, Wayne H.
Gross, George H. Hagen, Becky Hall, Liz Heron, John G. Hill,
Ann H. Judd, Rob Kaufman, Joe Kennedy, Keith Kennedy,
Butch Kerzner, Alan Khazei, Anne Knapp, Betina Koski, Ken
Krechmer, tiïën sơ Barbara B. Lawton, Kyle Lefkoff, Kevin
Maney, Bill Miller, Joseph P. Modica, Thomas W. Morris,
Robert Mrlik, John T. Myser, Peter Nosler, Antonia Ozeroff,
Jerry Peterson, Jim Reid, James J. Robb, John Rogers, Kevin
Rumon, Heather Reynolds Sagar, Victor Sanvido, Mason D.
Schumacher, Jeffrey L. Seglin, Sina Simantob, Orin Smith,
Peter Staudhammer, Rick Sterling, Ted Stolberg, Jeff Tarr,
Jean Taylor, Kim Hollingsworth Taylor, Tom Tierney, John
Vitale, Dan Wardrop, Mark H. Willes, David L. Witherow,

Anthony R. Yue.
Chng tưi àậ rêët may mùỉn àûúåc sûå ng hưå ca cấc nhâ
àiïìu hânh nưíi bêåt trong quấ trònh chuín àưíi ca cấc cưng
ty nhẫy vổt, nhûäng ngûúâi àậ rêët kiïn nhêỵn chõu àûång nhûäng
cêu hỗi ca chng tưi trong nhûäng bíi phỗng vêën kếo dâi
tûâ mưåt àïën hai tiïëng àưìng hưì, vâ trong nhiïìu trûúâng húåp,
nhûäng lêìn phỗng vêën tiïëp theo àïí lâm rộ vêën àïì. Tưi hy
vổng rùçng quín sấch nây àậ ghi nhêån hoân chónh nhêët
thânh tûåu qu võ àậ àẩt àûúåc. Sûå thêåt lâ, qu võ lâ nhûäng
ngûúâi anh hng giêëu mùåt ca nïìn kinh tïë nûúác M: Robert
Aders, William F. Aldinger, III, Richard J. Appert, Charles J.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
10
PH LC
11
Aschauer, Jr., Dick Auchter, H. David Aycock, James D.
Bernd, Douglas M. Bibby, Roger E. Birk, Marc C. Breslawsky,
Eli Broad, Dr. Charles S. Brown, Walter Bruckart, Vernon A.
Brunner, James E. Campbell, Fred Canning, Joseph J. Cisco,
Richard Cooley, Michael J. Critelli, Joseph F. Cullman 3
rd
,
John A. Doherty, Douglas D. Drysdale, Lyle Everingham,
Meredith B. Fishcher, Paul N. Fruitt, Andreas Gembler, Milton
L. Glass, James G. Grosklaus, Jack Grundhofer, George B.
Harvey, James Herring, James D. Hlavaceck, Gene D.
Hoffman, J. Timothy Howard, Charles D. Hunter, F. Kenneth
Iverson, James A. Johnson, L. Daniel Jorndt, Robert L. Joss,
Arthur Juergens, William E. Kelvie, Linda K. Knight, Glenn
S. Kraiss, Robert J. Levin, Edmund Wattis Littlefield, David

O. Maxwell, Hamish Maxwell, Ellen Merlo, Hyman Meyers,
Arjay Miller, John N. D. Moody, David Nassef, Frank
Newman, Arthur C. Nielsen, Jr., John D. Ong, Dr Emanuel
M. Papper, Richard D. Parsons, Derwyn Phillips, Marvin A.
Pohlman, William D. Pratt, Fred Purdue, Michael J. Quigley,
George Rathmann, Carl E. Reichardt, Daniel M. Rexinger,
Bill Rivas, Dennis Roney, Francis C. Rooney, Jr., Wayne R.
Sanders, Robert A. Schoellhorn, Bernard H. Semler, Samuel
Siegel, Thomas F. Skelly, Charles R. Walgreen, Jr., Charles
R. Walgreen, III, William H. Webb, George Weissman, Blair
White, William Wilson, Alan L. Wurtzel, vâ William E. Zierden.
Cố rêët nhiïìu ngûúâi tẩi cấc cưng ty àûúåc nghiïn cûáu àậ
àùåc biïåt gip àúä rêët nhiïìu trong viïåc sùỉp xïëp cấc cåc
phỗng vêën, cung cêëp nhûäng tâi liïåu vâ thưng tin quan
trổng. C thïí, tưi mën nhùỉc àïën Catherine Babington, David
A. Baldwin, Ann Fahey-Widman, vâ Miriam Welty Trangsrud
tẩi Abbott Laboratories; Ann M. Collier tẩi Circuit City; John
P. DiQuollo tẩi Fannie Mae; David A. Fausch vâ Danielle M.
Frizzi tẩi Gillette; Tina Barry vúái sûå gip àúä tẩi Kimberly-
Clark cng nhû nhûäng hiïíu biïët vïì Darwin Smith; Lisa
Crouch vâ Angie McCoy tẩi Kimberly-Clark; Jack Cornett tẩi
Kroger; Terry S. Lisenby vâ Cornelia Wells tẩi Nucor; Steven
C. Parrish vâ Timothy A. Sompolski tẩi Philip Morris; Sheryl
Y. Battles vâ Diana L. Russo tẩi Pitney Bowes; Thomas L.
Mammoser vâ Laurier L. Meyer tẩi Walgreens; vâ Naomi S.
Ishida tẩi Wells Fargo.
Tưi mën àùåc biïåt cẫm ún Diane Compagno Miller vò àậ
gip tiïëp cêån Wells Fargo; John S. Reed àậ gip tiïëp cêån
Philip Morris; Sharon L. Wurtzel gip tiïëp cêån Circuit City;
Carl M. Brauer àậ chia sễ nhûäng hiïíu biïët vïì Circuit City vâ

cẫ bẫn thẫo ca mònh, James G. Clawson àậ chia sễ hiïíu
biïët vâ nhûäng cåc nghiïn cûáu vïì Circuit City; Karen Lewis
àậ gip tiïëp cêån tû liïåu ca Hewlett-Packard, Tracy Russell
vâ àưìng nghiïåp tẩi Trung têm Nghiïn cûáu Giấ Chûáng khoấn
àậ têån tònh bẫo àẫm chng tưi ln cố àûúåc dûä liïåu cêåp
nhêåt múái nhêët, Virginia A. Smith àậ hûúáng dêỵn hûäu đch,
Nick Sagar vò “key beta”, Marvin Bressler àậ chia sễ hiïíu
biïët vâ trđ tụå, Bruce Woolpert àậ gip tưi hiïíu àûúåc khấi
niïåm cú chïë (cưång thïm sûå hưỵ trúå liïn tc), Ruth Ann Bagley
àậ àổc bẫn thẫo mưåt cấch tó mó, Tiïën sơ Jeffrey T. Luftig àậ
chia sễ sûå thưng thấi àùåc biïåt ca mònh, Giấo sû William
Briggs vúái khẫ nùng chia mưåt vêën àïì phûác tẩp thânh nhûäng
phêìn àún giẫn, Tûúáng Jim Stockdale àậ truìn giẫng nhûäng
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
12
PH LC
13
àiïìu qu giấ, Jennifer Futernick vúái niïìm cẫm hûáng tẩo nïn
cùn phông McKinsey khúãi àưång dûå ấn nây, vâ Bill Meehan
àậ chêm ngôi cho dûå ấn.
Tưi cng mën àùåc biïåt nhùỉc àïën Jerry Porras nhû lâ
ngûúâi thêìy hûúáng dêỵn, James J. Robb nhû nhâ tû vêën àưì
hổa àêìy tâi nùng, Peter Ginsberg nhû ngûúâi àẩi diïån tin cêåy
trong thïë giúái xët bẫn; Lisa Berkowitz, ngûúâi àậ àem lẩi
àiïìu k diïåu; vâ Adrian Zackheim, ngûúâi àậ tin tûúãng nhiïåt
thânh vâ ng hưå quín sấch nây ngay tûâ nhûäng pht àêìu
tiïn nghe nối àïën.
Cëi cng, tưi vư cng biïët ún cåc àúâi àậ cho tưi àûúåc
kïët hưn vúái Joanne Ernst. Sau hai mûúi nùm lêåp gia àònh,
cư êëy vêỵn tiïëp tc chõu àûång bẫn chêët húi àiïn rưì vâ xu

hûúáng bõ cën ht vâo nhûäng dûå ấn tûúng tûå nhû dûå ấn
nây ca tưi. Vúå tưi vûâa lâ nhâ phï bònh vúái nhûäng gốp
hûäu đch, vûâa lâ ngìn àưång viïn sêu sùỉc vâ liïn tc. Àõnh
nghơa hoân hẫo nhêët vïì thânh cưng trong cåc sưëng lâ
àûúåc ngûúâi bẩn àúâi ca bẩn u thûúng vâ tưn trổng câng
nhiïìu theo thúâi gian. Theo cấch tđnh nây, hún ai hïët, tưi hy
vổng mònh cng lâ ngûúâi thânh cưng nhû bâ.
LÚÂI NỐI ÀÊÌU
Khi tưi àang gêìn kïët thc bẫn thẫo nây, tưi thûåc hiïån mưåt
cåc chẩy bưå theo con àûúâng dưëc àûáng vâ àêìy sỗi àấ dêỵn
àïën Vûåc Eldorado Springs, gêìn nhâ tưi tẩi Boulder, Colorado.
Tưi dûâng lẩi tẩi mưåt àiïím nghó chên quen thåc, nhòn phong
cẫnh trïn cao vêỵn côn chòm trong mân tuët ma àưng, lc
àố mưåt cêu hỗi khưng giưëng ai bưỵng xët hiïån trong àêìu
tưi: Ngûúâi ta phẫi trẫ tưi bao nhiïu tiïìn thò tưi múái chõu
khưng xët bẫn quín sấch Tûâ Tưët àïën Vơ àẩi?
Àêy lâ mưåt nghơ th võ, nhêët lâ sau khi tưi àậ dânh 5
nùm àïí nghiïn cûáu vâ viïët nïn quín sấch nây. Khưng
phẫi lâ khưng cố mưåt con sưë à lúán àïí thuët phc tưi bỗ
qua quín sấch nây, nhûng khi tưi bùỉt àêìu cên nhùỉc nhûäng
con sưë hâng trùm triïåu àưla, tưi thêëy àậ àïën lc phẫi quay
vïì. Con sưë nây cng khưng thïí båc tưi phẫi tûâ bỗ dûå ấn.
Tưi lâ mưåt giấo viïn thêåt sûå. Vò vêåy, tưi khưng thïí tûúãng
tûúång mònh cố thïí khưng chia sễ nhûäng gò mònh àậ khấm
phấ vúái nhûäng lúáp sinh viïn trïn khùỉp thïë giúái. Vâ chđnh
trong tinh thêìn hổc hỗi vâ chia sễ nây mâ tưi mën giúái
thiïåu vúái cấc bẩn quín sấch.
Sau nhiïìu thấng êín mònh nhû mưåt tu sơ, tưi rêët mën
àûúåc nghe mổi ngûúâi kïí vïì nhûäng gò cố thïí ấp dng àûúåc
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI

14
PH LC
15
cho bẫn thên hổ, vâ nhûäng gò khưng ph húåp. Tưi hy vổng
bẩn sệ thêëy nhûäng trang sấch nây cố giấ trõ, vâ bẩn sệ
quët têm ấp dng nhûäng gò àậ hổc vâo bêët cûá àiïìu gò bẩn
lâm, nïëu khưng phẫi trong cưng ty, thò cng lâ trong nhûäng
cưng tấc xậ hưåi, vâ nïëu cng khưng phẫi úã àố, thò đt nhêët
cng lâ trong cåc sưëng cấ nhên ca mònh.
JIM COLLINS

www.jimcollins.com
Boulder, Colorado
27-3-2001
CHÛÚNG MƯÅT
TƯËT LÂ KỄ TH CA VƠ ÀẨI
Àiïìu lâm cho cấi chïët khố khùn
lâ sûå tô mô khưng lúâi giẫi àấp.
- BERYL MARKHAM
West with the Night
1
T
ưët lâ kễ th ca Vơ Àẩi.
Vâ àố lâ mưåt trong nhûäng l do chđnh giẫi thđch vò sao cố
rêët đt àiïìu vơ àẩi.
Chng ta khưng cố nhûäng trûúâng hổc vơ àẩi, chđnh vò
chng ta àậ cố trûúâng hổc tưët. Chng ta khưng cố nhûäng
chđnh quìn vơ àẩi, chđnh vò chng ta àậ cố nhûäng chđnh
quìn tưët. Rêët đt ngûúâi sưëng mưåt cåc àúâi vơ àẩi, ch ëu
vò ngûúâi ta chêëp nhêån mưåt cåc sưëng tưët. Àa sưë cấc cưng ty

khưng bao giúâ trúã thânh vơ àẩi chđnh lâ vò àa sưë àậ trúã nïn
khấ tưët. Vâ àêy chđnh lâ mưåt vêën àïì lúán ca cấc cưng ty.
Tưi àậ rt ra nhêån xết nây vâo nùm 1996, trong mưåt bûäa
tiïåc tưëi vúái cấc nhâ tû tûúãng tiïn phong àûúåc múâi àïën bân
lån vïì hiïåu sët ca tưí chûác. Bill Meehan, giấm àưëc àiïìu
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
16
PH LC
17
hânh vùn phông San Francisco ca cưng ty McKinsey, nhoâi
ngûúâi vïì phđa tưi vâ nối nhể nhâng, “Anh biïët khưng, Jim,
chng tưi úã àêy ai cng thđch quín Xêy dûång àïí trûúâng tưìn
(Built to Last) ca anh. Anh vâ ngûúâi àưìng tấc giẫ àậ nghiïn
cûáu vâ viïët rêët tưët. Àấng tiïëc lâ quín sấch êëy vư dng.”
Vò tô mô, tưi u cêìu ưng giẫi thđch.
“Nhûäng cưng ty anh dêỵn chûáng àa sưë àïìu vơ àẩi,” ưng
nối. “Hổ chûa bao giúâ phẫi lâm cấi viïåc àûa cưng ty mònh
tûâ tưët ài lïn vơ àẩi. Hổ cố nhûäng nhâ sấng lêåp cúä David
Packard vâ George Merck, nhûäng ngûúâi àậ tẩo àûúåc têìm
mûác vơ àẩi ngay tûâ thã àêìu thânh lêåp. Nhûng côn tuåt
àẩi àa sưë nhûäng cưng ty khấc, sau mưåt thúâi gian phêën àêëu,
nhêån ra rùçng hổ chó lâ nhûäng cưng ty tưët, mâ khưng thïí lâ
vơ àẩi, thò sao?”
Tưi biïët ưng Meehan dng tûâ “vư dng” mưåt cấch thêåm
xûng, nhûng quẫ thêåt sûå quan sất ca ưng rêët chđnh xấc,
rùçng nhûäng cưng ty vơ àẩi, àa sưë àậ vơ àẩi tûâ thã múái hònh
thânh, vâ rùçng rêët nhiïìu cưng ty khấc chó àẩt àûúåc àïën
mûác tưët, mâ khưng thïí àẩi mûác vơ àẩi. Nhêån xết ca Meehan
bưỵng trúã thânh mưåt mốn quâ vư giấ àưëi vúái tưi, vò nố àậ àùåt
ra cêu hỗi tẩo nïìn cho sûå hònh thânh quín sấch nây. Cêu

hỗi àố lâ: Liïåu mưåt cưng ty cố thïí phất triïín thânh vơ àẩi
khưng? Nïëu àûúåc, thò bùçng cấch nâo? Hay bẫn thên viïåc lâ
mưåt cưng ty tưët lâ mưåt cùn bïånh vư phûúng cûáu chûäa?
Nùm nùm sau bûäa ùn tưëi àố, chng tưi giúâ àêy àậ cố thïí
khùèng àõnh rùçng quấ trònh chuín àưíi tûâ tưët àïën vơ àẩi cố
xẫy ra, vâ chng tưi àậ tòm hiïíu àûúåc nhûäng biïën sưë gốp
phêìn vâo quấ trònh nây. Tûâ lúâi nhêån xết ca Bill Meehan,
CÅC NGHIÏN CÛÁU TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
CƯNG TY NHẪY VỔT
CƯNG TY ÀƯËI TRỔNG
Thúâi àiïím chuín àưíi
1.0 = mûác trung bònh thõ trûúâng
Tó lïå lúåi nhån cưí phiïëu tđch ly so vúái thõ trûúâng chung
nùm tđnh tûâ thúâi
àiïím chuín àưíi
Thïí hiïån tó lïå trung bònh, mưỵi cưng ty àûúåc xấc àõnh bùçng 1.0 tẩi thúâi àiïím chuín àưíi
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
18
PH LC
19
nhốm chng tưi àậ tiïën hânh mưåt cåc nghiïn cûáu sët
nùm nùm àïí khấm phấ cú cêëu chuín àưíi tûâ tưët àïën vơ àẩi.
Àïí nùỉm àûúåc sú lûúåc khấi niïåm vïì dûå ấn nây, hậy nhòn
vâo sú àưì trang 16. Nối ngùỉn gổn, chng tưi xấc àõnh
nhûäng cưng ty àậ tẩo bûúác nhẫy vổt tûâ kïët quẫ tưët lïn vơ
àẩi vâ giûä vûäng thânh quẫ nây trong vông đt nhêët lâ 15
nùm. Chng tưi so sấnh nhûäng cưng ty nây vúái mưåt nhốm
àưëi chûáng. Nhốm àưëi chûáng cng àûúåc chổn lổc cêín trổng
bao gưìm nhûäng cưng ty khưng thïí vûún lïn võ trđ vơ àẩi,
hóåc nïëu àậ àẩt àûúåc võ trđ nây, lẩi khưng giûä àûúåc lêu. Sau

àố chng tưi so sấnh hai nhốm cưng ty nây àïí phất hiïån
ra nhûäng ëu tưë cùn bẫn tẩo nïn sûå khấc biïåt.
Nhûäng cưng ty àûúåc àûa vâo quín sấch nây àïìu àậ àẩt
àûúåc nhûäng kïët quẫ phi thûúâng; trong vông 15 nùm sau
khi hổ cố bûúác nhẫy vổt, lúåi nhån cưí phiïëu tđch ly trung
bònh ln cao hún thõ trûúâng 6,9 lêìn
2
. Thûã so sấnh, General
Electric (mưåt cưng ty àûúåc àấnh giấ lâ àûúåc àiïìu hânh tưët
nhêët tẩi M vâo nhûäng nùm cëi thïë k 20) cố tó lïå lúåi
nhån cao hún thõ trûúâng 2,8 lêìn trong khoẫng thúâi gian
15 nùm tûâ 1985 àïën 2000
3
. Nối cấch khấc, nïëu nùm 1965
bẩn àêìu tû 1 àưla vâo qu hưỵ tûúng ca nhûäng cưng ty
nhẫy vổt, àưìng thúâi àêìu tû 1 àưla vâo chûáng khoấn trïn thõ
trûúâng chung, giẫ sûã nhûäng cưng ty nhẫy vổt cố cng tó lïå
lúåi nhån nhû thõ trûúâng chung trûúác thúâi àiïím nhẫy vổt,
thò àïën nùm 2000, bẩn àậ cố 471 àưla tûâ nhốm nhẫy vổt,
so vúái 56 àưla tûâ thõ trûúâng chung.
Nhûäng con sưë nây thêåt êën tûúång, vâ câng êën tûúång hún
khi bẩn àïí rùçng chng àûúåc àêìu tû vâo nhûäng cưng ty
Ghi ch:
1. 1USD àûúåc chia àïìu cho cấc nhốm cưng ty, vâo 01/01/1965
2. Mưỵi cưng ty àûúåc giûä úã mûác bùçng vúái thõ trûúâng, cho àïën thúâi àiïím
chuín àưíi.
3. Giấ trõ tđch ly tđnh vâo 01/01/2000.
4. Cưí tûác àûúåc tấi àêìu tû, cố àiïìu chónh sûå chia tấch cưí phiïëu.
trûúác àố hïët sûác têìm thûúâng. Hậy lêëy vđ d ca Walgreens.
Sët 40 nùm trúâi, Walgreens cố nhûäng bûúác thùng trêìm,

nhûng cng chó dao àưång quanh mûác ca thõ trûúâng chung.
Àưåt nhiïn vâo nùm 1975, khưng cố mưåt àiïìm bấo nâo,
Walgreens bùỉt àêìu leo lïn, ngây câng cao, vâ cûá tiïëp tc lïn
cao mậi. Trong khoẫng tûâ 31-12-1975 àïën 1-1-2000, àêìu
tû 1 àưla vâo Walgreens bùçng àêìu tû 2 àưla vâo ưng khưíng
lưì cưng nghïå Intel, gêìn bùçng 5 àưla vâo General Electric, 8
àưla vâo Coca-Cola, vâ hún 15 àưla vâo thõ trûúâng cưí phiïëu
chung (tđnh ln cẫ viïåc lïn giấ ca thõ trûúâng NASDAQ vâo
cëi nùm 1999).
Thõ trûúâng chung: $56
Cưng ty
àưëi trổng: $93
Cưng ty
nhẫy vổt:
$471
Lúåi nhån tđch ly ca 1 àưla àêìu tû
1965-2000
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
20
PH LC
21
SÛÅ TÔ MÔ KIÏN TRỊ
Mổi ngûúâi thûúâng hỗi tưi: “Àiïìu gò àậ thc àêíy anh thûåc
hiïån nhûäng dûå ấn nghiïn cûáu lúán nhû vêåy?” Àố lâ mưåt cêu
hỗi hay. Cêu trẫ lúâi ca tưi lâ “Sûå tô mô.” Khưng gò khiïën
tưi hûáng th hún viïåc chổn àûúåc mưåt cêu hỗi mâ tưi chûa
biïët cêu trẫ lúâi vâ bùỉt àêìu mưåt hânh trònh ài tòm cêu trẫ lúâi
cho nố. Àiïìu nây mang lẩi sûå thỗa mận, giưëng nhû Lewis
vâ Clark khi àùåt chên lïn con tâu ài vïì vng àêët phđa Têy,
àậ phất biïíu: “Chng tưi khưng biïët mònh sệ tòm thêëy gò khi

àïën àố, nhûng chng tưi chùỉc chùỉn sệ kïí lẩi cho bẩn nghe
khi quay vïì.”
Sau àêy lâ cêu chuån rt gổn ca chuën hânh trònh vò
tô mô ca tưi.
Giai àoẩn 1: Quấ trònh tòm kiïëm
Sau khi àậ àùåt ra cêu hỗi, tưi bùỉt àêìu têåp húåp mưåt àưåi
nghiïn cûáu. (Tûâ “chng tưi” àûúåc dng trong quín sấch lâ
mën ấm chó àưåi nghiïn cûáu nây. Tưíng cưång cố 21 ngûúâi
tham gia vâo dûå ấn tẩi nhûäng thúâi àiïím quan trổng, mưỵi
nhốm thûúâng cố 4-6 ngûúâi cng lâm viïåc).
Nhiïåm v àêìu tiïn ca chng tưi lâ tòm ra nhûäng cưng ty
cố mư hònh phất triïín tûúng tûå nhû sú àưì trang 16. Chng
tưi àïì ra cåc tòm hiïíu phên tđch tâi chđnh trong 6 thấng,
mc àđch lâ àïí tòm ra nhûäng cưng ty cố mư hònh cùn bẫn
nhû sau: trong 15 nùm, lúåi nhån cưí phiïëu tđch ly bùçng
hóåc thêëp hún thõ trûúâng chung, chêëm dûát bùçng mưåt bûúác
Bùçng cấch nâo mâ mưåt cưng ty vúái mưåt lõch sûã vư danh
àậ lưåt xấc vâ vûúåt qua mùåt cẫ nhûäng cưng ty àûúåc xem lâ
àûúåc àiïìu hânh tưët nhêët trïn thïë giúái? Vâ tẩi sao Walgreens
cố thïí tẩo bûúác àưåt phấ trong khi nhûäng cưng ty khấc hoẩt
àưång trong cng lơnh vûåc vúái cng nhûäng cú hưåi, súã hûäu
nhûäng ngìn tâi ngun tûúng tûå, lẩi khưng thïí lâm àûúåc
(vđ d nhû Eckerd)? Chó mưåt vđ d nây thưi àậ nối lïn àûúåc
cưët lội ca cåc tòm kiïëm.
Quín sấch nây khưng phẫi viïët vïì bẫn thên Walgreens,
hay bêët cûá mưåt cưng ty c thïí nâo mâ chng tưi àậ nghiïn
cûáu. Quín sấch nây têåp trung vâo cêu hỗi “Mưåt cưng ty tưët
cố thïí trúã thânh mưåt cưng ty vơ àẩi khưng? Bùçng cấch nâo?”,
vâ quấ trònh tòm kiïëm mưåt cêu trẫ lúâi vûúåt khưng gian vâ thúâi
gian àïí cố thïí ấp dng cho bêët cûá loẩi tưí chûác nâo.

Quấ trònh tòm kiïëm sët 5 nùm ca chng tưi àậ múã ra nhûäng hiïíu
biïët múái. Trong sưë nây cố nhûäng àiïìu khấ l th vâ ài ngûúåc lẩi
nhûäng suy xết thưng thûúâng. Nhûng trïn hïët chng tưi àc kïët
àûúåc mưåt àiïìu: Bêët cûá tưí chûác nâo cng cố thïí cẫi thiïån võ thïë
vâ hiïåu sët, hóåc thêåm chđ vûúåt lïn thânh vơ àẩi, nïëu hổ ch àđch
ấp dng khung tûúãng mâ chng tưi àậ phất hiïån.
Quín sấch nây nhùçm mc àđch chia sễ nhûäng gò chng
tưi àậ tòm hiïíu àûúåc. Chûúng 1 sệ giúái thiïåu vúái cấc bẩn vïì
cåc hânh trònh ca chng tưi, sú lûúåc vïì phûúng phấp
nghiïn cûáu, vâ trònh bây tốm tùỉt kïët quẫ. Tûâ chûúng 2,
chng tưi sệ ài thùèng vâo kïët quẫ nghiïn cûáu, bùỉt àêìu bùçng
mưåt thấch thûác: Khẫ nùng lậnh àẩo cêëp àưå 5.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
22
PH LC
23
quët àõnh chó giúái hẩn vâo kïët quẫ cưí phiïëu, vò chng tưi
khưng thïí àûa ra mưåt phûúng phấp lûåa chổn húåp l vâ nhêët
quấn àưëi vúái nhûäng ëu tưë khấc mâ khưng bõ thiïn võ búãi
kiïën cấ nhên. ÚÃ chûúng cëi, tưi sệ ài sêu vâo mưëi quan hïå
giûäa giấ trõ tưí chûác vâ viïåc giûä vûäng võ trđ vơ àẩi, nhûng trổng
têm ca cåc nghiïn cûáu nây vêỵn lâ lâm thïë nâo àûa mưåt
cưng ty tưët thânh mưåt cưng ty vơ àẩi vâ bïìn vûäng.
Thoẩt tiïn, chng tưi rêët ngẩc nhiïn búãi danh sấch cưng
ty àûúåc chổn. Ai dấm nghơ mưåt cưng ty nhû Fannie Mae cố
thïí vûúåt qua GE hay Coca-Cola? Ai dấm nghơ Walgreens
vûúåt qua Intel? Thêåt khố cố thïí tòm àûúåc mưåt danh sấch
nâo àấng chấn hún. Ngay danh sấch nây àậ cho chng tưi
mưåt bâi hổc àêìu tiïn. Àûa mưåt cưng ty tûâ tưët àïën vơ àẩi lâ
hoân toân cố thïí, ngay cẫ trong nhûäng trûúâng húåp đt ngúâ

nhêët. Nhûäng àiïìu ngẩc nhiïn nhû thïë nây àậ khiïën chng
tưi phẫi àấnh giấ lẩi cấch suy nghơ ca mònh vïì mưåt cưng
ty vơ àẩi.
nhẫy vổt, vâ trong 15 nùm tiïëp theo, lúåi nhån tđch ly cao
hún thõ trûúâng chung đt nhêët 3 lêìn. Chng tưi êën àõnh thúâi
gian lâ 15 nùm vò nhû vêåy sệ loẩi bỗ àûúåc nhûäng sûå kiïån
hy hûäu vâ nhûäng khoẫng thúâi gian may mùỉn (bẩn khưng
thïí cûá may mùỉn sët 15 nùm), vâ khoẫng thúâi gian nây dâi
hún thêm niïn trung bònh ca àa sưë tưíng giấm àưëc. (Àiïìu
nây gip chng tưi tấch biïåt nhûäng cưng ty vơ àẩi vúái nhûäng
cưng ty cố mưåt giấm àưëc vơ àẩi). Chng tưi êën àõnh tó lïå 3
lêìn cao hún thõ trûúâng chung vò tó lïå nây cao hún hiïåu sët
ca hêìu hïët cấc cưng ty vơ àẩi àậ àûúåc cưng nhêån khấc.
Thêåt vêåy, qu hưỵ tûúng ca cấc cưng ty “qu tưåc” sau àêy
cng chó àẩt tó lïå 2,5 lêìn cao hún thõ trûúâng trong vông 15
nùm tûâ 1985 àïën 2000: 3M, Boeing, Coca-Cola, GE, Hewlett-
Packard, Intel, Johnson & Johnson, Merck, Motorola, Pepsi,
Procter & Gamble, Wal-Mart, vâ Walt Disney. Vûúåt qua àûúåc
nhûäng cưng ty nây cng khưng àïën nưỵi nâo!!!
Trong tưíng sưë nhûäng cưng ty cố tïn trong danh sấch
Fortune 500 tûâ nùm 1965 àïën 1995, chng tưi àậ lổc ra
àûúåc 11 cưng ty àấp ûáng cấc u cêìu àïì ra. (Ph lc 1.A
miïu tẫ chi tiïët quấ trònh tòm kiïëm ca chng tưi). Tuy
nhiïn, cố vâi àiïìu cêìn lûu úã àêy. Thûá nhêët, cưng ty àûúåc
chổn phẫi thïí hiïån mư hònh phất triïín àưåc lêåp vúái ngânh
mâ nố àang hoẩt àưång; nïëu cẫ mưåt ngânh cưng nghiïåp cố
cng mư hònh phất triïín nhû nhau, thò chng tưi loẩi cưng
ty nây. Thûá hai, chng tưi àậ tranh lån liïåu cố cêìn phẫi
thïm vâo cấc tiïu chín chổn lûåa nâo khấc ngoâi lúåi nhån
cưí phiïëu tđch ly, vđ d nhû têìm ẫnh hûúãng xậ hưåi hay

chûúng trònh chùm sốc nhên viïn. Cëi cng chng tưi
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
24
PH LC
25
(*) Tó lïå lúåi nhån cưí phiïëu tđch ly so sấnh vúái thõ trûúâng cưí phiïëu chung.
(**) Nùm T tđnh tûâ thúâi àiïím nhẫy vổt
Giai àoẩn 2: Chổn àưëi trổng
Giai àoẩn nây chng tưi àûa ra quët àõnh cố thïí nối lâ
quan trổng nhêët trong toân bưå tiïën trònh nghiïn cûáu: so
sấnh nhûäng cưng ty nhẫy vổt vúái mưåt danh sấch àûúåc chổn
lổc nhûäng cưng ty àưëi chûáng. Cêu hỗi àùåt ra khưng phẫi lâ
“Nhûäng cưng ty nhẫy vổt cố àiïím gò chung?” mâ lâ “Nhûäng
cưng ty nhẫy vổt cố àiïím gò chung gip hổ vûúåt lïn àûúåc
nhûäng cưng ty àưëi chûáng?” Hậy lêëy mưåt vđ d, giẫ sûã bẩn
mën nghiïn cûáu nhúâ àêu mưåt vêån àưång viïn àoẩt huy
chûúng vâng tẩi Thïë vêån hưåi Olympics. Nïëu bẩn chó quan
sất nhûäng vêån àưång viïn àoẩt huy chûúng vâng, bẩn sệ
nhêån ra hổ àïìu cố hën luån viïn. Nhûng nïëu bẩn nhòn
vâo nhûäng ngûúâi cng tham dûå Thïë vêån hưåi nhûng chûa
bao giúâ àoẩt huy chûúng, thò hổ cng cố hën luån viïn!
Cêu hỗi àùåt ra lâ, “Àiïìu gò tẩo nïn sûå khấc biïåt giûäa ngûúâi
àoẩt huy chûúng vâ ngûúâi chûa bao giúâ àoẩt huy chûúng?”
Chng tưi chổn ra hai nhốm cưng ty àưëi chûáng. Nhốm
àêìu tiïn bao gưìm nhûäng cưng ty cẩnh tranh trûåc tiïëp, tûác
lâ nhûäng cưng ty hoẩt àưång trong cng mưåt ngânh, cố cng
cú hưåi, cng ngìn tâi ngun, nhûng khưng tẩo ra àûúåc
bûúác nhẫy vổt. (Ph lc 1.B miïu tẫ chi tiïët quấ trònh chổn
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
26

PH LC
27
giưëng nhû tòm hiïíu cấi hưåp àen. Mưỵi bûúác ài lẩi múã thïm
ấnh sấng vïì cú cêëu hoẩt àưång ca tiïën trònh nhẫy vổt tûâ tưët
àïën vơ àẩi.
Sau khi cố dûä liïåu, chng tưi thûåc hiïån mưåt loẩt nhûäng
bíi thẫo lån àõnh k hâng tìn giûäa cấc nhốm. Àưëi vúái
mưỵi mưåt cưng ty trong sưë 28 cưng ty àậ chổn, chng tưi lêìn
lûúåt àổc cấc bâi bấo, bâi phên tđch, bâi phỗng vêën, vâ cấc
àïì mc àậ mậ hốa. Tưi sệ trònh bây vúái cấc àưìng nghiïåp
trong nhốm vïì mưåt cưng ty nâo àố, àûa ra nhûäng kïët lån
sú khúãi, vâ àùåt ra nhûäng cêu hỗi. Sau àố chng tưi sệ tranh
lån, tranh cậi, àêåp bân, lïn giổng vúái nhau, rưìi lẩi hẩ nhiïåt
ngưìi ngêỵm nghơ, rưìi lẩi tranh lån, rưìi lẩi ngêỵm nghơ, thẫo
lån, àùåt cêu hỗi, giẫi quët vêën àïì, vâ lẩi tranh lån àïí
xem “thïë nây lâ thïë nâo”.
Cấc bẩn cêìn phẫi biïët rùçng nhûäng khấi niïåm chng tưi àûa ra
trong quín sấch nây àïìu dûåa trïn nhûäng àc kïët thûåc tïë tûâ khưëi
thưng tin chng tưi thu thêåp. Chng tưi khưng àûa ra mưåt giẫ
lûåa). Nhốm thûá hai bao gưìm nhûäng cưng ty ngùỉn ngây, tûác
lâ nhûäng cưng ty cng tẩo ra àûúåc bûúác nhẫy vổt nhûng
khưng thïí giûä àûúåc qu àẩo nây, mc àđch lâ àïí trẫ lúâi cho
cêu hỗi vïì tđnh bïìn vûäng. (Xem thïm ph lc 1.C) Tưíng cưång,
chng tưi chổn ra àûúåc 28 cưng ty: 11 cưng ty nhẫy vổt, 11
cưng ty cẩnh tranh trûåc tiïëp, vâ 6 cưng ty ngùỉn ngây.
Giai àoẩn 3: Khấm phấ bđ mêåt
Giai àoẩn nây chng tưi têåp trung nghiïn cûáu chi tiïët
tûâng trûúâng húåp. Chng tưi thu thêåp têët cẫ nhûäng bâi viïët
àậ àùng liïn quan àïën 28 cưng ty nây; cố nhûäng bâi àûúåc
àùng cấch àêy hún 50 nùm. Chng tưi mậ hốa têët cẫ nhûäng

dûä liïåu nây vâo cấc àïì mc khấc nhau, vđ d nhû chiïën
lûúåc, cưng nghïå, lậnh àẩo v.v Sau àố chng tưi phỗng
vêën cêëp àiïìu hânh ca cấc cưng ty nhẫy vổt, nhûäng ngûúâi
àậ nùỉm giûä cấc võ trđ trổng ëu trong giai àoẩn chuín àưíi.
Chng tưi cng thûåc hiïån nhûäng phên tđch àõnh tđnh vâ
àõnh lûúång vïì nhûäng vêën àïì tûâ sất nhêåp, àïën mûác lûúng
thûúãng ca lậnh àẩo, tûâ chiïën lûúåc hoẩt àưång àïën vùn hốa
doanh nghiïåp. Tûâ vêën àïì cùỉt giẫm nhên viïn àïën phong
cấch lậnh àẩo, tûâ cấc chó sưë tâi chđnh àïën tó lïå thưi viïåc ca
cêëp àiïìu hânh. Têët cẫ nhûäng cưng viïåc nây tđnh ra bùçng
10,5 nùm lao àưång miïåt mâi. Chng tưi àậ àổc vâ mậ hốa
6.000 bâi bấo, thu thêåp hún 2.000 trang phỗng vêën, vâ tẩo
ra 384 triïåu byte dûä liïåu vi tđnh. (Xem ph lc 1.D vïì chi
tiïët nhûäng phên tđch vâ hoẩt àưång ca chng tưi).
Chng tưi so sấnh nưỵ lûåc nghiïn cûáu ca mònh cng
KÏËT QUẪ VƠ ÀẨI
ÀIÏÌU GỊ DIÏỴN RA
BÏN TRONG
CHIÏËC HƯÅP ÀEN?
KÏËT QUẪ TƯËT
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
28
PH LC
29

Chng tưi khưng tòm thêëy mưëi liïn hïå giûäa chïë àưå lûúng
thûúãng ca cêëp lậnh àẩo vúái quấ trònh nhẫy vổt tûâ tưët
lïn vơ àẩi. Giẫ thiïët rùçng chïë àưå lûúng thûúãng ca cêëp
lậnh àẩo lâ mưåt ëu tưë quan trổng àưëi vúái hiïåu sët cưng
ty khưng àûúåc thïí hiïån qua cấc dûä liïåu thu thêåp.


Chiïën lûúåc khưng thưi chûa à tẩo nïn sûå khấc biïåt giûäa
cưng ty nhẫy vổt vúái cưng ty àưëi chûáng. Cẫ hai nhốm
cưng ty àïìu cố nhûäng chiïën lûúåc húåp l, vâ chng tưi
khưng tòm thêëy bùçng chûáng nâo cho thêëy cưng ty nhẫy
vổt dânh nhiïìu thúâi gian àïí thûåc hiïån viïåc hoẩch àõnh
chiïën lûúåc lêu dâi hún nhûäng cưng ty àưëi chûáng.

Nhûäng cưng ty nhẫy vổt khưng chó àùåt mc tiïu phẫi
lâm gò àïí trúã thânh cưng ty vơ àẩi, hổ côn ch trổng vâo
cẫ nhûäng gò khưng àûúåc lâm lêỵn nhûäng gò phẫi ngûâng
lâm.

Cưng nghïå vâ nhûäng thay àưíi do cưng nghïå mang lẩi
khưng gip gò cho viïåc kđch hoẩt quấ trònh chuín àưíi tûâ
tưët lïn vơ àẩi. Cưng nghïå cố thïí gip quấ trònh chuín
àưíi diïỵn ra nhanh hún, nhûng cưng nghïå khưng phẫi lâ
ngun nhên dêỵn àïën viïåc chuín àưíi.

Viïåc sất nhêåp hay mua lẩi cưng ty cng khưng cố vai trô
gò trong viïåc kđch hoẩt quấ trònh chuín àưíi. Hai cưng ty
têìm thûúâng kïët húåp vúái nhau khưng thïí tûå nhiïn trúã
thânh mưåt cưng ty vơ àẩi.

Cưng ty nhẫy vổt khưng quấ ch trổng viïåc quẫn trõ
thay àưíi, àưång viïn nhên viïn, hay tẩo ra sûå àưìng bưå.
Nhûäng vêën àïì nây sệ tûå àưång àûúåc giẫi quët khi àûúåc
àùåt trong tònh thïë thđch húåp.
thuët trûúác rưìi sau àố ài tòm thưng tin àïí minh chûáng cho nố.
Chng tưi chổn àûa ra l thuët theo cấch suy diïỵn tûâ mưåt cấi

nïìn vûäng chùỉc, dûåa trïn cú súã nhûäng bùçng chûáng thûåc tïë.
Xết cho cng phûúng phấp ca chng tưi lâ mưåt quấ
trònh so sấnh cố hïå thưëng nhûäng cưng ty nhẫy vổt vúái
nhûäng cưng ty khấc, vâ ln tòm hiïíu xem àêu lâ àiïím
khấc biïåt.
Chng tưi cng nhêën mẩnh àïën “nhûäng con chố khưng
sa”. Nïëu bẩn àậ àổc qua truån vïì Sherlock Holmes Cåc
Phiïu Lûu Ca Ngổn Lûãa Bẩc, trong àố Holmes àậ xấc àõnh
hânh àưång k lẩ ca con chố trong àïm chđnh lâ àêìu mưëi.
Con chố khưng sa, theo Holmes, lâ mưåt hânh àưång k lẩ,
vâ nhû vêåy cố nghơa lâ nghi phẩm chđnh phẫi lâ mưåt ngûúâi
quen.
Tûúng tûå, trong cåc nghiïn cûáu ca chng tưi, nhûäng gò
chng tưi khưng tòm ra, tûác lâ nhûäng con chố chng tưi
tûúãng sệ sa nhûng lẩi khưng, àûa àïën nhûäng àêìu mưëi rêët
quan trổng. Khi chng tưi bùỉt àêìu bûúác chên vâo chiïëc hưåp
àen vâ lêìn lûúåt bêåt tûâng cưng tùỉc àên, nhûäng gò chng tưi
khưng tòm thêëy cng hïët sûác th võ nhû nhûäng gò àậ tòm
thêëy. Vđ d nhû:

Nhûäng nhâ lậnh àẩo têìm cúä àûúåc thụ tûâ bïn ngoâi vâo
cố mưëi quan hïå ngûúåc chiïìu vúái viïåc àûa cưng ty tûâ tưët
lïn vơ àẩi. Mûúâi trong sưë mûúâi mưåt võ tưíng giấm àưëc cấc
cưng ty nhẫy vổt àûúåc àïì bẩt lïn tûâ bïn trong cưng ty,
trong khi àố nhûäng cưng ty àưëi chûáng thụ tưíng giấm
àưëc tûâ bïn ngoâi sấu lêìn nhiïìu hún.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
30
PH LC
31

cho rùçng thïë mẩnh ca mònh lâ tûâ nhûäng thưng tin rúâi rẩc,
tưi tòm ra khn mêỵu, rưìi àûa mổi thûá vâo trêåt tûå ca nố.
Tuy nhiïn tưi mën nhêën mẩnh rùçng nhûäng khấi niïåm
trònh bây trong bưå khung cëi cng khưng phẫi lâ kiïën
ca cấ nhên tưi. Mùåc d rộ râng lâ tưi khưng thïí hoân toân
vư tû trong sët quấ trònh nghiïn cûáu, nhûng mổi kïët lån
trûúác khi àûúåc toân bưå nhốm nghiïn cûáu chêëp nhêån phẫi
thỗa cấc tiïu chín khùỉt khe. Mưỵi khấi niïåm cú bẫn trong
bưå khung cëi cng phẫi lâ ëu tưë tẩo nïn sûå thay àưíi
trong 100% cấc cưng ty nhẫy vổt vâ khưng àûúåc xët hiïån
trong hún 30% cấc cưng ty àưëi chûáng trong sët khoẫng
thúâi gian mêëu chưët. Bêët cûá khấi niïåm nâo khưng thỗa àiïìu
kiïån nây thò khưng thïí àûúåc trònh bây nhû mưåt khấi niïåm
chđnh.
Sau àêy lâ tưíng quan vïì bưå khung cấc khấi niïåm cng
nhû sú lûúåc vïì nưåi dung côn lẩi ca quín sấch. (Xem
hònh).
Sûå chuín àưíi àûúåc xem lâ bao gưìm quấ trònh xêy dûång
nïìn tẫng vâ theo sau lâ quấ trònh àưåt phấ. Toân bưå quấ
trònh nây àûúåc phên thânh ba giai àoẩn chđnh: con ngûúâi
k låt, tû tûúãng k låt, hânh àưång k låt. Trong mưỵi giai
àoẩn cố hai khấi niïåm chđnh. Bao trm lïn toân bưå bưå
khung lâ mưåt khấi niïåm chng tưi àùåt tïn lâ “Bấnh àâ”, thïí
hiïån hònh dẩng toân bưå quấ trònh ài lïn tûâ tưët àïën vơ àẩi.

Cưng ty nhẫy vổt khưng tẩo ra nhûäng sûå kiïån, chûúng
trònh, àùåt tïn tíi, khêíu hiïåu àïí àấnh dêëu sûå chuín
àưíi. Thûåc tïë lâ nhiïìu cưng ty côn khưng nhêån thûác hïët
àûúåc quy mư tẩi thúâi àiïím chuín àưíi, hổ chó nhêån ra
sau nây khi nhòn nhêån lẩi. Nhû vêåy, hổ tẩo ra mưåt bûúác

nhẫy vổt to lúán àưëi vúái kïët quẫ kinh doanh, nhûng hổ lẩi
khưng tn theo mưåt quy trònh cẫi cấch nâo.

Cưng ty nhẫy vổt àa sưë khưng hoẩt àưång trong nhûäng
ngânh cưng nghiïåp lúán, thûåc tïë mưåt sưë côn hoẩt àưång
trong nhûäng ngânh cưng nghiïåp rêët tïå. Chng tưi cng
khưng tòm thêëy mưåt vđ d nâo vïì mưåt cưng ty àûúåc may
mùỉn àùåt trïn àónh ca hỗa tiïỵn khi nố àûúåc phống lïn.
Vơ àẩi khưng phẫi lâ kïët quẫ ca may mùỉn. Vơ àẩi lâ kïët
quẫ ca sûå chổn lûåa cố nhêån thûác.
Giai àoẩn 4: Hònh thânh khấi niïåm
Tưi àậ cưë gùỉng tòm cấch àún giẫn nhêët àïí mư tẫ quấ
trònh ài tûâ dûä liïåu, phên tđch, tranh lån, nhûäng suy àoấn
vïì “chố khưng sa” àïën nhûäng àc kïët cëi cng trong
quín sấch nây. Cêu trẫ lúâi hay nhêët mâ tưi cố thïí nghơ ra
àûúåc lâ, àêy lâ mưåt quấ trònh tûúng tấc xoay vông, tûâ viïåc
phất triïín tûúãng vâ thûã lẩi vúái dûä liïåu, sau àố lẩi thay àưíi
tûúãng, xêy dûång mưåt bưå khung, chûáng kiïën nố bõ àưí sp
trûúác cấc dûä liïåu, vâ rưìi lẩi tiïëp tc xêy dûång bưå khung
khấc. Quấ trònh nây àûúåc lùåp ài lùåp lẩi, cho àïën khi mổi thûá
cố vễ nhû àậ liïìn lẩc vúái nhau thânh mưåt bưå khung nhûäng
khấi niïåm. Chng ta ai cng cố nhûäng àiïím mẩnh, vâ tưi
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
32
PH LC
33
Con ngûúâi ài trûúác – Cưng viïåc theo sau
Chng tưi cûá tûúãng cấc võ lậnh àẩo cưng ty nhẫy vổt phẫi
bùỉt àêìu bùçng viïåc àïì ra àõnh hûúáng vâ chiïën lûúåc múái.
Nhûng trïn thûåc tïë, viïåc àêìu tiïn hổ lâm lâ tòm ra nhûäng

con ngûúâi ph húåp, loẩi bỗ nhûäng con ngûúâi khưng ph
húåp, àùåt àng ngûúâi vâo àng viïåc, sau àố hổ múái cng
nghơ ra hổ mën ài vïì àêu. Cêu cấch ngưn thûúâng dng
“Con ngûúâi lâ tâi sẫn qu giấ nhêët ca bẩn” cố vễ khưng
côn àng nûäa. Khưng phẫi con ngûúâi (people), mâ phẫi lâ
ngûúâi ph húåp (right people) múái lâ tâi sẫn qu giấ nhêët!
Àưëi mùåt sûå thêåt ph phâng (nhûng àûâng mêët niïìm tin)
Chng tưi hổc àûúåc rùçng mưåt cûåu t binh chiïën tranh cố
thïí dẩy ta nhiïìu bâi hổc tòm àûúâng ài àïën vinh quang
nhiïìu hún hêìu hïët nhûäng quín sấch vïì chiïën lûúåc cưng ty
(corporate strategy). Mổi cưng ty nhẫy vổt àïìu trẫi qua àiïìu
mâ chng tưi gổi lâ Nghõch l Stockdale
4
: Bẩn phẫi ln giûä
vûäng niïìm tin rùçng mònh sệ chiïën thùỉng cho d khố khùn
àïën mêëy, nhûng àưìng thúâi cng phẫi dấm àưëi mùåt vúái sûå
thêåt ph phâng vïì tònh hònh thûåc tïë ca bẩn, cho d lâ tònh
hònh cố tưìi tïå àïën mûác nâo.
Khấi niïåm ‘con nhđm’ (Sûå àún giẫn trong ba vông trôn)
Àïí vûúåt lïn tûâ tưët àïën vơ àẩi àôi hỗi phẫi vûúåt qua àûúåc
sûå lïå thåc vâo nùng lûåc. Chó vò bẩn àậ chổn mưåt lơnh vûåc
lâm trổng têm, chó vò bẩn àậ theo àíi nố liïn tc trong
nhiïìu nùm, khưng cố nghơa lâ bẩn sệ trúã thânh giỗi nhêët
Khẫ nùng lậnh àẩo cêëp àưå 5
Chng tưi thêåt sûå ngẩc nhiïn, nối àng hún lâ “choấng”,
khi phất hiïån ra nùng lûåc lậnh àẩo cêìn thiïët àïí chuín àưíi
mưåt cưng ty tûâ tưët lïn vơ àẩi. Nïëu so sấnh vúái nhûäng võ lậnh
àẩo vúái nhên cấch lúán thûúâng àûúåc àïì cao trïn bấo àâi vâ
trúã nïn nưíi tiïëng, thò nhûäng võ lậnh àẩo cấc cưng ty nhẫy
vổt nhû àïën tûâ mưåt thïë giúái khấc. Khiïm tưën, ưn hôa, àiïìm

àẩm, thêåm chđ côn húi e dê, nhûäng võ lậnh àẩo nây lâ sûå
tưíng húåp àêìy nghõch l giûäa sûå quët àoấn trong cưng viïåc
vâ bẫn chêët nhn nhûúâng. Hònh mêỵu ca hổ lâ Lincoln,
Socrates, chûá khưng phẫi lâ Patton hay Caesar.
QUẤ TRỊNH XÊY DÛÅNG NÏÌN TẪNG
QUẤ TRỊNH ÀƯÅT PHẤ
Khẫ nùng lậnh
àẩo cêëp àưå 5
Con ngûúâi ài trûúác -
cưng viïåc theo sau
Àưëi mùåt sûå thêåt
ph phâng
Khấi niïåm
con nhđm
Vùn hốa
k låt
Bân àẩp
cưng nghïå
CON NGÛÚÂI K LÅT
TÛ TÛÚÃNG K LÅT
HÂNH ÀƯÅNG K LÅT
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
34
PH LC
35
Bấnh àâ vâ vông lêín qín
Nhûäng cưng ty mën thûåc hiïån cẫi cấch, àïì ra nhûäng
chûúng trònh thay àưíi têån gưëc, hay siïët chùåt viïåc tấi cú cêëu
àïìu gêìn nhû chùỉc chùỉn khưng thïí tẩo ra bûúác nhẫy vổt.
Quấ trònh chuín àưíi tûâ tưët àïën vơ àẩi khưng diïỵn ra trong

mưåt àưång tấc. Khưng cố chuån chó cêìn mưåt hânh àưång
àún giẫn, chó cêìn mưåt chûúng trònh hoânh trấng, chó cêìn
mưåt cåc cấch tên chïët ngûúâi, chó cêìn mưåt cú hưåi may mùỉn,
cng khưng cố chuån chó cêìn mưåt khoẫnh khùỉc diïåu k.
Quấ trònh chuín àưíi bao gưìm viïåc cêåt lûåc àêíy mưåt cấi
bấnh àâ vûâa to vûâa nùång theo mưåt hûúáng nhêët àõnh, tûâng
bûúác, tûâng bûúác mưåt, tẩo àâ dêỵn àïën bûúác nhẫy vổt, vâ
tiïëp tc phất triïín.
Tûâ Tưët àïën Vơ àẩi àïën Xêy dûång àïí Trûúâng tưìn
Tưi nhêån thêëy àấng lệ ra quín sấch nây phẫi àûúåc xët
bẫn trûúác quín Xêy dûång àïí Trûúâng tưìn (Built to Last).
Quín sấch nây chó ra cấch lâm thïë nâo àûa mưåt cưng ty
tưët phất triïín thânh mưåt cưng ty vơ àẩi vâ bïìn vûäng. Quín
Xêy dûång àïí Trûúâng tưìn chó cho bẩn cấch àûa mưåt cưng ty
cố kïët quẫ vơ àẩi thânh mưåt cưng ty vơ àẩi trûúâng tưìn,
thânh mưåt hònh ẫnh biïíu tûúång ca doanh nghiïåp. Àïí lâm
àûúåc viïåc nây, bẩn cêìn cố nhûäng giấ trõ ch àẩo vâ mưåt
mc àđch vûúåt lïn trïn viïåc chó àún thìn kiïëm tiïìn, cưång
vúái khẫ nùng bẫo tưìn cấi cưët lội àưìng thúâi thc àêíy sûå phất
triïín.
thïë giúái trong lơnh vûåc nây. Vâ nïëu nhû bẩn khưng phẫi lâ
ngûúâi giỗi nhêët ngay trong lơnh vûåc hoẩt àưång chđnh ca
cưng ty, thò lơnh vûåc nây khưng thïí lâ nïìn tẫng ca mưåt
cưng ty vơ àẩi. Nïìn tẫng ca cưng ty phẫi àûúåc xấc àõnh
bùçng mưåt khấi niïåm àún giẫn, dûåa trïn cú súã thêëu hiïíu
àiïím giao nhau ca ba vông trôn.
Vùn hốa k låt
Mổi cưng ty àïìu cố vùn hốa riïng, mưåt sưë cưng ty cố k
låt, nhûng đt cưng ty cố àûúåc vùn hốa k låt. Khi bẩn cố
trong tay nhûäng con ngûúâi k låt, bẩn khưng cêìn phẫi cố

hïå thưëng cêëp bêåc. Khi bẩn cố tû tûúãng k låt, bẩn khưng
cêìn cố hïå thưëng th tc. Khi bẩn cố àûúåc hânh àưång k
låt, bẩn khưng cêìn phẫi giấm sất chùåt chệ. Khi bẩn kïët
húåp àûúåc vùn hốa k låt vúái tinh thêìn dấm nghơ dấm lâm,
bẩn àậ cố trong tay cưng thûác àẩt hiïåu sët vơ àẩi.
Bân àẩp cưng nghïå
Cấc cưng ty nhẫy vổt cố cấch nhòn hoân toân khấc vïì
cưng nghïå. Hổ khưng dng cưng nghïå nhû cưng c cú bẫn
àïí kđch hoẩt sûå thay àưíi. Nhûng àưìng thúâi cố mưåt nghõch
l: hổ chđnh lâ ngûúâi ài tiïn phong trong viïåc sûã dng
nhûäng cưng nghïå àậ àûúåc hổ chổn lổc. Chng tưi phất hiïån
ra rùçng bẫn thên cưng nghïå khưng phẫi lâ ngun nhên cú
bẫn àûa àïën viïåc nhẫy vổt hay suy thoấi.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
36
PH LC
37
cấc bẩn nhòn nhêån cưng viïåc ca chng tưi nhû mưåt quấ
trònh tòm kiïëm nhûäng ngun l vûúåt thúâi gian, nhûäng àõnh
låt vïì mưåt cưng ty vơ àẩi vêỵn ln àng àùỉn vâ cêìn thiïët
cho d thïë giúái quanh ta cố thay àưíi thïë nâo ài nûäa. Dơ
nhiïn, cấch ấp dng cho tûâng trûúâng húåp c thïí sệ thay
àưíi, nhûng nhûäng àõnh låt bêët biïën vïì hiïåu sët tưí chûác
sệ vêỵn khưng thay àưíi.
Sûå thêåt thò sưëng trong nïìn kinh tïë múái khưng phẫi lâ àiïìu
gò múái lẩ cẫ. Thïë hïå trûúác, khi hổ phẫi àưëi mùåt vúái viïåc phất
minh ra àiïån, àiïån thoẩi, ư-tư, radio, bống àên bấn dêỵn,
phẫi chùng hổ cng cẫm giấc nhû chng ta hiïån nay trûúác
nïìn kinh tïë múái? Vâ trong mưỵi thânh quẫ ca nïìn kinh tïë
múái, cấc nhâ àiïìu hânh xët sùỉc cng phẫi tn theo mưåt

sưë ngun tùỉc cú bẫn, mưåt cấch cûáng nhùỉc vâ cố k låt.
Nhiïìu ngûúâi cho rùçng sûå thay àưíi hiïån nay àang diïỵn ra
vúái mưåt têìm vốc vâ tưëc àưå lúán hún trong quấ khûá. Ngay cẫ
nïëu àng nhû vêåy, thò trong sưë nhûäng cưng ty nhẫy vổt mâ
chng tưi giúái thiïåu úã àêy, cng cố nhûäng cưng ty àậ phẫi
trẫi qua quấ trònh thay àưíi chống mùåt, khưng thua kếm gò
nhûäng gò diïỵn ra trong nïìn kinh tïë múái. Vđ d nhû, trong
thêåp niïn 1980, ngânh ngên hâng hoân toân biïën àưíi chó
trong vông 3 nùm, khi hổ phẫi àưëi mùåt vúái viïåc thay àưíi
giẫm búát nhûäng quy àõnh, låt lïå tûâ Chđnh ph. Àố thêåt sûå
lâ mưåt “nïìn kinh tïë múái” àưëi vúái ngânh ngên hâng. Vâ
chđnh Wells Fargo àậ ấp dng mổi kïët quẫ trònh bây trong
quín sấch nây àïí mang lẩi kïët quẫ vơ àẩi, nhû mưåt lúâi àấp
trẫ thđch àấng vâo ngay nhûäng thay àưíi do viïåc giẫm búát
cấc låt lïå, quy àõnh gêy ra.
Nïëu bẩn àậ àổc qua quín Xêy dûång àïí Trûúâng tưìn, tưi
khun bẩn nïn bỗ qua cêu hỗi àêu lâ mưëi liïn hïå giûäa hai
cåc nghiïn cûáu nây àïí têåp trung vâo nhûäng kïët quẫ trònh
bây trong quín Tûâ tưët àïën Vơ àẩi (Good to Great) mâ thưi.
Trong chûúng cëi cng, tưi sệ quay lẩi vâ trònh bây mưëi
liïn hïå giûäa hai cåc nghiïn cûáu.
CÚ CHÏË VÛÚÅT THÚÂI GIAN CA VIÏÅC
CHUÍN ÀƯÍI TÛÂ “TƯËT” LÏN “VƠ ÀẨI”
Sau khi tưi trònh bây cåc nghiïn cûáu nây cho mưåt sưë cấc
nhâ àiïìu hânh lâm viïåc trong lơnh vûåc Internet tẩi mưåt cåc
hưåi thẫo, mưåt cấnh tay àûa lïn àùåt cêu hỗi: “Liïåu kïët quẫ
nghiïn cûáu nây cố thïí ấp dng cho nïìn kinh tïë múái khưng?
Liïåu chng tưi cố phẫi tûâ bỗ hïët nhûäng tûúãng c vâ bùỉt
àêìu lẩi tûâ àêìu khưng?” Àêy lâ mưåt cêu hỗi hoân toân húåp
l vò chng ta àang sưëng trong mưåt giai àoẩn vúái nhiïìu biïën

chuín lúán. Cêu hỗi nây rêët thûúâng àûúåc àùåt ra cho tưi, vò
vêåy tưi mën trẫ lúâi ngay tûâ àêìu, trûúác khi ài vâo phêìn nưåi
dung chđnh ca quín sấch.
Thïë giúái àang thay àưíi, vâ sệ côn tiïëp tc thay àưíi. Nhûng
àiïìu nây khưng cố nghơa lâ chng ta dûâng mổi nưỵ lûåc tòm
kiïëm nhûäng quy låt vûúåt thúâi gian. Hậy thûã nghơ xem,
trong khi cấc ûáng dng cú khđ vêỵn liïn tc thay àưíi vâ phất
triïín, thò cấc àõnh låt vêåt l vêỵn khưng thay àưíi. Tưi mën
Khấi
niïåm Tưët
àïën Vơ
àẩi
Kïët quẫ
kinh doanh
vơ àẩi bïìn
vûäng
Khấi niïåm
Xêy dûång
àïí Trûúâng
tưìn
Cưng ty
vơ àẩi
trûúâng
tưìn
→
+
→
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
38
PH LC

39
hổc tưët cố thïí trúã thânh trûúâng hổc vơ àẩi. Nhûäng tôa bấo
tưët cố thïí trúã thânh tôa bấo vơ àẩi. Nhûäng nhâ thúâ tưët cng
cố thïí trúã thânh vơ àẩi. Nhûäng cú quan chđnh ph tưët cng
cố thïí trúã thânh vơ àẩi. Vâ lệ dơ nhiïn nhûäng cưng ty tưët cố
thïí trúã thânh cưng ty vơ àẩi.
Vò vêåy, múâi bẩn cng tưi ài vâo cåc hânh trònh khấm
phấ nhûäng gò àûa tưët àïën vơ àẩi. Tưi khuën khđch bẩn hậy
àùåt cêu hỗi vâ thêím àõnh lẩi nhûäng gò bẩn hổc àûúåc. Mưåt
trong nhûäng võ giấo sû tưi u qu àậ cố lêìn nối: “Ngûúâi
hổc trô xët sùỉc lâ ngûúâi khưng bao giúâ tin tuåt àưëi vâo
giấo sû ca hổ.” Hoân toân àng. Nhûng chđnh ưng cng
tûâng nhùỉc nhúã: “Ta khưng nïn gẩt bỗ dûä liïåu chó vò ta
khưng thđch nhûäng gò dûä liïåu nối.” Tưi trònh bây têët cẫ úã
àêy cho bẩn nhêån xết àấnh giấ, chûá khưng phẫi àïí bẩn
chêëp nhêån mưåt cấch m quấng. Bẩn chđnh lâ quan tôa vâ
cng lâ bưìi thêím àoân. Hậy àïí cấc chûáng cûá lïn tiïëng.
Khi bẩn tòm hiïíu k nhûäng chûúng sau, hậy ghi nhúá mưåt àiïìu.
Quín sấch nây khưng nối àïën nïìn kinh tïë kiïíu c. Nố cng khưng
nhùỉc àïën nïìn kinh tïë múái. Quín sấch nây cng khưng nối vïì cấc
cưng ty, hay hoẩt àưång kinh doanh ca hổ. Quín sấch nây têåp
trung vâo mưåt àiïìu duy nhêët: nhûäng quy låt vûúåt thúâi gian àûa
cưng ty tûâ tưët lïn vơ àẩi. Quín sấch nây chó cho bẩn lâm thïë
nâo àûa mưåt tưí chûác tưët thânh mưåt tưí chûác àẩt kïët quẫ vơ àẩi
vâ lêu bïìn, côn àõnh nghơa thïë nâo lâ ‘kïët quẫ’ thò ty bẩn àûa
ra sao cho ph húåp vúái tưí chûác ca mònh.
Àiïìu nây cố thïí lâm bẩn ngẩc nhiïn, nhûng tưi khưng
nghơ rùçng cưng viïåc ca tưi lâ nghiïn cûáu vïì kinh doanh,
cng nhû tưi khưng cho rùçng vïì cú bẫn àêy lâ mưåt quín
sấch kinh doanh. Tưi nhòn nhêån cưng viïåc ca mònh lâ

khấm phấ àiïìu gò tẩo nïn nhûäng tưí chûác xët sùỉc trong bêët
cûá lơnh vûåc nâo. Tưi tô mô mën tòm hiïíu sûå khấc nhau cú
bẫn giûäa tưët vâ vơ àẩi, giûäa xët sùỉc vâ têìm thûúâng. Tưi chó
vư tònh dng cấc cưng ty nhû mưåt phûúng tiïån àïí tòm hiïíu
hưåp àen. Tưi chổn cưng ty vò hai ûu àiïím lúán mâ cấc cưng
ty cưí phêìn cưng khai mang lẩi cho viïåc nghiïn cûáu: kïët quẫ
kinh doanh àûúåc mổi ngûúâi cưng nhêån (tûâ àố chng tưi
mẩnh dẩn chổn ra mưåt danh sấch); vâ sûå àa dẩng ca cấc
loẩi dûä liïåu cưng khai vïì chng.
Khấi niïåm Tưët lâ kễ th ca Vơ àẩi khưng chó giúái hẩn
trong lơnh vûåc kinh doanh. Àêy lâ mưåt vêën àïì mang tđnh
nhên vùn, phưí quất. Nïëu chng tưi giẫi mậ àûúåc cêu hỗi tûâ
tưët àïën vơ àẩi, chng tưi chùỉc chùỉn sệ mang lẩi àiïìu gò àố
hûäu đch cho bêët cûá loẩi hònh tưí chûác nâo. Nhûäng trûúâng
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
40
PH LC
41
QUẤ TRỊNH XÊY DÛÅNG NÏÌN TẪNG
QUẤ TRỊNH ÀƯÅT PHẤ
Khẫ nùng lậnh
àẩo cêëp àưå 5
Con ngûúâi ài trûúác -
cưng viïåc theo sau
Àưëi mùåt sûå thêåt
ph phâng
Khấi niïåm
con nhđm
Vùn hốa
k låt

Bân àẩp
cưng nghïå
CON NGÛÚÂI K LÅT
TÛ TÛÚÃNG K LÅT
HÂNH ÀƯÅNG K LÅT
Smith lâ mưåt låt sû, tđnh tònh àiïìm àẩm, àang lâm viïåc
trong cưng ty. Bẫn thên ưng cng khưng chùỉc viïåc Hưåi àưìng
quẫn trõ chổn mònh lâ mưåt quët àõnh àng àùỉn. Cẫm giấc
nây câng tùng lïn khi mưåt võ giấm àưëc trong cưng ty kếo
ưng ra ngoâi vâ nối nhỗ rùçng ưng khưng cố trònh àưå chun
mưn cêìn thiïët àïí àẫm nhiïåm chûác v nây
6
. Nhûng ưng vêỵn
nhêån chûác Tưíng giấm àưëc, vâ giûä vûäng cûúng võ nây trong
sët 20 nùm sau àố.
Vâ àố lâ 20 nùm tuåt vúâi. Trong giai àoẩn nây, Smith àậ
tẩo ra mưåt bûúác chuín biïën àấng kinh ngẩc, àûa cưng ty
Kimberly-Clark thânh cưng ty giêëy tiïu dng hâng àêìu trïn
thïë giúái. Dûúái quìn lậnh àẩo ca ưng, lúåi nhån cưí phiïëu
tđch ly ca Kimberly-Clark àậ àẩt gêëp 4,1 lêìn thõ trûúâng
chung, vûúåt qua cẫ nhûäng àưëi th trûåc tiïëp nhû cưng ty
giêëy Scott hay Procter & Gamble, hay nhûäng “àẩi gia” nhû
Coca-Cola, Hewlett-Packard, 3M, General Electric.
Àêy lâ mưåt thânh quẫ êën tûúång, mưåt vđ d tiïu biïíu trong
thïë k hai mûúi vïì viïåc àûa mưåt cưng ty tûâ tưët àïën vơ àẩi.
Vêåy mâ cố rêët đt ngûúâi biïët vïì Darwin Smith, ngay cẫ nhûäng
sinh viïn chun ngânh quẫn trõ hay lõch sûã kinh doanh.
Cố lệ Smith cng mën thïë. Lâ mưåt ngûúâi khưng lc nâo tỗ
ra quan trổng, Smith thđch lâm bẩn vúái nhûäng ngûúâi thúå
àiïån, thúå ưëng nûúác vâ mưỵi k nghó hê ưng lẩi àïën trang trẩi

ca mònh úã Winconsin, chẩy lông vông trïn chiïëc xe chun
dng, trưìng cêy, dổn àấ
7
. Ưng khưng bao giúâ cưë tẩo dûång
hònh ẫnh ngûúâi anh hng hay mưåt ngûúâi àiïìu hânh nưíi
tiïëng
8
. Mưåt lêìn, mưåt nhâ bấo u cêìu ưng hậy miïu tẫ
phong cấch lậnh àẩo ca mònh, Smith, lc àố àang ùn mùåc
CHÛÚNG HAI
KHẪ NÙNG LẬNH ÀẨO CÊËP ÀƯÅ 5
Bẩn cố thïí lâm àûúåc bêët cûá àiïìu gò trong cåc sưëng,
vúái àiïìu kiïån bẩn àûâng àïí ai lâ ngûúâi hûúãng cưng.
- HARRY S. TRUMAN
5
N
ùm 1971, mưåt ngûúâi àân ưng cố vễ rêët bònh thûúâng
tïn lâ Darwin E. Smith lïn nùỉm chûác Tưíng giấm àưëc cưng
ty Kimberly-Clark, mưåt cưng ty giêëy giâ nua vâ nùång nïì. Giấ
cưí phiïëu ca cưng ty lc nây àậ tt xëng 36% dûúái mûác
thõ trûúâng chung trong vông 20 nùm.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
42
PH LC
43
hïët sûác lưỵi mưët nhû mưåt cêåu bế nhâ qụ lêìn àêìu mua àûúåc
bưå cấnh úã siïu thõ, khưng nối gò mâ chó nhòn chùçm chùåp
qua cùåp mùỉt kđnh cố gổng àen lưỵi thúâi. Phẫi sau mưåt lc
lêu, ưng múái trẫ lúâi àún giẫn: “K qúåc, lêåp dõ!”
9

Tay phống
viïn Wall Street Journal hưm àố chõu thua khưng thïí viïët
àûúåc mưåt bâi bấo àònh àấm nâo vïì Darwin Smith!
Nhûng nïëu bẩn nghơ Darwin Smith lâ mưåt ngûúâi nhu mò,
dõu dâng, thò bẩn lêìm to. Àùçng sau sûå nht nhất vâ khiïm
nhûúâng êëy lâ mưåt quët têm mậnh liïåt, sùén sâng chõu àûång
mổi gian khưí trong cåc sưëng. Smith sinh ra trong mưåt gia
àònh nhâ nưng nghêo úã Indiana, phẫi ài lâm thïm vâo ban
ngây tẩi International Harvester àïí cố tiïìn theo hổc vâo
ban àïm tẩi Àẩi hổc Indiana. Mưåt ngây nổ, ưng bõ àûát mêët
mưåt phêìn ngốn tay khi àang lâm viïåc. Theo nhû mổi ngûúâi
kïí lẩi thò ưng vêỵn cûá ài hổc tưëi hưm àố, vâ ài lâm lẩi vâo
sấng hưm sau. Cêu chuån cố vễ húi phống àẩi, nhûng rộ
râng ưng khưng àïí chuån mêët mưåt ngốn tay ngùn cẫn con
àûúâng hổc vêën ca mònh. Ưng vêỵn ài lâm ban ngây, ài hổc
ban àïm, vâ cëi cng àậ àûúåc nhêån vâo trûúâng låt Harvard
(Harvard Law School)
10
. Sau nây, khoẫng hai thấng sau khi
nhêån chûác Tưíng giấm àưëc, cấc bấc sơ chêín àoấn ưng bõ
bïånh ung thû mi vâ hổng, vâ dûå àoấn ưng chó sưëng àûúåc
tưëi àa thïm mưåt nùm. Ưng bấo tin nây vúái Hưåi àưìng quẫn
trõ, nhûng àưìng thúâi cng nối thïm lâ ưng chûa chïët, cng
nhû khưng àõnh chïët ngay. Ưng vêỵn tiïëp tc giûä àng lõch
trònh lâm viïåc cùng thùèng, mưỵi tìn lẩi ài tûâ Winconsin àïën
Houston àïí xẩ trõ, vâ tiïëp tc sưëng thïm hai mûúi lùm nùm,
vâ giûä chûác Tưíng giấm àưëc trong phêìn lúán thúâi gian nây
11
.
GIAI ÀOẨN DARWIN SMITH ÀIÏÌU HÂNH

Kimberly-Clark, Giấ trõ tđch ly ca 1 àưìng àêìu tû
1971-1991
GIAI ÀOẨN TRÛÚÁC KHI DARWIN SMITH ÀIÏÌU HÂNH
Kimberly-Clark, Giấ trõ tđch ly ca 1 àưìng àêìu tû
1951-1971
Kimberly-Clark
5,30
Kimberly-Clark
Thõ trûúâng chung:
8,30
Thõ trûúâng chung:
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
44
PH LC
45
mùåt hâng
16
. Khi àậ vïì hûu, Smith nhùỉc lẩi giai àoẩn thânh
cưng lêỵy lûâng ca mònh mưåt cấch àún giẫn: “Tưi àậ khưng
ngûâng cưë gùỉng àïí cố à khẫ nùng lâm viïåc.”
17
KHƯNG NHÛ MONG ÀÚÅI
Darwin Smith lâ mưåt thđ d àiïín hònh vïì àiïìu mâ chng
tưi gổi lâ Khẫ nùng lậnh àẩo cêëp àưå 5 – mưåt cấ nhên kïët
húåp àûúåc tđnh khiïm nhûúâng tuåt àưëi vâ quët têm cao
Smith àậ thûåc hiïån viïåc cẫi tưí Kimberly-Clark cng vúái
mưåt quët têm sùỉt àấ nhû vêåy, nhêët lâ khi ưng àûa ra
quët àõnh àùåc biïåt quan trổng trong lõch sûã cưng ty: Bấn
têët cẫ cấc nhâ mấy sẫn xët bưåt giêëy
12

. Chó trong thúâi gian
ngùỉn sau khi nhêån chûác Tưíng giấm àưëc, Smith vâ nhûäng
cưång sûå ca ưng àậ ài àïën kïët lån rùçng ngânh kinh doanh
trổng àiïím trûúác nay ca Kimberly-Clark – giêëy lấng – chó
cố thïí àẩt mûác têìm thûúâng. Thûåc trẩng kinh tïë ngânh nây
rêët ëu vâ khẫ nùng cẩnh tranh thêëp
13
. Ngoâi ra, hổ l lån
rùçng, nïëu Kimberly-Clark bùỉt àêìu bûúác chên vâo ngânh
giêëy tiïu dng, thò viïåc cẩnh tranh vúái nhûäng cưng ty àùèng
cêëp qëc tïë nhû Procter & Gamble sệ båc hổ phẫi chiïën
àêëu hay lâ chïët.
Vêåy lâ, nhû mưåt nhâ cêìm qn ra lïånh qua sưng phấ
cêìu, chó chûâa mưåt con àûúâng (thânh cưng hay lâ chïët),
Smith àậ tun bưë quët àõnh bấn nhûäng nhâ mấy sẫn
xët bưåt giêëy. Mưåt thânh viïn Hưåi àưìng quẫn trõ cho biïët
àêy lâ mưåt quët àõnh liïìu lơnh nhêët mâ ưng tûâng thêëy úã
mưåt võ Tưíng giấm àưëc. Ngay cẫ nhâ mấy tẩi Kimberly,
Winconsin, ưng cng khưng giûä lẩi. Toân bưå sưë tiïìn thu
àûúåc àûa vâo kinh doanh hâng tiïu dng, àêìu tû cho nhûäng
nhận hiïåu nhû Huggies vâ Kleenex
14
.
Giúái truìn thưng trong ngânh kinh doanh gổi àêy lâ mưåt
quët àõnh ngu xín vâ nhûäng nhâ phên tđch trïn thõ
trûúâng chûáng khoấn Wall Street àậ hẩ giấ cưí phiïëu ca
cưng ty
15
. Nhûng Smith khưng hïì lay chuín. Hai mûúi lùm
nùm sau, Kimberly-Clark àậ mua lẩi toân bưå cưng ty giêëy

Scott, qua mùåt Procter & Gamble trong sấu trïn tưíng sưë tấm
BÊÅC THANG 5 CÊËP ÀƯÅ
NHÂ ÀIÏÌU HÂNH CÊËP ÀƯÅ 5
Xêy dûång sûå vơ àẩi bïìn vûäng thưng qua sûå kïët húåp
àêìy nghõch l giûäa bẫn tđnh khiïm nhûúâng vâ quët
têm trong cưng viïåc.
NHÂ LẬNH ÀẨO HIÏÅU QUẪ
Thc àêíy sûå têån tu vâ theo àíi nhiïåt tònh mưåt
têìm nhòn rộ râng vâ thuët phc, tẩo àưång lûåc cho
nhûäng tiïu chín hoẩt àưång cao hún.
GIẤM ÀƯËC CỐ NÙNG LÛÅC
Tưí chûác con ngûúâi vâ ngìn tâi ngun hûúáng àïën
viïåc theo àíi mưåt cấch hiïåu quẫ vâ húåp l cấc
mc tiïu àậ àõnh trûúác.
THÂNH VIÏN TRONG NHỐM CỐ ÀỐNG GỐP
Àống gốp nùng lûåc bẫn thên vâo viïåc àẩt àûúåc
nhûäng mc tiïu ca nhốm vâ lâm viïåc hiïåu quẫ
vúái nhûäng thânh viïn khấc trong nhốm.
CẤ NHÊN CỐ NÙNG LÛÅC
Àống gốp tđch cûåc thưng qua tâi nùng, kiïën thûác,
k nùng, vâ thối quen lâm viïåc tưët.
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
46
PH LC
47
lậnh àẩo àïí trấnh lưëi suy nghơ àún giẫn khấ phưí biïën hiïån
nay hóåc lâ àïì cao ngûúâi lậnh àẩo, hóåc lâ àưí mổi lưỵi cho
ngûúâi lậnh àẩo.
Nïëu phẫi so sấnh thò cấch nhòn nhêån “Ngûúâi lậnh àẩo lâ
cêu trẫ lúâi cho têët cẫ mổi viïåc” cng giưëng nhû cấch nhòn

“Cha lâ cêu trẫ lúâi cho têët cẫ mổi viïåc” trong thúâi Trung
cưí àậ ngùn cẫn sûå hiïíu biïët mưåt cấch khoa hổc vïì thïë giúái
tûå nhiïn. Trong thïë k 16, ngûúâi ta gấn mổi hiïån tûúång hổ
khưng hiïíu cho Cha. Tẩi sau ma mâng thêët bất? ÊËy lâ
Cha mën thïë. Tẩi sao chng ta cố àưång àêët? Cha lâm
thïë. Cấi gò giûä trấi àêët khưng rúi? Lâ Cha. Nhûng khi
chng ta bûúác vâo k ngun Khai sấng, chng ta bùỉt àêìu
tòm kiïëm sûå hiïíu biïët khoa hổc – vâ chng ta cố vêåt l hổc,
hốa hổc, sinh hổc v.v Khưng phẫi vò thïë mâ chng ta trúã
thânh ngûúâi vư thêìn, chng ta chó lâ hiïíu biïët rộ râng hún
vïì cêëu tẩo v tr mâ thưi.
Tûúng tûå nhû vêåy, nïëu chng ta gấn mổi thûá cho “Khẫ
nùng lậnh àẩo”, chng ta cng sệ ài vâo con àûúâng ca
ngûúâi xûa trong thïë k 16. Chng ta chó àún giẫn lâ thûâa
nhêån mònh ngu dưët. Khưng phẫi chng ta chưëi bỗ khẫ nùng
lậnh àẩo (sûå thêåt lâ khẫ nùng lậnh àẩo rêët quan trổng),
nhûng cûá mưỵi lêìn chng ta giú tay àêìu hâng vâ chổn cấch
giẫi thđch “Cêu trẫ lúâi chùỉc phẫi lâ do khẫ nùng lậnh àẩo”
lâ chng ta àậ ngùn cẫn mònh ài sêu vâo tòm hiïíu mưåt cấch
khoa hổc àiïìu gò àậ lâm nïn nhûäng cưng ty vơ àẩi.
Vò vêåy, ngay tûâ àêìu dûå ấn tưi àậ phẫi liïn tc nhùỉc nhúã:
“Àûâng quan têm àïën nhûäng ngûúâi àiïìu hânh.” Nhûng nhốm
nghiïn cûáu vêỵn liïn tc phẫn àưëi: “Khưng àûúåc. Chng ta
trong cưng viïåc. Chng tưi ln tòm thêëy nhûäng ngûúâi lậnh
àẩo kiïíu nây àûáng mi chõu sâo tẩi mổi cưng ty nhẫy vổt
trong giai àoẩn chuín àưíi. Cng nhû Smith, hổ àïìu lâ
nhûäng ngûúâi khiïm nhûúâng nhûng thïí hiïån quët têm mậnh
liïåt: quët lâm nhûäng gò cêìn lâm àïí àûa cưng ty lïn vơ àẩi.
Nhûäng nhâ lậnh àẩo cêëp àưå 5 hûúáng cấi tưi khỗi cấ nhên hổ, ài
vâo mc àđch lúán hún lâ xêy dûång cưng ty vơ àẩi. Khưng phẫi

nhûäng ngûúâi lậnh àẩo nây khưng cố cấi tưi, hay khưng biïët quan
têm àïën bẫn thên mònh. Thûåc tïë, hổ cûåc k tham vổng – nhûng
tham vổng ca hổ trûúác hïët lâ vò cưng ty, chûá khưng vò bẫn thên.
Thåt ngûä ‘cêëp àưå 5’ ấm chó cêëp àưå cao nhêët trong thang
khẫ nùng lậnh àẩo mâ chng tưi àậ xấc àõnh trong quấ
trònh nghiïn cûáu. (Xem sú àưì Bêåc thang 5 cêëp àưå). Mùåc d
bẩn khưng nhêët thiïët phẫi ài qua tûâng bûúác tûâ cêëp àưå 1
àïën cêëp àưå 5, bẩn cố thïí hoân thiïån nhûäng cêëp àưå dûúái sau
nây, nhûng nhâ lậnh àẩo cêëp àưå 5 lâ tưíng húåp tđnh chêët
ca cẫ nùm cêëp àưå ca kim tûå thấp. Tưi sệ khưng ài sêu
vâo tûâng cêëp àưå úã àêy, vò tûâ cêëp àưå 1 àïën cêëp àưå 4 cố vễ
nhû tûå nố àậ nối lïn têët cẫ, vâ àậ cố rêët nhiïìu tấc giẫ khấc
àïì cêåp àïën. Chûúng nây sệ têåp trung vâo nhûäng àùåc àiïím
khấc biïåt ca nhûäng nhâ lậnh àẩo cưng ty nhẫy vổt – tûác
lâ cố khẫ nùng lậnh àẩo cêëp àưå 5 – vúái nhûäng lậnh àẩo
cưng ty àưëi trổng.
Trûúác hïët, cho phếp tưi àûúåc bân ra ngoâi lïì àïí tẩo mưåt
bưëi cẫnh quan trổng. Chng tưi khưng ài tòm nhûäng ngûúâi
lậnh àẩo cêëp àưå 5. Thûåc tïë lâ tưi àậ hûúáng dêỵn àưåi ng
nghiïn cûáu rêët rộ râng lâ phẫi hẩ thêëp vai trô ca ngûúâi
TÛÂ TƯËT ÀÏËN VƠ ÀẨI
48
PH LC
49
àưå 5), ngûúâi khưng bao giúâ àïí cấi tưi ca mònh xen vâo
tham vổng lúán ca ưng vò mưåt sûå nghiïåp xêy dûång àêët nûúác
hng mẩnh bïìn vûäng. Nhûäng ai nhòn thêëy tđnh cấch ca
Lincoln khiïm tưën, nht nhất, cûã chó vng vïì mâ cho rùçng
nố thïí hiïån con ngûúâi ëu àëi àïìu lêìm to, to àïën mûác nhû
nhûäng con sưë kinh hậi sau àêy: 250.000 sinh mẩng ca

phe Liïn bang vâ 360.000 sinh mẩng ca phe Liïn àoân
(trong cåc Nưåi chiïën M 1861-1865), trong àố cố cẫ chđnh
tđnh mẩng ca Lincoln
18
.
Mùåc d so sấnh nhûäng võ tưíng giấm àưëc cưng ty nhẫy vổt
vúái Abraham Lincoln cng cố húi quấ, nhûng rộ râng hổ
àïìu cố chung mưåt trẩng thấi hai mùåt song song. Vđ d nhû
Colman Mockler, Tưíng giấm àưëc Gillette tûâ 1975 àïën 1991.
Dûúái thúâi Mockler, Gillette phẫi àưëi mùåt vúái ba cåc têën
cưng lc nâo cng àe dổa phấ hy cú hưåi ài àïën vơ àẩi ca
cưng ty. Hai cåc têën cưng diïỵn ra dûúái hònh thûác àïì nghõ
mua lẩi cưng ty tûâ Revlon, khúãi xûúáng búãi Ronald Perelman,
mưåt kễ àưåt kđch thđch nhai xò gâ, nưíi tiïëng chun cùỉt nhỗ
cưng ty mâ bấn àïí lêëy tiïìn chi trẫ cho trấi phiïëu cêëp thêëp
vâ tiïëp tc àêìu tû vâo nhûäng v mua bấn th nghõch khấc
19
.
Cåc têën cưng thûá ba àïën tûâ Coniston Partners, mưåt nhốm
àêìu tû àậ nùỉm trong tay 5,9% cưí phêìn Gillette. Nhốm nây
àậ khúãi xûúáng mưåt cåc chiïën trấch nhiïåm àïí nùỉm quìn
àiïìu hânh trong hưåi àưìng quẫn trõ, vúái hy vổng sau àố sệ
bấn cưng ty cho ngûúâi nâo trẫ tiïìn cao nhêët vâ thu lúåi
nhån nhanh chống tûâ sưë cưí phêìn hổ àang nùỉm giûä
20
. Nïëu
Gillette àûúåc sang tay cho Perelman vúái mûác giấ ưng nây àïì
nghõ, cấc cưí àưng sệ àûúåc hûúãng sưë lúåi ngay lêåp tûác bùçng
khưng thïí bỗ qua hổ. Cố mưåt àiïím chung gò àố rêët khấc
thûúâng vïì hổ.” Tưi bễ lẩi: “Nhûäng cưng ty àưëi chûáng cng

cố lậnh àẩo, thêåm chđ lậnh àẩo vơ àẩi nûäa lâ àùçng khấc.
Vêåy thò àiïím khấc biïåt nùçm úã àêu?” Cûá thïë cåc tranh lån
tiïëp diïỵn.
Cëi cng, nhû thưng lïå, dûä liïåu ln thùỉng.
Nhûäng nhâ lậnh àẩo cưng ty nhẫy vổt nhû àûúåc àc
cng mưåt khn. Khưng quan trổng cưng ty hổ lậnh àẩo
hoẩt àưång trong ngânh cưng nghiïåp hay hâng tiïu dng,
àang gùåp khng hoẫng hay hoẩt àưång bònh thûúâng, cung
cêëp sẫn phêím hay dõch v. Khưng quan trổng bûúác chuín
àưíi diïỵn ra lc nâo, cưng ty lúán hay nhỗ. Têët cẫ nhûäng cưng
ty nhẫy vổt àïìu cố Khẫ nùng lậnh àẩo cêëp àưå 5 tẩi thúâi
àiïím chuín àưíi. Ngoâi ra, nhûäng cưng ty àưëi chûáng lẩi cho
thêëy hổ thiïëu khẫ nùng nây mưåt cấch nhêët quấn. Khẫ nùng
lậnh àẩo cêëp àưå 5 lâ mưåt khấi niïåm ài ngûúåc hiïíu biïët
thưng thûúâng, nhêët lâ khi so vúái viïåc trûúác nay chng ta tin
rùçng mën chuín àưíi cưng ty cêìn phẫi cố nhûäng ngûúâi
lậnh àẩo tiïëng tùm, cố nhên cấch lúán. Vò vêåy, cêìn nhêën
mẩnh rùçng Cêëp àưå 5 lâ mưåt kïët lån tûâ thûåc tïë, chûá khưng
phẫi àûúåc tûúãng hốa.
KHIÏM NHÛÚÂNG + CHĐ = CÊËP ÀƯÅ 5
Nhûäng nhâ lậnh àẩo cêëp àưå 5 ln thïí hiïån hai mùåt song
song, khiïm nhûúâng vâ chđ, khiïm tưën vâ ngoan cûúâng.
Àïí cho dïỵ hiïíu, hậy nghơ vïì tưíng thưëng M Abraham Lincoln
(mưåt trong sưë đt võ tưíng thưëng M cố khẫ nùng lậnh àẩo cêëp