THẾ MỚI LÀ TẠO HÌNH docx

THẾ MỚI LÀ TẠO HÌNH
Con lợn lòi trông cực kỳ hoang d
ã,
độc ác với 2 nanh nhọn hoắt
nhưng cái mõm lại rất to, vẩu ra
phía trước với con mắt tròn bé tí
vừa hiền lành, vừa nham hiểm
nhưng trông vẫn tham lam với cái
bụng to và dáng vẻ khệ nệ. Hay,
mời bạn xem thêm con gà
ấp trứng
với tạo hình cách điệu tuyệt đẹp
không thể chê được với các khối
lượn đẹp, căng đều và vô cùng hài
hoà. Chất gốm, sành nâu thô mộc góp phần tạo nên âm hưởng dân gian
nhưng vượt trên hết vẫn là những khác biệt của tạo hình thông thường.
Nét khác biệt đặc biệt đó mang tên Nguyễn Trọng Đoan.
Gốm Nguyễn Trọng Đoan rất quen thuộc với giới sành chơi không ph
ải
hẳn vì giá trị kinh tế ghê gớm của nó mà vì vẻ đẹp tạo hình quyến rũ
không lẫn vào đâu được. Từ trước tới giờ, theo quan niệm thông
thường gốm hay sành, hay sứ chỉ là đồ để gia dụng đơn thuần. Thời
buổi khấm khá hiện nay thì tượng gốm trang trí may ra còn được
chuộng chứ thời bao cấp ngày xưa mà cứ nung gốm để chơi hay để bày
thì được gọi là “thần kinh có vấn đề”.

NGUYỄN TRỌNG ĐOAN-lợn lòi
II-sành, 2010, 16x34cm
Để tạo nên một phong cách gốm Nguyễn Trọng Đoan hiện nay theo tôi
là từ 3 điều đặc biệt khác người mà ông có.
Điều thứ nhất là về sáng tạo: những ý tưởng, những hình tượng tạo h

ình
của ông mà khi xem mãi thì mọi người vẫn chẳng biết nó bắt nguồn từ
mạch nào . Từ dân gian? chưa hẳn. Từ hiện đại thế giới ? cũng không
nốt. Hay là từ bàn tay và tư duy tạo hình đặc biệt của ông tạo thành.
Điều này nghe có vẻ hợp lý hơn cả. ở trong sáng tác của ông là các t
ầng
sâu của mạch ngầm văn hoá đã thẩm thấu và sự chọn lọc của tư duy.
Điều thứ hai là sự quyết liệt với nghề. Thời ông còn khó khăn lắm, để
ra lò một mẻ gốm "nho nhỏ" thôi cũng là cả một vấn đề lớn. Ông đã
từng đốt lò bằng 10.000 đồng tiền mua củi (thời giá năm 1990) mà nhà
phê bình nghệ thuật nổi tiếng Thái Bá Vân giúp từ tiền nhuận bút. Ông
đã từng đốt lò mà cái lò đó suýt “đốt tan thành than” cơ nghiệp c
òm cõi
của vợ con… vậy mà hoạ sĩ cứ bền bỉ, cứ lặng lẽ, cứ quyết chí “hành
nghề” cho bằng được. Và “cơ duyên” đặc biệt đã tới khi ông tìm được
Mạnh Thường Quân cho riêng mình. Một Mạnh Thường Quân không
bao giờ can thiệp vào sáng tác của ông và chỉ có mặt khi ông cần sự trợ
giúp. Đó là điều đặc biệt thứ ba. Mạnh Thường Quân "siêu đặc biệt"
đấy chính là doanh nhân Phạm Đình Quý, một người làm trong lĩnh
vực xây dựng và hoàn toàn không liên quan gì đến nghệ thuật. Nếu
theo dõi hội hoạ Việt nam những năm 90 thế kỷ trước hẳn các bạn còn
nhớ gallery Tràng An nổi đình, nổi đám do hoạ sĩ Nguyễn Xuân Tiệp
làm "chủ xị" với những cú "chi" bạo tay và có lúc vượt mặt rất nhiều
gallery khác khi mời được rất nhiều hoạ sĩ trẻ có tiếng thời đó như Vũ
Thăng, Đinh Quân, Hoàng Phượng Vỹ, Nguyễn Xuân Tiệp, Nguyễn Sĩ
Bạch, Phạm Minh Hải, tất cả nguồn kinh phí ấy đều từ doanh nhân
giấu mặt Phạm Đình Quý. Tôi chắc chắn rằng khi các bạn gặp gỡ và
chuyện trò cùng ông sẽ ngay lập tức cảm mến con người tuyệt vời đó.
Hiện nay, gallery Âu Cơ tại Tây Hồ của ông đang trở thành nơi triển
lãm thường niên của rất nhiều tên tuổi lớn của mỹ thuật Việt Nam

đương đại.
Gốm Nguyễn Trọng Đoan chủ yếu là tượng, lọ gốm trang trí nhỏ có
kích cỡ xinh xắn cao từ 13 đến 20 cm. Đôi khi ông cũng làm những
kích cỡ lớn hơn khoảng 30 - 40 cm, hoặc loại đặc cao tới hơn 1m.
Truớc đây, ông cũng sáng tác đèn vườn dạng hình nấm được trổ thủng
theo lối trang trí Nhật Bản trông rất đẹp và lạ. Hiện nay, có khá nhiều
hoạ sĩ cũng sáng tác đèn vườn nhưng tạo hình của họ quá đơn điệu, cũ
kỹ và nghèo nàn. Khi xem những tác phẩm vô hồn ấy tôi lại càng đau
đáu nhớ những cái đèn vườn đẹp lạ kỳ ở triển lãm xưa của ông tại
Tràng An gallery năm 1997 .
Phải công nhận rằng Nguyễn Trọng Đoan có cái tài hơn người ở chỗ
tạo hình cho con vật. Ông có thể làm con voi có cái vòi rất to, to đến
mức phản tự nhiên nhưng trông chắc chắn là con voi, chứ không th
ể gọi
là con gì khác. Gà, vịt, ngan, ngỗng, công, ngựa, cua cáy ông tạo ra cứ
gọi là đẹp tuyệt. Đã thế ông lại tìm cho chúng những khuôn hình có
một không hai và không bao giờ có sự lặp lại. Giả dụ chúng ta đặt 100
cái lọ gốm của ông cạnh nhau thì ta sẽ được xem 200 hình vẽ khác
nhau chứ không phải là 100. Bởi vì ông luôn v
ẽ 2 mặt khác nhau. Cũng
chính vì lẽ đó mà các con vật của ông bên này là hình xoáy ốc mềm
mại thì mặt kia lại là những matre được xược ngang, dọc đầy cá tính
nhưng trông tổng thể lại rất hài hoà . Nếu ai đã xem tác phẩm Ngựa
(cao hơn 1m) của ông hẳn sẽ giật mình về vẻ ngoài mạnh mẽ, ma quái,
hoang dại đầy phóng túng và trông rất nhục dục bởi chi tiết giới tính
được phóng to một cách đầy chủ ý. Các khối hình được chắt lọc một
cách tối giản và phủ một màu đen sậm nên "cái ấy" của con ngựa lại
càng trở nên có sức khơi gợi mãnh liệt. Các cảnh giao phối đầy hoan
lạc của chim công, gà hay đơn giản là cái vật thể giới cường
tráng cũng thường xuyên xuất hiện trong các tác phẩm của ông .

Chính vì những ẩn ý được khai thác nhiều đó nên người xem hay nghĩ
đến tính phồn thực khi xem gốm Đoan. Bản thân ông thì nghĩ chuyện
đó “bình thường” nhưng có rất nhiều người "tủm tỉm" khi xem những
tác phẩm ấy khiến tác giả phát hoảng, sợ mọi người hiểu sai ý và phải
nhờ cậy tác giả Hoàng ánh Mai nói rõ hơn, chi tiết hơn ý nghĩa phồn
thực trong kho tàng nghệ thuật, tín ngưỡng dân gian Việt Nam cũng
như các nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ xưa. Mọi người nói gốm
Đoan “phồn thực” nhưng “phồn thực” theo tính dục hay đó là câu
chuyện tự nhiên của trời và đất thì còn do tư duy và trí tưởng tư
ợng của
mỗi người. Nguyễn Trọng Đoan làm gì cũng tự nhiên, chân thật như
một bác nông dân nhưng lại có dòng dõi cao sang và cốt cách cao quý.

Nếu sự đặc biệt về mặt tạo hình là một ưu thế lớn làm nên thương hiệu
gốm Đoan thì sắc màu trên gốm cũng đồng hành với những thành công
đó. Khi được bạn bè hỏi để chia sẻ bí quyết về cái gọi là màu "hội hoạ
trên gốm" vẽ làm sao cho êm, cho mịn để chất màu có thể thấm sâu v
ào
từng thớ đất khi nung qua lửa thì ông rất chân thành tâm sự là chẳng có
gì ghê gớm cả mà chỉ là "nung vừa chín tới". Nôm na là nung kém
nhiệt độ tiêu chuẩn từ 30 đến 80 độ. Nhiều người làm gốm chuyên
nghiệp sợ nhiệt độ này hơi non nhưng với ông, đây chính là nhiệt độ
thích hợp để màu men thấm mềm và quyện vào đất. Hỏi ông nữa về
kinh nghiệm thì ông trả lời rằng mình vẫn đang trên đường kiếm t
ìm và
đúc rút những bí quyết mới.
Nói tới gốm, sành của ông mà không nhắc tới những tác phẩm tranh
khắc là chưa đầy đủ. Chỉ riêng mảng tranh này thôi cũng đủ để sức hút
nghệ thuật của ông tới công chúng. Tranh cũng chủ yếu là hình tĩnh vật
và con vật được ông khắc hoạ với những gam màu trầm, buồn, nhẹ

nhàng trông giản dị mà vẫn sang trọng. Ông cũng triệt để khai thác thế
mạnh về tạo hình từ gốm sang tranh khiến cho những seri tranh khắc
xinh xinh ấy chắc chắn là được ưa chuộng trên thị trường.
Cuộc sống và con người của ông lúc này vẫn luôn gói gọn trong những
từ đơn giản là làm việc và sáng tạo. Ông ngày càng vui hơn vì gia đình
đã ổn định, gốm và tranh làm ra đã có người lo giúp. Dù ông là người
có rất nhiều tâm sự về thời cuộc nhưng Nguyễn Trọng Đoan luôn thấy
mình hạnh phúc trong sáng tạo. Và chỉ khi đang sáng tác thì con người
rất đỗi thật thà và chất phác ấy mới được thăng hoa và bay bổng trong
thế giới của riêng mình.