Chứng bí tiểu nguyên nhân và điều trị doc

Chứng bí tiểu - nguyên
nhân và điều trị
Đi tiểu là một động tác theo ý muốn do sự kết hợp hài hòa giữa sự co bóp
mạnh của bàng quang và sự giãn nở thật rộng của cổ bàng quang, đó là cơ
vòng trong và cơ vòng ngoài (cơ vòng niệu đạo). Cơ vòng trong còn có tên
là cơ vòng nhẵn, chịu sự chi phối của hệ thần kinh thực vật, còn cơ vòng
ngoài chịu sự chi phối của não. Như vậy, muốn đi tiểu được phải có đủ các
điều kiện: bàng quang co bóp đủ mạnh, các cơ vòng giãn nở đủ rộng, niệu
đạo thông thương, không bị vướng mắc. Thiếu một trong các yếu tố trên sẽ
dẫn đến bí tiểu.

Ảnh minh họa
Nguyên nhân
Bàng quang không co bóp đủ mạnh
Bàng quang là một cơ rỗng, có 3 lớp, chịu sự chỉ huy của hệ thần kinh thực
vật hay tự chủ, do vậy sự co bóp của bàng quang là hiện tượng phản xạ xảy
ra ngoài ý muốn. Khi bàng quang có đủ lượng nước tiểu từ 300- 400ml là
xuất hiện cung phản xạ muốn đi tiểu. Nhưng đi tiểu là một động tác theo ý
muốn, nếu chưa muốn đi tiểu não sẽ ức chế không cho cung phản xạ hoạt
động, tức sẽ cắt đứt ngay luồng thần kinh của cung phản xạ thực vật chi phối
mót tiểu đồng thời không cho cơ vòng vân mở rộng. Ngược lại nếu muốn đi
tiểu, não sẽ thả lỏng cho cung phản xạ hoạt động và sai khiến cơ vòng vân
mở rộng. Lúc đó bàng quang sẽ co bóp và tống nước tiểu thoát ra ngoài
thành vòi với áp lực khoảng 700mm nước.
Bàng quang sẽ không co bóp đủ mạnh trong các trường hợp: mất sự liên hệ
với hệ thần kinh thực vật, đặc biệt là khi bị chấn thương cột sống; thành
bàng quang bị chai xơ do viêm mạn tính, mô đàn hồi bị thay thế bằng mô sợi
làm bàng quang co bóp yếu.

Các cơ vòng nhẵn không giãn nở gây bí tiểu
Cơ vòng nhẵn tức cổ bàng quang không giãn nở khi: mất liên lạc với hệ thần
kinh thực vật, hay gặp trong các trường hợp chấn thương cột sống; cơ vòng
bị xơ chai bẩm sinh hay do viêm mạn tính; cơ vòng bị biến dạng và chèn ép
bởi u tiền liệt tuyến; bị bít kín do sỏi ở bàng quang. Bản chất của cơ vòng
ngoài là luôn luôn co thắt lại. Lúc đi tiểu não sẽ ức chế sự co thắt này và làm
giãn nở. Nếu vì lý do gì đó não không tác động được vào cơ vòng nữa sẽ gây
bí tiểu như trong chấn thương cột sống.
Niệu đạo mất thông suốt gây bí tiểu
Niệu đạo mất sự thông suốt khi bị chít hẹp do viêm làm xơ hóa, bị bít lại do
sỏi, bị vỡ do chấn thương.

Ảnh minh họa
Điều trị
Các loại bí tiểu và biện pháp xử trí
Bí tiểu cấp tính
Là hiện tượng đột ngột bí tiểu, bệnh nhân cố rặn mới may ra có vài giọt
nước tiểu thoát ra ngoài, trong khi đó thì bàng quang căng đầy, cảm giác rất
tức bụng và đôi khi xuất hiện cơn co thắt. Nguyên nhân chủ yếu thường là
do u lành tiền liệt tuyến gây chèn ép, sỏi mắc nghẽn tại cổ bàng quang hay
niệu đạo, chấn thương vỡ, giập niệu đạo, chấn thương cột sống. Với tình
trạng này bệnh nhân phải được thông tiểu ngay, đó là các biện pháp phẫu
thuật lấy sỏi, giải quyết sự chèn ép đường tiểu, hoặc dùng các ống dẫn nước
tiểu luồn vào niệu đạo tới bàng quang cho nước tiểu thoát ra ngoài.
Bí tiểu mạn tính
Là kết quả của tình trạng tiểu khó và tiểu không hết trải qua thời gian dài,
nước tiểu tồn tại trong bàng quang ngày một tăng. Đến lúc nào đó bụng dưới
hình thành khối cầu bàng quang lớn dần nhìn thấy được, to như quả bóng
nhỏ. Bệnh nhân dần dần thích nghi với tình trạng bất thường này. Nhưng sự
ứ đọng này vô cùng nguy hiểm với thận. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây

ra sự căng trướng toàn bộ hệ tiết niệu, viêm nhiễm tiết niệu ngược dòng và
suy thận. Lúc đó sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy biện pháp điều trị
là thông đường tiểu qua da, giảm ngay sự căng trướng, ứ đọng của nước tiểu
trong bàng quang, sau đó loại bỏ nguyên nhân gây bí tiểu.
Các trường hợp bí tiểu có nguyên nhân tại chỗ
hoặc ở sự chỉ huy thần kinh trung ương hoặc thần kinh thực vật. Các nguyên
nhân tại chỗ như sỏi bàng quang, u tiền liệt tuyến đều phải giải quyết bằng
phẫu thuật hoặc nội soi. Các nguyên nhân khác có thể dùng thuốc hoặc can
thiệp ngoại khoa. Tất cả các hiện tượng bí tiểu đều phải được nhanh chóng
tìm ra nguyên nhân và có các biện pháp xử trí kịp thời, người bệnh (đặc biệt
là nam giới lớn tuổi) cần phải đặc biệt chú ý đến điều này, nếu để lâu sẽ gây
ra những biến chứng nguy hiểm.