tiểu luận sinh thái cảnh quan ở phong nha kẻ bàng pptx

A. Đặt vấn đề:
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với đặc trưng là các kiến tạo đá vôi,
là một trong những mẫu hình riêng biệt và đẹp nhất về sự kiến tạo carxto
phức tạp ở Đông Nam Á, giàu tiềm năng du lịch được du khách thập phương
biết đến không chỉ nổi tiếng với nhiều hang động tuyệt đẹp, đa dạng sinh
học phong phú, những di tích nổi tiếng đã đi vào huyền thoại lịch sử dân tộc
mà còn hiện diện cả một vùng văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc
Đây là một khu rừng nguyên sinh nhiệt đới và á nhiệt đới có nhiều cây
lâu năm, nhiều loại chim, thú quí và hiếm, có những vết tích lịch sử của các
thời đại địa chất ở nước ta, đã trở thành cơ sở nghiên cứu khoa học, thực tập
về thực vật, động vật và lâm học nhiệt đới nhằm mục đích bảo vệ nguồn gen,
phục vụ nghiên cứu khoa học.
. Chính vì vậy có thể thấy rằng nơi đây có tiềm năng rất to lớn về mặt đa
dạng sinh học cũng như tiềm năng du lịch cần được khai thác và bảo tồn
một cách hợp lý .
Từ hiện trạng thực tế hiện nay của vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng , em
xin đưa ra một số giải pháp nhằm cải thiện những ảnh hưởng của con người
cả về mặt tiêu cực và mặt tích cực của cảnh quan sinh thái nơi đây .

Sinh viên thực hiện:
Bùi Thị Xuân Dung
1
B. Giới thiệu chung:
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được thành lập ngày 12 tháng 12
năm 2001 quyết định số 189/2001/QĐ – TTG của Thủ tướng Chính phủ trên
cơ sở khu bảo tồn thiên nhiên Phong Nha – Kẻ Bàng, nằm trong vùng sinh
sthái Bắc Trường Sơn, thuộc địa phận huyện Bố Trạch và Minh Hóa tỉnh
Quảng Bình. Là di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận vào năm
2003, và được đánh giá là một trong 238 vùng sinh thái quan trọng trên toàn
cầu.
1.Vị trí địa lí:

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có tọa độ địa lí từ 17
0
21’ tới
17
0
39’ vĩ bắc và từ 105
0
71’ tới 106
0
24’ kinh đông, cách thành phố Đồng Hới
khoảng 50km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500km về phía
Bắc, phía Tây giáp khu bảo tồn thiên nhiên Hin Namno ở tỉnh Khammonam-
Lào và cách biển Đông 42km về phía Đông.


2
2. Khí hậu:
Cũng giống như vùng Bắc Trung nói chung và tỉnh Quảng Bình nói
riêng khí hậu của vườn quốc gia này mang đặc trưng khí hậu nhiệt đới gió
mùa nóng và ẩm
Nhiệt độ trung bình năm là 23- 25
0
C, với nhiệt độ cao nhất là 41
0
C vào mùa
hè và mức thấp nhất có thể xuống 6
0
C vào mùa đông. Thời kì nóng nhất là
vào tháng 6 đến tháng 8 với nhiệt độ trung bình là 28
0

C còn từ tháng 12 đến
tháng 2 có nhiệt độ trung bình là 18
0
C
Lượng mưa trung bình hằng năm là 2000 – 2500mm với 88% lượng mưa
trong khoảng từ tháng 7 đến tháng 12. Độ ẩm tương đối là 84%.

3. Dân cư:
Trong khu vực vùng đệm của vườn quốc gia có dân của 12 xã với tổng
diện tích thuộc vùng đệm là 147945 km
2
thuộc huyện Minh Hóa ( các xã
Dân Hóa, Hóa Sơn, Trung Hoa, Thượng Hóa ); huyện Bố Trạch ( các xã Tân
Trạch, Thượng Trạch, Xuân Trạch, Phúc Trạch, Sơn Trạch, Hưng Trạch,
Phú Định ) và huyện Quảng Ninh (xã Trường Sơn ). Các khu vực dân cư này
chủ yếu sống ven các sông lớn như sông Chày, sông Son, và các thung lũng
có suối phía đông và đông bắc của vườn quốc gia. Các khu vực này thuộc
khu vực vùng sâu vùng xa của tỉnh Quảng Bình có điều kiện hạ taanfgcow
sở như đường giao thông, điện, giáo dục, y tế kém phát triển.Dân cư chủ yếu
sống chủ yếu bằng nghề nông, khai thác lâm sản.

4. Quy mô diện tích vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng:
Tổng diện tích là : 85.754 ha, được chia thành các phân khu chức năng
bao gồm :
- Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 64.894 ha
3
- Phân khu phục hồi sinh thái : 17.449 ha
- Phân khu dịch vụ hành chính : 3.411 ha

5. Giá trị thẩm mĩ:

Phong Nha - Kẻ Bàng được đánh giá là một trong những cảnh quan
đẹp nhất với các đặc trưng: có sông ngầm đẹp nhất, có cửa hang cao và rộng
nhất, các bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất, có hồ nước ngầm đẹp nhất, có hang
khô rộng và đẹp nhất, có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất, là hang
nước dài nhất và được mệnh danh là “ Vương quốc hang động “.Đến nay, 20
hang động với tổng chiều dài trên 70 km đã được Đoàn khảo sát Hoàng gia
Anh phối hợp với Khoa Địa lý Đại học Quốc gia Hà Nội khảo sát có hệ
thống, kỹ lưỡng và đã được công bố trên Tạp chí Toàn cảnh và Dư luận-số
48, tháng 7 năm 1994, được đánh giá là một trong những cảnh quan đẹp nhất
Trong hơn 300 hang động lớn nhỏ phong phú kì vĩ thì Hang Vòm (dài trên
15 km) được xếp vào danh sách hang động có sông ngầm dài nhất thế giới.
Cùng với hệ thống hang động kỳ diệu, sông Troóc, sông Chày, sông Son
trong khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng với dòng nước trong xanh chảy giữa
vùng núi đá có rừng tạo nên cảnh đẹp thơ mộng như bức tranh thuỷ mặc
quyến rũ du khách.
4
6. Hệ sinh thái:
Rừng nguyên sinh Phong Nha-Kẻ Bàng có hàng chục đỉnh núi cao trên
1.000 m, hiểm trở chưa từng có vết chân người, là các điểm hấp dẫn thể thao
leo núi và thám hiểm. Xen kẽ giữa các đỉnh núi trên 1.000 m là những thung
lũng và các đỉnh cao từ 800 m đến 1.000 m, thích hợp cho du lịch sinh thái
và leo núi như Phu Sinh 965 m, Ma Ma 835 m.
Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng còn tồn tại một khu rừng nhiệt đới
nguyên sinh ít bị tác động với độ che phủ trên 96,2% và có tính đa dạng sinh
học cao. Tại vùng này theo số liệu điều tra, bước đầu có nhiều loài thực vật
đặc hữu của rừng núi đá vôi như Chò đãi, Chò nước, Trầm hương, Nghiến,
Sắng, Ba kích và Sao và nhiều loài thực vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt
chủng cao ngoài tự nhiên như Bách xanh đá, Lan hài đốm, Lan hài xanh,
Lan hài xoắn và nhiều thực vật quý hiếm khác.
Ngoài tài nguyên thực vật đa dạng, đối với động vật đã xác định được

140 loài thú lớn, có 35 loài được mô tả trong Sách Đỏ Việt Nam và 19 loài
được liệt kê trong Sách Đỏ của IUCN; 356 loài chim, có 15 loài được ghi
trong Sách Đỏ Việt Nam, 19 loài được liệt kê có 18 loài được liệt kê trong
Sách Đỏ Việt Nam và 6 loài được đưa vào Sách Đỏ của IUCN; 259 loài
bướm; 162 loài cá, trong đó có 4 loài đặc hữu đối với Quảng Bình; 47 loài
ếch nhái.trong Sách Đỏ của IUCN; 99 loài bò sát và lưỡng cư, trong đó có 4
loài bò sát mới được phát hiện như Thằn lằn tai, Tắc kè Phong Nha, Rắn lục
5
Trường Sơn, Rắn mai gầm thành. So với các khu bảo tồn và vườn quốc gia
khác ở Việt Nam thì độ phong phú của các loài động vật ở Phong Nha-Kẻ
Bàng còn khá cao. Các loài quý hiếm, đặc biệt Linh trưởng có số lượng cao
nhất trong nước
C. Nội dung chính:
1. Tác động tích cực của con người tới vườn quốc gia Phong Nha -
Kẻ - Bàng :
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có một tiềm năng du lịch to
lớn.Đây là nơi duy nhất được 2 lần công nhận là di sản thế giới, là nơi thu
hút nhiều khách du lịch và là điểm lí tưởng của khách du lịch.
Hoạt động du lịch tạo ra những cơ hội và triển vọng thu hút các dự án
nghiên cứu, đầu tư hỗ trợ bảo tồn vườn quốc gia mặt khác cũng đã tạo ra
việc làm cho người dân và góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của
họ.
Cùng với Thánh địa Mỹ Sơn, Phố cổ Hội An, Cố đô Huế, Di sản Thiên
nhiên Thế giới Phong Nha-Kẻ Bàng, tuyến du lịch độc đáo “Con đường Di
sản Miền Trung” hình thành và lan rộng, tạo nên sức hấp dẫn đối với khách
du lịch.
6
Khu Phong Nha-Kẻ Bàng còn là nơi đã từng tồn tại và đang hiện
diện cả một hệ di tích lịch sử văn hoá có giá trị cho nhiều thời đại như
các di tích khảo cổ học thời tiền sử, văn hoá Chămpa và Việt cổ, di

tích căn cứ kháng chiến chống Pháp của vua Hàm Nghi cuối thế kỷ
XIX tại núi Ma Rai và những địa danh nổi tiếng trên đường mòn Hồ
Chí Minh như bến phà Xuân Sơn, bến phà Nguyễn văn Trỗi, đường
20 Quyết Thắng đã đi vào huyền thoại gắn liền với những chiến công
hiển hách và sự hy sinh cao cả của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh
giành độc lập và thống nhất Tổ quốc. Thêm nữa, trong khu vực Phong
Nha-Kẻ Bàng sinh sống chủ yếu là người Chứt, một số ít người Việt
và Bru-Vân Kiều. Dân tộc Chứt ở Quảng Bình bao gồm các tộc
người: Sách, Mày, Rục, Arem, Mã Liềng, có khoảng 3.500 người
phân bố chủ yếu ở các huyện Tuyên Hoá, Minh Hoá và một số ít ở Bố
Trạch. Trong khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng, người Chứt có mặt ở hai
huyện Minh Hoá và Bố Trạch gồm hầu hết các tộc người, trừ Mã
liềng, với khoảng 2.450 người. Người Chứt ( được gọi là Chứt Poong)
và ngôn ngữ của họ với đoán định được tách ra từ khối tiếng Việt-
Mường đầu tiên vào khoảng thế kỷ V-VI. Danh xưng “Chứt” có nghĩa
là “Rèm Đá”, “Núi Đá”. Người Chứt ở Phong Nha-Kẻ Bàng dù là dân
cư nông nghiệp, nhưng trước đây họ chủ yếu săn bắt, hái lượm, sống
trong tình trạng hết sức lạc hậu, hoang dã. Đại bộ phận các tộc người
7
Chứt sống du canh, du cư trong rừng núi, trong các hang động rèm
đá Người Chứt, văn hoá vật thể và phi vật thể của họ là đối tượng
nghiên cứu của nhiều khoa học và đồngthời là địa chỉ hấp dẫn của loại
hình du lịch văn hoá dân tộc ít người ở vùng Phong Nha-Kẻ Bàng
Do địa hình khối núi đá vôi tương đối độc lập cùng sự độc đáo của
địa chất địa mạo nên Phong Nha – Kẻ Bàng có tính đa dạng sinh học
cao.
Vườn quốc gia có giá trị đa dạng sinh học có tầm quan trọng toàn
cầu, được xếp vào danh sách các khu bảo tàng đa dạng sinh học quan
trọng trong “ Kế hoạch hành động bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia’’
và “ Chiến lược bảo tồn vùng sinh thái Trường Sơn ’’.

Hiện nay Chính phủ Việt Nam đang lập hồ sơ khoa học Di sản thiên
nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng để đệ trình
UNESCO xem xét tiếp tục công nhận Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ
Bàng là Di sản thiên nhiên thế giới về tiêu chí đa dạng sinh học.
2. Tác động tiêu cực của con người tới vườn quốc gia Phong
Nha - Kẻ Bàng :
Có sự thiếu đồng bộ trong việc khai thác du lịch ở khu vực Phong
Nha - Kẻ Bàng là đơn vị sự nghiệp nhưng mới chỉ khai thác các giá
trị của di sản trong việc bán vé tham quan các điểm du lịch trong
Phong Nha – Kẻ Bàng. Các dịch vụ đi kèm như dịch vụ vận chuyển,
lưu trú, vui chơi giải trí, mua sắm, ăn uống,… phải phù hợp bên ngoài
nhưng tất cả còn rất hạn chế.
Mới chỉ khai thác 3 điểm du lịch: động Phong Nha, đông Tiên Sơn
và điểm du lịch sinh thái suối nước Nước Mooc thì việc phát triển du
8
lịch chưa tương xứng với tiềm năng du lịch của di sản thiên nhiên thế
giới.
Công tác quảng bá, cung ứng dịch vụ tiện ích cho khách du lịch đến
thăm vườn quốc gia hầu như chưa có, chủ yếu là khách nội địa, trong
đó lượng khách đến vườn quốc gia lần thứ 2 chỉ chiếm 10%
Việc bố trí đèn chiếu sáng trong các hang động vẫn chưa được thực
hiện một cách khoa học không làm nổi bật nét đẹp huyền ảo tự nhiên
của thạch nhũ. Bên trong động vẫn chưa bố trí hợp lí nhà vệ sinh dành
cho khách tham quan.
Núi đá tại khu vực vườn quốc gia bị dân địa phương khai thác, đục
đẽo để lấy đá bán khiến cho nhiều triền núi bị nham nhở còn chính
quyền địa phương thì làm ngơ
Kể từ khi trở thành di sản thiên nhiên thế giới, lượng khách du lịch
tới đây đã tăng vọt, các hoạt động của lâm tặc tình trạng săn bắt động
vật hoang dã là mối nguy cho vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng,

trong khi lực lượng kiểm lâm lại khá mỏng. Sự gia tăng du khách
tham quan vườn quốc gia này cũng gây ra vấn đề cho môi trường ở
đây ( như rác thải, ô nhiễm nước ), do hoạt động du lịch ảnh hưởng
của con người lên hang động ( nhiều người bể măng đem về, khắc
chạm linh tinh lên vách động,…) nhưng đặc biệt ảnh hưởng nhất là đe
dọa đến sự đa dạng sinh học. Nhiều cộng đồng dơi ở trong các hang
động cũng bị tác động xấu do hoạt động tham quan của khách du lịch.
Hoạt động xây dựng đường nối đường Hồ Chí Minh và quốc ộ 20
chạy xuyên qua lõi vườn quốc gia này và cũng gây ra mối đe dọa về
môi trường, làm ảnh hưởng tới khu vực sinh sống của nhiều loài động
thực vật, hoạt động nổ mìn phá đá làm đường khiến nhiều loài động
vật phải di dời khỏi nơi sinh sống, dù Chính phủ Việt Nam đã có
9
quyết định xây dựng đường Hồ Chí Minh chạy theo tuyến đường 15
và 12A cũ dọc theo ranh giới phía Đông của vườn quốc gia chứ không
cắt ngang qua vườn để giảm thiểu ảnh hưởng đến hệ động thực vật
cũng như địa hình khu vực.
Do công tác quản lí còn yếu kém những khu vực rừng ở vùng đệm của
vườn quốc gia bị tàn phá nặng nề nhiều vùng gần như bị chặt trắng,
các loài gỗ quý bị khai thác kiệt quệ. Hoạt động khai thác và buôn lậu
gỗ quý từ vườn quốc gia được tổ chức thành hệ thống hoàn chỉnh.
Tình trạng săn bắt ồ ạt thú rừng hoang dã trong vườn quốc gia để bán
cho các quán ăn, nhà hàng địa phương rất nghiêm trọng. Động vật
hoang dã ở đây bị săn bắt, mua bán, giết mổ do ý thức của người dân
còn kém, các cơ quan có thẩm quyền địa phương còn làm ngơ, thậm
chí một số cán bộ lãnh đạo thôn xã lại là “ lái buôn “ động vật hoang
dã.
D. Đề xuất giải pháp:
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng tạo khác biệt chính là sự
hấp dẫn thật sự bao gồm hệ thống vườn quốc gia, các hang động đẹp

nhất Đông Nam Á và các di tích lịch sử gắn với con đường Hồ Chí
Minh huyền thoại…. Nếu phát triển đúng hướng và bền vững theo
tiêu chuẩn quốc tế thì đây sẽ là sản phẩm du lịch trọn gói khó ai theo
kịp.
Song song với việc duy trì, cải tạo vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ
Bàng thì công tác quản lí phải được nâng cao.
10
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được thành lập với ba mục tiêu
nhiệm vụ:
- Tổ chức bảo vệ nguồn tài nguyên rừng, các hệ sinh thái rừng phong phú
và đa dạng trong phạm vi ranh giới quy hoạch của vườn quốc gia
- Bảo tồn các giá trị khoa học đối với các hệ động thực vật điển hình của
khu vực miền Trung.
- Xây dựng và phát triển cơ sở vật chất của vườn quốc gia tạo điều kiện
cho việc nghiên cứu, bảo tồn hệ động thực vật điển hình miền Trung.
Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu
khoa học trong và ngoài nước, phục vụ việc đào tạo tham quan, học tập.
Để thực hiện các chức năng trên, luận chứng kinh tế - kỹ thuật đã xác định
các nhiệm vụ cụ thể của vườn quốc gia như sau:
- Thường xuyên nâng cao trình độ năng lực công tác quản lí cũng như cán
bộ thông qua tổ chuacs các lớp đào tạo làm công tác tuyên truyền giáo
dục quản lí, kiểm soát, nâng cao hiểu biết của người dân về tầm quan
trọng trong việc bảo tồn vườn quốc gia và bảo vệ nguồn tài nguyên rừng
- Coi quản lí vườn quốc gia không phải là nhiệm vụ của bất cứ cá nhân ,
đoàn thể nào mà là trách nhiệm của tất cả mọi người. Các cơ quan chức
năng địa phương, ban quản lí vườn quốc gia thắt chặt quản lí, phối hợp
chặt chẽ lực lượng kiểm lâm với người dân ngăn chặn nạn xâm hại
rừng, vận chuyển, buôn bán và tàng trữ các loại lâm sản, động vật
hoang dã cần được bảo tồn
- Ứng dụng khoa học kĩ thuật và quy mô xây dựng xúc tiến về vấn đề

quản lí và bảo vệ rừng đồng thời sử dụng khai thác hợp lí nguồn tài
nguyên, tránh xâm hại tới các loài động thực vật quý hiếm.
11
- Xây dựng các dự án du lịch cần phải cân nhắc hợp lí đồng thời áp dụng
các mô hình kinh tế có hiệu quả vừa phát triển du lịch vừa góp phần cải
thiện đời sống của người dân sinh sống.
- Xây dựng các hệ thống công trình (đèn chiếu sáng, nhà vệ sinh, ) cần
được đầu tư một cách hợp lí và khoa học.Các công trình xử lý rác thải,
các công trình vệ sinh công cộng, phân loại thu gom và xử lý rác thải để
tránh gây mất mĩ quan, giảm ô nhiêm mùi, hạn chế ruồi nhặng sử dụng
các công nghệ tái chế như compot, hố rác tự thoại, bể khí sinh học.
- Cần có biện pháp khai thác tối đa nhưng hợp lý những loại hình du lịch
độc đáo, du lịch văn hóa lịch sử, sinh thái, nghỉ dưỡng, tham quan viễn
cảnh, học tập nghiên cứu khoa học, đề tài
-
D. Tài liệu tham khảo:
• (Từ điển bách khoa toàn thư Việt Nam có
nội dung về vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng )
• (Trang chủ của vườn quốc gia
Phong Nha - Kẻ Bàng )
• ( Bài : Giới thiệu vườn quốc gia Phong
Nha - Kẻ Bàng )
• Bài giảng “Sinh thái cảnh quan” của thầy Ngô Quang Hưng
• Dương Minh Phong, 2010, Du lịch Phong Nha - Kẻ Bàng – 20 năm
một chặng đường.
12