xác định yêu cầu và mô hình hoá yêu cầu

CH NG III:ƯƠ
XÁC Đ NH YÊU C U VÀ Ị Ầ
MÔ HÌNH HOÁ YÊU C UẦ
Nguyễn Thế Dũng
/>
Ch ng III: Xác đ nh yêu c u và mô hình ươ ị ầ
hóa
yêu c uầ
Nhu cầu xây
dựng pm
Xác định
yêu cầu
Mô hình hoá
yêu cầu
Thiết kế
Kiểm chứng
Thực hiện
phần mềm
Phần mềm
chuyển giao
Quy trình xây dựng
các phiên bản phần mềm

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ
1. Mô tả yêu cầu.

KN yêu cầu: Phân tch các yêu cầu là tiến
trình xác định các dịch vụ của hệ thống mà
khách hàng yêu cầu và các ràng buộc về vận
hành và phát triển hệ thống đó.


Các yêu cầu là sự mô tả các dịch vụ của hệ
thống và các ràng buộc phát sinh trong quá
trình tiến hành công nghệ đáp ứng các yêu
cầu.

Các mức trừu tượng khác nhau. Nó có thể là
cơ sở

cho việc thống nhất hợp đồng - phải dễ hiểu.

cho chính hợp đồng - phải được xác định chi tiết.

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

Bảng sau mô tả các loại thông tin cần thiết
liên quan đến yêu cầu phần mềm.
Thông tin cần xác
định với một yêu cầu
Ai? Nghiệp vụ
nào?
Mức độ hỗ
trợ?

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

Quy mô phần mềm phụ thuộc vào số lượng
các bộ phận, số lượng nghiệp vụ và mức độ
hỗ trợ

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ
Thông tin
về nghiệp
vụ.
Tên
nghiệp vụ.
Tên
nghiệp vụ.
Biểu mẫu
liên quan
Biểu mẫu
liên quan
Quy định
liên quan
Quy định
liên quan
Không gian
liên quan.
Không gian
liên quan.
Thời gian
liên quan
Thời gian
liên quan
Nghiệp vụ
liên quan
Nghiệp vụ
liên quan
Thông tin
khác … .

Thông tin
khác … .
Mô tả bước
tiến hành
Mô tả bước
tiến hành
Đây là
phần
chính
yếu khi
mô tả
yêu cầu

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

Thông tin về nghiệp vụ:

Tên nghiệp vụ: cần cụ thể.

Biểu mẫu: Cách trình bày, thể hiện các thông tin liên
quan đến nghiệp vụ.

Quy định: quy tắc thực hiện của nghiệp vụ.

Không gian: Vị trí thực hiện nghiệp vụ

Thời gian: Thời điểm thực hiện nghiệp vụ.

Nghiệp vụ có liên quan: Các nghiệp vụ khác có cung cấp
thông tin cần thiết hay sử dụng kết quả của nghiệp vụ

đang xét.

Mô tả bước tiến hành: thứ tự thực hiện

I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ
PHIẾU MƯỢN SÁCH

Họ và tên:

Ngày mượn:
STT Tên sách Tác giả thể loại
QĐ: Mỗi độc giả mượn tối đa 5 quyển sách. Thẻ hết hạn mượn sách sau khi lập
6 tháng
V dụ


Quy định độ tuổi học sinh khi tiếp nhận hồ
sơ học sinh.

Quy định xếp loại danh hiệu học sinh khi
thực hiện công việc xếp loại cuối năm học.

Quy định cách tnh tiền lương cho nhân viên
làm việc theo sản phẩm…
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu
Phân loại
yêu cầu

Yêu cầu
chức năng
Yêu cầu phi
chức năng
Là danh sách các
công việc sẽ được thực
hiện trong máy tính cùng với
các thông tin mô tả tương ứng
Đây là các yêu cầu liên
quan đến chất lượng phần
mềm, là sự ràng buộc
trên cách thức thực
hiện các yêu cầu chức
năng
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu
2.1 Yêu cầu chức năng
Yêu cầu
chức năng
Yêu cầu
chức năng nghiệp
vụ
Yêu cầu chức
năng hệ thống
Các chức năng của phần
mềm tương ứng với công
việc có thật trong thế giới
thực.

Đó là các chức năng phần
mềm phải phát sinh thêm
khi tiến hành các công việc
trên máy tính thay vì trong
thế giới thực
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

Yêu cầu chức năng nghiệp vụ được chia làm 4
loại:
a. Chức năng lưu trữ: Tương ứng với các công
việc ghi chép thông tin trên sổ sách.
b. Chức năng tra cứu: Tương ứng với cộng việc
tìm kiếm, xem thông tin tương ứng, theo dõi
hoạt động .
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

C. Chức năng tnh toán: Tương ứng với công việc
tnh toán (theo quy ước cho trước).
d. Chức năng kết xuất: Tương ứng với công việc
lập các báo cáo (theo biểu mẫu cho trước).
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu
2.1 Yêu cầu chức năng
2.2) Yêu cầu phi chức năng: Xác định các tnh
chất và ràng buộc của hệ thống. Giới hạn tài
nguyên và sau này có thể đánh giá được.

Có thể chia thành nhiều lớp:


Thời gian trả lời, Số liê\u đầu vào (Throughput),Tài
nguyên sử dụng, Độ tin cậy, Tính chấp nhận, Tính dùng
lại, Tính bảo trì,

Platform, Công nghệ được dùng,

Quá trình phát triển (methodology), Chi phí và Ngày
phát hành
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

Ví d các yêu c u ngoài ch c năngụ ầ ứ

Yêu cầu về sản phẩm

Có thể gồm mọi liên lạc giữa APSE và user được biểu thị
qua tập chuẫn các kí tự Ada

Yêu cầu về tổ chức

Tài liệu về phát triển và phát hành phải đúng theo mẫu
đã qui ước.

Yêu cầu bên ngoài

Hệ thống không phổ biến thông tin cá nhân của khách
hàng mà chỉ dùng số tham chiếu (mã số) cho các
operator của hệ thống

M c tiêu các yêu c u ngoài ch c năngụ ầ ứ


Các yêu câu ngoài chức năng có thể rất khó
phát biểu chnh xác và các yêu cầu mơ hồ thì
khó xác nhận.

Mục tiêu của hệ thống

Dễ dùng bởi các chuyên gia kiểm tra kinh nghiệm

Giảm thiểu lỗi của user

Kiểm được các non-functional requirements

Các chuyên gia kiểm tra có kinh nghiệm có thể dùng
mọi chúc năng của hệ thống sau vài giờ huấn luyện. Lỗi
của họ không vượt qua hai lần trong ngày.

Đo l ng các yêu c u ngoài ch c năngườ ầ ứ
Property Measure
Speed Processed transactions/second
User/Event response time
Screen refresh time
Siz e K Bytes
Number of RAM chips
Ease of use Training time
Number of help frames
Reliability Mean time to failure
Probability of unavailability
Rate of failure occurrence
Availability

Robustness Time to restart after failure
Percentage of events causing failure
Probability of data corruption on failure
Portability Percentage of target dependent statements
Number of target systems

2.3. Các yêu c u v mi nầ ề ề

Được dẫn xuất từ miền áp dụng và mô tả các tnh
chất và các đặc trưng phản ánh miềm xác định.

Có thể các yêu cầu chức năng mới, các ràng buộc trên
các yêu cầu hiện hữu hay các tnh toán riêng.

Nêu các yêu cầu về miền không được thoả mãn thì hệ
thống có thể không làm việc.

Tnh hiểu được

Các yêu cầu được biểu diễn bằng ngôn ngữ của
miền áp dụng.

Tnh rõ ràng

Các chuyên gia về lãnh vực đang triển khai hiểu
lãnh vực khá rõ đến nổi họ không nghĩ đến việc
làm rõ các yêu cầu miền.

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu

3. Các bước xác định yêu cầu là một quá trình
mà trong đó có sự tham gia của 2 nhóm
người.

Chuyên viên tin học

Nhà chuyên môn
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ


Để có được một danh sách đầy đủ và chnh
xác các yêu cầu, quá trình xác định yêu cầu
phải theo các bước sau:

Khảo sát hiện trạng.

Xác định yêu cầu chức năng nghiệp vụ

Xác định yêu cầu chức năng hệ thống.

Xác định yêu cầu phi chức năng
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu
3. Các bước xác định yêu cầu
3.1. Khảo sát hiện trạng.

Với bước đầu tiên, các chuyên viên tin học sẽ
đến tìm hiểu hiện trạng về các công việc của

nhà chuyên môn.

Hiện trạng tổ chức.

Hiện trạng nghiệp vụ.

Hiện trạng tin học: Hệ thống phần cứng?, hệ
thống phần mềm?, trình độ tin học?
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

1. Mô tả yêu cầu.
2. Phân loại yêu cầu
3. Các bước xác định yêu cầu
3.1. Khảo sát hiện trạng.
3.2. Xác định yêu cầu chức năng nghiệp vụ.

Cách tiến hành: Nhà chuyên môn để xuất và
chuyên viên tin học sẽ đề xuất

Bước tiến hành:

B1: Xác định bộ phân (người dùng) sẽ sử dụng phần
mềm .

B2: Xác định các công việc mà người dùng sẽ thực hiện
trên máy tính với phần mềm theo từng công việc.

Lưu trữ.

Tra cứu.


Tính toán.

Kết xuất.

STT Công việc Loại CV Quy định liên
quan
Biểu mẫu liên
quan
Ghi chú
1
2
Lập bảng yêu cầu chức năng nghiệp vụ như sau
cùng với các thông tin liên quan
Bộ phận:
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

STT Mã số Tên quy định Mô tả chi tiết Ghi chú
1 QD1
2 QD2
Quy định liên quan được cho bởi bảng các quy định
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ

S
T
T
Công việc Loại CV Quy định
liên
quan
Biểu mẫu liên

quan
Ghi chú
1 Cho mượn sách Lưu trữ QD1 BM1
2 Tính tiền phạt Tính
toán
CT1 Khi trả sách
trễ
3 Tra cứu sách Tra cứu
4 Lậpbáo cáo thống
kê
Kết xuất BM2, BM3,
BM4
…
Các biểu mẫu được mô tả chi tiết ngay sau bảng quy định
Ví dụ: Xét phần mềm quản lý thư viện
Bộ phận: Thủ thư
I. Xác đ nh yêu c u.ị ầ