Sang Thu (tài liệu hay)

Sang thu (Hữu Thỉnh)
SUNDAY, 17. JUNE 2007, 09:54:40
GIÚP CÁC EM ÔN THI THPT MÔN NGỮ VĂN.
Có lẽ vì nàng thu “thơ mộng muôn thủa” luôn có xu hướng “rủ rê” ngòi bút theo những lối mòn quen thuộc
của truyền thống thơ thu. Mà hút theo những con đường dằng đặc đã định hình trước đó là đến tử lộ của
văn chương…
Có lẽ vì nàng thu “thơ mộng muôn thủa” luôn có xu hướng “rủ rê” ngòi bút theo những lối mòn
quen thuộc của truyền thống thơ thu. Mà hút theo những con đường dằng đặc đã định hình trước
đó là đến tử lộ của văn chương…
Nói về đề tài mùa thu, một tác giả đã nhận định: “Đề tài "Mùa Thu" bao giờ cũng có vẻ là dễ viết.
Mùa thu dường như luôn luôn nấp sẵn trong ngòi bút của chúng ta, nhất là những ngòi bút thơ:
hễ động bút là mùa thu cứ chực đổ ùa ra trên mặt giấy. Tưởng như với đề tài thơ mộng muôn
thuở này có thể dễ dàng chắp bút. Chỉ đến khi bắt đầu cầm bút ngồi trước mặt giấy, tôi mới thấy
đề tài này thật là khó” Tại sao lại có nghịch lí trong kinh nghiệm của người sáng tác như vậy? Có
lẽ vì nàng thu “thơ mộng muôn thủa” luôn có xu hướng “rủ rê” ngòi bút theo những lối mòn quen
thuộc của truyền thống thơ thu. Mà hút theo những con đường dằng đặc đã định hình trước đó là
đến tử lộ của văn chương…
Sang thu của Hữu Thỉnh xuất hiện khi trước nó đã có rất nhiều bài thơ nổi tiếng đông tây kim cổ:
Thu hứng (Đỗ Phủ), Chùm thơ thu (Nguyễn Khuyến), Đây mùa thu tới (Xuân Diệu)… Nhưng nó
vẫn có cái hay, cái độc đáo riêng của một hồn thơ sâu lắng, nhạy cảm khi mùa thu tới.
Ngay từ tiêu đề, tác giả đã tự xác định một thời điểm miêu tả: thời điểm giao mùa. Đó không phải
là chính thu, khi bầu trời xanh ngắt lơ lửng những tầng cao, không phải cuối thu, khi nắng trời đã
nhuộm đỏ lá bàng, hay khi cái rét mùa đông đã lẩn vào trong gió…Sang thu nghĩa là mới chớm
thu thôi, cái tứ kết buộc hệ thống hình ảnh trong bài cũng chỉ gói gọn trong chút “chớm” mỏng
manh đó.
Đặc biệt ở góc độ miêu tả tạo vật. Không hề có một từ định tính để miêu tả thế giới thu. Có
hương ổi, mùi hương vừa đặc trưng cho mùa vừa đặc trưng cho làng thôn ngõ xóm. Nhưng
hương ổi “thơm” như thế nào thì thi sĩ hoàn toàn không miêu tả. Có gió, nhưng gió se chứ không
phải là gió lạnh. Se gợi một động thái, hơn là gợi một cảm giác. Làn sương giăng phủ ngõ thôn
chẳng được đặc tả ở mức độ (mù mịt) hay màu sắc (trắng mờ) Dòng sông, cánh chim, hay
đám mây cũng không tô điểm cho phong cảnh thu bằng những gam màu đặc trưng của nó.

Truyền thống thơ thường kiến trúc ngôi nhà thu bằng những chất liệu quen thuộc như cúc, liễu,
ngô đồng hay màu trời, sắc nước…Hữu Thỉnh hầu như khơi gợi cảm giác về mùa trong trạng
thái mơ hồ của tạo vật. Thành công nổi bật nhất của bài cũng là ở một hệ thống những động từ
miêu tả rất giàu cảm giác: “phả”, “se”, “chùng chình” “dềnh dàng” “bắt đầu vội vã” “vắt nửa
mình”… “Chùng chình” trước hết gợi tả chính xác những làn sương như ngưng lại và nhẹ nhàng
tỏa lan ngõ xóm. Dòng nước thu vốn trong trẻo và sâu hút làm người ta khó mà thấy rõ được sự
chuyển động nó nên cảm giác sông lững lờ trôi cũng rất hiện thực. Đám mây như tấm khoăn
voan của người thiếu nữ, duyên dáng nối hai mùa là một liên tưởng thực sự độc đáo. Song trên
hết, hệ thống động từ toàn bài còn đặc sắc ở chỗ, nó không chỉ miêu tả chính xác trạng thái của
tạo vật mà còn thổi vào tạo vật những cảm giác rất người. Tinh tế và sống động sao một buổi
sáng chớm thu, sương như người khách ngập ngừng nơi đầu ngõ, gió se lại bởi chút lạnh xa
xăm, những cánh chim vội vã tìm về phương ấm áp…
Song thời điểm chớm thu không phải chỉ hiển hiện ở những dấu hiệu mơ hồ trong trạng thái biến
chuyển của cảnh vật, mà ở cả chút ngỡ ngàng bâng khuâng của lòng người: “Bỗng nhận ra
hương ổi”; “Hình như thu đã về”…
Tiếp tục thể hiện những dấu hiệu mùa thu rõ rệt hơn nhưng ý nghĩa của khổ cuối không chỉ dừng
lại ở đó:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Con người cảm thấy biết bao biểu hiện khác biệt của thời tiết khi mùa thu tới: mưa và sấm thưa
dần, không còn dữ dội nữa. Sang thu, tất cả các dấu hiệu của mùa hạ vẫn còn nhưng đã giảm
dần mức độ, cường độ… Hàng cây như đã quá quen với nắng lửa mưa giông, được gọi một
cách hình ảnh là “hàng cây đứng tuổi”. Chính các từ “bất ngờ”, “đứng tuổi” khiến ý nghĩa của câu
thơ không dừng lại ở nét nghĩa tả thực mà có chiều sâu hơn. Nắng, mưa, sấm chớp… hay là
những vang động của cuộc đời? Trong tương quan ấy, hàng cây tượng trưng cho con người
từng trải mà bao dâu bể biến đổi không còn đáng ngạc nhiên. Cảnh như sâu lắng hơn bởi liên
tưởng suy tư về mùa thu đời người.
Không hiểu sao, khi đọc bài thơ này, tôi chợt thấy nhớ rất nhiều những năm tháng đã qua của

mình. Miền kí ức tuổi thơ được đánh thức bởi mùi hương ổi, bởi ngõ xóm thân quen ấy. Và có lẽ
cũng nhờ giọng điệu êm nhẹ dễ cuốn người đọc vào dòng cảm xúc, suy nghĩ tự nhiên của tác
giả. Nét độc đáo nhất của bài là những hình ảnh chính xác và giàu sức gợi tạo nên một bức
tranh thu giản dị mà sống động. Đây xứng đáng là một bài thơ thu hay trong thế giới thi ca!
[/SIZE]
Gặp lại các nhà văn trong sách giáo khoa:Thứ Sáu, 23/05/2008 00:53
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang
thu”
(TT&VH) - “Cuối bài thơ tôi đề là “Thu 1977”. Đây là chìa khóa của
bài thơ mà rất nhiều người giảng về bài thơ này không hiểu hoặc
không chú ý”- nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam,
tác giả của bài thơ “Sang thu” trong SGK lớp 9 tâm sự. Nếu như họ
lưu ý đến chữ “Thu 1977” thì sẽ hiểu được rằng đây là một trong
những mùa Thu đầu tiên của người lính vừa bước ra khỏi chiến
tranh và sự bình yên quý giá biết chừng nào
Nhà thơ trầm ngâm kể về thời khắc ông đặt bút viết bài thơ. Năm 1977,
ông tham gia trại viết văn quân đội ở một làng ngoại ô Hà Nội (nay là
Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội). Đất nước ta lúc này vừa trải qua
chiến tranh, cuộc sống thanh bình đã trở lại. Trong cái mơ hồ phảng
phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ đã trèo lên cây ổi chín
Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
(Thu, 1977 )
vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn ở nơi này. Không có gì đặc hơn, sánh hơn cái màu, cái mùi ổi chín
vàng nhuốm trong cái nắng vàng của mùa Thu Không gian cao vút, sâu thăm, yên tĩnh.
Bài thơ bật lên từ đó, ngay khi nhà thơ còn ngồi trên cây ổi, những vần thơ được “được làm trong đầu” chứ
chưa đụng chạm gì đến giấy bút. “Bài thơ hình thành rất nhanh và chính tôi cũng lấy rất làm tâm đắc nên
thuộc lòng rồi “nhâm nhi” đọc suốt buổi không chán ”.
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se”.
Nhà thơ đã đến với mùa Thu bằng cách ấy, bằng “hương ổi trong gió se” chứ không phải là bằng hình ảnh
quen thuộc như vòm trời cao xanh, heo may phảng phất, hương cốm Giải thích cho sự “khác thường”
này, nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết: “Mùa Thu biểu hiện rất nhiều hình ảnh khi chuyển mùa. Và tất cả những
hình ảnh đẹp cũng đã được các nhà thơ cổ khai thác hết cả rồi. Tôi không muốn lặp lại nữa nên giữa trời
đất mênh mang, giữa cái khoảng khắc giao mùa kỳ lạ thì điều khiến cho tâm hồn tôi phải lay động, phải giật
mình để nhận ra đó chính là hương ổi. Với tôi, thậm chí là với nhiều người khác không làm thơ thì mùi
hương đó gợi nhớ đến tuổi ấu thơ, gợi nhớ đến buổi chiều vàng với một dòng sông thanh bình, một con đò
lững lờ trôi, những đàn trâu bò no cỏ giỡn đùa nhau và những đứa trẻ ẩn hiện trong triền ổi chín ven sông
Nó giống như mùi bờ bãi, mùi con trẻ Hương ổi tự nó xộc thẳng vào những miền thơ ấu thân thiết trong
tâm hồn chúng ta. Mùi hương đơn sơ ấy lại trở thành quý giá vì nó đã trở thành chiếc chìa khóa vàng mở
thẳng vào tâm hồn mỗi người, có khi là cả một thế hệ ”.
Gửi gắm nhiều điều sâu lắng
“Bài thơ không chỉ báo cho người đọc biết thu đã trở trong cảnh sắc thiên nhiên mà còn ngay trong cuộc
sống của con người, trong tâm hồn tôi và chắc với rất nhiều người yêu thu “Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa
mình sang thu”. Hai câu thơ này không hẳn nói về hiện tượng giao mùa như một số người hiểu và phân
tích. Khi tôi viết bài thơ này tôi đã liên tưởng đến những đám mây mùa Hạ. Đó là những đám mây tràn trọn
vẹn vào mùa Thu. Thế nhưng có gì ngăn cảm xúc của tôi lại theo chiều hướng đấy Mây mùa Hạ thường
chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy giông bão tựa hồ những ước mơ khao khát của tuổi trẻ. Những ước mơ
khao khát ấy thường lấy đi rất nhiều sức lực của tuổi trẻ. Tuy nhiên giữa mơ và thực là hai thế giới luôn đối

lập nhau và chẳng phải ước mơ nào cũng trở thành hiện thực.

Ðó giống như là một chân lý và con người phải biết ý thức
được một điều rằng không thể đạt được hết những ước
vọng tốt đẹp của mình, nhất là những ước vọng đó lại được
sinh ra ở thời tuổi trẻ. Sự dang dở, sự mất mát là một hiện
thực chúng ta buộc phải chấp nhận trong cuộc sống của
mình. Ngay cả người lính cũng vậy. Rất nhiều đồng đội của
tôi đã nằm lại ở tuổi còn rất trẻ ở ngưỡng mùa đẹp nhất
của cuộc đời. Vì thế nên đám mây trong thơ ấy chỉ “vắt nửa
mình sang Thu” thôi. Nửa còn lại đã trở thành ký ức”. Hai
câu cuối cùng: Sấm cũng bớt bất ngờ/ Trên hàng cây đứng
tuổi . Chủ thể bài thơ và cái kiêu hùng của mùa Thu đã toát
lên chính là ở hai câu thơ này. Đó là cốt cách của một
người lính không chỉ là trong một buổi chiều mùa Thu mà là
một buổi chiều hòa bình. Có thể nó có vẻ ngang tàng “sấm
cũng bớt bất ngờ” nhưng lại mang một vẻ đẹp dịu dàng,
sâu lắng của mùa thu hòa bình. Ở đây hàng cây đứng tuổi
chính là chủ thể trữ tình trong bài thơ đã trải qua bao nhiêu
gian nan vất vả, giờ đã vươn lên và không gì làm chúng run
rẩy.
Nhiều người bỏ qua “chìa khóa” của bài thơ
Có một chi tiết mà các cô giáo và thầy giáo khi giảng về bài
thơ Sang thu làm người sáng tác ra nó không hài lòng. Nhà
thơ Hữu Thỉnh tâm sự: “Cuối bài thơ tôi đề là “Thu 1977”.
Đây là chìa khóa của bài thơ mà rất nhiều người giảng về
bài thơ này không hiểu hoặc không chú ý. Nếu chú ý thì sẽ
hiểu thêm được rằng đây là một trong những mùa Thu đầu
tiên của người lính vừa bước ra khỏi chiến tranh. Nếu như họ là lính trong thời chiến họ mới hiểu được rằng
đôi lúc chúng tôi đã rất mong trên đầu không có tiếng máy bay dù chỉ để được đi tắm giặt, đi hái rau hoặc

tranh thủ đọc vài trang sách, mà cũng không có. Suốt ngày người lính trong thời chiến phải đối diện với
tiếng súng nổ, tiếng bom rơi và tiếng động cơ phản lực Chính vì vậy mà có lúc nào đó không phải nghe
những âm thanh ấy thì quả là quý giá vô cùng”.
Ông bày tỏ quan điểm: “Giảng văn thơ không nên chỉ phân tích trên văn bản, câu chữ mà hãy tìm hiểu sâu
hơn cái tác giả muốn gửi gắm. Nó có thể nằm ngay trên tựa đề bài thơ, câu đề từ, lời ghi chú, ngày tháng
hay một lời đề tặng.
Nhà thơ Hữu Thỉnh
Yên Khương
Sang thu của Hữu Thỉnh
Chu Văn Sơn
Mùa thu quả nhiên là mùa nhạy cảm bậc nhất trong năm. Con người cùng Tạo vật thảy đều nhạy cảm. Tuy
nhiên, cái thời điểm mà sự nhạy cảm của hồn tạo vật luôn thách thức với sự nhạy cảm của hồn người vẫn là thời
khắc giao mùa - chớm thu. Các kênh cảm giác và cả tâm cảm nữa của mỗi hồn thơ dường như đều được huy
động tối đa để nắm bắt những làn sóng, những tín hiệu mơ hồ nhất từ những giao chuyển âm thầm trong vạn
vật.
Chả thế mà, bao đời nay luôn có sự đua ganh giữa hồn thơ với hồn tạo vật. Chỉ cần điểm sơ qua những tín hiệu
từng được hồn thơ từ cổ chí kim nắm bắt trong những thi ảnh không thôi, cũng khó đủ giấy mực rồi. Gọn nhẹ
hơn, chỉ điểm qua những thi tứ nổi bật dành cho nhịp chuyển mùa thôi, chắc cũng không xuể. Cho nên, tôi sẽ
không nấn ná làm cái việc rút tỉa những thi ảnh và thi tứ tiêu biểu về thời điểm nhạy cảm ấy của thơ ca các thời,
nghĩa là không tái hiện lại một truyền thống, một tiền đề nữa. Mà cùng Hữu Thỉnh, bước ngay… Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Thu, 1977

Tôi mừng cho Hữu Thỉnh và bài thơ, nó vừa giành được một chỗ xứng đáng trong chương trình Văn và Tiếng Việt
của nhà trường. Kể từ nay, hương ổi của thi phẩm sẽ phả vào tâm hồn của nhiều thế hệ học trò, sẽ được những
tâm hồn ấy mang tới bao nẻo thu, đến cả những miền chưa từng có mùa thu nữa.
1. Từ cấu trúc …
Trước tiên, thử đi vào cấu trúc của thi phẩm.
Hình thái tổ chức của Sang thu đâu dễ nhận diện. Về bố cục, ai chẳng thấy chính tác giả đã tự chia bài thơ thành
ba khổ khúc chiết. Nhưng về ý tứ ? Xem chừng ý khổ này cứ “dính” vào khổ kia, chả chịu rành mạch gì cả. Thì
quanh đi quẩn lại vẫn là thế : hương ổi, gió se, sương chùng chình, sông dềnh dàng, chim vội vã, nắng vẫn còn,
mưa đã vơi, sấm bớt bất ngờ, hàng cây đứng tuổi… chẳng dáng nét thu về, thì hình sắc thu sang, đấy thay đổi
tinh vi, đây đổi thay tinh tế. Ý đâu có khác gì nhau. Đến nỗi, ngay cả “Sách giáo viên” hướng dẫn người dạy khai
thác và soạn giảng chừng như cũng “ bí” trong việc phân định . Hay việc chia thành ba khổ thế chỉ hoàn toàn do
cảm tính lúc viết của thi sĩ, còn ý thơ thì vốn thiếu rành mạch, vô tổ chức ? Không hẳn.
Đọc kĩ hơn thì thấy rằng: cùng viết về thiên nhiên lúc giao mùa, nhưng mỗi khổ thơ vẫn nghiêng về một ý. Về
cảnh vật, khổ một nghiêng về những tín hiệu mách bảo sự hiện diện đây đó của mùa thu, từ góc nhìn vườn ngõ :
Bỗng nhận ra hương ổi /Phả vào trong gió se /Sương chùng chình qua ngõ /Hình như thu đã về. Khổ hai lại
nghiêng về những cảnh sắc trời mây sông nước đang chuyển mình sang thu, với tầm nhìn rộng xa vào bầu trời
mặt đất : Sông được lúc dềnh dàng / Chim bắt đầu vội vã/Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu. Trong khi
đó, khổ ba lại nghiêng về những biến đổi bên trong các hiện tượng thiên nhiên và tạo vật : Vẫn còn bao nhiêu
nắng/Đã vơi dần cơn mưa/Sấm cũng bớt bất ngờ/Trên hàng cây đứng tuổi. Như vậy, ba khổ thơ đã được liên kết
thành một chỉnh thể nhuần nhị nhờ vào một trật tự khá tự nhiên : từ gần đến xa, từ thấp đến cao, từ hẹp đến
rộng, từ ngoài vào trong, với các lớp cảnh càng ngày càng đi vào chiều sâu… Một trật tự hợp lí tự nhiên bao giờ
cũng là điều sinh tử để một sản phẩm nghệ thuật hiện ra như một sinh thể !
Nhưng, cả người khờ khạo nhất cũng phải thấy rằng : thơ thiên nhiên không đơn thuần chỉ có cảnh. Cùng với
cảnh, bao giờ cũng là tình, dù đậm hay nhạt, dù kín hay lộ. Tình trong cảnh, cảnh trong tình. Cho nên, đồng hành
với mạch cảnh sắc trên đây, là tâm tư của thi sĩ. Cụ thể là mạch cảm nghĩ trước mùa thu. Sự đan xen các mạch
này là một khía cạnh phức tạp không thể thiếu của cấu trúc. Sau một thoáng ngỡ ngàng ở khổ một (… Hình như

thu đã về), là đến niềm say sưa ở khổ hai (…Có đám mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu), và kết lại ở khổ ba với
vẻ trầm ngâm(… Sấm cũng bớt bất ngờ / trên hàng cây đứng tuổi). Không chỉ có thế. Tương ứng với những cung
bậc của mạch cảm, là các cấp độ của mạch nghĩ. Khổ đầu : bất giác, khổ hai : tri giác, khổ ba : suy ngẫm. Mạch
cảm và mạch nghĩ bao giờ cũng song hành và chuyển hoá sang nhau trong cùng một dòng tâm tư . Chúng đan
bện với nhau khiến cấu trúc nghệ thuật càng tinh vi phức tạp. Rõ ràng, từ khổ một đến khổ ba, thi phẩm là sự
đồng hành và hoá thân vào nhau của ba mạch nội dung vừa rõ nét vừa sống động. Có thể nôm na hoá qua sơ đồ
sau :



Thế đấy, cấu trúc của thi phẩm này, bề ngoài, có vẻ “dính”, nhưng bề sâu, đâu phải là thiếu rành mạch. Trái lại
là đằng khác ấy chứ ! Rõ ràng, qua phân tích trên đây cũng đủ thấy rằng : một tiếng thơ dù bình dị hồn nhiên thế
nào đi nữa, vẫn là một kiến trúc ngôn từ với một cấu trúc thật tinh vi.

2. … đến điệu tâm hồn
Cảm nhận tạo vật lúc sang thu, đa phần các thi sĩ nghiêng về vẻ biến suy một chiều của cảnh. Vì thế, thần thái
của cảnh thu thường hiện lên qua vẻ tiêu sơ. Ví như bài Thu cảm, tiếng thơ khá tinh tế của một thi sĩ đương thời :
Mướp tàn sen cũng đi tu / Lá tre đã thả một mùa heo may / Con sông không ốm mà gầy / Mắt em chưa tối đã
đầy hoàng hôn. Cảm nhận của Hữu Thỉnh khác, không đơn tuyến. Tôi cho rằng, một trong những nét đặc sắc của
bài Sang thu là có hai hệ thống tín hiệu báo mùa có vẻ phản trái nhau, song cả hai đều thuộc về thần thái của
mùa thu. Tạm đặt tên là nhịp mạnh và nhịp nhẹ. Nhịp mạnh bao gồm những động thái, sắc thái dương tính
(mạnh, nhanh, nhiều…) : hương ổi phả - chim vội vã - vẫn còn bao nhiêu nắng… Nhịp nhẹ thì nghiêng về âm tính
(êm, chậm, ít…) : sương chùng chình, sông dềnh dàng, mưa vơi dần… Lúc bất giác nhận ra hương ổi “phả” vào
trong gió se, thì cũng là lúc bắt gặp sương “chùng chình” qua ngõ. Chính lúc sông “dềnh dàng” là lúc chim “vội
vã”. Khi nắng “còn” cũng là khi mưa “vơi”. Đừng nghĩ thi sĩ cố ý đặt bày hai mạch tương phản nhằm chơi trò lạ
hoá. Nó chính là hiện tượng trái chiều mà cùng hướng ta vẫn thường thấy trong mỗi cuộc đổi thay. Chẳng phải
thế sao ? Chẳng phải bao mạch sống đang cần mẫn chuyển lưu trong lòng tạo vật làm nên cõi sống trường cửu
này vốn vẫn tương sinh tương khắc như vậy sao ? Và chẳng phải những vận động trái chiều mà cùng hướng vẫn
thường đem đến cho sự sống thế quân bình ngay trong lòng mỗi nhịp biến thiên hay sao ? Cho nên, thật thú vị
mà cũng thật hiển nhiên là hai nhịp mạnh - nhẹ với hệ thống hưng - suy, tiêu - trưởng kia lại đan dệt trong nhau

khá nhuần nhuyễn tạo nên cái bản giao hưởng gợi cảm của đất trời thu. Có thể xem đó là nét phức điệu trong
cảm nhận ngoại giới của hồn thơ Hữu Thỉnh. Toàn cảnh thu trong bước chuyển mùa, nhờ lối cảm ấy, đã hiện ra
không chỉ có biến thiên, mà đây đó còn cả thế quân bình. Luôn thấy được thế quân bình ngay giữa những biến
thiên thì ít bất ngờ chao đảo. Trong thiên nhiên đã vậy. Trong cuộc đời cũng thế. Và, tôi ngờ rằng cảm quan quân
bình về đời sống đã ngấm ngầm xui thi sĩ tìm đến cái kết điềm tĩnh trước ba động, giấu cương sau nhu này :
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi ?
Nói đến câu kết kia, không thể không thêm vài lời về cách lập tứ dẫn tới kết. Nó rõ nhất ở khổ ba : Vẫn còn bao
nhiêu nắng /Đã vơi dần cơn mưa /Sấm cũng bớt bất ngờ /Trên hàng cây đứng tuổi. Để ý một chút, sẽ thấy rằng
đến đây, tâm thế thi sĩ không còn ngỡ ngàng bất giác như khổ một, say sưa tri giác như khổ hai, mà lòng đã nặng
hơn, đã ra chiều trầm ngâm với suy ngẫm rồi. Lớp từ mang sắc thái đong đếm ở đây mách với ta điều đó. Hệ
thống các từ còn (-hết), vơi (-đầy), bớt (-thêm) bảo rằng thi sĩ đang suy xét, đúc kết, chiêm nghiệm. Chiêm
nghiệm điều gì ? Về một lẽ đời trong hai chiều biến đổi trái nhau. Ba câu trên : nắng “vẫn còn”, tức là đã giảm ;
mưa “vơi dần” rõ là giảm ; sấm “bớt bất ngờ” càng giảm. Cả ba nghiêng về chiều giảm. Nhưng, khi câu ba nối vào
câu kết, thì chiều giảm đột ngột thành chiều tăng, một chiều tăng kín đáo : Sấm cũng bớt bất ngờ /Trên hàng cây
đứng tuổi. Ấy là sự từng trải tăng lên, là cây đã trưởng thành. Nhờ lối viết nén, mấy chữ “bớt bất ngờ” như một
nút buộc, câu thơ bỗng có “cú pháp dính”, lời thơ súc tích hẳn nhờ các làn nghĩa giao nhập ràng néo nhau : sấm
bớt gây bất ngờ (sấm đã e cây), hay cây bớt bị bất ngờ (cây thôi e sấm)? Có lẽ là cả hai, nhưng xem chừng, cái
vế sau mới là chốt hạ. Nhờ ngữ pháp ấy mà cái ý cương kia liền được giấu kín nhẹm, thậm chí được nhu hoá. Có
thể nói, đây là lối kết theo kiểu “đảo phách”. Một cú đảo phách ngoạn mục. Bởi đảo mà cứ như không.

*
Sang thu là bài thơ tinh tế. Điều này khỏi bàn thêm. Chẳng thế mà các chi tiết gợi cảm của thi phẩm đã cuốn hút
nhiều người yêu thơ. Nào những hương ổi phả vào trong gió se, nào sương chùng chình qua ngõ, rồi thì sông
được lúc dềnh dàng… xem ra, thi ảnh nào cũng tài hoa. Mà ấn tượng nhất hẳn phải là cảnh tượng Có đám mây
mùa hạ/Vắt nửa mình sang thu. Làm xác định cái không xác định, khiến cái vô hình thành hữu hình, làm định
dạng cái vốn mơ hồ, là lối viết đâu có gì lạ về thi pháp. Thế mà thi ảnh lại mới, hình sắc lại gợi. Đám mây thực thế
mà ảo thế ! Cái cách “vắt nửa mình” kia sao mà thi vị ! Có thật chăng một đám mây vốn của mùa hè đang mải mê
lấn sân sang mùa thu ? Có mà không có, thật mà không thật. Cứ y như giữa mùa thu và mùa hè vẫn có một lằn
ranh làm bằng sợi dây vô hình giăng ra giữa thinh không, khiến đám mây yêu kiều và đỏng đảnh kia có thể vắt

nửa mình qua đó mà khoe sắc phô duyên vậy !
Mà đâu chỉ trong quan sát, ở thi phẩm này, Hữu Thỉnh còn tỏ ra tinh hơn nữa trong sự đồng điệu với nhịp chuyển
mùa. Những hiện tượng riêng lẻ thì gồm cả hai hệ thống tín hiệu trái chiều, có chậm có nhanh. Nhưng cái nhịp
luân chuyển chung chi phối vạn vật thì bao giờ cũng khẩn trương và mau lẹ. Nhịp luân chuyển ấy dường như đã
nhập vào mấy chữ tưởng rất không đâu mà lại thần tình này: Sông được lúc dềnh dàng/Chim bắt đầu vội vã ; Vẫn
còn bao nhiêu nắng/Đã vơi dần cơn mưa”. Mấy chữ ấy đi với nhau thành cặp, hô ứng và tiếp ứng nhau làm hiển
thị cái nhịp luân chuyển trong tạo vật vốn mải mê mà vô hình.
Người đọc cũng dễ say với những nét tài hoa trong việc sử dụng nhuần nhuyễn yếu tố cổ điển của thi sĩ. Đọc Hữu
Thỉnh, có một chất rất dễ nhận : dân gian. Còn có một chất khác, luôn cặp kè, mà xem ra lại khó thấy : Đường
thi. Sao lại cặp kè ? Thì một trong những chiêu rất Hữu Thỉnh chẳng phải là chế tác thi liệu dân gian bằng thi
pháp Đường ư ? Cố nhiên, anh không chỉ có chiêu này. Ở Sang Thu, cái súc tích Đường thi kết hợp với chất hồn
nhiên thơ trẻ cứ loáng thoáng đâu đó trong cách nhìn tạo vật, trong cách kiệm lời, mà hiển lộ nhất là ở phép đối
ngẫu được dùng khá nhuyễn : Sông được lúc dềnh dàng-Chim bắt đầu vội vã ; Vẫn còn bao nhiêu nắng-Đã vơi
dần cơn mưa. Có lẽ khi đọc các cặp ấy, tâm trí ta bị trôi theo lời thơ bình đạm, ít ai để ý đến nghệ thuật tổ chức,
chỉ lúc chợt ngoái lại, thì mới vỡ lẽ: ồ, ra là phép đối ! Thế là nhuyễn, là tinh chứ sao !
Tuy nhiên, đó vẫn là những tinh tế tiểu tiết và dễ viết.
Đôi khi quá chú mục vào cái tinh tế trong tiểu tiết có thể quên sự tinh vi trong đại cục. Tôi muốn nói đến điều
khác : ý tưởng bao trùm. Nó mới là nét tinh vi thuộc về đại cục. Ý tưởng Sang thu được gói kín vào thi tứ. Một thi
tứ đa tầng khiến hình tượng thơ thành đa nghĩa. Nhờ đó, thi phẩm nhỏ đã mang thi tứ lớn.
Sang thu đa nghĩa, vì ít nhất, có sự chất chồng và giao thoa của ba lớp nghĩa : trời đất sang thu, đời sống sang
thu và đời người sang thu. Lớp nghĩa thứ nhất dễ thấy. Vì nó ở bề nổi của văn bản thơ. Nó khiến bài thơ như một
bức tranh thiên nhiên. Không. Có lẽ như những thước phim về cảnh vật thiên nhiên thì phải hơn. Tranh thì tĩnh,
phim mới động. Sự mẫn cảm của tâm hồn thi sĩ đã được dịp phô diễn qua những thi ảnh giàu mỹ cảm trong việc
nắm bắt bao vận động, chuyển động, biến động âm thầm và sâu kín của thiên nhiên. Nhưng, nếu chỉ thế thôi,
Sang thu cũng mới là thơ tạo vật. Hữu Thỉnh chưa đem đến cái gì mới hơn so với các tiếng thơ thuộc thi đề thu
của những người đi trước. Đồng thời, cũng chưa phổ được vào đó hơi thở của thời mình, tinh thần của thế hệ
mình.
Hai lớp nghĩa sau mới thật là thứ hương ổi riêng mà Hữu Thỉnh phả vào trong thi đề này. Tất nhiên, những hàm ý
kín đáo kia toát lên trước hết từ nghĩa bóng đây đó của các thi ảnh. Ai cũng có thể thấy những ẩn ý nào đó thấp
thoáng sau lối viết ẩn dụ trong các thi ảnh rải rác ngay từ đầu sương chùng chình, sông dềnh dàng, chim vội vã

v.v… Nhưng nếu chỉ có thế thì ý nghĩa của chúng còn lờ mờ, chưa xa gì hơn một lối nói sinh động về sự vật, chưa
đủ tạo hẳn ra một lớp nghĩa khác cho văn bản. Lớp nghĩa kia chỉ thực sự bật hầm khi hình ảnh cuối cùng đột
hiện : Sấm cũng bớt bất ngờ / Trên hàng cây đứng tuổi. Chữ “đứng tuổi” bật sáng, phát động một lớp nghĩa khác
cho bài thơ. Nó đâu chỉ nói cây, mà còn nói người. Nhân hoá cây là bề nổi, giấu người vào cây là bề sâu. Tự dưng,
chúng ta thấy từ mạch hình ảnh thiên nhiên rải khắp bài thơ bỗng bừng dậy một lớp nghĩa khác gắn với con người
và cuộc đời.
Có thể thấy rõ hơn nữa, khi nhìn trong tương quan khác.
Cảm thụ nghệ thuật, căn cứ quan trọng nhất là văn bản. Nhưng, chỉ bó hẹp trong văn bản không thôi, dễ làm
nghèo nghệ thuật. Trong thực tế, thông điệp nghệ thuật của một tác phẩm không chỉ cất lên từ những gì thuộc
nội bộ văn bản, mà còn vang lên cả từ tương quan giữa văn bản với những thứ bên ngoài vốn thiết thân với nó
nữa. Ví như hoàn cảnh sáng tác . Tác giả cho biết thời điểm viết Sang thu là mùa thu 1977, ở nhiều lần in cũng
ghi rõ như vậy. Điều này ngẫu nhiên chăng ? vô nghĩa chăng ? Không hẳn. Bấy giờ, cuộc sống vừa qua khỏi thời
chiến đầy khốc liệt đang chuyển sang thời bình êm ả. Nghĩa là, đời sống cũng vừa sang thu. Đây là lúc trong lòng
đời có bao trăn trở xao động. Nhìn bài thơ trong tương quan với thời điểm ấy, tự dưng chúng ta thấy các hình ảnh
đó đây nhấp nháy lên những nghĩa khác : nghĩa thế sự. Đặc biệt từ khổ hai trở đi. Nếu ở khổ đầu, thơ còn nặng
về tạo vật, thì từ khổ thứ hai đã bảng lảng cái bóng đời. Hèn chi, cùng diễn tả nhịp vận động chầm chậm, nhưng
Sương chùng chình qua ngõ thật khác với Sông được lúc dềnh dàng. “Chùng chình” còn dễ ưa, “dềnh dàng” đã
khó ưa. “Dềnh dàng” đâu chỉ nói về nét riêng của dòng chảy đã chậm hơn khi con sông vào thu. Dường như nó
còn ngầm tỏ thái độ về cái điệu sống của những đối tượng nào đó hồi mùa hạ hăng hái xông pha là thế, giờ vào
thu đã tự cho phép mình được dềnh dàng, được xả hơi chăng ? Chả phải vô cớ mà thi sĩ đem chữ “được lúc” gắn
với cái thói “dềnh dàng” ấy của sông. Cũng như thế, Chim bắt đầu vội vã có phải chỉ đơn thuần nói về các loài
chim lúc sang thu đang gấp gáp bay đi lánh rét không thôi ? Xem ra, nó còn muốn nói tới đối tượng sống tuỳ thời,
xu thời nào đó nữa ấy chứ ? Đến khổ thứ ba, cái lớp nghĩa thế sự bảng lảng này còn tỏ hơn nữa. Tôi ngờ rằng đây
là khổ thơ mà anh chàng thi sĩ cũng vừa trải qua một mùa hè bỏng rát đang kín đáo nói về thế hệ mình và chính
mình ? Vâng, tuy đã sang thu, nhưng lòng vẫn còn bao nhiêu nắng. Đồng thời, bao tủi sầu yếu đuối, bao cơn mưa
thở than nay cũng đã vơi dần. Bước sang thu, hàng cây trẻ hồi nào giờ đã đứng tuổi. Sự từng trải đã giúp cây
trưởng thành, đủ vững trãi đối đầu với mọi ba động, mọi cú giáng của cuộc đời : Sấm cũng bớt bất ngờ /Trên
hàng cây đứng tuổi. Không có chữ “đứng tuổi” cứ như lạc hệ thống này, mọi suy cảm trên sẽ thành võ đoán, lớp
nghĩa thời sự vốn khuất mình không thể phát sáng được. Không có nó, ý ngầm của kẻ viết vừa khó phát lộ vừa
khó gói ghém.

Một cái kết quá là khôn ngoan.
Thì ra, mùa thu đâu chỉ có chuyện tiêu sơ. Mùa thu còn là chuyện trưởng thành. Mùa thu đâu chỉ có biến thiên.
Mùa thu còn tàng ẩn cả những quân bình tự tại nữa. Chẳng phải đó là những nét độc đáo mà Hữu Thỉnh đã đem
đến cho một thi đề tưởng đã quá ư quen thuộc hay sao ?
Từ thơ tạo vật, Sang thu đã lẳng lặng thành thơ cuộc đời !



PhÂn TÍch BÀi ThƠ Sang Thu - HỮu ThỈnh
Trai Tơ 07-06-2008, 04:16 PM
Sang Thu
Mùa thu là mùa đẹp nhát trong năm là nguôn khơi gợi bao nhiêu nguòn cảm hứng
trong thơ ca Cho nên trong kho tang thơ ca VN có rất nhiều bài viết về thu trong đó
sang thu của Hữu Thĩnh đã khắc hoạ thật bình dị mà rõ nét giây phút chuyên trời ấy\
Đây là thể thơ ngũ ngôn 3 khổ thơ
Cảm nhận giây phút lúc giao mùa
Với thể thơ ngũ ngôn tạo nên giọng điệu rõ rang liền mạch sau lắng với 3 khổ thơ
thôi đã tạo cảm nhận tinh tế về giây phút giao mùa
Phân tích
Sang Thu Thờ điểm trời vùă chớm thu có thể vẫn còn hè Giao mùa cảm nhận được
sự khác biệt của nhà thơ phải thật tinh tế mới thấy rõ
Mở đâu bài thơ là tín hiệu của thiên nhiên lúc giao mùa Trong giây phút giao mùa
này Nguyễn Khuyến cảm nhận mùa thu bằng hình ảnh
Cồn trúc lơ phơ gió hắt hiu
Lưu trọng Lưu thì lại\
Lá thu đi xao xạc
Nguyên Du thì\
Sen tàn cúc lai nở hoa
Còn Xuân diệu thì độc đáo hơn nữa cảm nhận bằg hình ảnh
Rặng Liễu Điều Hiều

Thế nhưng ko lạ bằng Hữu Thỉnh của ta cảm nhận bằng hương ổi với trúc cúc làhình
ảnh biểu trượng cho sự cao quý của thiên nhiên . Nhưng hương Ổi là 1 hình ảnh
mang đậm tính chất quê kiểng rất ư là bình dị không cao quý như cúc trúc khác biệt
nhưng đâm đà vẻ riêng của nó
Nói đến ổi ko ai ko biết nhưng biết được hoa ổi nở vao đầu thu để cảm nhận mùa
hương của nó thi ko phải ai cũng nhận ra Mà đặc biệt gió đuă hương ổi đến thật kì lạ
hương ổi đa bay cùng gió lan toả đến cho con người Nhưng dặc biệt hơn nữa đây ko
phải là gió eo may mà là gió se Trời vào thu đã trở gió se lạnh gây cho ta cảm giác
thích thú xua tan cái nóng bực của mùa Hè
Không chỉ tận dụng khả năng thính giác cảu minh Hữu Thỉnh còn vânụ dung tối đa
thị giác Nên đã nhận ra rằng sương vẫn còn đọng trên lá cây Và đã vận dụng hết
cảm nhận của mình để thể hiện những hình ảnh nhân hoá
Sương chùng chình qua ngõ
Chính hình ảnh nhâ nhoá người làm cho mùa thu sống động hẳn lên Làm ta phải
thừa nhận rằng nhà tho HT là 1 người hết sức yêu thiên nhiên cso đc nghững cảm
nhận tính tế đến như vậy
Nhưng cảm nhân jlạ kỳ ko phải được biết trứơc mà bỗng nhận ra tất cả rất bất ngờ
nhất rất rõ rang để viết được 1 câu cuối
Hình như thu đã về
Hình như này ko phải là sự do dự khi nhận xét 1 vấn đề nào đó mà nhận ra nó thể
hiện 1 cảm xúc bang khuâng 1 cản xýc xao xuyến của thi nhân khi nhận ra thu đã về
Sau giây phút ngỡ ngànbg đó tác giã bắt đầu cảm nhận mói chuyển động của cành
vật khi sang thu
Trứơc hết là 2 cầu đầu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Sông dềng dàng có nghĩa là dòng song trôi rất chậm chạp Nếu như HT đã cảm nhận
sưoơg chùn gchình qua ngõ thì thật tinh tế lắm rồi vậy mà qua đây TG cố ý làm
chậm lại nổi bật lên HA tuyệt đẹp của dòng song và thu Và lc này từng đàn chim bắt
đầu tìm đường trúc đông Cảnnh vật đều có sự chuyển động nhưng mà tất cả vẫn tĩnh

lặng từ đó nhà thơ lại có 1 cảm nhận khác độc đáo hơn về nhưữn giây phút chuyển
mùa “ có đám mây mùa hạ vắt nủă mình sang thu “ Biện pháp miêu tả nhân hoá
thật độc đáo làm cho bức tranh trở nên sinh động hẳng > chúng ta có thể hình dung
ra trên mầu trờ những đám mây mùa thu vẫn còn vương nắng mùa hạ để diễn tả
điều đó tác giả đã nói lên bằng hình ảnh cắt nùă mình sang thu biểu hiện rõ nét cái
khoản gkhác giao mùa Mà khi đất trờ sang thu tuy nắng hạ nhưng vẫn còn mùa dông
của mùă hè đã vắng bớt
Vẫn còn bao nhiều nắng
Đã vơi dần cơn mùă
Như vậy mọi cảnh vật của đất nước đều có sự chuyển biến dòng song ko đục ngầy
chày xiết như vào mùa đông ko cạn khô như mùa hè dòng song trong trẻo êm đeê
lững lờ trôi Cảnh vào thu rất là nên thơ bực tranh có sự xao động cảu đàn chim Thế
mà âm thanh vânt ĩnh lặng để nhà thơ đaơcj cảm nhận hêt sọi sự chuyển động của
ko gian ào thu Đám mây mùa thu được lien tưởng như 1 dãi lùa mềm vắt ngang giữa
bầu trời thể hiện cái khẩonh khcắ giao mùa Như vậy cảnh vùă nên thơ vùa gợi cảm
vùă tạo ra những sức liên tưởng bất ngoằ khác giúp cho người đọc cảm nhận bức
tranh mùa thu của HT rất riêng ko giống bất cứ ai
Từ nhưng cảm nhận tinh tế đo nhà thơ suy nghẫm đến 1 vấn đề khác con người
Sấm cũng bớt bật ngờ
Trên hang cây đứng tuổi
Nhưng cơn mùa going thường có sấm sét Sấm nổ to tưởng chừng muốn vỡ tung cả
trái đất Từ chuyển động của thiên nhiên tác giả muốn nói đến nhưng chuyển biến
trong cuộc sống con người Hàng cây đứng tuổi là muốn nói đên con người đã từng
trải Đã vật lốn nhiều với những sống gió của cuộc đời Thì rõ ít bất người truóc nhưng
biến cố bất thường của cuọc sống Nhà thơ cảm nhận tinh tế sự thay đổi của thiên
nhiên để rồi cảm nhận những suy nghĩ chin chắn trong cuộc sống con người . Bài thơ
tả cảnh cảnh đẹp nên thơ tĩnh lặng cảnh lay động đến tâm hồn con người để từ đó
con ngường trải nghiệm cuộc sống
__________________
Phân tích bài thơ Sang Thu của Hữu Thỉnh

Sang Thu
Mùa thu là mùa đẹp nhát trong năm là nguôn khơi gợi bao nhiêu nguòn cảm hứng trong thơ ca Cho nên
trong kho tang thơ ca VN có rất nhiều bài viết về thu trong đó sang thu của Hữu Thĩnh đã khắc hoạ thật
bình dị mà rõ nét giây phút chuyên trời ấy\
Đây là thể thơ ngũ ngôn 3 khổ thơ
Cảm nhận giây phút lúc giao mùa
Với thể thơ ngũ ngôn tạo nên giọng điệu rõ rang liền mạch sau lắng với 3 khổ thơ thôi đã tạo cảm nhận tinh
tế về giây phút giao mùa
Phân tích
Sang Thu Thờ điểm trời vùă chớm thu có thể vẫn còn hè Giao mùa cảm nhận được sự khác biệt của nhà
thơ phải thật tinh tế mới thấy rõ
Mở đâu bài thơ là tín hiệu của thiên nhiên lúc giao mùa Trong giây phút giao mùa này Nguyễn Khuyến cảm
nhận mùa thu bằng hình ảnh
Cồn trúc lơ phơ gió hắt hiu
Lưu trọng Lưu thì lại\
Lá thu đi xao xạc
Nguyên Du thì\
Sen tàn cúc lai nở hoa
Còn Xuân diệu thì độc đáo hơn nữa cảm nhận bằg hình ảnh
Rặng Liễu Điều Hiều
Thế nhưng ko lạ bằng Hữu Thỉnh của ta cảm nhận bằng hương ổi với trúc cúc làhình ảnh biểu trượng cho
sự cao quý của thiên nhiên . Nhưng hương Ổi là 1 hình ảnh mang đậm tính chất quê kiểng rất ư là bình dị
không cao quý như cúc trúc khác biệt nhưng đâm đà vẻ riêng của nó
Nói đến ổi ko ai ko biết nhưng biết được hoa ổi nở vao đầu thu để cảm nhận mùa hương của nó thi ko phải
ai cũng nhận ra Mà đặc biệt gió đuă hương ổi đến thật kì lạ hương ổi đa bay cùng gió lan toả đến cho con
người Nhưng dặc biệt hơn nữa đây ko phải là gió eo may mà là gió se Trời vào thu đã trở gió se lạnh gây
cho ta cảm giác thích thú xua tan cái nóng bực của mùa Hè
Không chỉ tận dụng khả năng thính giác cảu minh Hữu Thỉnh còn vânụ dung tối đa thị giác Nên đã nhận ra
rằng sương vẫn còn đọng trên lá cây Và đã vận dụng hết cảm nhận của mình để thể hiện những hình ảnh
nhân hoá

Sương chùng chình qua ngõ
Chính hình ảnh nhâ nhoá người làm cho mùa thu sống động hẳn lên Làm ta phải thừa nhận rằng nhà tho
HT là 1 người hết sức yêu thiên nhiên cso đc nghững cảm nhận tính tế đến như vậy
Nhưng cảm nhân jlạ kỳ ko phải được biết trứơc mà bỗng nhận ra tất cả rất bất ngờ nhất rất rõ rang để viết
được 1 câu cuối
Hình như thu đã về
Hình như này ko phải là sự do dự khi nhận xét 1 vấn đề nào đó mà nhận ra nó thể hiện 1 cảm xúc bang
khuâng 1 cản xýc xao xuyến của thi nhân khi nhận ra thu đã về
Sau giây phút ngỡ ngànbg đó tác giã bắt đầu cảm nhận mói chuyển động của cành vật khi sang thu
Trứơc hết là 2 cầu đầu
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Sông dềng dàng có nghĩa là dòng song trôi rất chậm chạp Nếu như HT đã cảm nhận sưoơg chùn gchình
qua ngõ thì thật tinh tế lắm rồi vậy mà qua đây TG cố ý làm chậm lại nổi bật lên HA tuyệt đẹp của dòng song
và thu Và lc này từng đàn chim bắt đầu tìm đường trúc đông Cảnnh vật đều có sự chuyển động nhưng mà
tất cả vẫn tĩnh lặng từ đó nhà thơ lại có 1 cảm nhận khác độc đáo hơn về nhưữn giây phút chuyển mùa “ có
đám mây mùa hạ vắt nủă mình sang thu “ Biện pháp miêu tả nhân hoá thật độc đáo làm cho bức tranh trở
nên sinh động hẳng > chúng ta có thể hình dung ra trên mầu trờ những đám mây mùa thu vẫn còn vương
nắng mùa hạ để diễn tả điều đó tác giả đã nói lên bằng hình ảnh cắt nùă mình sang thu biểu hiện rõ nét cái
khoản gkhác giao mùa Mà khi đất trờ sang thu tuy nắng hạ nhưng vẫn còn mùa dông của mùă hè đã vắng
bớt
Vẫn còn bao nhiều nắng
Đã vơi dần cơn mùă
Như vậy mọi cảnh vật của đất nước đều có sự chuyển biến dòng song ko đục ngầy chày xiết như vào mùa
đông ko cạn khô như mùa hè dòng song trong trẻo êm đeê lững lờ trôi Cảnh vào thu rất là nên thơ bực
tranh có sự xao động cảu đàn chim Thế mà âm thanh vânt ĩnh lặng để nhà thơ đaơcj cảm nhận hêt sọi sự
chuyển động của ko gian ào thu Đám mây mùa thu được lien tưởng như 1 dãi lùa mềm vắt ngang giữa bầu
trời thể hiện cái khẩonh khcắ giao mùa Như vậy cảnh vùă nên thơ vùa gợi cảm vùă tạo ra những sức liên
tưởng bất ngoằ khác giúp cho người đọc cảm nhận bức tranh mùa thu của HT rất riêng ko giống bất cứ ai
Từ nhưng cảm nhận tinh tế đo nhà thơ suy nghẫm đến 1 vấn đề khác con người

Sấm cũng bớt bật ngờ
Trên hang cây đứng tuổi
Nhưng cơn mùa going thường có sấm sét Sấm nổ to tưởng chừng muốn vỡ tung cả trái đất Từ chuyển
động của thiên nhiên tác giả muốn nói đến nhưng chuyển biến trong cuộc sống con người Hàng cây đứng
tuổi là muốn nói đên con người đã từng trải Đã vật lốn nhiều với những sống gió của cuộc đời Thì rõ ít bất
người truóc nhưng biến cố bất thường của cuọc sống Nhà thơ cảm nhận tinh tế sự thay đổi của thiên nhiên
để rồi cảm nhận những suy nghĩ chin chắn trong cuộc sống con người . Bài thơ tả cảnh cảnh đẹp nên thơ
tĩnh lặng cảnh lay động đến tâm hồn con người để từ đó con ngường trải nghiệm cuộc sống
Phân tích bài Sang thu của Hữu Thỉnh?
Câu trả lời hay nhất - Do người đọc bình chọn
Mùa thu là một đề tài muôn thuở của các thi nhân Việt Nam. Nếu như Nguyễn Khuyến có chùm
thơ thu với ba bài : « Thu vịnh », « Thu điếu », « Thu ẩm » ; Xuân Diệu có « Đây mùa thu tới » ;
Lưu Trọng Lư có « Tiếng thu », tất cả đều là những bài thơ rất nổi tiếng, thì Hữu Thỉnh cũng có
một chớm « Thu sang » rất nhẹ nhàng êm dịu. Trong đó có hai khổ thơ rất hay ghi lại cảm xúc
của nhà thơ trước cảnh sang thu ở một miền quê nhỏ :
« Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
Sông được nước dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Mùa thu của Hữu Thỉnh được mở ra không phải với sắc vàng tươi của hoa cúc, cũng không phải
với vị thơm ngon của cốm làng Vòng, mà là với hương ổi thơm giòn ngọt phả vào trong gió thu.
Dường như cái hương thơm dịu ấy chỉ thoang thoảng quanh quất đâu đây. Nó không mang cái
mùi thơm hăng hắc như hoa sữa, cũng không quá nhẹ để người ta dễ lãng quên. Hương thơm
ấy nhẹ nhàng thoảng qua theo gió, đề người ta chợt xốn xang trong lòng. Làn gió se se lạnh của
mùa thu cũng rất khác với cái gió tê tái của mùa đông. Nó chỉ khiến ta hơi co người lại một chút
và để rồi thảnh thơi đón nhận cả một lưồng khí thu mát rượt trong lòng. Có lẽ, sẽ chẳng ở đâu có

cái gió se lạnh ấy ngoài mùa thu của đất Bắc – cái gió se mà từ lâu vẫn được coi là hồn thu Bắc
Bộ. Một hương thơm thu một làn heo may thu đã làm nên cái mở độc đáo cho bài thơ, thậm chí
dường như còn độc đáo đến bất ngờ cho cả nhà thơ : “Bỗng nhận ra hương ổi”. Thu đến chẳng
hề báo trước! Thu sang từ bao giờ Hữu Thỉnh cũng không biết nữa! Ông chỉ nhận ra một sự bất
ngờ mà như đã đợi từ lâu lắm. Thu sang mang theo hơi thửo của mình và mang theo cả cái vẻ
thu mơ màng mờ ảo:
“Sương chùng chình qua ngõ”
Sương thu cũng có cái nét đặc biệt riêng của nó. Nó không tan nhanh như sương mùa hạ, cũng
chẳng dầy đặc như sương mùa đông. Sương thu là những làn khói mong manh bay vờn nhẹ trên
những nãi nhà, ngoài vườn. Sương thu không vô cảm, nó cũng mang hồn người . Sương đang
đợi ai, sương đang chờ ai mà sao lưu luyến thế? Từ láy “chùng chình” tạo cho ta cảm giác “dùng
dằng nửa ở nửa về”. Đến sương lúc này cũng là sương thu mà Hữu Thỉnh vẫn còn ngẩn ngơ
mãi:
“Hình như thu đã về”
Ông thờ ơ quá chăng hay bởi lòng ông đang bối rỗi? Thu về tự bao giờ? Từ hương ổi hay từ làn
gió heo may? Thu làm lòng người xao xuyến quá chừng để đến nỗi không biết thu đến thực hay
mơ!
Sau một thoáng bỡ ngỡ, nhà thơ như chợt bừng tỉnh- thu đã về thật rồi! Khép lại những hoài
nghi, Hữ Thỉnh chẳng còn nghĩ gì ngoài cảm xúc đang dâng trào:
“Sông được nước dềnh dàng,
Chim bắt đầu vội vã”.
Nhịp thơ nhanh và gấp cũng như hơi thở của mùa thu đã bắt đầu đập mạnh. Sông vào mùa này
chẳng có mưa to gió lớn nên nước cứ “dềnh dàng”. Con sông tràn trề nước mà hình như cứ
không chịu chảy, cứ cố nán lại để đợi chờ ai. Sông chờ nước mùa thu chăng? Một hình ảnh thơ
thật thi vị và lãng mạn. Nhưng đàn chim thì không thể dềnh dàng được nữa, chúng phải vội vã
bay về phương Nam tránh rét. Tất cả đều đang chuyển mình, đang thay đổi. Thậm chí ngay cả
đám mây mùa hạ cũng thấy sốt ruột, phải “Vắt nửa mình sang thu”. Phải chăng đám mây kia có
hai nửa thì một nửa nằm bên mùa hạ, nửa kia thuộc về mùa thu. Không biết ở đây là mùa thu
lưu luyến mùa thạ hay nhà thơ đang mong chờ mùa hạ mà vẫn lưu luyến mùa thu đây? Điêu này
thì Hữu Thỉnh thật khác với các nhà thơ khác. Cũng viết về mùa thu, Nguyễn Khuyến viết: “Tầng

mây lơ lửng trời xanh ngắt” – có nghĩa là thu của Nguyễn Khuyến đã thực là thu, nó không còn
vương vấn chút gì của mùa hè rực lửa. Còn Hữu Thỉnh, ông viết mùa thu nhưng lại là vào lúc
giao mùa. Chắc hản phải yêu mùa thu lắm Hữu Thỉnh mới vẽ ra được một bức tranh thu nồng
đượm hơi ấm đất trời, nồng đượm hơi ấm quê nhà như thế.
Trong làng thơ dân tộc, đã và sẽ có nhiều bài thơ thu hay. Nhưng có lẽ sẽ chẳng ai biết mà lại
quên được một chớm “Thu sang” của Hữu Thỉnh - một mùa thu nhẹ nhàng, nữ tính, trông qua
như một cô thôn nữ mộc mạc mà sao lại đằm thắm khó quên đến thế!
****************************************
Sang Thu
Bổng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Tác giả cảm nhận hương thơm của mùa ổi chín, đan lẩn vào cái gió se lạnh đầu thu
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Giọt sương như chậm lại, nấn ná không muốn bỏ đi, tác giả đưa ra câu hỏi, rồi dùng nó khẳng
định làm câu trả lời luôn. thu đã về
Sông có lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Dòng sông như lười trôi hơn, con chim thì tất bật hơn, tác giả cảm nhận tinh tế từng chi tiết nhỏ
giao thời lúc sang thu
Có đám mây mùa hạ
Vắt nữa mình sang thu
Trước mắt tác giả như hiện ra làn ranh giới giữa mùa hạ và thu, vô tình đám mây của mùa hạ
bay ngang qua nên nữa mình mây là còn của mùa hạ, nữa kia đã sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Lên hàng cây đứng tuổi
Mùa thu là mùa bầu trời quang đãng rất đẹp, trời trong xanh mây tạnh cái nắng mùa hạ vẫn còn
quanh quẩn đâu đây, mưa rào mùa hạ vừa dứt không lâu, sấm chớp thưa đi, nó cũng không làm

giật mình hàng cây già đang đứng.
Chủ đề: sang thu - hữu thỉnh
Ngày viết: 03/05/2008 lúc 9:17pm
Sang thu
bỗng nhận ra huơng ổi
phả vào trong gió se
suong chùng chình qua ngõ
hình nhu thu đã về
sông đuợc lúc dềnh dàng
chim bắt đầu vội vã
có đám mây mùa hạ
vắt nủa mình sang thu
vẫn còn bao nhiêu nắng
đã vơi dần cơn mua
sấm cũng bớt bất ngờ
trên hàng cây đứng tuổi
Hữu Thỉnh ( ngữ văn 9 tập 2)
BÀI LÀM
Mối năm có 4 mùa : xuân hạ thu đông. Nó tạo thành 1 vòng tròn tuần hoàn liên tiếp ko ngùng nghỉ hay mệt mỏi triền miên từ
năm này qua năm #, bất diệt. Đôi khi, sự chuyển giao giữa các mùa của cái vòng tròn ấy lại diễn ra quá nhanh khiến ta ko thể
nào nhận ra đuợc. Họa chăng, có 1 vài tâm hồn đủ tinh tế và nhậy cảm để nhận ra dc cái thời khắc giao mùa ấy. và HT là 1
nguời có tâm hồn nhu thế. = những cảm nhận tinh tế và nhũng rung động tự đáy lòng mình, ông đã cho ra đời tác phẩm St - 1
tp khắc họa rõ nét cảnh vật đất trời khi thời khắc giao mùa !
ST đúng là St thật! Cái nhan đề bài thơ đã diễn tả đầy đủ Dc nội dung mà bài thơ thể hiện!. Có thể coi đây là dòng bút kí chân
thành khắc họa chân thực cảnh vật đất trời lúc chớm thu:
bỗng nhận ra huơng ổi
phả vào trong gió se
suong chùng chình qua ngõ
hình nhu thu đã về
H uơng ổi chín là nét đặc trung của mùa thu, chỉ riêng thu mới có. nó thay sự rực rỡ chói chang của nắng hè = sự mộc mạc,

thanh khiết của mình. Cùng cúc vàng, huơng ổi chín thành sứ giả báo thu. Nhung hình nhu, huơng ổi xuất hiện nhan và bất
ngờ quá khiến con nguời chảng mấy ai nhận ra để rồi trong 1 thoáng bất ngờ, Ht sững sờ nhận ra huơng ổi chín " bỗng". Ko
lạnh lẽo nhu gió mùa đông bắc, ko bỏng rát nhu gió lào mùa hạ, gió se là loại gió chỉ mình thu mới có: nó chỉ nhẹ nhàng hây
hẩy chỉ đủ sức nâng cho chiếc là vàng bay khi rời mình về với đất mẹ. Trong cái gió ấy, cái bµu ko khí ấy nòng nàn mùi ổi chín.
huơng ổi thơm nồng và dày đặc trong ko khí" phả ". Trong cơn gió se lạnh của buổi sớm mai ta còn gặp 1 làn suơng mỏng
truớc ngõ nhà. Nó cứ đu đẩy mãi ko thôi, nuẳ muốn tan đi cho mặt trời thức giấc, nửa lại vấn vuơng chẳng muốn rời " chùng
chình ". tới đây, ta mới thấy tài hoa trong việc sử dụng ngôn từ của nhà thơ :" hình nhu thu đã về "
Thu đã về với h uơng ổi, với gió se với làn suơng mỏng truớc ngõ nhà. HT đã tận mắt chứng kiến và cảm nhận những điều đó
mà sao vẫn ngỡ ngàng ko dám chắc ? Tâm lý con nguời ta thuờng ai cg vậy :với những gì tới quá nhanh, quá bất ngờ ta vẫn
giữ trong lòng sự nghi hoạc ko dám khẳng định dù chứng cớ đã quá rõ ràng, đã phơi bầy ngay tuớc mắt. Với Ht có lẽ cũng
vậy : vì thu tới quá nhanh nên ông ko khỏi ngỡ ngàng, hoài nghi. Dù lí trí đã kd quá rõ ràng song t/c lại còn mơ hồ chua dám
chắc!!!
Khổ thơ thứ 2 là 1 loạt nhũng biểu hiện của mùa thu nhu lời khẳng định cho sự mơ hồ của HT :
sông đuợc lúc dềnh dàng
chim bắt đầu vội vã
có đám mây mùa hạ
vắt nủa mình sang thu
Mùa hạ _ mùa của nhũng cơn lũ dữ có vẻ đax đi qua. Dòng sông ko còn đỏ ngầu ùng ục kêu gào suốt ngày đêm há cái miệng =
những cơn sóng dữ ra đòi nhấn chìm mọi thứ. Nó đã hiÒn hòa hơn, dòng nc xanh lững lờ chảy chậm rãi ko väi vàng nhu phong
thái của 1 nguời đi bộ cứ dùng dàng ngắm cảnh " dềnh dàng ". Thu đã về cùng cơn gió may se lạnh. Tạm rời xa cái nắng chói
chang của mùa hè cùng tiếng ve rộn rã, từng đàn chim bắt đầu hãi hả cuộc hành trình thuờng niªn của mình về phuơng nam
tránh rét " bắt đầu vội vã ". Đất trời chớm thu, cái nắng vàng rục mùa hè đax nhuờng chỗ cái nắng vàng tuơi sắc thu. Thế
nhung vẫn còn đó những đám mây trắng phau của mùa hạ vẫn còn vuơng vấn chua đi. Những đám mây ấy ko còn trắng phau
tới nhức mắt, mà nguợc lại là màu trắng trong dịu dàng hòa vào nền trời màu thiên thanh.
Hè đi mà chưa hẳn đã đi, thu về mà có lẽ còn chua về hẳn. hè còn đó với những ánh nắng, cơn mưa:
vẫn còn bao nhiêu nắng
đã vơi dần cơn mua
sấm cũng bớt bất ngờ
trên hàng cây đứng tuổi
Có vẻ, ánh nắng của mùa hè vẫn còn luyến tiÕc thời gian, nắng còn phủ đầy mặt đất trên từng cành c©y ngọn cỏ nhung đã

nhạt dần màu sắc. Thu sang với nhũng cơn mua bay dìu dịu nhẹ nhàng như bản chÊt của thu. Mưa rào - nhũng w cơn mưa rào
mùa hạ đã giảm cả về cuờng độ lẫn mức độ. Mưa chỉ đủ để rửa sạch bầu trời, thanh lọc ko khí mà thôi.Mua giảm sấm cũng ít
hẳn đi. Những hàng cây cổ thụ sau 1 mùa hè oàn mình vì sấm nay đã dc lặng im suy ngẫm. 1 HA ẩn dụ rất hay! .Cây cối cũng
nhu con ng uơic càng về già càng dầy dặn vµ lão luyện thêm lên. Những sấm chớp, khó khăn của cuộc đời cuối cùng cũng chỉ
là cơn sấm ầm ì chẳng thể phạm đến ta.
Cảm nhận văn học - "Thu sang" của Hữu Thỉnh
Mùa thu là một đề tài muôn thuở của các thi nhân Việt Nam. Nếu như Nguyễn Khuyến có
chùm thơ thu với ba bài : « Thu vịnh », « Thu điếu », « Thu ẩm » ; Xuân Diệu có « Đây mùa
thu tới » ; Lưu Trọng Lư có « Tiếng thu », tất cả đều là những bài thơ rất nổi tiếng, thì Hữu
Thỉnh cũng có một chớm « Thu sang » rất nhẹ nhàng êm dịu. Trong đó có hai khổ thơ rất hay
ghi lại cảm xúc của nhà thơ trước cảnh sang thu ở một miền quê nhỏ :
« Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
Sông được nước dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu. »
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p>
Mùa thu của Hữu Thỉnh được mở ra không phải với sắc vàng tươi của hoa cúc, cũng không
phải với vị thơm ngon của cốm làng Vòng, mà là với hương ổi thơm giòn ngọt phả vào trong
gió thu. Dường như cái hương thơm dịu ấy chỉ thoang thoảng quanh quất đâu đây. Nó không
mang cái mùi thơm hăng hắc như hoa sữa, cũng không quá nhẹ để người ta dễ lãng quên.
Hương thơm ấy nhẹ nhàng thoảng qua theo gió, đề người ta chợt xốn xang trong lòng. Làn gió
se se lạnh của mùa thu cũng rất khác với cái gió tê tái của mùa đông. Nó chỉ khiến ta hơi co
người lại một chút và để rồi thảnh thơi đón nhận cả một lưồng khí thu mát rượt trong lòng. Có
lẽ, sẽ chẳng ở đâu có cái gió se lạnh ấy ngoài mùa thu của đất Bắc – cái gió se mà từ lâu vẫn
được coi là hồn thu Bắc Bộ. Một hương thơm thu một làn heo may thu đã làm nên cái mở độc
đáo cho bài thơ, thậm chí dường như còn độc đáo đến bất ngờ cho cả nhà thơ : “Bỗng nhận ra

hương ổi”. Thu đến chẳng hề báo trước! Thu sang từ bao giờ Hữu Thỉnh cũng không biết nữa!
Ông chỉ nhận ra một sự bất ngờ mà như đã đợi từ lâu lắm. Thu sang mang theo hơi thửo của
mình và mang theo cả cái vẻ thu mơ màng mờ ảo:
“Sương chùng chình qua ngõ”
Sương thu cũng có cái nét đặc biệt riêng của nó. Nó không tan nhanh như sương mùa hạ,
cũng chẳng dầy đặc như sương mùa đông. Sương thu là những làn khói mong manh bay vờn
nhẹ trên những nãi nhà, ngoài vườn. Sương thu không vô cảm, nó cũng mang hồn người .
Sương đang đợi ai, sương đang chờ ai mà sao lưu luyến thế? Từ láy “chùng chình” tạo cho ta
cảm giác “dùng dằng nửa ở nửa về”. Đến sương lúc này cũng là sương thu mà Hữu Thỉnh vẫn
còn ngẩn ngơ mãi:
“Hình như thu đã về”
Ông thờ ơ quá chăng hay bởi lòng ông đang bối rỗi? Thu về tự bao giờ? Từ hương ổi hay từ làn
gió heo may? Thu làm lòng người xao xuyến quá chừng để đến nỗi không biết thu đến thực
hay mơ!
Sau một thoáng bỡ ngỡ, nhà thơ như chợt bừng tỉnh- thu đã về thật rồi! Khép lại những hoài
nghi, Hữ Thỉnh chẳng còn nghĩ gì ngoài cảm xúc đang dâng trào:
“Sông được nước dềnh dàng,
Chim bắt đầu vội vã”.
Nhịp thơ nhanh và gấp cũng như hơi thở của mùa thu đã bắt đầu đập mạnh. Sông vào mùa
này chẳng có mưa to gió lớn nên nước cứ “dềnh dàng”. Con sông tràn trề nước mà hình như
cứ không chịu chảy, cứ cố nán lại để đợi chờ ai. Sông chờ nước mùa thu chăng? Một hình ảnh
thơ thật thi vị và lãng mạn. Nhưng đàn chim thì không thể dềnh dàng được nữa, chúng phải
vội vã bay về phương Nam tránh rét. Tất cả đều đang chuyển mình, đang thay đổi. Thậm chí
ngay cả đám mây mùa hạ cũng thấy sốt ruột, phải “Vắt nửa mình sang thu”. Phải chăng đám
mây kia có hai nửa thì một nửa nằm bên mùa hạ, nửa kia thuộc về mùa thu. Không biết ở đây
là mùa thu lưu luyến mùa thạ hay nhà thơ đang mong chờ mùa hạ mà vẫn lưu luyến mùa thu
đây? Điêu này thì Hữu Thỉnh thật khác với các nhà thơ khác. Cũng viết về mùa thu, Nguyễn
Khuyến viết: “Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt” – có nghĩa là thu của Nguyễn Khuyến đã thực
là thu, nó không còn vương vấn chút gì của mùa hè rực lửa. Còn Hữu Thỉnh, ông viết mùa thu
nhưng lại là vào lúc giao mùa. Chắc hản phải yêu mùa thu lắm Hữu Thỉnh mới vẽ ra được một

bức tranh thu nồng đượm hơi ấm đất trời, nồng đượm hơi ấm quê nhà như thế.
Trong làng thơ dân tọc, đã và sẽ có nhiều bài thơ thu hay. Nhưng có lẽ sẽ chẳng ai biết mà lại
quên được một chớm “Thu sang” của Hữu Thỉnh - một mùa thu nhẹ nhàng, nữ tính, trông qua
như một cô thôn nữ mộc mạc mà sao lại đằm thắm khó quên đến thế!
iêu đề: Sang Thu - Hữu Thỉnh ( Dành cho các bạn đang ôn
thi cấp III )
Gửi bởi: pato trong Tháng Năm 16, 2009, 11:39:11 AM
Mùa thu là một đề tài muôn thuở của các thi nhân Việt Nam. Nếu
như Nguyễn Khuyến có chùm thơ thu với ba bài : « Thu vịnh », «
Thu điếu », « Thu ẩm » ; Xuân Diệu có « Đây mùa thu tới » ; Lưu
Trọng Lư có « Tiếng thu », tất cả đều là những bài thơ rất nổi
tiếng, thì Hữu Thỉnh cũng có một chớm « Thu sang » rất nhẹ
nhàng êm dịu. Trong đó có hai khổ thơ rất hay ghi lại cảm xúc
của nhà thơ trước cảnh sang thu ở một miền quê nhỏ :
« Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
Sông được nước dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu. »
Mùa thu của Hữu Thỉnh được mở ra không phải với sắc vàng tươi
của hoa cúc, cũng không phải với vị thơm ngon của cốm làng
Vòng, mà là với hương ổi thơm giòn ngọt phả vào trong gió thu.
Dường như cái hương thơm dịu ấy chỉ thoang thoảng quanh quất
đâu đây. Nó không mang cái mùi thơm hăng hắc như hoa sữa,
cũng không quá nhẹ để người ta dễ lãng quên. Hương thơm ấy
nhẹ nhàng thoảng qua theo gió, đề người ta chợt xốn xang trong
lòng. Làn gió se se lạnh của mùa thu cũng rất khác với cái gió tê

tái của mùa đông. Nó chỉ khiến ta hơi co người lại một chút và để
rồi thảnh thơi đón nhận cả một lưồng khí thu mát rượt trong
lòng. Có lẽ, sẽ chẳng ở đâu có cái gió se lạnh ấy ngoài mùa thu
của đất Bắc – cái gió se mà từ lâu vẫn được coi là hồn thu Bắc
Bộ. Một hương thơm thu một làn heo may thu đã làm nên cái mở
độc đáo cho bài thơ, thậm chí dường như còn độc đáo đến bất
ngờ cho cả nhà thơ : “Bỗng nhận ra hương ổi”. Thu đến chẳng hề
báo trước! Thu sang từ bao giờ Hữu Thỉnh cũng không biết nữa!
Ông chỉ nhận ra một sự bất ngờ mà như đã đợi từ lâu lắm. Thu
sang mang theo hơi thửo của mình và mang theo cả cái vẻ thu
mơ màng mờ ảo:
“Sương chùng chình qua ngõ”
Sương thu cũng có cái nét đặc biệt riêng của nó. Nó không tan
nhanh như sương mùa hạ, cũng chẳng dầy đặc như sương mùa
đông. Sương thu là những làn khói mong manh bay vờn nhẹ trên
những nãi nhà, ngoài vườn. Sương thu không vô cảm, nó cũng
mang hồn người . Sương đang đợi ai, sương đang chờ ai mà sao
lưu luyến thế? Từ láy “chùng chình” tạo cho ta cảm giác “dùng
dằng nửa ở nửa về”. Đến sương lúc này cũng là sương thu mà
Hữu Thỉnh vẫn còn ngẩn ngơ mãi:
“Hình như thu đã về”
Ông thờ ơ quá chăng hay bởi lòng ông đang bối rỗi? Thu về tự
bao giờ? Từ hương ổi hay từ làn gió heo may? Thu làm lòng người
xao xuyến quá chừng để đến nỗi không biết thu đến thực hay
mơ!
Sau một thoáng bỡ ngỡ, nhà thơ như chợt bừng tỉnh- thu đã về
thật rồi! Khép lại những hoài nghi, Hữ Thỉnh chẳng còn nghĩ gì
ngoài cảm xúc đang dâng trào:
“Sông được nước dềnh dàng,
Chim bắt đầu vội vã”.

Nhịp thơ nhanh và gấp cũng như hơi thở của mùa thu đã bắt đầu
đập mạnh. Sông vào mùa này chẳng có mưa to gió lớn nên nước
cứ “dềnh dàng”. Con sông tràn trề nước mà hình như cứ không
chịu chảy, cứ cố nán lại để đợi chờ ai. Sông chờ nước mùa thu
chăng? Một hình ảnh thơ thật thi vị và lãng mạn. Nhưng đàn
chim thì không thể dềnh dàng được nữa, chúng phải vội vã bay
về phương Nam tránh rét. Tất cả đều đang chuyển mình, đang
thay đổi. Thậm chí ngay cả đám mây mùa hạ cũng thấy sốt ruột,
phải “Vắt nửa mình sang thu”. Phải chăng đám mây kia có hai
nửa thì một nửa nằm bên mùa hạ, nửa kia thuộc về mùa thu.
Không biết ở đây là mùa thu lưu luyến mùa thạ hay nhà thơ đang
mong chờ mùa hạ mà vẫn lưu luyến mùa thu đây? Điêu này thì
Hữu Thỉnh thật khác với các nhà thơ khác. Cũng viết về mùa thu,
Nguyễn Khuyến viết: “Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt” – có
nghĩa là thu của Nguyễn Khuyến đã thực là thu, nó không còn
vương vấn chút gì của mùa hè rực lửa. Còn Hữu Thỉnh, ông viết
mùa thu nhưng lại là vào lúc giao mùa. Chắc hản phải yêu mùa
thu lắm Hữu Thỉnh mới vẽ ra được một bức tranh thu nồng đượm
hơi ấm đất trời, nồng đượm hơi ấm quê nhà như thế.
Trong làng thơ dân tọc, đã và sẽ có nhiều bài thơ thu hay. Nhưng
có lẽ sẽ chẳng ai biết mà lại quên được một chớm “Thu sang” của
Hữu Thỉnh - một mùa thu nhẹ nhàng, nữ tính, trông qua như một
cô thôn nữ mộc mạc mà sao lại đằm thắm khó quên đến thế!
Tiêu đề: Re: Sang Thu - Hữu Thỉnh ( Dành cho các bạn đang
ôn thi cấp III )
Gửi bởi: stupid_bird trong Tháng Năm 19, 2009, 11:40:37
AM
đây là bài e làm hồi ôn thi hsg
mọi người rảnh rang đọc cả cho ý kiến nhé :x
Đề bài: Bài thơ Sang thu của Hữu thỉnh là cảm nhận cực kì tinh

tế của tác giả trong thời khắc chuyển mùa
Bài làm
Nhà thơ Hữu Thỉnh tên đầy đủ là Nguyễn Hữu Thỉnh, sinh năm
1942, quê ở huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc. Năm 1963, Hữu
Thỉnh nhập ngũ, vào binh chủng tăng- thiết giáp rồi trở thành
cán bộ văn hoá, tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu sáng tác
thơ. Ông đã tham gia Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam các
khoá III, IV, V. Từ năm 2000, Hữu Thỉnh là tổng thư kí Hội nhà
văn Việt Nam
Bài thơ Sang thu được Hữu Thỉnh sáng tác vào khoảng gần cuối
năm 1977, in lần đầu tiên trên báo Văn nghệ, sau đó được in lại
nhiều lần trong các tập thơ. Bài thơ được đánh giá là một trong
những sáng tác thành công nhất của nhà thơ với những nét đặc
sắc về nội dung và nghệ thuật
Về nội dung, đề tài mùa thu vốn đã khai thác nhiều, trở nên
quen thuộc. Mùa thu là nguồn cảm hứng bất tận của thi nhân.
Mùa thu, như thời khắc dịu đi những nóng nực oi nồng của mùa
hạ gay gắt, như bước đệm cho không gian vắt mình sang cái lạnh
thấu xương của miền nhiệt đới. Mùa thu với những cơn gió heo
may se lạnh cùng mùi hoa sữa ngào ngạt đã đọng lại ở bao vần
thơ từ cổ chí kim. Mang nét chung là vậy, nhưng với Sang thu,
nhà thơ Hữu Thỉnh góp một cái nhìn, một cảm nhận tinh tế, mới
mẻ. Bài thơ miêu tả khung cảnh vùng đồng bằng Bắc bộ khi thu
vừa chớm đến.
Về nghệ thuật, bài thơ tựu lại những cảm nhận cực kì tinh tế và
sâu sắc của tác giả trong thời khắc chuyển mùa. Cái tinh tế ấy,
trước hết là ở cái nhìn tinh, nhìn thấu được cái thời khắc chuyển
mùa ấy. “Thời khắc chuyển mùa” thoạt nghe đã thấy thơ mộng,
nhưng ắt hẳn ít ai hiểu được tường minh ngữ nghĩa của cụm từ
ấy. “Thời khắc” là danh từ chỉ thời gian, một khoảng thời gian rất

ngắn, còn nhỏ hơn cả phút, giây nữa, mà phải để ý kĩ ta mới
nhận thấy được. “Thời khắc chuyển mùa” là những biến chuyển
trong không gian, của đất trời, từ hạ sang thu được tác giả cảm
nhận cực kì tinh tế. Mà để thấu, để cảm được nó, nhà thơ đã vẫn
dụng tài tình cùng lúc nhiều giác quan của mình.

Tín hiệu mùa thu về, có lẽ bắt đầu từ mùi hương ổi phảng phất
trong cơn gió heo may se se đặc trưng của thu đất Bắc. Thế rồi
giăng giăng trên bầu trời trong vắt, màn sương mờ ảo mỏng
manh như làn khói lan toả. Con sông uốn khúc quanh co cũng
không còn chảy xiết theo dòng nữa, mà chậm rãi, từ từ, thanh
thản, bình lặng trôi mải miết. Đàn chim bắt đầu vội vã bay về tổ,
ríu rít gọi bầy rủ nhau bay về phương Nam tránh cái rét sắp ào
về. Bầu trời như trong và cao hơn, nâng những áng mây nhẹ lên
cùng khắp, như những dải lụa hồng mong manh mảnh dẻ vắt qua
hững hờ. Nắng vẫn còn trải rộng, giọt nắng đã bớt gay gắt, oi
nồng, bớt sắc đỏ của lửa hạ rực cháy, mà thay vào đó là cái nhẹ
nhàng, dịu ngọt tràn trên khắp nẻo đường. Những cơn mưa rào
bất ngờ, hối hả, sầm sập như thác lũ, cùng những tiếng sấm đì
đùng rền vang cũng đã vơi dần, trả lại cho không gian vẻ thoáng
đãng yên bình. Hàng cây lặng thinh trong nắng, để mặc gió cuốn
trôi cùng từng không bao la mênh mộng của đất trời …
Những biến chuyển trong không gian lúc sang thu ấy, được
Hữu Thỉnh cảm nhận bằng những rung động tinh tế, kết hợp
nhiều giác quan và được thể hiện qua những hình ảnh giàu giá trị
biểu cảm. Với khứu giác, tác giả cảm được mùi hương của ổi chín
theo làn gió thu toả khắp không gian. Với xúc giác, tác giả cảm
cái lạnh mơn man của gió heo may khô hanh, se lạnh; cảm cái
màn sương mỏng manh giăng qua con xóm nhỏ. Với thị giác, tác
giả cảm cái khúc sông chậm chạp; cảm cái vội vã đi tránh rét của

đàn chim; cảm cái nhẹ tênh của mây, của nắng, của mưa. Với
thính giác, tác giả cảm tiếng sấm đì đùng. Tất cả, như hoà quyện
vào nhau, khiến ông từng chút, từng chút cảm nhận được hơi thở
của sức thu tràn trề. Các giác quan như thống nhất, tựu chung
làm một, cùng với tâm hồn thơ đầy lắng đọng tinh tế, đã khiến
ông cảm được tất cả những nét đặc trưng của mùa thu đồng
bằng Bắc Bộ. Như vẽ một bức tranh, từng nét cảnh cứ dần hiện
ra, cho đến khi được một bức tranh hoàn chỉnh, với những nét
đặc tả độc đáo, sâu sắc.
Với một hồn thơ tài hoa, tinh tế, sâu sắc, dễ rung động, nhà
thơ Hữu Thỉnh đã cảm được những gì bình dị, thân thương,
nhưng cũng đặc biệt nhất của mùa thu. Không những vậy, cách
biểu đạt của ông cũng đạt đến chuẩn mực của nghệ thuật ngôn
từ. Sang thu là thể thơ 5 chữ, ngắn gọn, súc tích, phù hợp với lối
thơ tự sự nhịp nhàng. Bởi vậy, ông sử dụng các từ đơn, từ láy
ngắn nhưng giàu tính gợi hình gợi cảm. Từ “bỗng” là cái chợt
đến, cái ngẫu nhiên, đem lại cho người ta cảm giác bất ngờ, thú
vị. Từ “phả” như hơi thở, nhè nhẹ qua làn gió. Điều này hoàn
toàn đúng với mùi hương ổi, bởi hương ổi được gió đưa bay đi
một cách vô thức, nhưng lại là tín hiệu đầu tiên báo hiệu thu về.
Từ “hình như” như một sự đoán biết, nửa tin nửa ngờ, không
chắc chắn. Đặt vào bài thơ, hoàn toàn hợp lí, bởi dù với một hồn
thơ tinh tế nhạy cảm, nhưng với những gì nhẹ tênh thảng hoặc
trong gió, tác giả mới chỉ dám đoán chừng rằng, dường như mùa
thu đã gõ cửa rồi đó. Những từ “được lúc”, “bắt đầu” chỉ sự thay
đổi trạng thái bất ngờ của cảnh vật. Từ “vẫn còn”, “vơi dần” là
những tính từ mang tính ước lượng, không cụ thể, càng khiến cho
không gian cảnh vật thêm mờ ảo khói sương, mong manh hơn
bao giờ hết. Hình ảnh màn sương giăng giăng trước ngõ sớm,
được thể hiện với từ “chùng chình” thật chuẩn xác. “Chùng chình”

là sự cố ý làm chậm lại, làm trì hoãn, hoặc kéo dài thời gian, nửa
muốn nửa không, cứ chậm chạp mãi, thật đúng với cái sự lề dề,
có phần dè dặt, lại trải dài miên man bất tận của màn sương
trước con ngõ nhỏ. Từ “dềnh dàng” cũng vậy, không khẩn
trương, mà kéo dài, chậm chạp, như hình ảnh con sông chầm
chậm trôi nhè nhẹ trong nắng thu. Từ “vội vã” chỉ hoạt động của
đàn chim, khi những cơn gió heo may về, báo hiệu mùa thu đến,
và đông cũng đã rất gần. Đó là lúc chúng ríu rít gọi bầy đi tránh
rét, hấp tấp, gấp gáp. Tất thảy những từ ngữ, dù là từ đơn hay từ
láy, đều đã diễn tả tài tình sự chuyển mình của cảnh vật lúc giao
mùa hạ- thu. Có thể nói, là những từ rất thô mộc, giản đơn,
nhưng chúng đều là những từ ngữ đắt giá vô cùng
Bên cạnh đó, bài thơ còn sử dụng hình ảnh đặc sắc:
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Đây là một hình ảnh mới mẻ thú vị vô cùng. Câu thơ diễn tả hiện
thực, khi mới chỉ là khoảnh khắc giao mùa, thu chưa thật sự tràn
về trải rộng khắp toàn bộ không gian, và hạ cũng chưa thực sự
rút lui, nhường bước. Bởi vậy, đám mây trên từng không như dải
lụa mềm mại, bồng bềnh trôi trong nắng hạ, nhưng bay theo gió
heo may, như một cây cầu nhỏ nối bước chuyển giao hai mùa.
Như vừa nuối tiếc, muốn níu kéo cái rạo rực của hè, nhưng cũng
đầy hứng khởi, muốn đằm mình vào cái dịu ngọt của thu. Hình
ảnh thơ trừu tượng, giàu cảm xúc, thể hiện cảm nhận độc đáo,
tinh tế của tác giả, giúp tạo hồn thơ sống động đêế không ngờ
Không những vậy, tác giả còn vận lối ẩn dụ vào 2 câu thơ
cuối:
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
Câu thơ có 2 lớp nghĩa. Nghĩa thực, khi sang thu, trời bớt đi

những cơn mưa rào bất ngờ, hối hả của mùa hạ. Cùng với nó,
những tiếng sấm đì đùng rền vang cũng đã vơi dần, trả lại cho
không gian vẻ thoáng đãng yên bình. Để lại, là hàng cây cổ thụ
lặng thinh trong nắng gió thu về. Ẩn chứa trong đó, câu thơ còn
mang nghĩa triết lí sâu xa hơn. “Sấm” là những sóng gió trong
cuộc đời, là những biến cố, biến động bất ngờ xảy đến. “Hàng
cây” là biểu tượng cho con người. “Hàng cây đứng tuổi” có thể
hiệu là con người nhiều tuổi, già dặn, trưởng thành. Bởi vậy, câu
thơ còn có ý nghĩa, khi con người ta lớn lên, già dặn, trưởng
thành, nhiều trải nghiệm, sẽ bớt bất ngờ trước sóng gió cuộc đời.
Khi ấy, ta sẽ biết cách chấp nhận và đối mặt với những khó khăn
thử thách. Khi ấy, ta như hàng cây cổ thụ vững chãi, không dễ
để bị quật ngã trước những biến động của thiên nhiên ngoại cảnh
Khái quát lại, có thể thấy rõ, Sang thu là một tuyệt tác với một
hồn thơ đầy những rung cảm tinh tế và sâu sắc của nhà thơ Hữu
Thỉnh. Ông đã lựa chọn những nét đắc sắc của hiện thực, những
nét đặc tả của mùa thu Bắc bộ. Ông đã gửi gắm vào thơ mình
những cảm nhận tinh tế bằng tất thảy cảm xúc, giác quan và tâm
hồn mình. Ông đã sử dụng những từ ngữ ngắn gọn, súc tích, giàu
tính tượng thanh, tượng hình, giàu tính gợi tả gợi cảm đắt giá và
đặc sắc. Ông đã sử dụng những hình ảnh mới mẻ và độc đáo,
cùng nghệ thuật ẩn dụ đem lại triết lí sâu xa. Chính bởi lẽ đó, bài
thơ đã đem đến cho độc giả những phút giây lắng đọng, để nghe
và cảm nhận tâm hồn mình, với khoảnh khắc giao mùa hạ- thu
đầy những biến chuyển nhẹ nhàng mà tươi mới
Tiêu đề: Re: Sang Thu - Hữu Thỉnh ( Dành cho các bạn đang
ôn thi cấp III )
Gửi bởi: Ginny_Weasley trong Tháng Sáu 02, 2009,
05:15:47 PM
Bài văn bạn viết hay quá!!! :-db :-db :-db Xin cả nhà cho một

tràng pháo tay!!!
Thực ra tớ chẳng phải chuyên gia văn học gì cho cam, nhưng đã
gặp bài văn tâm huyết, mà tác giả còn xin ý kiến mọi người nên
tớ mạn phép góp ý mấy dòng thế này. :angel2:
Về diễn đạt thì bạn viết tốt, câu văn mượt mà và trôi chảy. Tuy
nhiên đoạn cuối lặp lại mấy từ "Ông viết ". Không biết bạn có
dụng ý gì không, nhưng tớ đọc thì thấy hơi vụng, lặp từ. Còn một
số chỗ đọc có vẻ hơi mang tính liệt kê. Bạn xem lại nhé!
Về nội dung thì khá là đầy đủ, không thiếu ý. Nhưng về nội dung
ý nghĩa của bài Sang Thu thì còn một số vấn đề đấy. Mình sẽ
share sau nhé!
Tiêu đề: Re: Sang Thu - Hữu Thỉnh ( Dành cho các bạn đang
ôn thi cấp III )
Gửi bởi: Ginny_Weasley trong Tháng Sáu 02, 2009,
05:45:00 PM
Nhà thơ Hữu Thỉnh tự bạch với “Sang thu”
(TT&VH) - “Cuối bài thơ tôi đề là “Thu 1977”. Đây là chìa khóa
của bài thơ mà rất nhiều người giảng về bài thơ này không hiểu
hoặc không chú ý”- nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt
Nam, tác giả của bài thơ “Sang thu” trong SGK lớp 9 tâm sự. Nếu
như họ lưu ý đến chữ “Thu 1977” thì sẽ hiểu được rằng đây là
một trong những mùa Thu đầu tiên của người lính vừa bước ra
khỏi chiến tranh và sự bình yên quý giá biết chừng nào
Sang thu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
(Thu, 1977 )
Nhà thơ trầm ngâm kể về thời khắc ông đặt bút viết bài thơ. Năm
1977, ông tham gia trại viết văn quân đội ở một làng ngoại ô Hà
Nội (nay là Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội). Đất nước ta lúc này
vừa trải qua chiến tranh, cuộc sống thanh bình đã trở lại. Trong
cái mơ hồ phảng phất gió thu và lá thu đang ngả màu, nhà thơ
đã trèo lên cây ổi chín vàng trong cả một vườn ổi bạt ngàn ở nơi
này. Không có gì đặc hơn, sánh hơn cái màu, cái mùi ổi chín vàng
nhuốm trong cái nắng vàng của mùa Thu Không gian cao vút,
sâu thăm, yên tĩnh.
Bài thơ bật lên từ đó, ngay khi nhà thơ còn ngồi trên cây ổi,
những vần thơ được “được làm trong đầu” chứ chưa đụng chạm
gì đến giấy bút. “Bài thơ hình thành rất nhanh và chính tôi cũng
lấy rất làm tâm đắc nên thuộc lòng rồi “nhâm nhi” đọc suốt buổi
không chán ”.
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se”.
Nhà thơ đã đến với mùa Thu bằng cách ấy, bằng “hương ổi trong
gió se” chứ không phải là bằng hình ảnh quen thuộc như vòm trời
cao xanh, heo may phảng phất, hương cốm Giải thích cho sự
“khác thường” này, nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết: “Mùa Thu biểu
hiện rất nhiều hình ảnh khi chuyển mùa. Và tất cả những hình
ảnh đẹp cũng đã được các nhà thơ cổ khai thác hết cả rồi. Tôi
không muốn lặp lại nữa nên giữa trời đất mênh mang, giữa cái

khoảng khắc giao mùa kỳ lạ thì điều khiến cho tâm hồn tôi phải
lay động, phải giật mình để nhận ra đó chính là hương ổi. Với tôi,
thậm chí là với nhiều người khác không làm thơ thì mùi hương đó
gợi nhớ đến tuổi ấu thơ, gợi nhớ đến buổi chiều vàng với một
dòng sông thanh bình, một con đò lững lờ trôi, những đàn trâu
bò no cỏ giỡn đùa nhau và những đứa trẻ ẩn hiện trong triền ổi
chín ven sông Nó giống như mùi bờ bãi, mùi con trẻ Hương
ổi tự nó xộc thẳng vào những miền thơ ấu thân thiết trong tâm
hồn chúng ta. Mùi hương đơn sơ ấy lại trở thành quý giá vì nó đã
trở thành chiếc chìa khóa vàng mở thẳng vào tâm hồn mỗi người,
có khi là cả một thế hệ ”.
Gửi gắm nhiều điều sâu lắng
“Bài thơ không chỉ báo cho người đọc biết thu đã trở trong cảnh
sắc thiên nhiên mà còn ngay trong cuộc sống của con người,
trong tâm hồn tôi và chắc với rất nhiều người yêu thu “Có đám
mây mùa hạ/ Vắt nửa mình sang thu”. Hai câu thơ này không
hẳn nói về hiện tượng giao mùa như một số người hiểu và phân
tích. Khi tôi viết bài thơ này tôi đã liên tưởng đến những đám
mây mùa Hạ. Đó là những đám mây tràn trọn vẹn vào mùa Thu.
Thế nhưng có gì ngăn cảm xúc của tôi lại theo chiều hướng đấy
Mây mùa Hạ thường chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy giông bão
tựa hồ những ước mơ khao khát của tuổi trẻ. Những ước mơ khao
khát ấy thường lấy đi rất nhiều sức lực của tuổi trẻ. Tuy nhiên
giữa mơ và thực là hai thế giới luôn đối lập nhau và chẳng phải
ước mơ nào cũng trở thành hiện thực.
Ðó giống như là một chân lý và con người phải biết ý thức được
một điều rằng không thể đạt được hết những ước vọng tốt đẹp
của mình, nhất là những ước vọng đó lại được sinh ra ở thời tuổi
trẻ. Sự dang dở, sự mất mát là một hiện thực chúng ta buộc phải
chấp nhận trong cuộc sống của mình. Ngay cả người lính cũng

vậy. Rất nhiều đồng đội của tôi đã nằm lại ở tuổi còn rất trẻ ở
ngưỡng mùa đẹp nhất của cuộc đời. Vì thế nên đám mây trong
thơ ấy chỉ “vắt nửa mình sang Thu” thôi. Nửa còn lại đã trở thành
ký ức”. Hai câu cuối cùng: Sấm cũng bớt bất ngờ/ Trên hàng cây
đứng tuổi . Chủ thể bài thơ và cái kiêu hùng của mùa Thu đã toát
lên chính là ở hai câu thơ này. Đó là cốt cách của một người lính
không chỉ là trong một buổi chiều mùa Thu mà là một buổi chiều
hòa bình. Có thể nó có vẻ ngang tàng “sấm cũng bớt bất ngờ”
nhưng lại mang một vẻ đẹp dịu dàng, sâu lắng của mùa thu hòa
bình. Ở đây hàng cây đứng tuổi chính là chủ thể trữ tình trong
bài thơ đã trải qua bao nhiêu gian nan vất vả, giờ đã vươn lên và
không gì làm chúng run rẩy.
Nhiều người bỏ qua “chìa khóa” của bài thơ
Có một chi tiết mà các cô giáo và thầy giáo khi giảng về bài thơ
Sang thu làm người sáng tác ra nó không hài lòng. Nhà thơ Hữu
Thỉnh tâm sự: “Cuối bài thơ tôi đề là “Thu 1977”. Đây là chìa
khóa của bài thơ mà rất nhiều người giảng về bài thơ này không
hiểu hoặc không chú ý. Nếu chú ý thì sẽ hiểu thêm được rằng
đây là một trong những mùa Thu đầu tiên của người lính vừa
bước ra khỏi chiến tranh. Nếu như họ là lính trong thời chiến họ
mới hiểu được rằng đôi lúc chúng tôi đã rất mong trên đầu không
có tiếng máy bay dù chỉ để được đi tắm giặt, đi hái rau hoặc
tranh thủ đọc vài trang sách, mà cũng không có. Suốt ngày người
lính trong thời chiến phải đối diện với tiếng súng nổ, tiếng bom
rơi và tiếng động cơ phản lực Chính vì vậy mà có lúc nào đó