thuyết trình tổ chức hệ thống thanh toán qua ngân hàng tại việt nam

1
ĐỀ TÀI
TỔ CHỨC HỆ THỐNG THANH TOÁN
QUA NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM
GVHD: PGS.TS. TRƯƠNG THỊ HỒNG
THỰC HIỆN: NHÓM 7
2
Thành viên nhóm 7
STT Họ và tên Ký tên
1 Nguyễn Thị Thu Hằng
2 Nguyễn Thị Hiền
3
Nguyễn Thị Ái Hiệp
4 Nguyễn Hoàng Lan
5 Võ Thị Thùy Linh
6 Lê Thị Duy Mỹ
7 Vũ Thị Nga
8 Nguyễn Văn Phúc
9 Nguyễn Ngọc Trân
10
Nguyễn Thị Thanh Tuyền
3
NỘI DUNG CHÍNH
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ THỐNGTHANH TOÁN QUA NGÂN HÀNG
I
CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUA NGÂN HÀNG
II
TỔ CHỨC & ĐIỀU HÀNH HỆ THỐNG THANH TOÁN QUA NGÂN HÀNG
III
4
Chu chuyển

không dùng tiền mặt
1. Các hình thức chu chuyển tiền tệ trong nền kinh tế
Chu chuyển
tiền mặt
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HỆ THỐNG
THANH TOÁN QUA NGÂN HÀNG
5
5
Chu chuyển tiền mặt: là hình thức thanh toán được thực hiện bởi
dấu hiệu tiền tệ của quốc gia đó và tiền mặt sẽ được vận động trong
lưu thông từ người này sang người khác.
- Chủ yếu thanh toán tiền mặt để đáp ứng các quan hệ giao dịch
nhỏ lẻ giữa các tầng lớp dân cư hoặc giữa Nhà nước, các tổ chức
kinh tế với nhân dân lao động.
Chu chuyển không dùng tiền mặt (Thanh toán qua ngân hàng)
là hình thức thanh toán được thực hiện bằng cách trích chuyển tiền
trên tài khoản hoặc bù trừ lẫn nhau thông qua ngân hàng mà không
trực tiếp sử dụng tiền mặt trong thanh toán đó.
- Xu hướng ớ các nước phát triển chủ yếu sử dụng hình thức thanh
toán qua ngân hàng vì nhiều tiện ích mà hình thức thanh toán này
mang lại như: tiết kiệm chi phí, tiết kiệm thời gian, tiết kiệm lao động
và tính an toàn cũng cao hơn.
6
6
Cả hai hình thức này có mối quan hệ mật thiết và chuyển hóa
cho nhau. Có những trường hợp thì thanh toán không dùng tiền
mặt sẽ rất hiệu quả vì tiện lợi, an toàn, tiết kiệm chi phí hơn. Một
số trường hợp thì buộc phải sử dụng đến hình thức thanh toán
bằng tiền mặt chẳng hạn người dân cần tiền mặt để ra thị trường
mua hàng hóa hay thực hiện một dịch vụ nhỏ lẻ nào đó.

Việc sử dụng tiền mặt hay chuyển khoản để thanh toán không
phải do một ý muốn chủ quan của Nhà nước hay một cơ quan
quản lý nào đó mà do yêu cầu khách quan trong thanh toán đòi
hỏi. Vấn đề ở đây chính là cần phải vận dụng một cách linh hoạt
và mềm dẻo trên cơ sở phấn đấu để giảm đến mức tối thiểu các
khoản thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt.
7
2. Đặc điểm và tác dụng của thanh toán qua ngân hàng
a. Đặc điểm thanh toán qua ngân hàng
- Sự vận động tiền tệ độc lập so với sự vận động của
hàng hóa về thời gian và không gian. Đây là đặc điểm nổi
bật nhất trong thanh toán toán không dùng tiền mặt. Sự tách
rời giữa tiền và hàng là điều không thể tránh khỏi. Điều này
chỉ ra cho ta một phương án thanh toán mà ở phương án đó
chấp nhận sự tách rời đó nhưng không thể vì sự tách rời đó
mà gây chậm trễ, gian lận trong thanh toán.
8
 Trong thanh toán qua ngân hàng, vật môi giới (tiền
mặt) không xuất hiện như trong thanh toán bằng tiền
mặt (H-T-H) mà nó chỉ xuất hiện dưới hình thức tiền tệ kế
toán (tiền ghi sổ) và được ghi chép trên các chứng từ, số
sách kế toán (tiền chuyển khoản). Với đặc điểm này thì mỗi
bên tham gia thanh toán phải mở tài khoản tại ngân hàng và
có số dư trên tài khoản đó. Bời vì nếu không thì việc thanh
toán sẽ không thực hiện được.
9
 Trong thanh toán qua ngân hàng thì Ngân hàng
đóng vai trò rất to lớn – vai trò tổ chức và thực hiện
thanh toán. Bởi vì chỉ có ngân hàng – người quản lý tài
khoản tiền gửi của các đơn vị mới được phép trích

chuyển tài khoản của các đơn vị. Với nghiệp vụ đặc biệt
như vậy thì có thể nói toàn bộ quá trình thanh toán được
thực hiện thuận lợi trôi chảy hay không phụ thuộc vào
ngân hàng là người đóng vai trò kết thúc quá trình thanh
toán.
10
b/ Tác dụng của thanh toán qua ngân hàng
Đối với nền kinh tế:
- Thanh toán qua ngân hàng trực tiếp thúc đẩy quá trình vận
động của vật tư hàng hoá trong nền kinh tế nên quá trình sản
xuất và lưu thông hàng hóa được diễn ra liên tục.
- Nhờ tổ chức công tác thanh toán ngân hàng tập trung được
nhiều khoản vốn tiền tệ trong nền kinh tế dùng để tăng nguồn
vốn tín dụng đầu tư vào các quá trình tái sản xuất mở rộng
- Thanh toán không dùng tiền mặt làm giảm khối lượng tiền
mặt trong lưu thông nên tiết kiệm chi phí cho xã hội (chi phí in
ấn, bảo quản, vận chuyển và kiểm đếm tiền)
11
- Thanh toán không dùng tiền mặt được lưu lại trên sổ
sách kế toán tại ngân hàng giúp ngân hàng có thể kiểm
soát hoạt động của các đơn vị kinh tế và tạo điều kiện để
NHTW có thể làm tốt công tác quản lý tiền tệ và kiểm
soát lạm phát.
- Thanh toán qua ngân hàng còn góp phần chống thất
thu thuế do tất cả các phát sinh thu nhập, chi phí đều thể
hiện trên tài khoản nên việc tính thuế và thu thuế sẽ dễ
dàng và hạn chế tối đa việc trốn thuế
.
12
Đối với Ngân hàng

Nhờ có nguồn vốn quan trọng này nên ngân hàng có điều kiện
mở rộng cung ứng các dịch vụ cho khách hàng, góp phần tăng
lợi nhuận cho ngân hàng.
Đối với khách hàng
Quá trình thanh toán không dùng tiền mặt sẽ tiết kiệm nhiều
chi phí liên quan đến quá trình vận chuyển, kiểm đếm tiền mặt;
giảm rủi ro như trộm cắp, thiên tai, hỏa hoạn và ngoài ra khách
hàng còn được hưởng lãi và những ưu đãi từ các dịch vụ của
ngân hàng.
13
3. Những quy định chung trong thanh toán qua ngân hàng
a. Đối tượng áp dụng:
Các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán: NHNN VN, các
NHTM và các tổ chức TD phi ngân hàng
Người sử dụng dịch vụ thanh toán: các tổ chức, cá nhân
b) Phạm vi áp dụng: nếu chia theo lãnh thổ thì bao gồm:
- Thanh toán quốc nội: thanh toán trong phạm vi một nước.
- Thanh toán quốc tế: thanh toán vượt ra khỏi biên giới quốc
gia.
14
c) Qui định về việc mở và sử dụng tài khoản:
Văn bản pháp lý:
• Nghị định số 04/CP ngày 7/3/1960 về thể lệ Thanh toán
không dùng tiền mặt
• Nghị định số 91/CP ngày 25/11/1993 về tổ chức công tác
thanh toán không dùng tiền mặt
• Nghị định số 64/2001/NĐ-CP ngày 20/9/2001 về hoạt
động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh
toán
• Quyết định số 1284/2002/QĐ-NHNN ngày 21/11/2002

của Thống đốc NHNN về việc ban hành quy chế mở và sử
dụng tài khoản tiền gửi tại NHNN và tổ chức tín dụng.
15
Nội dung chính của Quyết định số 1284/2002/QĐ-NHNN ngày 21/11/2002
- Mỗi khách hàng có quyền mở một hay nhiều tài khoản tiền gửi ở
một hay nhiều nơi, có thể là nơi cư trú, nơi đặt trụ sở chính hay nơi
khác tùy theo nhu cầu sử dụng trừ trường hợp có quy định khác.
- Việc mở và sử dụng tài khoản tiền gửi tại các tổ chức cung ứng
dịch vụ thanh toán khác không phải là ngân hàng (như Kho bạc Nhà
nước, Quỹ Hỗ trợ phát triển, Bưu điện, ) thực hiện theo quy định
của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đó.
- Việc mở và sử dụng tài khoản tiền gửi Đồng Việt Nam và ngoại tệ
của người không cư trú và người cư trú phải tuân thủ theo các quy
định tại Quy chế này và các quy định hiện hành của Nhà nước về
quản lý ngoại hối.
16
- Quyền của chủ tài khoản: có quyền thực hiện các lệnh thanh toán
hợp pháp, hợp lệ trong phạm vi số dư Có và hạn mức thấu chi (nếu
được phép); được lựa chọn và sử dụng các dịch vụ thanh toán do
ngân hàng cung cấp; được ủy quyền cho người khác sử dụng tài
khoản theo quy định; được yêu cầu ngân hàng nơi mở tài khoản
đóng, phong tỏa hoặc thay đổi cách thức sử dụng tài khoản khi cần
thiết; được hưởng lãi suất cho số tiền trên tài khoản theo mức lãi suất
do ngân hàng quy định.
17
Trách nhiệm của chủ tài khoản
:
- Chịu trách nhiệm về việc chi trả vượt quá số dư Có trên tài
khoản trừ trường hợp đã có thỏa thuận thấu chi với ngân hàng.
- KH là tổ chức tín dụng có nhận thanh toán phải duy trì trên tài

khoản tiền gửi tại NHNN số dư bình quân không thấp hơn mức
dự trữ bắt buộc do Ngân hàng Nhà nước quy định.
- Chịu trách nhiệm về những sai sót hay hành vi lợi dụng, lừa
đảo khi sử dụng dịch vụ thanh toán qua tài khoản do lỗi của
mình.
- Không được cho thuê, cho mượn tài khoản, hoặc sử dụng tài
khoản của mình cho các giao dịch thanh toán đối với những
khoản tiền đã có bằng chứng về nguồn gốc bất hợp pháp.
18
Quyền của Ngân hàng
:
- Được chủ động trích tài khoản của khách hàng trong các
trường hợp: các khoản nợ đến hạn, quá hạn, các khoản lãi, chi
phí hợp lệ khác phát sinh trong quá trình quản lý tài khoản và
cung ứng các dịch vụ thanh toán theo quy định; các nghĩa vụ
thanh toán theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền
- Có quyền từ chối thực hiện các lệnh thanh toán của khách
hàng trong các trường hợp: không thực hiện đầy đủ các yêu
cầu về thủ tục thanh toán, không có đủ số dư trên tài khoản, có
dấu hiệu vi phạm pháp luật; được quyền phong tỏa, đóng,
chuyển đổi hoặc tất toán số dư tài khoản theo quy định.
19
Trách nhiệm của Ngân hàng
:
-
Hướng dẫn khách hàng thực hiện đúng các quy định về lập hồ
sơ mở tài khoản, lập chứng từ giao dịch và các quy định có liên
quan trong việc sử dụng tài khoản.
- Cung ứng đầy đủ, kịp thời các loại dịch vụ phục vụ nhu cầu

giao dịch của khách hàng.
- Thực hiện hạch toán theo các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên
cơ sở các chứng từ kế toán hợp pháp, hợp lệ nhận được
- Bảo mật các thông tin KH theo quy định, lưu trữ hồ sơ mở tài
khoản và các chứng từ giao dịch qua tài khoản theo đúng cách
thức và thời hạn do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định,
chịu trách nhiệm về những thiệt hại, vi phạm, lợi dụng trên tài
khoản của khách hàng do lỗi của mình.
20
d) Quy định về lệnh thanh toán và chứng từ thanh toán:
• Lệnh thanh toán là lệnh của các tổ chức, cá nhân sử dụng
dịch vụ thanh toán đối với các tổ chức cung ứng dịch vụ
thanh toán (NHNN, NHTM…) dưới các hình thức khác nhau
(chứng từ giấy, chứng từ điện tử) để yêu cầu thực hiện giao
dịch thanh toán.
• Chứng từ thanh toán là văn bản chứng từ bằng giấy hoặc
bằng chứng từ điện tử để chứng minh và lưu giữ lệnh thanh
toán của khách hàng, là bằng chứng có tính pháp lý để thực
hiện thanh toán, đồng thời là bằng chứng để xử lý tranh chấp
trong thanh toán.
21
• Các chứng từ phải phản ánh đầy dủ các yếu tố đảm
bảo cho việc kiểm tra, kiểm soát, luân chuyển và bảo
quản.
• Các lệnh thanh toán của khách hàng đảm bảo lập
đúng thủ tục quy định, hợp pháp, hợp lệ và khớp
đúng với các yếu tố đã đăng ký
22
II.
Các phương thức thanh toán qua ngân hàng

1. Phương tiện thanh toán:
1.1. Thanh toán bằng séc(payment by cheque):
- Khái niệm về séc:
 Séc là lệnh trả tiền của chủ tài khoản được lập trên mẫu do
ngân hàng nhà nước quy định, yêu cầu đơn vị thanh toán
trích một số tiền từ tài khoản tiền gửi của mình để trả cho
người thụ hường có tên ghi trên séc hoặc trả chongười cầm
séc.
- Những quy tắc chung trong thanh toán bằng séc:
 Séc phải thiết kế mẫu thống nhất, được in và ghi bằng tiếng
Việt Nam, có thể in thêm Tiếng Anh. Các tổ chức tín dụng,
Kho bạc nhà nước đăng ký mẫu séc với NHNN và chỉ được
in séc tại nhà in ngân hàng, séc được bán cho khách hàng
có mở tài khoản tại đơn vị mình.
23
II.
Các phương thức thanh toán qua ngân hàng
 Người phát hành séc: là chủ tài khoản hoặc người được chủ
tài khoản ủy quyền, chỉ được phát hành séc trong phạm vi
số dư tài khoản tiền gửi hoặc bảo chi hoặc không vượt quá
hạn mức thấu chi.
 Quy định về sử dụng Séc
 Séc hợp lệ là tờ séc ghi đầy đủ các yếu tố và nội dung quy
định, có đủ chữ ký, con dấu.
24
II.
Các phương thức thanh toán qua ngân hàng
+ Tờ séc đủ điều kiện thanh toán phải là:
+ Tờ séc hợp lệ
+ Được nộp trong thời gian hiệu lực thanh toán

+ Không có lệnh đình chỉ lệnh thanh toán
+ Chữ ký, con dấu phải khợp với mẫu đăng ký
+ Số dư tài khoản đủ để thanh toán
+ Các chữ ký chuyển nhượng (nếu có) đối với séc ký danh là
liên tục
 Thời hạn xuất trình là 30 ngày kể từ ngày phát hành đến khi
thanh toán.
 Thời hạn hiệu lực là 06 tháng kể từ ngày ký phát.
 Trường hợp có nhiều tờ séc được nộp vào cùng một thời
điểm thì ưu tiên thanh toán theo số séc từ nhỏ đến lớn
25
II.
Các phương thức thanh toán qua ngân hàng
*Các loại séc:
 Séc ký danh: séc ghi rõ họ tên địa chỉ người thụ
hưởng,được chuyển nhượng theo luật
 Séc vô danh: séc không ghi tên người thụ hưởng,được
chuyển nhượng tự do.
 Căn cứ theo tính chất sử dụng: có 2 loại séc chuyển khoản
và séc tiền mặt