Địa lý lớp 10 Bài 5 potx

Chương II: vũ trụ, hệ quả
các chuyển động của trái đất
Bài 5: vũ trụ, hệ mặt trời và trái đất hệ
quả
chuyển động tự quay quanh trục của trái đất
I- Mục tiêu:
Sau bài học, học sinh cần:
- Nhận thức được vũ trụ là vô cùng rộng lớn.
Hệ mặt trời, trong đó có trái đất chỉ là một bộ
phận nhỏ bé trong vũ trụ.
- Hiểu khái quát về hệ mặt trời, trái đất trong hệ
mặt trời.
- Giải thích được các hiện tượng, sự luân phiên
ngày - đêm, giờ trên trái đất. Sự lệch hướng
chuyển động của các vật thể trên trái đất.
- Dựa vào các hình trong sách giáo khoa, xác
định hướng chuyển động của các hành tinh trong
hệ mặt trời, vị trí của trái đất trong hệ mặt trời.
- Xác định được các múi giờ, hướng lệch của
các vật thể khi chuyển động trên bề mặt đất.
- Nhận thức đúng đắn quy luật hình thành, phát
triển của các thiên thể
II- Thiết bị dạy học:
- Quả địa cầu, một cây nến.
- Bản đồ thế giới.
III- Tiến trình lên lớp:
1- ổn định lớp.
2- Bài cũ.
3- Bài mới.
Hoạt động của giáo
viên và học sinh

Nội dung chính
- Hoạt động 1 (nhóm):
Dựa vào sách giáo
khoa
(hình 5.1), em hiểu vũ trụ
là gì ?
- Giáo viên phân biệt
thiên hà (nhiều thiên
thể), giải Ngân Hà là
thiên hà có chứa hệ mặt
trời.
- Vậy hệ mặt trời là gì ?
I- Khái quát về vũ trụ,
hệ mặt trời, trái đất
trong hệ mặt trời.
1- Vũ trụ:
Là khoảng không gian
vô tận chứa các thiên hà.
2- Hệ mặt trời:
- Là một tập hợp các
thiên thể nằm trong giải
Ngân Hà (mặt trời, các
hành tinh, thiên thể và
- Hoạt động 2: Dựa vào
hình 5.2, kể tên các
hành tinh thuộc hệ mặt
trời. Quỹ đạo chuyển
động của chúng.
- Giáo viên chuẩn kiến
thức.

- Trái đất là hành tinh
thứ mấy của hệ mặt
trời ? Ta sang mục 3
- Hoạt động 3: Dựa vào
hình 5.2, một em nhắc lại
trái đất là hành tinh thứ
mấy của hệ mặt trời ? Em
nhận xét gì về
khoảng
cách này ? (Từ thực tế
nêu ra)
- Hoạt động 4 (nhóm):
Trái đất có mấy chuyển
động, chuyển động theo
hướng nào ? Thời gian
của các chuyển động ?
các đám bụi khí)
- Gồm 9 hành tinh:
Thủy tinh, Kim tinh,
Trái đất, Hỏa tinh, Mộc
tinh, Thổ tinh, Thiên
vương tinh, Hải vương
tinh, Diêm vương tinh.
3- Trái đất trong hệ mặt
trời:
- Vị trí thứ ba trong hệ
mặt trời (khoảng cách
149,6 triệu km).
- Nhận lượng nhiệt, ánh
sáng đảm bảo cho sự

sống.
- Trái đất tự quay quanh
trục, vừa chuyển
động
tịnh tiến xung quanh
mặt trời.
- Giáo viên chuẩn về hai
chuyển động của trái
đất, mô tả bằng quả địa
cầu để học sinh hình
dung.
- Giáo viên mô tả lại
hoạt động tự quay của
trái đất. Dùng một ngọn
nến diễn tả hiện tượng
ngày - đêm.
- Hoạt động 5 (nhóm): Vì
sao có hiện tượng ngày
đêm, sự luân phiên ngày
đêm
- Giáo viên: Do trái đất
hình cầu, tự quay quanh
trục > ở các kinh
tuyến khác nhau nhìn
thấy mặt trời độ cao
khác nhau > có giờ
khác nhau.
II- Hệ quả chuyển động
tự quay quanh trục của
trái đất:

1- Sự luân phiên ngày
đêm
Do trái đất hình cầu và
tự quay quanh trục nên
có hiên tượng ngày đêm
2- Giờ trên trái đất và
đường chuyển ngày
quốc tế.
- Giờ địa phương: Các
điểm thuộc các kinh
tuyến
khác nhau có giờ khác
nhau.
- Chia trái đất 24 múi
giờ, mỗi múi giờ cách
15
0
.
- Giờ múi: Các địa
- Hoạt động 6: Học sinh
nghiên cứu hình 5.3,
bản đồ trên bảng múi
giờ 0, kinh tuyến 180
0
,
Việt Nam ở múi giờ số
mấy ?
- Bài tập nhỏ: ở Anh 2h
sáng ngày 3/4 thì ở Cu
Ba là mấy giờ, ngày

mấy ? (Biết Cu Ba ở
múi giờ số 19).
Múi giờ 0 - 12 tăng 1h
qua mỗi múi giờ ; 12 -
24 giảm 1h.
- Hoạt động 7: Học sinh
nghiên cứu hình 5.4.
Cho biết bán cầu Bắc
vật thể chuyển động
lệch phía nào ? ở bán
cầu Nam ?
- Giáo viên chuẩn kiến
thức, nêu lực Côriôlit,
phương mằm cùng một
múi giờ.
- Giờ quốc tế: Giờ ở múi
số 0.
- Đường chuyển ngày
quốc tế: Kinh tuyến
180
0
(Tây > Đông lùi 1
ngày và ngược lại)
3- Sự lệch hướng
chuyển động của các vật
thể:
- Khi trái đất tự quay
quanh trục, các
vật thể
chuyển động trên bề mặt

trái đất bị lệch hướng so
với hướng ban đầu. Lực
làm lệch hướng là lực
Côriôlit.
- Bán cầu Bắc: Vật
chuyển động lệch về
hướng bên phải.
- Bán cầu Nam: Vật
chuyển động lệch về
bên trái.
- Lực Côriôlit tác động
nêu sự lệch hướng của
vật thể ở hai bán cầu.
mạnh đến hướng chuyển
động của các khối khí
dòng biển
4- Kiểm tra đánh giá:
- Sắp xếp các hành tinh theo thứ tự xa dần mặt
trời:
a/ Kim tinh.
b/ Thủy tinh.
c/ Hải vương tinh.
d/ Thiên vương tinh.
e/ Diêm vương tinh.
g/ Hỏa tinh.
h/ Thổ tinh.
i/ Mộc tinh.
m/ Trái đất.
- Trái đất có những chuyển động nào ? Sinh ra
hệ quả gì ?

5- Hoạt động nối tiếp: Bài tập trang 21.