Giáo án hội giảng cấp huyện 2010 Đinh Thị Thùy Linh

Tuần : 8
Tiết : 38
Ngày soạn : 8/ 10/ 2009
Ngày dạy : 14/10/2009


Bài 8 . T i ết 3 8

Văn bản : Lục Vân Tiên cứu Kiều nguyệt nga
( Trích Truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)

A/ Mục tiêu cần đạt : Giúp cho học sinh:
- Nắm đợc cốt truyện và những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.
- Qua việc tìm hiểu đoạn trích hiểu đợc khát vọng cứu ngời giúp đời
của tác giảvà phẩm chất của hai nhân vật chính là Lục Vân Tiên và
Kiều Nguyệt Nga.
- Thấy đợc nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả.
B/ Chuẩn bị :
GV: - Nghiên cứu tài liệu , soạn bài
- Chuẩn bị phơng tiện dạy học : Tranh chân dung Nguyễn Đình
Chiểu, tranh về tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên viết bằng chữ Quốc
ngữ và viết bằng tiếng Pháp, máy chiếu
HS : đọc và chuẩn bị bài theo định hớng của giáo viên.
C/ Tiến trình lên lớp:
I. ổn định tổ chức lớp(1 )
II. Kiểm tra : Trong giờ học .
III. Bài mới:
GV giới thiệu bài(1 ):
Bài mới:
Hoạt động 1( 12 )
Qua tìm hiểu và chú thích * hãy nêu những

nét chính về tác giả Nguyễn Đình Chiểu?
HS nêu : - Năm sinh, năm mất, quê quán.
- Cuộc đời của nhà thơ.
GV nhận xét và chốt kiến thức
I/ Vài nét về tác giả,
tác phẩm
1.Tác giả:
-Nguyễn Đình Chiểu
1
Gv :cho học sinh quan sát bức chân dung về tác
giả Nguyễn Đình Chiểu trên màn hình.
Quan sát bức chân dung, em thấy ấn tợng
nhất với chi tiết nào trong bức chân dung . Vì
sao?
HS : lựa chọn chi tiết mà mình ấn tợng và lí giải
GV : mở rộng về tác giả và lu ý với học sinh
những bài học nhân sinh mà nhà thơ để lại cho
đời: - Bài học về nghị lực sống và cống hiến phi
thờng.
- Bài học về nhân cách cao đẹp của một ngời
thầy giáo, một ngời thầy thuốc mẫu mực.
- Bài học về một tinh thần yêu nớc bất
khuất .
GV dẫn dắt: Không chỉ là một ngời thầy giáo,
một ngời thầy thuốc mẫu mực, sống kiên định mà
nguyễn Đình Chiểu còn là một nhà thơ, nhà văn
có những cống hiến và đóng góp đáng kể cho
nền văn học nớc nhà.
Hãy trình bày những nét khái quát về sự
nghiệp sáng tác thơ văn của Nguyễn Đình

Chiểu?
HS : - Nêu vị trí của nhà thơ trong nền văn học n-
ớc nhà.
- Liệt kê những tác phẩm tiêu biểu của tác
giả.
Nội dung chủ đạo trong những sáng tác của
Nguyễn Đình Chiểu là gì?
HS : khái quát nội dung sáng tác của tác giả
GV : chốt kiến thức
GV dẫn dắt: trong số những sáng tác của nhà
thơ, cô trò ta đợc tìm hiểu một trong những tác
phẩm nổi tiếng của Nguyễn Đình Chiểu . Đó là :
Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác và thể
loại của tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên ?
(1822- 1888) quê ở Gia
Định.
- Cuộc đời đầy đau khổ
nhng sống đạo đức và
đầy nghị lực.
- Ông là nhà thơ lớn,
sáng tác của ông nhằm
truyền bá đạo lí làm ng-
ời và cổ vũ lòng yêu n-
ớc.
2.Tác phẩm:
a.Truyện Lục Vân
Tiên:
2
HS : dựa vào phần chú thích * SGK để nêu.
GV chốt kiến thức :

GV mở rộng : Truyện mang tính chất để kể
nhiều hơn là đọc, hơn nữa khi sáng tác tác phẩm
này nhà thơ đã bị mù nên tác phẩm mang tính dị
bản . Không chỉ là truyện thơ viết bằng chữ Nôm
mà tác phẩm còn đợc dich ra chữ Quốc ngữ và
dich ra tiếng Pháp
GV cho học sinh quan sát tranh về bản dịch chữ
Quốc ngữ và bản dịch tiếng Pháp của tác phẩm
trên màn hình.
Từ việc chuẩn bị bài ở nhà em hãy tóm tắt lại
tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên ?
HS : tóm tắt lại tác phẩm
Qua nghe bạn tóm tắt theo em cốt truyện gồm
mấy phần?
HS : xác định cốt truyện của tác phẩm
GV: cho học sinh quan sát trên màn hình cốt
truyện 4 phần của tác phẩm
GV dẫn: Ngay từ khi mới ra đời Truyên Lục Vân
Tiên đã đi vào đời sống nhân dân, đặc biệt là
nhân dân Nam Bộ, nh một món ăn tinh thần dới
nhiều hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian nh kể
thơ Vân Tiên, nói thơ Vân Tiên, hát Vân Tiên
Theo em , vì sao truyện lại đợc nhiều ngời yêu
thích nh vậy?
HS : dựa vào nội dung và kết cấu của tác phẩm để
lí giải
Qua tìm hiểu cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu và
tóm tắt Truyện Lục Vân Tiên có ý kiến cho
rằng: Tác phẩm có tính chất nh một thiên tự
truyện. Em có suy nghĩ gì về ý kiến này?

HS so sánh giữa tác giả và nhân vật Lục Vân
Tiên rồi rút ra nhận xét.
GV dẫn dắt: Sgk trích giảng một số đoạn tích
tiêu biểu trong tác phẩm. Đoạn trích đầu tiên mà
cô trò ta đợc tìm hiểu là :
Xác định vị trí của văn bản?
HS : dựa vào phần tóm tắt tác phẩm để xác định
- Sáng tác vào khoảng
1850- 1854.
- Thể loại : là truyện
thơ viết bằng chữ Nôm,
gồm 2082 câu thơ lục
bát
b. Văn bản Lục Vân
Tiên cứu Kiều Nguyệt
Nga :
3
vị trí của văn bản
GV chốt kiến thức:
Hoạt động 2( 8 )
GV : Hớng dẫn cách đọc
Em hãy đọc lại văn bản?
( hs có thể đọc 14 câu thơ đầu của văn bản)
Em có nhận xét gì về cách đọc của bạn?
Cô mời em đọc tiếp đoạn còn lại?
GV dẫn: trong văn bản có một số từ khó, từ Hán
Việt, từ địa phơng
Một bạn cho cô biết thế nào là hồ đò và
mầy ?
HS dựa vào chú thích 2 và nghĩa của từ địa ph-

ơng mầy để giải nghĩa từ.
Qua nghe bạn đọc lại văn bản và sự chuẩn bị
bài ở nhà theo em văn bản có thể chia làm
mấy phần?
HS : phân chia bố cục văn bản và lí giải cách
phân chia bố cục của mình.
GV chốt bố cục của van bản trên màn hình cho
học sinh quan sát.
Trong văn bản có những nhân vật nào, ai là
nhân vật chính?
HS : - Liệt kê các nhân vật tronh văn bản.
- Xác định nhân vật chính trong văn bản.
GV dẫn dắt và chuyển ý.
Hoạt động 3( 18 )
Trong văn bản nhân vật Lục Vân Tiên xuất
hiện ở mấy cảnh. Đó là những cảnh nào?
HS : căn cứ vào bố cục để xác định
Đọc lại phần 1 của văn bản và cho biết Lục
Vân Tiên đã gặp bọn cớp trong hoàn cảnh
nằm ở phần đầu của
truyện từ câu 123 đến
câu 180.
II/ Đọc, tìm hiểu chú
thích và bố cục văn
bản:
III/ Tìm hiểu chi tiết
văn bản:
1.Nhân vật Lục Vân
Tiên:
a. Cảnh Lục Vân Tiên

đánh c ớp:
4
nào?
HS : - đọc lại phần 1 của văn bản.
- Xác định hoàn cảnh Vân Lục Tiên gặp
bọn cớp.
GV gợi dẫn : Từ giã thầy dạy, Vân Tiên hăm hở
xuống núi, giữa đờng chàng bất ngờ gặp cảnh
nhân dân dắt díu nhau chạy chốn, kêu khóc thảm
thiết vì bị bọn cớp hoành hành. Thấy vậy, chàng
quyết định :
Tôi xin ra sức anh hào
Cứu ngời thoát khỏi lao đao buổi này.
Sự quyết định trên cho thấy thái độ gì của
Vân Tiên khi gặp chuyện bất bình?
HS : tự suy luận
( Thái độ phẫn nộ, căm giận )
Với thái độ phẫn nộ trớc cảnh nhân dân gặp
chuyện bất bình, Lục Vân Tiên đã xử trí nh
thế nào?
HS : liệt kê những hành động và lời nói của Vân
Tiên .
GV : trình chiếu trên màn hình cho hs quan sát.
Em có nhận xét gì về những hành động và lời
nói đó của Vân Tiên?
HS : tự nhận xét
( Hành động nhanh, không chút do dự, so đo)
Qua những hành động và lời nói trên, vẻ đẹp
nào của nhân vật đợc bộc lộ?
Hs : tự suy luận

GVnhận xét và chốt kiến thức:
Lời kêu : Bớ đảng hung đồ
Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân của Vân
Tiên gợi cho em suy nghĩ gì về cuộc sống của
nhân dân khi đó?
HS : nhận xét về cuộc sống của ngời dân
( Chuyện bất bình xảy ra thờng xuyên trong cuộc
sống của ngời dân )
Vậy theo em tác giả muốn gửi gắm khát vọng
gì qua hình ảnh Vân Tiên với một cây gậy
xông vào làng đánh cớp?
HS : tự suy luận
- Hào hiệp, sẵn sàng
cứu giúp ngời hoạn nạn.
5
( Khát vọng hành đạo giúp đời)
GV dẫn dắt: Vậy liệu nhân vật có thực hiện đợc
khát vọng và mong muốn mà tác giả gửi gắm hay
không? Cô trò ta tiếp tục theo dõi diễn biến của
cuộc giao chiến.
Trơc hành động và lời nói của Vân Tiên, bọn
cớp có thái độ và phản ứng nh thế nào?
HS : liệt kê những chi tiết miêu tả thái độ và
phản ứng của bọn cớp
GV : trình chiếu trên màn hình cho hs quan sát.
Qua những chi tiết trên giúp em hình dung
nh thế nào về bọn cớp?
Hs dựa vào những chi tiết miêu tả hành động và
thái độ của bọn cớp để hình dung.
( Đông, dữ tợn, tay lăm lăm vũ khí )

Em có nhận xét gì về tơng quan lực lợng giữa
Vân Tiên và bọn cớp?
HS : so sánh sự tơng quan lực lợng giữa hai bên
và nhận xét
( có sự chênh lệch quá lớn về lực lợng, vũ khí)
Nếu đợc chứng kiến cảnh đó thì em có cảm
nhận nh thế nào?
HS : trình bày cảm nhận của bản thân
( Hồi hộp, lo lắng cho tính mạng của nhân
vật )
Đứng giữa vòng phủ vây bịt bùng của bọn c-
ớp, Vân Tiên đã hành động nh thế nào?
HS :phát hiện chi tiết
GV: Trình chiếu trên màn hình
Tả đột hữu xông là cách đánh nh thế nào?
HS : dựa vào chú thích 6 Sgk giải thích.
Chứng kiến cách đánh cớp của Vân Tiên, tác
giả đã so sánh chàng với ai? Đó là ngời nh thế
nào?
HS : phát hiện :- So sánh VânTiên với dũng tớng
Triệu Tử Long
- HS dựa vào chú thích7 Sgk trả lời
Bên cạnh nghệ thuật so sánh em thấy cách miêu
tả nhân vật, cách sử dụng từ ngữ, nhịp điệu thơ
trong cảnh Vân Tiên đánh cớp có gì đặc biệt?
HS : - nhân vật hiện lên qua hành động, cử chỉ
- Sử dụng động từ mạnh
6
- nhịp thơ nhanh, dồn dập hùng tráng
Những tín hiệu nghệ thuật đó đã làm nổi bật

vẻ đẹp nào của Lục Vân Tiên?
HS : trình bày cảm nhận
Gv chốt kiến thức:
Với hành động dũng mãnh và quả cảm đó
cuộc giao chiến đã kết thúc nh thế nào?
HS : phát hiện chi tiết về bọn lâu la và tên tớng c-
ớp Phong Lai
GV : trình chiếu cho hs quan sát
Trong trận giao chiến , điều gì gây cho em bất
ngờ nhất?
Hs : lựa chọn
( Kết quả của trận giao chiến)
GV gợi dẫn: Từ kết quả của trận giao chiến cô có
câu hỏi thảo luận sau:
GV trình chiếu câu hỏi thảo luận:
Câu hỏi thảo luận : Chiến thắng của Vân Tiên
trong trận giao chiến có ý nghĩa nh thế nào?
Em hãy đọc câu hỏi thảo luận cho các bạn
cùng nghe?
HS: đọc câu hỏi thảo luận
GV : phân chia nhóm và thời gian thảo luận
Cô mời các nhóm trình bày kết quả thảo luận ?
HS: Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo
luận của nhóm
GV nhận xét bổ sung và chốt kiến thức:

Qua hình ảnh Lục Vân Tiên đánh cớpcho em
nhớ tới nhân vật nào mà em đã đợc học hoặc
đợc xem?
Hs tự liên hệ

GV chốt, bình: Hình ảnh của Vân Tiên hiện lên
trong trận đánh thật đẹp, đó là hình ảnh của một
dũng tớng tài ba, đánh nhanh, kín võ sánh ngang
với Triệu Tử Long thời Tam quốc.Nhng TriệuTử
Long xả thân chiến đấu để bảo vệ ngôi vua nhà
Hán, để bảo vệ ấu chúa A Đẩu , đó là trách nhiệm
của một bề tôi trung thành. Còn Lục Vân Tiên
sẵn sàng xả thân chiến đấu vì ngời dân gặp nạn,
- Là chàng trai dũng
mãnh, quả cảm, dám xả
thân vì nghĩa.

- Chiến thắng của Vân
Tiên nêu cao sức mạnh
của chính nghĩa.
7
diệt trừ và chiến thắng cái ác thì nh động đó của
chàng thật vô t, hào hiệp và cao đẹp biết bao.
Sống trong cảnh bọn cớp quen làm thói hồ đồ
hại dân ngời dân mong ớc có những con ngời
sẵn sàng dám xả thân vì nghĩa, chiến thắng đợc
cái ác bảo vệ cuộc sống cho dân. Và Nguyễn
Đình Chiểu đã đáp lại ớc nguyện đó của ngời dân
bằng việc xây dựng nhân vật Lục Vân Tiên
một con ngời trợng nghĩa, dũng mãnh , quả cảm
giúp dân diệt trừ cái ác. Và đây chính là yếu tố
làm nên sức sống mãnh liệt của tác phẩm trong
lòng nhân dân thời kì đó và Vân Tiên chính là
hiện thân của tinh thần nhân nghĩa sáng ngời
Nguyễn Đình Chiểu:

Trai thời trung hiếu làm đầu
Hoạt động 4( 5 )
GV gợi dẫn và trình chiếu bức tranh trong
sgk/110 cho hs quan sát
Nếu ta đề tên cho bức tranh thì em sẽ chon lời
thơ nào trong đoạn thơ mà cô trò ta vừa tìm
hiểu. Hãy đọc lại lời thơ đó?
Hs : lựa chọn lời thơ và đọc
Dựa vào bức tranh, bằng ngôn ngữ của mình,
em hãy dựng lại cảnh Lục Vân Tiên đánh cớp?
HS dựng
GV :- nhận xét và khích lệ
- Trình chiếu bài tập về nhà:
Bài tập : Dựa vào bức tranh trong sách giáo
khoa trang 110, em hãy viết một đoạn
văn( khoảng 5- 6 dòng) dựng lại cảnh Lục
Vân Tiên đánh cớp .
Em hãy đọc và nêu yêu cầu của bài tập?
HS : Đọc và xác định yêu cầu của bài tập
GV :- định hớng cho hs về nhà làm bài tập.
- Chốt lại kiến thức của giờ học và gợi dẫn
nội dung của giờ học sau.
* Luyện tập, củng cố,
dặn dò :
8