Giáo trình đa dạng sinh học - ĐH Hồng Bàng - Chương 9 docx

1
Nguồncungcấptinhdầu, hươngliệu
Thuốcnhuộm
Nguồncungcấpxơ, sợi
GIÁTRỊ KINH TẾ
Cungcấplươngthực, thựcphẩm
Cungcấpgỗ, song mây
Cungcấpchất đốt
Cungcấpthuốcchữabênh
Nguồncungcấpdalông, vậtliệutrangtrínộithất
Cungcấpnguồngencảithiệngiốngcâytrồngvậtnuôi
Nguồncungcấplươngthựcvàthựcphẩm
250.000 giốngcâylànguồnthức ănvàcó7000 cây được
trồng, cungcấpkhoảng90% nănglượngdinhdưỡngcần
thiếtchodânsốtoàncầu.
15.000 loàithúvàchimvàcókhoảngtừ30
đến40 loài đượcnuôidưỡng để làmthực
phẩm.
62 quốcgiasửdụng25% lượngprôteintừcác
độngvậttrongrừng, 19 quốcgiasửdụng50%
lượngprotein, TháiLan: 51%, Philippin: 52%,
Indonesia: 68% và đặcbiệtcácnướcnhư
Ghana, Congo (Zaire) vànhiềunước ở Tâyvà
TrungPhi sử dụng đến75% lượngprotein
đượclấytừcác độngvậtrừng.
Mộtsốvùngdọccáccon sông, hồ thìcáhoang
dạilànguồnprotein chính. Trêntoànthế giới,
100 triệutấncáthutừtựnhiênmỗinăm(FAO,
1986
).
Nguồncungcấplươngthựcvàthựcphẩm

2
Nguồncungcấplươngthựcvàthực
phẩm
Tảoxoắn(spirulina) chứa70% protein vàhàmlượng
vitamin cao.Tảoxoắn đượcsảnxuấtvàsửdụngrất
nhiềuchẳnghạnnhư TháiLan(170 tấn), Đài
Loan
(460 tấn), Cu ba(40 tấn)
Côntrùnglànguồnthức ăngiàuprotein,
đượcsửdụng ở nhiềunơi.
Tảobiểncũng được ưachuộngvàsử
dụng ở nhiềunướctrênthế giới.
Thức ăntừđộngvật
•Trongsốkhoảng15.000 loàithúvàchim,
chỉ cókhoảngtừ30 đến40 loài đượcnuôi
dưỡng để làmthựcphẩmvàdưới14 loài,
baogồmcảgiasúc, dê, cừu, trâuvàgà,
chiếm90% tổngsốvậtnuôitrêntoàncầu.
Cácnguồnrau, quả
•Bêncạnh đó, đadạngcâytrồnggópphần
vàoviệcnângcaochấtlượngdinhdưỡng
nhờ vàoviệctiêuthụ cácloạithức ăn
phongphúhơn, đặcbiệtlàcácloạiquả và
rau. Chếđộănuống đadạnggópphần
chốngsuydinhdưỡng, béophìvàcácvấn
đề về sứckhỏekhác ở cả cácnước đang
pháttriểnvàcácnướcpháttriển.
3
NGUỒN CUNG CẤP DA LÔNG
• Ở Canada việcmuabánlôngthú đãnuôi

sốngkhoảng40.000 ngườisănbắt; trong
mùasăn1975 -1976 họđãthu được25
triệuUSD lôngthúchủ yếulàcủaHảily,
Chuộthương, Linhmiêu, Hảicẩu, Chồn
VisonvàCáo; cũngtrongthờigiannầy
việcchănnuôicũngthu được17 triệu
USD lôngthútrong đócó90% làcủachồn
Vison.
Nguồncungcấpgỗvàcácsảnphẩm
củagỗ
Gỗlàmộttrongnhữnghànghóaquantrọngtrênthị trường
thế giới, chiếmtỷlệlớntrongmặthàngxuấtkhẩu. Năm
1959, tổngcộnggiátrị toàncầucủagỗxuấtkhẩulà6 tỉ
USD, phầnlớnlấytừvùngôn đới. Nhữngnướcxuấtkhẩugỗ
lớnlà: Mỹ, Nga, Canada, Anh, PhầnLan
Nguồncungcấpsong, mây
Saugỗ, song mâylànguồntàinguyênquantrọng để
xuấtkhẩu. Hầuhếtchúnglàcácloàimọchoang ở nam
và ĐôngNam Á. Trungtâm đadạngsinhhọccủasong
mâylàbán đảoMalaixiavới104 loài, trong đócó38%
là đặchữu
4
Nguồncungcấpchất đốt
Chất đốtkhôngphảilànhântốquantrọng đốivớinạn
phárừngmàhầuhếtchất đốtlấytừcácsavan, rúbụi,
đấtnôngnghiệp(Eckholmet al., 1984; Myer, 1980).
Nguồncungcấpchất đốtliênquantớiphárừng?
Nguồncungcấpthuốcchữa
bệnh
40% các đơnthuốc đượccácbácsĩcungcấphằngnăm

tạiHoaKỳđềucóchứacácchấttựnhiên đượclấytừ
thựcvậtbậccao(25%), từ cácvi khuẩnvànấm( 13%)
hoặctừcác độngvật(3%).
Chỉ tínhriêngtạiHoaKỳ, cácvịthuốc đượclytríchtừthực
vậtbậccaocógiátrị khoảng3 tỉ USD hằngnămvàcon số
nầycòntiếptụcđượcgiatăngnữa.
Nguồncungcấpthuốcchữabệnh
•Theo Farnswarth(1988) cótới80% số
ngườidântrênthế giớisửdụngthuốc
truyềnthống để chămsócsứckhỏeban
đầu.
5
NGUỒN CUNG CẤP THUỐC CHỮA BỆNH
(tt)
Khoảng120 hoáchất đượcchiếtxuấtthành
dạngtinhkhiếttừ90 loàisinhvậtđang
đượcdùngtrongy họctrêntoànthế giới.
Khánhiềutrongsốđókhôngthể sảnxuấtnhântạođược
:
-Digitoxinkhíchthíchhoạt độngtim, mộtthuốctrợ tim
(chiếtxuấttrựctiếptừcâyMao địahoàng(Digitalis);
-Vvincristinenhântạo, đượcdùng đểđiềutrị bệnhbạch
cầu ở trẻ emcónguồngốctừcâyCatharanthusroseus
(Rosy Periwinkle).
Mao địahoàng
Digitalis purpurea
'
Thuốctrợ tim
Catharanthusroseus
Trịđái đường, sốtrét

…
Thông đỏ
Taxusbrevifolia
Câythủytùng(Glyptostrobuspensilis(Staunton ex)
Cácloạidượcliệuquýtừthực
vật
Mỗinăm có khoảnghơn400.000 tấncâythuốc được
buôn bántrênthế giới, mộtlượnglớnnguyênliệu
trong đó đượcthuhoạchtừtự nhiên
6
Nguồncungcấpthuốcchữabệnh
Schultesthôngbáocóhơn300 loàithựcvậtđược
ngườibảnxứởAmazon trồnglàmthuốcchữabệnh.
ĐôngNam Ácó6500 loài, ởẤnĐộ có2500 loài,
TrungQuốccó5000 loàivàViệtNam có4000 –
5000 loài. Ở HồngKông, năm1951 nhập190 triệu
USD thuốcdântộc, trongkhingânsáchnhậpthuốc
tâylà80 triệuUSD.
•Hơn80% dânsốởcácnướcpháttriểndựavào
nguồndượcliệutựnhiên
•Hơn60% thuốcmen đang đượcbàochế từ nguồn
độngthựcvậtnhấtlàthuốckhángsinhvàchống
ungthư
•Hiệncon ngườichỉ mớinghiêncứuđượccó3%
trongtổngsốhàngtriệuloài độngthựcvật
•Hơn3000 loạikhángsinhcónguồngốctừVSV
•Mỗinămngườitatìm đượckhoảng300 chấtmới
từđạidương
Đadạngsinhhọccungcấpnguồn
dượcliệuquýgiá

7
•Y họchiện đạisẽkhôngthể tiếptụcpháttriển
nếukhôngtìm đườngvềvớithiênnhiên(Theo
Weekly World News , 2007)
Đadạngsinhhọcluôncungcấp
cácloạithuốcmớichoy học
•Tronggiai đoạn2000-2005, cáccôngtydược
phẩm đaquốcgia đãcó23 thuốcmớitừnguồn
gốctựnhiên đượcphép đưarathị trường để
điềutrị ungthư, bệnhthầnkinh, bệnhnhiễm
trùng, bệnhtimmạch, cácbệnhliênquan đến
hệ miễndịch, chốngviêm Điểnhìnhlàcác
thuốc: bivalirudin(MDCO, 2000), ozogamicin
(Wyeth-Ayerst, 2000), pimecrolimus(Novartis,
2001), nitisinone(Swedish Orphan, 2002),
ziconotide(Elan, 2004), exenatide(Eli Lilly,
2005), micafungin(Fujisawa, 2005)
SỬ DỤNG THUỐC TRUYỀN THỐNG Ở
CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
8
Mất đadạngsinhhọc-nguycơchoy
học
Loài ếch ấptrứngbằngdạdày
Rheobatrachus. (Ảnh: wikimedia.org).
Ốcnón: thầndược" chữacáccơn
đaumạntính, ungthư vànhiềubệnhkhác,
cóchưa> 50.000 độctố
ếch epipedobatestricolor
Mỡ bòtót, mỡ dêhay hươucaocổ, mậtong…làmột
trongnhữngloàithuốclàmmaulànhvếtthươngtốtnhất.

Hiệnchúng đang đượcgiớiy dược
học đánhgiálà“siêudượcphẩm”
vìdacủanóchứamộtchất đặcbiệt,
cônghiệugấp200 lầnmorphin.
Mất đadạngsinhhọc-nguycơchoy
học(tt)
•Cáchchữabệnhmới
•Dượcphẩmmới
•Kiểmtra, chuẩn đoánbệnh
Nếu đadạngsinhhọctiếp tục bị mất đitrongtươnglai,
cácthế hệ thuốckhángsinhmới, cácphươngthuốc
chữatrị bệnhloãngxươngvàsuythậnmới,
vàcảcác loạithuốc điềutrị ungthư sẽ khôngcòn.
9
NGUỒN GEN CẢI THIỆN GIỐNG CÂY
TRỒNG VẬT NUÔI
Giốngngôhoangdạicókhả năngvi rútvà7 loạibệnh
zeadiploperennis
7 tỷđôla/năm
Tạogiốngngôkhángbệnhtừgiốngngô
hoangdã
Lycopersiconparviflorum
Lycopersiconchmielewskii
Haigiốngcàchuahoangdại 8 triệu đôla/năm
Chọn, tạogiốngcàchua
từ giốngcàchuahoangdã