TÌM HIỂU VỀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM pptx

TÌM HIỂU VỀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG
CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
Lê Đình Huy[1]
Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam ra đời chậm so với các nước
trong cùng khu vực và thế giới, song nó đang thể hiện đầy đủ đúng bản chất
của một thị trường, là nơi mà các chủ thể kinh doanh huy động vốn nhanh nhất
và hiệu quả nhất, nhằm đáp ứng nhu cầu kinh doanh kịp thời, thông qua việc
phát hành các loại chứng khoán. Ngoài ra, TTCK còn thể hiện là nơi hội tụ đầy
đủ các chỉ tiêu để đánh giá sự phát triển của nền kinh tế của một quốc gia thông
qua các chỉ số chứng khoán. Bài viết này nhằm tìm hiểu sự hình thành và phát
triển của TTCK Việt Nam.

1. Thị trường chứng khoán
TTCK là một bộ phận của thị trường tài chính, là nơi diễn ra quá trình phát
hành, mua bán các chứng khoán, là nơi cung ứng các nguồn vốn
đầu tư cho hoạt động của nền kinh tế.
Có thể nói, TTCK là thị trường mang tính tự do nhất trong các loại thị
trường, ở đó không có sự độc đoán can thiệp của Chính phủ, giá cả thì do cung
cầu quyết định.
2. Khái quát sự hình thành TTCK Việt Nam
Ngày 11/7/1998 Chính phủ đã ký nghị định số số 42/CP ban hành về chứng
khoán và thị trường chứng khoán chính thức Việt Nam ra đời thị trường chứng
khoán Việt Nam được hình thành và phát triển với việc thành lập Ủy ban chứng
khoán Nhà nước với 2 Trung tâm giao dịch chứng khoán (nay là sở giao dịch
chứng khoán):
- Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành Phố Hồ Chí Minh
(TTGDCKTPHCM- HOSE) được thành lập theo Quyết định số 127/1998/QD-
TTg ngày 11/7/ 1998 khai trương ngày 20/7/2000 với phiên giao dịch đầu tiên
ngày 27/7/2000.
- Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội (HASTC) Thành lập ngày
11/7/1998 phiên đấu giá đầu tiên ngày 8/3/2005 phiên giao dịch thứ cấp đầu tiên

ngày 14/7/2008
3. Sự phát triển TTCK Việt Nam.
TTCK Việt Nam từ khi ra đời cho tới nay đã chải qua các giai đoạn phát triển
thăng trầm sóng gió cùng với sự biến động của nề kinh tế trong nước lúc tăng,
lúc giảm. Có thể điểm qua những chặng đường TTCK Việt Nam đã đi qua như
sau:
- Giai đoạn 2000-2005: Giai đoạn chập chững biết đi của TTCK Việt Nam.
TTCK Việt Nam ra đời bằng việc đưa vào vận hành TTGDCK TP.HCM ngày
20/07/2000 và thực hiện phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 28/07/2000 với 2
loại cổ phiếu (REE và SAM) của hai công ty, số vốn 270 tỷ đồng và một số ít
trái phiếu Chính phủ được niêm yết giao dịch.
Từ lúc thành lập cho đến 2005, TTCK luôn ở trong trạng thái gà gật, loại
trừ cơn sốt vào năm 2001 (khi chỉ số Vn-Index cao nhất đạt 571.04 điểm vào 6
tháng đầu năm còn 6 tháng cuối năm thì các cổ phiếu niêm yết đã mất giá tới
70% giá trị, chỉ số Vn-Index sụt từ 571,04 điểm vào ngày 25/4/2001 xuống chỉ
còn khoảng 200 điểm vào tháng 10/2001. Lượng vốn đầu tư vào TTCK củng
giảm theo, do yếu tốt tâm lý của các nhà đầu tư.
Ngày 8/3/2005 Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội (TTGDCK
HN) chính thức đi vào hoạt động thì TTCK dần tỉnh ngủ, khi xuất hiện tỷ lệ
nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài được nâng từ 30% lên 49% (trừ lĩnh vực
ngân hàng).
TTCK giai đoạn này dường như không thu hút được sự quan tâm của đông đảo
công chúng, diễn biến tăng giảm của thị trường chưa tạo ra tác động lớn để có
thể ảnh hưởng tới sự vận hành của nền kinh tế cũng như tới cuộc sống của mỗi
người dân.
Theo thống kê của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, tính đến hết năm 2005,
tổng giá trị TTCK Việt Nam đạt gần 40.000 tỷ đồng, chiếm 0,69% tổng thu
nhập quốc nội (GDP), TTCK hiện có 4.500 tỷ đồng cổ phiếu, 300 tỷ đồng
chứng chỉ quỹ đầu tư và gần 35.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ, trái phiếu
chính quyền địa phương, thu hút 28.300 tài khoản giao dịch.

- Năm 2006: Năm 2006 được coi là cột mốc đánh dấu một diện mạo hoàn toàn
mới của TTCKVN, hoạt động giao dịch sôi động tại cả 3 “sàn”: HOSE, HASTC
và thị trường OTC với mức tăng trưởng đạt tới 60% từ đầu đến giữa năm 2006
TTCK Việt Nam trở thành "điểm" có tốc độ tăng trưởng nhanh thứ 2 thế giới,
chỉ sau Dim-ba-buê, sự bừng dậy của thị trường non trẻ này đang ngày càng
"hút hồn" các nhà đầu tư trong và ngoài nước, số lượng các nhà đầu tư mới tham
gia thị trường ngày càng đông, tính đến cuối tháng 12- 2006, có trên 120.000 tài
khoản giao dịch chứng khoán được mở, trong đó gần 2.000 tài khoản của nhà
đầu tư nước ngoài.
Năm 2006 TTCK Việt Nam có sự phát triển vượt bậc, chỉ số Vn-Index tại sàn
giao dịch TP. Hồ Chí Minh (HOSE) tăng 144%, tại sàn giao dịch Hà Nội
(HASTC) tăng 152,4% chỉ số VN-Index cuối năm tăng 2,5 lần so đầu năm.
Tổng giá trị vốn hóa đạt 13,8 tỉ USD cuối năm 2006 (chiếm 22,7% GDP) giá trị
cổ phiếu do các nhà đầu tư nước ngoài đang nắm giữ đạt khoảng 4 tỉ USD,
chiếm khoảng 16,4% mức vốn hóa của toàn thị trường, hàng ngày có khoảng
80-100 công ty có cổ phiếu giao dịch. Trên thị trường phi tập trung (OTC), tổng
khối lượng giao dịch gấp khoảng 6 lần so với khối lượng giao dịch trên HASTC.
Số công ty niêm yết tăng gần 5 lần, từ 41 công ty năm 2005 đã lên tới 193 công
ty, số tài khoản giao dịch đạt hơn 10.000 gấp 3 lần năm 2005 và 30 lần so với 6
năm trước. Trong vòng một năm, chỉ số Vn-Index tăng hơn 500 điểm, từ hơn
300 điểm cuối 2005 lên 800 điểm cuối 2006.
Năm 2006, kỷ lục mới của VN-Index được xác lập ở mốc 809,86 điểm với
HASTC-Index chạm mốc 260 điểm. Tính đến phiên 29/12/2006, TTGDCK
TP.HCM đã có sự góp mặt của 106 cổ phiếu, 2 chứng chỉ quỹ và 367 trái phiếu
với tổng giá trị niêm yết theo mệnh giá là trên 72 nghìn tỷ đồng. Còn tại
TTGDCK Hà Nội số lượng chứng khoán tham gia đã lên đến 87 cổ phiếu và 91
trái phiếu với tổng mức đăng ký giao dịch theo mệnh giá đạt 29 nghìn tỷ đồng.
- Năm 2007: Năm TTCK Việt Nam bùng nổ.
Ngày 01/01/2007 Luật Chứng khoán mới đi vào hoạt động chính thức đã góp

phần thúc đẩy thị trường phát triển và tăng cường khả năng hội nhập vào thị
trường tài chính quốc tế tính công khai, minh bạch của các tổ chức niêm yết
được tăng cường chỉ số Vn-Index đạt đỉnh 1.170,67 điểm, HASTC-Index chạm
mốc 459,36 điểm, chỉ số Vn-Index của cả 2 sàn giao dịch đều có biên độ giao
động mạnh. Kết thúc phiên giao dịch cuối năm, Vn-Index đạt 927,02 điểm,
HASTC-Index dừng ở mức 323,55 điểm.
Tính đến ngày 28/12/2007, SGDCK TP.HCM đã thực hiện được 248 phiên
giao dịch với tổng khối lượng giao dịch đạt hơn 2,3 tỷ chứng khoán tương
đương với tổng giá trị giao dịch toàn thị trường đạt 224.000 tỷ đồng, gấp 2 lần
khối lượng và 2,8 lần giá trị giao dịch so với năm 2006. Bình quân mỗi phiên
giao dịch có 9,2 triệu chứng khoán được chuyển nhượng tương đương với 980
tỷ đồng.
TTGDCK Hà Nội thực hiện thành công 248 phiên giao dịch, với tổng
khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt 616,3 triệu chứng khoán tương đương
với tổng giá trị giao dịch toàn thị trường đạt 63.859 tỷ đồng, tăng gấp 6 lần về
khối lượng và 15,8 lần về giá trị giao dịch so với năm 2006. Quy mô giao dịch
tăng trưởng mạnh khi mức giao dịch bình quân năm 2007 đạt 255 tỷ đồng/phiên
trong khi năm 2006 chỉ đạt 19 tỷ đồng/phiên. TTCKVN bùng nổ phát triển
mạnh nhất vào đầu tháng 3/2007 Vn-Index đã đạt mức đỉnh là 1.170,67 điểm
sau 7 năm hoạt động và HASTC-Index thiết lập mức đỉnh 459,36 điểm sau 2
năm hoạt động đây là giai đoạn thị trường đạt mức tăng trưởng với tốc độ lớn
nhất khi đạt mức tăng 126% trong vòng 3 tháng giao dịch, tổng giá trị vốn hóa
của thị trường lên đến con số 398.000 tỷ đồng. So với tổng giá trị vốn hóa cả
năm 2007 là 492.900 tỷ đồng chiếm tỷ trọng 4/5. .
Từ Tháng 4/2007 đến đầu Tháng 9/2007 sự trầm lắng của cả 2 sàn HOSE và
HASTC, tất cả các yếu tố của thị trường đều giảm sút nghiêm trọng. Vn-Index
chỉ trong vòng 1 tháng giao dịch đã rơi xuống mức 905,53 điểm (24/04/2007),
HASTC-Index trở về mốc 321,44 điểm đã tác động mạnh đến tâm lý của các
nhà đầu tư, làm cho thị trường nhanh chóng trở lại trạng thái mất cân bằng và
liên tục sụt giảm mạnh trong những tháng kế tiếp tính đến đầu tháng 8, thị

trường xác lập mức đáy 883,9 điểm của Vn-Index (6/8/2007) và 247,37 điểm
của HASTC-Index (23/08/2007 Giá trị giao dịch bình quân của khối NĐTNN
chỉ đạt 170 tỷ đồng/phiên, giảm tới 52% so với giai đoạn đầu năm.

- Năm 2008: TTCK Việt Nam khép lại năm 2008 với sự sụt giảm mạnh.
Năm 2008, lượng cung tiếp tục được bổ sung đáng kể thông qua việc Chính
phủ đẩy mạnh cổ phần hoá DNNN, đặc biệt là các DN quy mô lớn và việc bán
bớt CP Nhà nước trong các DN đã CPH, chưa kể hàng loạt ngân hàng, Công ty
chứng khoán, Doanh nghiệp phát hành trái phiếu, cổ phiếu để tăng vốn điều
lệ, dẫn đến tình trạng thị trường CK có nguy cơ thừa "hàng". Khởi động đầu
năm tại mức điểm 921,07, Vn-Index đã mất đi gần 60% giá trị và trở thành một
trong những thị trường giảm điểm mạnh nhất trên thế giới trong nửa đầu năm
2008. Sự gia tăng lạm phát, chính sách thắt chặt tiền tệ của NHNN, sự leo dốc
của giá xăng dầu và sức ép giải chấp từ phía ngân hàng đối với các khoản đầu tư
vào TTCK đã làm cho nguồn vốn đầu tư vào TTCK giảm mạnh. Nhằm mục
đích ngăn chặn đà suy giảm của thị trường, các cơ quan điều hành bắt đầu đưa
ra những chủ trương và biện pháp hỗ trợ:
- UBCKNN thu hẹp biên độ giao dịch
- SCIC tham gia mua vào cổ phiếu
- NHTM được vận động ngừng giải chấp.
- Tổ chức niêm yết được khuyến khích mua vào cổ phiếu quỹ.
Tuy nhiên, phần lớn các biện pháp này chỉ phát huy hiệu quả trong ngắn hạn,
và thị trường tiếp tục sụt giảm, cơn bão giải chấp cổ phiếu không ngừng tác
động tới tâm lý các nhà đầu tư. Trong 103 phiên giao dịch của giai đoạn này, có
tới 71 phiên giao dịch Vn-Index giảm điểm. Đỉnh điểm là chuỗi 34 phiên giao
dịch Vn-Index giảm điểm liên tiếp từ giữa tháng 04 đến đầu tháng 06/2008. Sau
103 phiên giao dịch,Vn-Index giảm mất 550,52 điểm- tương đương 59,77%.
Bình quân trong mỗi phiên, toàn thị trường có 8,02 triệu CP&CCQ được chuyển
nhượng, tương đương khoảng 482 tỷ đồng, nhóm cổ phiếu chịu nhiều tác động
nhiều nhất là nhóm cổ phiếu tài chính ngân hàng, công nghệ và công nghiệp

(chủ yếu là các doanh nghiệp BĐS).
- Vào những tháng cuối năm do tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu
nên thị trường lại tiếp tục sụt giảm Vn-Index giảm điểm mạnh, thậm chí đã phá
vỡ đáy thiết lập được trong giai đoạn đầu của năm 2008, 3 tháng cuối năm Vn-
Index mất 223,48 điểm, tương đương 41,45%. Khối lượng giao dịch trung bình
đạt 15,82 triệu CP&CCQ, tương đương 497,58 tỷ đồng/phiên. Trong 86 phiên
giao dịch tại HOSE, thì có 49 phiên Vn-Index mất điểm tạo đáy mới là 286,85
điểm vào ngày 10/12/2008.
- Năm 2009: TTCK phát triển thăng chầm cũng giựa trên tiến trình hồi phục
phát triển của nền kinh tế, theo thống kê của công ty chứng khoán cổ phần phố
Wall (WSS) TTCK trong năm 2009 có thể phân ra 4 giai đoạn lớn đáng chú ý.
+ Giai đoạn I: Suy thoái và tạo đáy (từ tháng 1- 2)
Nền kinh tế Việt Nam bị ảnh hưởng bởi cuộc khung hoảng kinh tế toàn cầu thể
hiên rõ nhất ở tiêu dùng suy giả, sản xuất đình đốn kim nghạch xuất khẩu bị thu
hẹp, vốn đầu tư nước ngoài ít đi tăng trưởng GDP quý I/2009 đạt 3.1%.TTCK
vì thế tiếp tục đổ dốc theo su hướng giảm dài hạn của năm 2008 tạo đáy ở 235
điểm vào cuối táng 2/2009
+ Giai đoạn II: tăng trưởng đợt 1 (tháng 3- 7)
Bước sang tháng 3 chính Phủ Việt Nam bắt đầu thực hiện gói kích thích kinh
tế, chính sách tài khóa mở rộng và chính sách tiền tệ nới lỏng thông qua gói kích
cầu, hỗ trợ lãi suất 4% cũng như chính sách giảm thuế đối với Doanh nghiệp.
Kinh tế đã có dấu hiệu phục hồi và chính thức thoát đáy từ quý II/2009 với tốc
độ tăng trưởng GDP là 3.9% TTCK tháng 3-4 tăng nhẹ và chậm, sau đó tăng tốc
mạnh từ tháng 5 xác lập 525 điểm vào giữa tháng 6 sau đó thị trường điều chỉnh
giảm dần trong tháng 7.
+ Giai đoan III tăng trưởng đợt 2 (tháng 8-10)
Gói kích thích vẫn tiếp tục phát huy các Doanh nghiệp tận dụng được những
cơ hội vốn thấp, nguyên liệu đầu vào giá r‚ cung như chính sách thuế nên đạt
được tốc độ tăng trưởng cao. GDP tính chung 3 quý đầu năm 2006 đạ 4.6% đây
là cơ sở khá vững để TTCK tiếp tục tăng trưởng đợt 2, giá lần 2 đẩy mạnh với

những kỹ lục được thiết lậpveef giá trị và khối lượng giao dịch trên 100 triệu
đơn vị tương ứng mỗi phiên đạt 5000- 6000 tỷ đồng.
+ Giai đoạn phát triển thận trọng .
Chính sách kích thích phát huy được tác dụng nhưng cũng đã tạo ra các tác
động lớn trong nền kinh tế tiềm ẩn một số nguy cơ tác dụng đế sự tăng trưởng
tín dụng của 10 tháng đầu năm 2009 trên 33% tăng trưởng quá mức cần thiết chỉ
số ICOR năm 2009 bằng 8 đây củng là mứa cao nhất từ trước tới nay. Có nghĩa
là mức đầu tư thấp tiềm ẩn nguy cơ cho nềnf kính tế nguy cơ tái lạm phát cho
năm 2010 khuyến khích các Doanh nghiệp nhập khẩu sang vay tiền đồng để đầu
tư ngoại tệ điều này s‚ gây sốt tiền đồng và thị trường vàng. Chính sách tài khóa
đã khiến ngân sách Nhà nước lâm vào tình trạng thâm hụt có thể lên tới 6.5%
GDP của năm, cụ thể Ngân sách nhà nước đã bất ngờ nâng lải suất cơ bản lên
7%- 8% trong năm 2009, hay tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân thương mại đều
tăng lên tới 10 % đỉnh cao là 11%. Những yếu tố này cũng đã ảnh hưởng lớn
đến luồng tiền đầu tư vào TTCK và yếu tố tâm lý của nhà đầu tư đã làm cho chỉ
số chứng khoán giảm tính từ đỉnh cao Vn-Index đã mất khoảng 31% về số
điểm.
- TTCK năm 2010: TTCK đầu năm 2010 đang diễn biến tốt Chứng khoán đầu
năm đang khởi động bằng những tiến hiệu tích cực tâm lý của các nhà đầu tư lạc
quan hơn, dòng tiền chảy vào TTCK đầu năm củng cởi mở hơn năm 2009. tổng
các phiên giao dịch gần đây đạt xắp sĩ 4000 tỷ đồng tăng gấp đôi so với các
phiên cuối năm 2009, nổ lực bình ổn tỷ giá của ngân hàng Nhà nước đầu năm s‚
là nhân tố thu hút nhà đầu tư mới dòng tiền mới trong và ngoài nước đổ vào thị
trường.
Trong quý I/2010 các chính sách tài khóa của nhà nước vẫn đang tiếp
tục ảnh hưởng tới TTCK trong nước, Chỉ số Vn- Index đang có xu hướng tăng
đạt 512,6 điểm kết thúc phiên giao dịch ngày 12/1, chỉ số HNX Index kết thúc
phiên giao dịch cùng ngày đạt 177,03 điểm, UCOR 51,8 điểm kết thúc tuần giao
dịch từ 08/03/2010 đến 12/03/2010, trên sàn HOSE có 3 phiên tăng và 2 phiên
giảm. Nếu so với phiên cuối tuần trước, chỉ số VN-Index tăng 18,12 điểm

(+3,53%) sau khi đóng cửa ngày 12/03/2010 tại mức 531,51 điểm. Tổng khối
lượng giao dịch báo giá cả tuần đạt 274.232.590 đơn vị, tăng 40,34% so với
tuần trước. Tổng giá trị giao dịch cả tuần đạt hơn 11.988,38 tỷ đồng, tăng
48,36%.Sàn Hà Nội cũng có 3 phiên tăng và 2 phiên giảm. Kết thúc phiên giao
dịch cuối tuần, chỉ số HNX-Index đạt mức 173,45 điểm, tăng 3,29 điểm
(+1,93%) so với tuần trước đó. Tổng khối lượng giao dịch báo giá cả tuần đạt
155.616.004 đơn vị, tăng 14,20% so với tuần trước. Tổng giá trị giao dịch cả
tuần đạt hơn 5.327,67 tỷ đồng, tăng 14,42%. xét về trung hạn Vn-Index có thể
hoàn toàn vượt mức kháng cự hiện tại là 545 điểm trong những tháng tới, theo
một số trung tâm dự báoVSD "Định Giá Việt Nam" TTCK cuối năm s‚ rất sôi
động có thể kháng cự đạt 630- 660 điểm vào cuối năm 2010.

Tài liệu tham khảo:
1. Tạp chí tài chính quý IV 2007 III IV 2008- I,III, IV, năm 2009.
2. Giáo trình Thị trường chứng khoán xuất bản Đại học Thương Mại- PGSTS
ĐINH VĂN SƠN- NGUYỄN THỊ PHƯƠNG LIÊN.
3. Giáo trình thị trường tài chính. NXB GIAO THÔNG VẬN TẢI- PGSTS LÊ
VĂN TỀ- THS HUỲNH HƯƠNG THẢO
4. Tài liệu từ các website:
- Trung tâm lưu ký chứng khoán www.vsd.org.vn.
- Uỷ ban chứng khoán nhà nước: www.ssc.gov.vn
- Sở GDCK TP.HCM www.hsx.vn
- Website khác như: www.chungkhoan360.vn; www.sanotc.com



[1] Sinh viên lớp TC1.2