Rà soát chiến lược của Doanh nghiệp lớn nhằm vượt cơn suy thoái kinh tế docx

Rà soát chiến lược của Doanh
nghiệp lớn nhằm vượt cơn suy
thoái kinh tế (P1)
Bài học từ khủng hoảng trong quá khứ và hiện tại cho thấy khó
khăn kinh tế và khủng hoảng nhiều khả năng sẽ tác động tiêu cực
trước và thậm chí quật ngã trước những doanh nghiệp phát triển
quá đa dạng, phát triển và cạnh tranh không dựa trên năng lực
cốt lõi. Lựa chọn được ngành kinh doanh cốt lõi, phát triển nó dựa
trên những năng lực cốt lõi và tay nghề / kỹ năng chuyên môn là
chìa khóa cho sự phát triển doanh nghiệp bền vững.
Bối cảnh
Thế giới vẫn đang bị bao phủ bởi của cuộc suy thoái kinh tế được
đánh giá là nghiêm trọng nhất kể từ Đại suy thoái trong thập niên
30 của thế kỷ trước. Việc chính phủ Mỹ phải ra tay giải cứu tập
đoàn Citigroup và mới đây thôi là hãng bảo hiểm lớn nhất nước
Mỹ American International Group (AIG) là sự cảnh báo cho thấy
thị trường tín dụng và tài chính vẫn còn rất nhiều khó khăn.
Theo dự báo của tổ chức Quỹ tiền tệ Quốc tế, tốc độ tăng trưởng
kinh tế thế giới trong năm 2009 chỉ ở mức 0,5%, kéo theo khoảng
51 triệu người trên thế giới bị mất việc làm. Tốc độ tăng trưởng
của các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (bao gồm cả Việt
Nam) năm 2009 sẽ chỉ khoảng 3,25%, bằng ½ con số của năm
2008 mà nguyên nhân chủ yếu do sự sụt giảm của nhu cầu đối
với hàng xuất khẩu, giá hàng hóa và giá dầu thô cũng như sự eo
hẹp về các nguồn tài chính. Trung Quốc, nền kinh tế đã được cho
là ít phải chịu ảnh hưởng bởi khủng hoảng tài chính toàn cầu,
hiện cũng đang chịu những tác động tiêu cực mạnh mẽ và tốc độ
tăng trưởng cũng khó có thể vượt quá 7,5% trong năm nay.
Tại Việt Nam, cơn bão khủng hoảng đã làm trầm trọng hơn
những yếu kém trong nội tại bản thân nền kinh tế vốn được tích
lũy từ trước đó. Tốc độ tăng trưởng năm 2009 được dự báo trung

bình chỉ ở mức 5%, kết quả kinh doanh của những công ty kinh
doanh hàng và dịch vụ xuất khẩu sẽ sụt giảm rất rõ nét.
Trong số 500 công ty lớn nhất Việt Nam theo xếp hạng của VNR,
hiện có 81 công ty đang được niêm yết trên sàn giao dịch chứng
khoán. Hình 1 cho thấy trong năm 2008, đa số các công ty đều có
mức lợi nhuận tuyệt đối và lợi tức trên cổ phiếu (EPS) thấp, điển
hình có những công ty bị lỗ khá lớn, có các mã KLS, PPC, GMD,
TYA, SAM, FPC, và BHS.
Hình 1. Hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp lớn niêm yết
trên sàn chứng khoán Việt Nam, 2008

Nguồn: tính toán của tác giả theo số liệu của Công ty Chứng
khoán Quốc tế
Một trong những bài học có thể rút ra từ khủng hoảng, đó là nhiều
doanh nghiệp đã phải chịu những rủi ro lớn hơn nhiều (thể hiện ở
mức lợi nhuận sụt giảm nhanh) khi thực hiện định vị và đa dạng
hóa kinh doanh ra ngoài những năng lực cốt lõi của mình để cố
tận dụng những cơ hội ngắn hạn tăng trưởng nóng trên thị
trường bất động sản và chứng khoán. Xếp hạng doanh nghiệp
theo tiêu chí hiệu quả hoạt động (ví dụ: lợi nhuận) sẽ thấy ngay
sự thay đổi thứ hạng trong những doanh nghiệp lớn nhất xếp
theo tiêu chí tổng tài sản. Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (mã
VNM) không phải là một công ty có quy mô lớn nhất về tài sản,
nhưng nhờ xây dựng và phát triển kinh doanh trên năng lực lõi
của mình, vẫn đạt được kết quả tốt trong khủng hoảng – đạt lợi
nhuận trên 2.500 tỷ đồng trong năm 2008, cao nhất trong số các
công ty VNR500 niêm yết. Có thể tìm ra rất nhiều ví dụ về những
công ty đã phải cắn răng chịu những khoản lỗ lớn, hoặc trích dự
phòng lỗ lớn cho những khoản đầu tư ra ngoài năng lực cốt lõi
của mình vào thị trường bất

động sản và chứng khoán, và đã không đủ kinh nghiệm và năng
lực để “thoát ra” trước khi những thị trường này tụt dốc không
phanh.
Kinh nghiệm từ khủng hoảng 1997 trong quá khứ
Ba tập đoàn Daewoo, Samsung và Mitsubishi đã bị ảnh hưởng
rất nghiêm trọng bởi cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 do
thực thi chính sách kinh doanh cơ hội ngắn hạn dưới sự trợ giúp
của ngân sách và hỗ trợ đặc biệt của chính phủ Hàn Quốc và
Nhật Bản. Samsung hoạt động theo kiểu đa ngành nghề bao gồm
đóng tàu, dệt may, lò vi sóng, chíp điện tử, bảo hiểm, hóa chất,
tài chính, truyền thông, xây dựng, vv… Dawoo kinh doanh đa
dạng hơn, gồm thêm cả sản xuất xe ô tô, du lịch và khách sạn.
Mitsubishi thậm chí còn kinh doanh bao trùm hơn nữa, gồm thêm
cả nhiên liệu, dầu khí và bia. Sự đa dạng hóa quá mức này đã
làm cho họ không thể có đủ nguồn lực để chống đỡ nổi những
đòn chí tử của khủng hoảng: Samsung phải sa thải tới hơn 10%
công nhân (30.000 người), nợ chồng chất gấp gần 3 lần tài sản
doanh nghiệp; Daewoo lỗ 21 tỷ đô la ngay trong vòng 4 tháng đầu
tiên của khủng hoảng; và Mitsubishi khai báo mức lỗ lên tới 118
tỷ đô la. Tất cả những tập đoàn này đều có quy mô, và kinh
nghiệm quản trị lớn hơn rất rất nhiều lần những công ty được liệt
kê trong danh sách những doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam hiện
nay, VNR500.
Tuy nhiên, cũng trong cuộc khủng hoảng đó, có thể nhận thấy hai
tập đoàn khác là Sony và Honda lại không gặp phải các vấn đề
trầm trọng do họ chỉ phát triển kinh doanh dựa trên những năng
lực cốt lõi và tay nghề chuyên môn của mình. Sony hầu như chỉ
tập trung kinh doanh và phát triển mảng điện tử phục vụ thông tin
và giải trí còn Honda chuyên về sản xuất động cơ.
Khủng hoảng năm 1997, dù chỉ mang tính khu vực, đã làm cho

các tập đoàn thực thi chiến lược kinh doanh quá đa dạng và
không dựa trên năng lực cốt lõi và tay nghề chuyên môn của
mình bị thiệt hại rất nặng nề. Các yếu kém đã rất dễ dàng bị bộc
lộ, và tác động thẳng thừng tới thị trường và lợi nhuận của doanh
nghiệp. Ngay cả khi khủng hoảng chưa diễn ra, các sản phẩm
của Dawoo, Samsung và Mitsubishi cũng đã không thể cạnh
tranh nổi với những sản phẩm trong tay nghề chuyên môn và
năng lực cốt lõi của Sony và Honda.
Bài học từ khủng hoảng trong quá khứ và hiện tại cho thấy khó
khăn kinh tế và khủng hoảng nhiều khả năng sẽ tác động tiêu cực
trước và thậm chí quật ngã trước những doanh nghiệp phát triển
quá đa dạng, phát triển và cạnh tranh không dựa trên năng lực
cốt lõi. Lựa chọn được ngành kinh doanh cốt lõi, phát triển nó
dựa trên những năng lực cốt lõi và tay nghề / kỹ năng chuyên
môn là chìa khóa cho sự phát triển doanh nghiệp bền vững. Các
doanh nghiệp, ngay cả khi có nguồn lực tương đối dồi dào, vẫn
cần phải rất thận trọng với những quan điểm “nắm bắt mọi thời
cơ ngắn hạn trong kinh doanh”.