Nuôi dưỡng năng khiếu trẻ như thế nào? potx

Nuôi dưỡng năng khiếu
trẻ như thế nào?


Dù có năng khiếu nhưng bé cần cố gắng nhiều.

Nuôi dạy trẻ là việc khó khăn và vất vả; nuôi dạy
trẻ năng khiếu lại càng khó khăn, vất vả hơn.
Theo các nhà tâm lý học, với trẻ năng khiếu, cần
nhấn mạnh đến sự cố gắng, chứ không phải trí
thông minh hay tài năng.

Thông minh và vấp ngã

Là một học sinh xuất sắc, Nam dễ dàng đạt điểm giỏi
trong các kỳ thi. Khi Nam thắc mắc: tại sao các bạn
cùng lớp không được điểm cao như vậy, ba mẹ Nam
đã nói, vì Nam có năng khiếu đặc biệt. Tuy nhiên, khi
vào lớp 7, Nam bỗng mất hứng thú học hành và bị
lưu ban. Ba mẹ cố gắng giúp Nam lấy lại sự tự tin
bằng cách thường xuyên nói Nam rất thông minh.
Tuy nhiên, họ hết sức thất vọng khi cậu quý tử tuyên
bố "học là một việc rất buồn tẻ và vô nghĩa".

Như một hệ quả, đa số chúng ta cho rằng, trí thông
minh hay năng khiếu vượt trội, cùng với niềm tin vào
chúng, là chìa khóa dẫn đến thành công. Tuy nhiên
trên thực tế, các nghiên cứu mới nhất lại cho thấy,
nhấn mạnh quá mức tới tài năng khiến con người trở
nên yếu ớt trước thất bại, sợ thách thức và thiếu chí
vượt khó.

Nam là một trường hợp điển hình. Do được người
lớn nhấn mạnh đến năng khiếu và sự thông minh,
trong Nam và những học sinh như Nam xuất hiện
niềm tin ẩn giấu rằng, trí thông minh là bẩm sinh và
cố định; sự cố gắng không quan trọng bằng năng
khiếu. Niềm tin đó khiến Nam xem thử thách hay thất
bại, thậm chí cả nhu cầu cố gắng, là mối đe dọa hơn
là cơ hội để hoàn thiện bản thân. Không chỉ vậy,
những lời khen có cánh, như cách cha mẹ Nam đã
làm, còn ngăn chặn người đã trưởng thành khai thác
hết những tiềm năng được tạo hóa ban tặng.

ởng niềm tin v
ào chính mình cho con trẻ. Nguồn: Images.

Cần khen trẻ đúng cách

Sai lầm của những người lớn như cha mẹ Nam cho
thấy, không nên ca ngợi trẻ em nói riêng, cũng như
mọi người quanh ta nói chung? Hoàn toàn không phải
như vậy. Một thăm dò hơn 10 năm trước tại Mỹ, cho
thấy, 85% số cha mẹ được hỏi tin rằng ca ngợi trí
khôn hay năng khiếu khi học giỏi là yếu tố quan trọng
giúp cho trẻ cảm thấy mình thông minh. Nhưng, quá
trình nghiên cứu hơn 30 năm của nữ giáo sư tâm lý
Carol Dweck, ĐH Stanford, Mỹ, cho thấy, sự ca ngợi
đó khiến trẻ yếu ớt và bảo thủ. Ca ngợi vẫn có giá trị,
nhưng phải đúng cách. Đó là ca ngợi sự nỗ lực và cố
gắng, chứ không phải trí tuệ hay tài năng. Kết luận

này không xuất phát từ những suy luận chủ quan, mà
từ các số liệu thực nghiệm.

Trong một nghiên cứu cùng nhà nữ tâm lý Claudia
Mueller, ĐH Columbia, công bố năm 1998, giáo sư
Dweck đã tiến hành trắc nghiệm để xác định IQ (chỉ
số thông minh) của học sinh lớp 5. Sau 10 câu hỏi
đầu tiên tương đối dễ nên đa số trẻ đều làm tốt, họ
liền ca ngợi trẻ. Với một số trẻ, các nhà tâm lý ca
ngợi khả năng, như: "Ồ tuyệt vời, em rất thông minh".
Với một số trẻ, đó là ca ngợi sự cố gắng, chẳng hạn:
"Tuyệt quá, em đã cố gắng rất nhiều đấy". Chỉ đơn
giản thế thôi nhưng kết quả thu được khiến bất cứ ai
cũng phải giật mình.

Trẻ được ca ngợi trí thông minh sau đó mong muốn
một quá trình trắc nghiệm dễ dàng hơn; trong khi trẻ
được ca ngợi sự cố gắng yêu cầu các thử thách khó
khăn hơn. Và đặc biệt, sau một thất bại thiết kế sẵn
trong thử nghiệm, số câu hỏi mà nhóm trẻ thứ nhất
hoàn thành giảm từ 5.5 xuống 4.5; trong khi ở nhóm
thứ hai, con số lại tăng, từ 5.0 lên tới 6.5!

Điều đó chứng tỏ, trẻ được khen ở sự cố gắng cho
rằng, phấn đấu sẽ mang lại thành công; thất bại chỉ là
do thiếu cố gắng. Vì thế khi thất bại, trẻ sẽ cố gắng
hơn.

ũng cần biết c
ách khen con.Nguồn: Images.

Những việc nên và không nên làm

Đương nhiên chúng ta cần khen ngợi trẻ, nhiều một
chút cũng không sao, nhưng phải khen đúng cách.
Sau đây là một số lời khen mà các chuyên gia khuyên
dùng:

- Con vẽ đẹp đấy! Mẹ thích các chi tiết trên khuôn mặt
anh thanh niên.

- Con đã thực sự biết cách học nên cô cho điểm tốt là
đương nhiên.

- Ba rất thích khi thấy con thử đi thử lại các cách giải
cho đến khi giải được bài toán nâng cao.

- Thật tuyệt vời khi con ngồi ở bàn cho đến khi làm
xong bài tiếng Anh rất khó đó.

Bên cạnh đó, cần thấy rằng, một vài thất bại là khó
tránh đối với bất cứ học sinh nào. Vì thế, cha mẹ và
thầy cô cần dạy trẻ hứng thú với quá trình học tập
bằng cách có cái nhìn tích cực (thêm hài hước nữa
thì càng tốt) mỗi khi thất bại. Dưới đây là một số cách
động viên tích cực:

- Chàng trai, bài toán rất khó nhưng cũng rất hay.
Con đã là học sinh lớp 6 rồi còn gì!

- Đó là một sai lầm thú vị. Cha con mình thử xem có
học được điều gì hay từ đó không nhé.

- Bài đó đâu có quá khó. Cố gắng hơn nhé, cún con
của mẹ!

Với một xã hội đề cao quá mức năng khiếu và IQ như
Việt Nam, chúng tôi xin đề nghị cần tránh một số việc
như sau:

Đo chỉ số thông minh IQ ngay cả khi con mới vài ba
tuổi: Dù kết quả cao hay thấp thì điều đó vẫn lợi ít hại
nhiều.

Lăng xê quá mức các "thần đồng", như hai tuổi biết
đọc hay ba tuổi biết làm toán. Cần lưu ý, những biểu
hiện có vẻ thần đồng đó phần nhiều là triệu chứng
của "hội chứng bác học". Đó là căn bệnh tâm thần,
khi một khả năng nào đó (như đọc, viết, tính toán hay
trí nhớ ) vượt trội so với mức phát triển trí tuệ chung.

Ở mức vĩ mô, có lẽ ngành giáo dục nên xem lại cách
cho điểm ở bậc tiểu học và trung học cơ sở. Khi một
nửa lớp thường xuyên đạt điểm tối đa trong rất nhiều
môn học thì con em chúng ta cần gì phải cố gắng
nữa?