Giải mã ngôi sao bí ẩn to gấp ba mặt trời

Giải mã ngôi sao bí ẩn to gấp ba mặt trời
14:30 | 08 - 04 - 2010
Các nhà thiên văn hôm qua tuyên bố họ vừa tìm ra bí mật của
một ngôi sao từng thu hút sự chú ý của giới yêu thiên văn trong
gần 200 năm qua.
Hình minh họa đám mây bụi khí che một phần ánh
sáng của sao Epsilon Aurigae. Ảnh: National
Geographic.
AFP cho biết, sao Epsilon Aurigae nằm ở chòm sao Auriga và
cách trái đất khoảng 2.000 năm ánh sáng. Trong chòm sao này
Epsilon Aurigae là một trong những thiên thể sáng nhất. Nhưng
vào khoảng năm 1820 giới thiên văn phát hiện ra rằng, cứ sau 27,1
năm độ sáng của nó lại giảm một nửa trong vòng 18 tháng.
Hiện tượng kỳ lạ ấy trở thành chủ đề gây tranh cãi trong suốt gần
hai thế kỷ qua. Một số người cho rằng thủ phạm là hiện tượng
thiên thực, nghĩa là một thiên thể nào đó di chuyển vào giữa
Epsilon Aurigae và trái đất theo chu kỳ 27,1 năm khiến người trên
trái đất thấy độ sáng của sao giảm. Thiên thể chắn Epsilon Aurigae
có thể là hành tinh, đám mây bụi khí, ngôi sao hoặc thậm chí tinh
vân. Một giả thuyết nữa cũng được chú ý là một hố đen đã “nuốt”
ánh sáng của sao.
Cuộc tranh cãi càng trở nên sôi động hơn sau khi người ta phát
hiện Epsilon Aurigae cùng với một sao khác tạo thành hệ sao đôi.
Những cặp sao như thế luôn xoay quanh nhau. Các nhà thiên văn
chưa bao giờ nhìn thấy cả hai sao này cùng lúc.
Trong phần lớn thế kỷ 20, giới khoa học chấp nhận giả thuyết cho
rằng một thiên thể cực lạnh và có hình dạng dẹt đã chắn ánh sáng
của Epsilon Aurigae.
Hiện tượng thiên thực của sao Epsilon Aurigae, kéo dài từ năm
2009 tới năm 2011, là một trong những chủ đề trọng tâm của Năm
Thiên văn quốc tế 2009.

Ảnh minh họa đĩa bụi khí
che khuất sao
National Geographic đưa tin Robert Stencel – một nhà thiên văn
của Đại học Denver, Mỹ - cùng một số đồng nghiệp đã chụp ảnh
sao Epsilon Aurigae bằng 4 kính thiên văn lớn (có đường kính 1
m) của Đại học Georgia, Mỹ. Sau đó ánh sáng hồng ngoại của nó
được khuếch đại bằng phương pháp giao thoa để tạo nên hình ảnh
độ nét cao.
Những bức ảnh, được đăng trên tạp chí Nature hôm nay, cho thấy
thủ phạm khiến độ sáng của sao Epsilon Aurigae giảm là một đĩa
bụi khí dày và tối. Khi di chuyển vào giữa Epsilon Aurigae và địa
cầu, đĩa bụi khí này chặn một phần ánh sáng của sao khiến độ sáng
của nó giảm.
Những đám mây bụi khí là vật liệu cơ bản của vũ trụ. Chúng tạo
nên các hành tinh, ngôi sao và thiên hà.
Giáo sư John Monnier của Đại học Michigan tại Mỹ, một thành
viên trong nhóm nghiên cứu, nhận xét: “Những bức ảnh về sao
Epsilon Aurigae là một thành tựu kỹ thuật lớn. Chúng cho thấy con
người có thể tạo ra hình ảnh rõ nét của những vật thể rất xa”.
Minh Long