Vị Trí và Tiêu Chí Quyết Định và Các Vấn Đề Khác pot

Vị Trí và Tiêu Chí Quyết Định và Các
Vấn Đề Khác-PHẦN1
Giới thiệu
Phân tích Chi Phí - Lợi Ích (CBA) là một phương pháp thẩm định
hợp lý các dự án nhằm xác định liệu các dự án đó có khả thi hay
không, đồng thời là phương pháp lựa chọn tốt nhất một trong một
vài dự án tương đương.
Trong khi phân tích Chi Phí - Lợi Ích là phương pháp dùng để
phân tích các dự án, và được các nhà kinh tế học ưu chuộng
nhất, bạn nên nhận thấy rằng những người khác sẽ phân tích dự
án dựa trên các cơ sở khác nhau, đôi khi liên quan một chút đến
CBA và đôi khi hoàn toàn không liên quan gì đến phân tích CBA.
Trên thực tế, nếu dự án hoặc một chương trình đang được chính
phủ xem xét, hoặc một dự án công cộng dạng như vậy, quyết
định cuối cùng có thể sẽ được thực hiện dựa trên một chút hoặc
không liên quan gì đến bất kỳ kết quả nào thu được từ phân tích
CBA.
Bỏ qua thực tế khủng khiếp đó, chúng ta hãy tiếp tục với một vài
ví dụ sau.
VD: Dự án xây dựng một con đập mới đang được đề xuất, sẽ
bao gồm các chi phí xây dựng, làm ngập lụt một số khu vực, phá
huỷ một dòng sông hiện tại có cảnh đẹp hoang dã, và có thể dẫn
đến chết người trong quá trình thi công. Lợi ích & lợi nhuận của
con đập này tất cả sẽ chỉ thu được sau một vài năm khi con đập
đã được xây dựng. Sẽ có lợi ích như cung cấp phát điện, khống
chế được lũ lụt, và có bể chứa nước mới phục vụ môn thể thao
trượt nước. Khi xác định tính khả thi của dự án, cần phải làm một
số việc sau
<ul type="disc">
 Dự toán chi phí xây dựng con đập
 Dự toán mức giá phải trả khi mất đi một dòng sông cảnh đẹp &

hoang dã
 Dự tính giá trị của hồ chứa được tạo nên và lượng phát điện
 Dự tính giá trị khống chế lũ lụt
 So sánh những lợi ích tương lai của con đập với các chi phí
trực tiếp trước mắt
 Xem xét ai là người được hưởng lợi và ai sẽ bị ảnh hưởng từ
việc xây con đập
VD: Bây giờ, giả sử có hai con đập tiềm năng A và B sẽ thu được
lợi nhuận ròng đã cho trong các năm đã cho như sau
Năm

1

2

3

4



50

LN ròng của A

-100

-100

-100

+25



+25

LN ròng của B

-50

-50

-50

+15



+15

Nếu một trong hai con đập sẽ được xây, thì nên xây con đập
nào?
VD: Một bài báo đăng trên tờ Tạp Chí Phố Wall (5/31/94) tranh
luận việc sử dụng các rào chắn barrie công nghệ cao để ngăn
chặn ôtô không va chạm đâm vào tàu hoả. Các số liệu thống kê
được trích dẫn trong bài báo là
- Năm 1993, 614 người bị chết vì tai nạn tại các ngã tư có đường
tàu hoả đi qua
- Năm 1993, 1792 người bị thương tại các ngã tư có đường tàu

hoả đi qua
- Có khoảng 170,000 ngã tư có đường ray tàu hoả đi qua trên
toàn nước Mỹ
- Phải tiêu tốn khoảng $1,000,000 để lắp đặt một loại barrie công
nghệ cao nhất định tại một ngã tư có đường tàu hoả đi qua
Với những số liệu thống kê như vậy, liệu có ý nghĩa gì không khi
lắp đặt các barrie công nghệ cao? Bạn mong muốn những thông
tin bổ sung nào khác khi phải ra quyết điịnh này?


VD: Trong khi chế tạo vắc xin phòng cúm, các quan chức ngành y
tế công cộng phải phỏng đoán về chủng cúm sẽ tấn công. Lấy ví
dụ, họ đang lựa chọn giữa hai chủng loại cúm để tiêm vắc xin
phòng ngừa. Một loại sẽ lan rộng khắp và tấn công rất nhiều
người, khiến bị ốm trong nhiều ngày nhưng tử vong thì tương đối
ít. Loại kia sẽ ít lan rộng hơn, nhưng nghiêm trọng hơn, chỉ bị ốm
trong ít ngày nhưng tử vong thì nhiều hơn. Nếu bạn chỉ có thể
tiêm chủng phòng ngừa một loại, thì chủng nào họ nên tập trung
vào phòng ngừa?
Để giúp vấn đề thú vị hơn, cái gì nếu
- Loại cúm đầu tiên hầu như chỉ tấn công những người nghèo
- Loại cúm đầu tiên (vì lý do bất kỳ) chủ yếu chỉ làm ốm những
người thất nghiệp
- Hầu hết những ca tử vong do loại cúm thứ 2 nằm trong số
những dân cư cao tuổi
- Hầu hết những ca tử vong do loại cúm thứ 2 nằm trong số các
trẻ em
Một khuôn khổ chung đối với quá trình diễn biễn
Quá trình chung khi tiến hành phân tích Chi Phí - Lợi Ích tương
đối đơn giản. Tính toán các giá trị cho tất cả các chi phí và lợi ích

(có thể đòi hởi phải khéo léo một chút), cộng tất cả lại và xem
xem điều gì xảy ra. Điều này ngụ ý rằng bạn có vài ý quyết định
trong đầu, vài cách để xác định xem dự án có đáng làm không và
ưu tiên dự án nào hơn trong số vài dự án độc quyền giữa hai
bên.
Các vấn đề, và các cơ hội về độ linh hoạt đươc cân nhắc, đều kết
hợp với nhau về tổng. Một nhà phân tích nên bổ sung những vật
không thể so sánh trực tiếp như thế nào. Vấn đề tổng kết hợp
này tồn tại dưới các dạng khác nhau
1. Tổng kết hợp về đầu người: Bạn so sánh như thế nào chi phí
cho một người với chi phí cho người khác? Liệu $100 chi phí cho
một người giàu có được xem là tương đương với $100 chi phí
cho một người nghèo không? Liệu các lợi ích dành cho tội phạm
có nên được cân nhắc bằng với lợi ích cho trẻ đi học không? Bạn
so sánh như thế nào các lợi ích dành cho những người đang
sống trong thời đại hiện nay với các lợi ích mà con người y hệt
như vậy sẽ sống trong thời gian 100 năm nữa kể từ bây giờ.
2. Tổng kết hợp về hàng hoá: Bạn so sánh như thế nào chi phí
dưới một dạng hàng hoá (ví dụ bê tông cho đập nước) với lợi ích
dưới dạng khác (ví dụ nguồn điện có được từ đập nước đó)? Sẽ
dễ dàng hơn khi có thị trường các hàng hoá, và sẽ hóc búa hơn
nếu không có những thị trường như vậy.
3. Tổng kết hợp về thời gian: Chúng ta so sánh như thế nào chi
phí hiện nay với lợi ích trong tương lại? Tỷ lệ lãi suất/chiết khấu
thích hợp sẽ là bao nhiêu?
4. Tổng kết hợp về các nước trên thế giới: Chúng ta xử lý như
thế nào tính không chắc chắn và rủi ro trong phân tích?
Tổng kết hợp về người:
Phần hóc búa của hầu hết các nghiên cứu Chi Phí - Lợi Ích là các
giá trị đi kèm với những thứ sẽ được sử dụng hoặc phát sinh nhờ

có dự án đang đề cập tới. Tuy nhiên, một khi tất cả những điều
đó được thực hiện, dù giá trị về mặt đôla của chúng là bao nhiêu,
vẫn xuất hiện câu hỏi tìm hiểu các lợi ích dành cho một nhóm
người nên được so sánh như thế nào với các lợi ích dành cho
các nhóm người khác.
Có nên đánh giá lợi ích phúc lợi dành cho người giàu là ít hơn lợi
ích phúc lợi dành cho người nghèo không?
Có nên đánh giá phúc lợi cho người dân trong nước của bạn là
khác biệt so với phúc lợi dành cho người dân ở nước khác
không?
Có nên coi phúc lợi dành cho trẻ em đi học, người nghỉ hưu và tù
nhân là giống nhau không?
Chúng ta sẽ thảo luận một vài kỹ thuật đối với các câu hỏi và vấn
đề này. Giống như trường hợp thường thấy trong kinh tế học, giải
pháp đúng đắn sẽ phức tạp một cách vô vọng và không thể thực
hiện được, trong khi giải pháp được thực hiện thông thường nhất
sẽ lại sai và không đầy đủ một cách tuyệt vọng. Kinh tế là vậy!
<strong style="font-weight: 400">Tiêu chí Quyết định
Khi thẩm định một dự án, cần phải có một loại quy định nào đó về
việc điều gì khiến dự án là tốt hay xấu. Những quy định như vậy
chính là tiêu chí quyết định. Chúng ta sẽ xem xét ba tiêu chí quyết
định
- Tiêu chí phúc lợi xã hội
- Tiêu chí đền bù tiềm ẩn
- Tiêu chí Pareto
1. Tiêu Chí Phúc lợi Xã hội (Social Welfare Criterion):
Bất kỳ dự án nào sẽ tái phân bổ hàng hoá và dịch vụ. Đó là, một
số người sẽ nhận thấy họ đang tiêu thụ hàng hoá nhiều lên trong
khi một số khác sẽ thấy ngược lại, giảm đi.
Để xác định liệu dự án có đáng làm hay không, cần thiết phải xác

định ảnh hưởng của nó đối với phúc lợi xã hội.
Phúc lợi xã hội được tính bởi một hàm số phúc lợi xã hội.
Lấy ví dụ đơn giản, xem xét tình huống có hai người và hai hành
hoá.
X
11
là mức tiêu thụ hàng hoá 1 của người thứ nhất
X
12
là mức tiêu thụ hàng hoá 2 của người thứ nhất
X
21
là mức tiêu thụ hàng hoá 1 của người thứ hai
X
22
là mức tiêu thụ hàng hoá 2 của người thứ hai
Hàm số độ thoả dụng của chúng là
U
1
= U
1
(X
11
, X
12
) độ thoả dụng của người thứ nhất
U
2
= U
2

(X
21
, X
22
) là độ thoả dụng của người thứ hai
Điều này giả định rằng mỗi người chỉ quan tâm tới việc họ tiêu
thụ mỗi loại hàng hoá là bao nhiêu. Sẽ trở nên phức tạp hơn nếu
họ cũng quan tâm đến việc người kia tiêu thụ bao nhiêu.
Mức độ thoả dụng biên (đó là, thay đổi của độ thoả dụng từ một
thay đổi nhỏ của mức tiêu thụ một hàng hoá) là:


Phúc lợi xã hội là hàm số các mức độ thoả dụng của các cá nhân
trong xã hội:
W = W[U
1
, U
2
]
Một dự án nhất định đang được đề xuất sẽ áp dụng giảm tiêu thụ
của một số hàng hoá và tăng sức tiêu thụ của các hàng hoá khác.
Sự thay đổi về mức độ tiêu thụ trong mô hình đơn giản này sẽ là




Tác động của những thay đổi về mức tiêu thụ này đối với mức độ
thoả dụng của mỗi người sẽ là

Tác động đối với hàm số phúc lợi xã hội, W, được tính bởi

Nếu thay đổi về phúc lợi xã hội là dương, thì dự án là tốt. Nếu
thay đổi về phúc lợi xã hội là âm thì dự án là tồi.
Các số hạng và mô tả phúc lợi xã hội (W) thay đổi như thế
nào khi độ thoả dụng của hai cá nhân thay đổi. Điều này có thể
được gọi là tầm quan trọng xã hội biên (Marginal Social
Significance). Chúng là thước đo tầm quan trọng của người đó
như thế nào xét về khía cạnh hàm số phúc lợi xã hội.
Vì vậy, để xác định liệu một dự án sẽ làm tăng phúc lợi xã hội hay
không, chúng ta cần biết:



Độ thoả dụng biên của mỗi người đối với mỗi loại
hàng hoá
Mức biến đổi về sức tiêu thụ mỗi loại hàng hoá của
mỗi người
Mỗi người quan trọng như thế nào xét về phúc lợi xã
hội, tầm quan trọng xã hội biên của họ
đối với mỗi người i và mỗi hàng hoá j trong nền kinh tế. Ồ, đúng
vậy.
Tuy nhiên, bài toán thực ra dễ dàng hơn điều đó một chút. Nếu
người tiêu dùng có độ thoả dụng tối đa, thì trường hợp này sẽ là
và
hay
và (1)
hay
và
Tuy nhiện, đây là độ thoả dụng biên của thu nhập đối với người 1

và người 2, mà chúng ta sẽ gọi là MUY
1
và MUY
2
.
Từ đó chúng ta có




và thay thế (1) thu được


Bây giờ, thay (3) thu được


Các số hạng trong ngoặc đơn là giá trị lợi ích ròng đối với người
1 và 2, do vậy toàn bộ số hạng thể hiện mức biến đổi về phúc lợi
xã hội rút gọn thành:

Do đó, chúng ta không cần phải biết chính xác sức tiêu dùng mỗi
hàng hoá của mối người sẽ thay đổi như thế nào do tác động của
dự án, chúng ta chỉ cần biết giá trị lợi ích ròng của chúng và
.
Hãy cân nhắc một chút số hạng . Số hạng này khiến
người ta có thể nghĩ về sự thay đổi mức tiêu dùng của một người
đóng vai trò quan trọng như thế nào đối với một xã hội, hay độ
thoả dụng biên xã hội của họ về thu nhập (SMUY
i
).

Cuối cùng, chúng ta có

Cho nên, tất cả việc bạn phải làm là tìm ra tổng số của lợi ích
ròng của mỗi người nhân với mức quan trọng xã hội biên của họ
(SMM). Nếu tổng số là dương thì dự án nên được tiến hành. Nếu
có một vài dự án độc quyền giữa hai bên thì nên lựa chọn
(những) dự án mà sẽ làm tăng phúc lợi xã hội nhiều nhất.
Tính toán phúc lợi xã hội không phải là mục đích thực tế. Trong
khi đó có thể là một mục tiêu cần phấn đấu đạt tới, vẫn có những
tiêu chí thẩm định dự án khác thực tiễn hơn.