PHẦN 2: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH potx

Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
1
PHẦN 2
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ TÀI CHÍNH
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
2
NỘI DUNG CHƯƠNG HỌC
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.2 Bản chất của tài chính
2.3 Chức năng của tài chính
2.4 Hệ thống tài chính
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
3
2.1 Quá trình ra đời và phát triển của tài chính
2.1.1 Tiền đề khách quan dẫn đến sự ra đời và
phát triển của tài chính
a. Sự ra đời, tồn tại và phát triển của nền sản xuất
hàng hóa tiền tệ
b. Sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước

Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
4
2.1.2 Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ
•
Giai đoạn trước chủ nghĩa tư bản
•

Giai đoạn từ chủ nghĩa tư bản đến nay
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
5
Đặc trưng cơ bản của tài chính qua các thời kỳ
Giai đoạn trước chủ nghĩa tư bản
- Các quan hệ TC phần lớn được thực hiện dưới hình thái hiện vật trực tiếp
Phần lớn các quan hệ TC nhằm huy đồng nguồn lực TC cho Nhà nước không mang tính thống
nhất trong toàn bộ nên kinh tế quốc dân và phụ thuộc vào chủ quan của người đứng đầu Nhà
nước
- Các quan hệ tài chính giữa những người sản xuất trong xã hội cũng chưa phát triển.
- Tài chính trong giai đoạn này là công cụ đàn áp, bóc lột người lao động
Giai đoạn từ chủ nghĩa tư bản đến nay
- Các quan hệ tài chính giữa nhà nước với các chủ thể khác trong xã hội được thực hiện dưới
hình thái giá trị.
- Quá trình phân phối và sử dụng các nguồn lực của nhà nước được dựa trên những nguyên
tắc, luật lệ nhất định và đảm bảo tính thống nhất trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
- Các quan hệ tài chính giữa các chủ thể trong quá trình sản xuất của xã hội ngày càng phát
triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.
- Tài chính là công cụ để nhà nước quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
6
•
2.1.3 Khái niệm tài chính
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế
phát sinh trong quá trình phân phối tổng
sản phẩm quốc dân và của cải xã hội dưới
hình thái giá trị thông qua việc hình thành
và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm đáp ứng

các lợi ích của các chủ thể trong xã hội.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
7
2.2 Bản chất của tài chính
2.2.1 Nội dung và đặc trưng của các quan hệ tài
chính
Nội dung
- Các quan hệ tài chính giữa Nhà nước với các chủ thể khác trong nền kinh
tế -xã hội
- Các quan hệ tài chính giữa các chủ thể với nhau
- Các quan hệ tài chính trong nội bộ một chủ thể
- Các quan hệ tài chính quốc tế
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
8
Đặc trưng
•
Tiền tệ xuất hiện trong các mối quan hệ tài chính với tư cách là
phương tiện thực hiện các mối quan hệ đó.
•
Khi các quan hệ tài chính nảy sinh bao giờ cũng kéo theo sự dịch
chuyển một lượng giá trị nhất định.
•
Thông qua các mối quan hệ tài chính, các quỹ tiền tệ thường xuyên
vận động tức là quá trình tạo lập (chức năng phương tiện tích lũy
giá trị) và sử dụng (chức năng phương tiện thanh toán) bởi các chủ
thể khác nhau trong xã hội.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp

9
2.2.2 Bản chất của tài chính
* Nhận xét

Biểu hiện bề ngoài của các quan hệ tài chính là sự vận
động độc lập tương đối của các quỹ tiền tệ trong quá trình
tạo lập và sử dụng chúng. Thực chất đây là quá trình phân
phối các nguồn tài chính, quá trình tạo lập và sử dụng các
quỹ tiền tệ nhằm đạt được mục đích nhất định.

Đằng sau sự vận động của quỹ tiền tệ thể hiện các mối
quan hệ về lợi ích kinh tế (các quan hệ kinh tế) giữa các
chủ thể thể hiện sự phân chia của cải xã hội giữa các chủ
thể liên quan dưới hình thái giá trị.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
10
Kết luận về bản chất của TC

Tài chính là những quan hệ kinh tế nhưng không phải
mọi quan hệ kinh tế trong xã hội đều thuộc phạm trù tài
chính. Tài chính chỉ bao gồm những quan hệ phân phối
dưới hình thái giá trị.

Các quan hệ TC phát sinh trong quá trình hình thành và
sử dụng các quỹ tiền tệ nhưng tài chính không phải là
tiền hay quỹ tiền tệ.

Tài chính là các quan hệ phân phối chịu sự tác động
trực tiếp của Nhà nước và Pháp luật nhưng tài chính

không phải là hệ thống các luật lệ về tài chính.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
11
2.3 Chức năng của tài chính
CHỨC
NĂNG
PHÂN
PHỐI

Chức năng
của
Tài chính
CHỨC
NĂNG
GIÁM
ĐỐC
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
12
2.3 Chức năng của tài chính
2.3.1. Chức năng phân phối
a. Khái niệm
b. Đối tượng phân phối
c. Chủ thể phân phối
d. Kết quả của phân phối tài chính
e. Đặc điểm của phân phối tài chính
f. Quá trình phân phối tài chính
g. Ý nghĩa của việc nghiên cứu chức năng này
Bộ môn tài chính doanh

nghiệp
13
Khái niệm
•
Chức năng phân phối của tài chính là
chức năng mà nhờ đó quá trình phân phối
của cải xã hội được thực hiện thông qua
quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền
tệ trong nền kinh tế quốc dân nhằm thoả
mãn nhu cầu của nhà nước và của mọi
chủ thể trong xã hội
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
14
Đối tượng phân phối
•
GDP được tạo ra hàng năm. đây là đối tượng phân phối
chính của tài chính, gồm 2 bộ phận:
–
Bộ phận GDP sáng tạo ra trong năm (trong kỳ phân phối này)
–
Bộ phận GDP tạo ra từ kỳ trước nhưng chưa phân phối
•
Các nguồn lực tài chính được huy động từ bên ngoài:
nguồn lực tài chính có từ hoạt động xuất nhập khẩu,
viện trợ, đầu tư quốc tế, …
•
Bộ phận tài sản, tài nguyên quốc gia có thể cho thuê,
nhượng bán có thời hạn: đất đai, dầu mỏ, khoáng sản…
Bộ môn tài chính doanh

nghiệp
15
Chủ thể phân phối
•
Chủ thể có quyền sở hữu các nguồn tài chính
•
Chủ thể có quyền sử dụng các nguồn tài chính
•
Chủ thể có quyền lực chính trị
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
16
Kết quả của phân phối tài chính
•
Là sự hình thành (tạo lập) hoặc sử
dụng các quỹ tiền tệ ở các chủ thể
trong xã hội nhằm những mục đích
đã định
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
17
Đặc điểm của phân phối tài chính

Phân phối tài chính là sự phân phối chỉ diễn ra dưới
hình thái giá trị nhưng không kèm theo sự thay đổi hình
thái giá trị.

Phân phối tài chính luôn gắn liền với sự hình thành và
sử dụng các quĩ tiền tệ.


Các quan hệ phân phối TC không phải bao giờ cũng
nhất thiết kèm theo sự dịch chuyển giá trị từ chủ thể này
sang chủ thể khác.

Phân phối TC bao gồm 2 quá trình phân phối lần đầu và
phân phối lại trong đó phân phối lại bao trùm và thể hiện
rõ nét nhất bản chất của TC.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
18
Quá trình phân phối của tài chính

Phân phối lần đầu
-
Khái niệm: Là quá trình phân phối chỉ diễn ra trong khu vực sản xuất, tạo
ra các quỹ tiền tệ cơ bản đối với những chủ thể có liện quan đến quá trình
sản xuất.
-
Phạm vi
-
Kết quả của PP lần đầu: bù đắp các chi phí tiêu hao, hình thành các quỹ
DN (tiền lương, tự bảo hiểm ), trả cho các chủ thể sở hữu vốn và tài
nguyên.

Phân phối lại
-
Khái niệm: là quá trình tiếp tục phân phối các quỹ tiền tệ đã hình thành
trong phân phối lần đầu ra toàn xã hội
-
Phạm vi

-
Kết quả PP lại
-
Tác dụng của PP lại (3 tác dụng)
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
19
Phân phối lần đầu
•
Khái niệm: Là quá trình phân phối chỉ diễn ra trong lĩnh
vực sản xuất vật chất tạo ra của cải cho xã hội.
•
Chủ thể tham gia phân phối lần đầu : là những người
trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất hay sản phẩm dịch
vụ.
•
Phạm vi: Ta thấy rằng phân phối lần đầu có phạm vi
hẹp chủ yếu trong khâu cơ sở của hệ thống tài chính (tài
chính doanh nghiệp, tài chính hộ gia đình)
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
20
Kết quả của quá trình phân phối lần đầu
Tổng sản phẩm quốc dân được chia thành các phần cơ bản:
•
Một phần bù đắp những chi phí vật chất đã tiêu hao trong quá trình
sản xuất. Phần này dùng để tái sản xuất xã hội.
•
Một phần để trả cho người lao động, đây là thu nhập của người lao
động.

•
Một phần hình thành nên các quỹ dự trữ của các chủ thể nhằm bù
đắp những tổn thất bất ngờ xảy ra, đảm bảo cho quá trình sản xuất
được tiến hành một cách thường xuyên liên tục.
•
Một phần là thu nhập của các chủ sở hữu về vốn và các nguồn tài
nguyên
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
21
Phân phối lại
•
Khái niệm: là quá trình tiếp tục phân phối các quỹ tiền tệ
đã hình thành trong phân phối lần đầu ra toàn xã hội
•
Chủ thể của phân phối lại là mọi đối tượng trong xã hội
•
Phạm vi: Có phạm vi rộng, bao trùm toàn bộ các khâu
trong hệ thống tài chính, Ta có thể thấy rằng quá trình
phân phối được lặp đi lặp không hạn chế số lần phân
phối, diễn ra một cách thường xuyên, liên tục và không
có điểm kết thúc.
•
Như vậy, một hệ thống phân phối mà ở đâu cũng thấy
nó, do đó ta có thể khẳng định phân phối lại đặc trưng
bao trùm toàn bộ các quá trình phân phối của tài chính
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
22
Tác dụng của quá trình phân phối lại

–
Bảo đảm cho khu vực không sản xuất vật chất có
phương tiện vật chất để tồn tại và hoạt động.
–
Bảo đảm cho phát triển cân đối và đồng đều giữa các
ngành, các lĩnh vực, các vùng và địa phương.
–
Phân phối lại góp phần điều tiết thu nhập giữa các
tầng lớp dân cư để thực hiện công bằng xã hội.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
23
Kết quả của phân phối lại
•
Tạo ra nhiều quỹ tiền tệ mới đáp ứng nhu
cầu của mọi chủ thể trong xã hội.
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
24
Ý nghĩa nghiên cứu chức năng
Nghiên cứu chức năng này để đảm bảo
các nguồn lực tài chính được đưa vào
những mục đích sử dụng khác nhau
Bộ môn tài chính doanh
nghiệp
25
2.3.1. Chức năng giám đốc
a. Khái niệm
Chức năng giám đốc là chức năng mà nhờ đó việc giám đốc bằng
đồng tiền được thực hiện đối với quá trình phân phối của tài chính

nhằm đảm bảo cho các quỹ tiền tệ luôn được tạo lập và sử dụng
đúng mục đích đã định.
b. Đối tượng giám đốc: quá trình tạo lập và sử dụng các
quỹ tiền tệ
c. Chủ thể giám đốc: là các chủ thể tham gia vào quá trình
phân phối.
d. Phạm vi giám đốc của tài chính: diễn ra tại mọi chủ thể
trong xã hội
e. Mục đích của giám đốc tài chính: