Tiết 73, 74: Bài học đường đời đầu tiên

Ngày soạn: 03 tháng 01 năm 2009
Tiết 73, 74. Văn bản: Bài học đờng đời đầu tiên
(Trích "Dế Mèn phiêu lu kí") - Tô Hoài.
A. Mục tiêu cần đạt:
- Giúp học sinh:
+ Hiểu đợc nội dung ý nghĩa bài học đờng đời đầu tiên
+ Nắm đợc những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả và kể chuyện của bài văn
B. Các hoạt động dạy- học:
- ổn định:
- Bài cũ: kiểm tra vở soạn của học sinh
- Bài mới: gv giới thiệu bài
Gv cho học sinh đọc chú thích sách
giáo khoa
? Em hãy nêu vài nét về TH?
? Em biết gì về tác phẩm?
GV giảng: tác phẩm gồm 10 ch-
ơng nội dung tác phẩm: SGK
? Vị trí của đoạn trích?
GV: ở chơng này Dế mèn tự giới
thiệu về mình, đặc biệt kể về một câu
chuyện đáng ân hận - một bài học đ-
ờng đời đầu tiên của mình.
Gv hớng dẫn học sinh đọc văn bản
Hs đọc một đoạn- Gv đọc tiếp một
đoạn
? Hãy kể tóm tắt câu chuyện? hs kể
? Câu chuyện đợc kể theo lời của
nhân vật nào? thuộc ngôi kể thứ
mấy? Cách lựa chọn vai kể nh vậy có
tác dụng gì?
- Tạo nên sự thân mật gần gũi giữa

ngời kể và bạn đọc. Dễ biểu hiện tâm
trạng ý nghĩ thái độ của nhân vật đối
với những gì xảy ra ở xung quanh và
đối với chính mình.
? Hãy chia bố cục văn bản?
? Phần nội dung kể chuyện về bài học
đờng đời đầu tiên của Dế Mèn có các
sự việc chính nào?
Sự việc nào là nghiêm trọng nhất?
I. Tác giả, tác phẩm, đoạn trích
1. Tác giả:
- Tên thật: Nguyễn Sen (1920)
- Viết văn từ trớc cách mạng.
- Có nhiều tác phẩm viết cho thiếu
nhi, là nhà văn của tuổi thơ.
2. Tác phẩm:
- Dế mèn phiêu lu ký (1941) là tác
phẩm đặc sắc nổi tiếng nhất của Tô
Hoài viết về loài vật dành cho thiếu
nhi.
- Tác phẩm đợc dịch ra nhiều thứ
tiếng trên thế giới.
- Kể về cuộc phiêu lu đầy sóng gió
và đầy lý thú của chàng Dế mèn.
3. Vị trí đoạn trích.
Bài học đờng đời đầu tiên thuộc ch-
ơng I của tác phẩm.
II. Đọc, kể
III. Tìm hiểu văn bản
- Câu chuyện đợc kể theo lời của

nhân vật chính (Dế Mèn), ngôi kể
thứ nhất.
-> Tác dụng
-Bố cục: hai đoạn
+ Đoạn 1: Từ đầu-> Sắp đứng đầu
thiên hạ rồi: Miêu tả vẻ đẹp cờng
tráng của Dế Mèn
+ Còn lại: Câu chuyện bài học
Có ba sự việc chính:
+ Dế mèn coi thờng Dế choắt
? Dế mèn đã tự giới thiệu mình nh thế
nào? Qua những chi tiết cụ thể nào?
? Hình dáng?
? Hành động?
? Tính cách của dế Mèn đợc miêu tả
qua các chi tiết nào về hành động, ý
nghĩ?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật
miêu tả của nhà văn? Miêu tả theo
trình tự nào?
? Qua cách miêu tả đặc sắc đó em có
cảm nhận đợc những gì về chàng Dế
Mèn?
+ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn tới cái
chết của Dế Choắt;
+ Sự ân hận của Dế Mèn.
> Sự việc nghiêm trọng nhất: Dế
Mèn gây sự với Cốc gây ra cái chết
thảm thơng cho Dế Choắt.
1. Hình ảnh Dế Mèn

Giới thiệu tỉ mỉ, kỹ càng, đầy đủ về
hành động, cử chỉ, ngoại hình, tính
nết.
- Hình dáng: + đôi càng mẫm bóng
+ vuốt chân cứng,
nhọn hoắt
+ đôi cánh dài
+ đầu to, râu dài và
cong
- Hành động: + đạp phanh phách
+ vũ phành phạch
+ nhai ngoàm ngoạp
+ trịnh trọng vuốt râu
- Tính cách: + đi đứng oai vệ
+ cà kha với tất cả
hàng xóm
+ quát mấy chị Cào
Cào
+ đá, ghẹo anh Gọng
Vó
+ tởng mình sắp đứng
đầu thiên hạ
> Dùng động từ, tính từ miêu tả
hình dáng, tính cách đặc sắc.
-> Cách miêu tả của tác giả là vừa
miêu tả hình dáng chung vừa làm
nổi bật các chi tiết quan trọng của
đối tợng, vừa miêu tả ngoại hình
vừa diễn tả cử chỉ, hành động
> Dựng lên một cách chân thực,

sống động cụ thể về một chàng Dế
ở tuổi mới lớn (thanh niên cờng
tráng)
> Miêu tả ngoại hình đồng thời
bộc lộ tính nết, thái độ của nhân
vật.
Ngời đọc cảm nhận đợc một chàng
dế ở tuổi trởng thành có vẻ đẹp c-
ờng tráng, trẻ trung, tràn đầy sức
sống, đồng thời cũng thấy đợc
những nét cha đẹp, cha hoàn thiện
trong tính nết, trong nhận thức và
hành động của một chàng dế thanh
niên ở tuổi mới lớn. Đó là: Bản tính
kiêu căng, tự phụ về vẻ đẹp và sức
mạnh của mình, xem thờng mọi ng-
ời, hung hăng, xốc nổi, (tởng mình
GV: Bằng sự quan sát tinh tờng, sự
am hiểu kỹ lỡng về loài vật nhà văn
đã dựng lên đợc một chân dung ngỗ
nghĩnh, ấn tợng về một chàng dế ở
tuổi mới lớn.
Hết tiết 73. Chuyển tiết 74
? Qua con mắt của Dế Mèn, Dế Choắt
đợc giới thiệu nh thế nào?
? Em thấy thái độ của Dế Mèn đối với
Dế Choắt nh thế nào? (chú ý cách xng
hô, lời lẽ, giọng điệu
? Trong câu chuyện với Dế Choắt ở
lần sang nhà chơi, Dế Mèn đã bộc lộ

điều gì?
GV: Và một sự việc bất ngờ đã xẩy
ra, vốn tính hay cà khịa Dế Mèn trông
thấy chị Cốc đã bày trò trêu chọc
? Em hãy nêu diễn biến tâm lý, thái
độ của Dế Mèn trong việc trêu chị cốc
dẫn đến cái chết của Dế Choắt?
? Nhận xét về ngòi bút của nhà văn
khi miêu tả tâm lý nhân vật?
? Qua sự việc này Dế mèn đã rút rabài
học gì?
là tay ghê gớm, sắp đứng đầu thiên
hạ rồi).
2. Câu chuyện về bài học đờng
đời đầu tiên
* Dế Choắt:
- Trạc tuổi Mèn, gầy gò lêu ngêu,
cánh ngắn củn, càng bè bè, râu cụt,
mặt ngẩn ngẩn ngơ ngơ, ốm đau.
> Coi thờng Dế Choắt, thái độ
trịch thợng, ra vẻ kẻ cả, đàn anh,
khinh thờng, không coi Choắt ra gì,
không quan tâm, giúp đỡ bạn bè.
(Cách đặt tên dế Choắt, cách xng
hô trịch thợng" chú mày". Khi nghe
dế Choắt thỉnh cầu giúp đỡ thì hếch
răng lên xì một hơi rõ dài và lớn
tiếng mắng mỏ). Dế Mèn tỏ ra là
một kẻ vô tâm, ích kỹ, không có
tình bao dung và lòng thơng đồng

loại. đã không cho Dế Choắt thông
ngách lại còn mắng mỏ thậm tệ
Cách nhìn diễu cợt, châm chọc,
- Lúc đầu: huyênh hoang trớc Dế
Choắt, không coi ai ra gì.
- Trêu rồi: tụt vào hang, yên chí về
sự yên ổn kiên cố của nơi ẩn náu.
- Biết chị Cốc mổ Dế Choắt khiếp
sợ nằm im thin thít.
- Chị Cốc đi rồi, mon men bò lên,
ân hận về lỗi của mình, thấm thía
bài học đờng đời đầu tiên.
> Thể hiện biệt tài của nhà văn Tô
Hoài về cách miêu tả tinh tế, chân
thật diễn biến tâm lý nhân vật, qua
đó nhận rõ thêm tính cách nhân vật,
huyênh hoang tự phụ trớc kẻ yếu
nhng lại run sợ trớc kẻ mạnh.
> Bài học về thói ngông nghênh
ngỗ ngợc, không coi ai ra gì > gây
hoạ cho ngời khác (Cái chết oan
uổng của Dế Choắt).Bài học ấy đợc
nói lên qua lời khuyên của dế Choắt
> Hãy sống thân ái, mình vì mọi
? Hình ảnh những con vật đợc miêu tả
trong truyện có giống với chúng trong
thực tế không? có đặc điểm nào của
con ngời đợc gán cho chúng?
? Em có nhận xét gì về cách viết về
loài vật của Tô Hoài?

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật
miêu tả loài vật của Tô Hoài?
Cho học sinh đọc ghi nhớ sách giáo
khoa.
Củng cố dặn dò:
+ Củng cố:
? Em có cảm nhận gì về chàng dế
Mèn?
? Bài học đờng đời đầu tiên mà dế
Mèn rút ra là gì?
? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả loài
vật của nhà văn Tô Hoài?
+ Dặn dò:
- Học thuộc ghi nhớ sách giáo khoa
- Nắm nội dung bài học
- Kể lại văn bản
- Soạn bài Phó từ

ngời, đừng nên ích kỷ, kiêu căng
hống hách kẻo gây ra những hậu
quả xấu không lờng trớc đợc.
=> Vừa rất giống, rất chân thực với
những con Dế thật trong thực tế nh-
ng lại vừa rất giống với một con ng-
ời ở lứa tuổi mới lớn với những nét
bồng bột, xốc nổi, thiếu chín chắn
trong suy nghĩ, việc làm.
- Truyện đợc viết theo lối đồng
thoại. Nhân vật chính là những con
vật nhỏ bé bình thờng và rất gần gũi

với trẻ em. Loài vật ở đây cũng có
suy nghĩ nói năng tình cảm, tâm lí
và các quan hệ nh ở con ngời.
- Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô
Hoài rất sinh động. Cách kể chuyện
theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp
dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính
tạo hình.
<=> Ghi nhớ: SGK