cách sử dụng các thuốc dạng khí dung

CÁCH SỬ DỤNG CÁC DẠNG THUỐC KHÍ DUNG
BS. Tô Mỹ Hương
Thuốc khí dung là lựa chọn tốt nhất ch bệnh lý hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn
mạn tính. Đây là cách thức đưa thuốc trực tiếp và đưòng hô hấp của bệnh nhân, tránh
được các tác dụng không mng muốn của thuốc lên các cơ quan khác. Cần lưu y:ù khi
đã dùng đủ liều thuốc nhưng không giảm triệu chứng , đó có thể là d ngưòi bệnh đãû
sử dụng thuốc khí dung chưa đúng cách .
I.THUỐC PHUN KHÍ DUNG ( PHUN SƢƠNG):
1.1 - Các yếu tố liên quan đến việc phun khí dung:
A - Dạng bà chế của thuốc
Đối với hỗn dịch, kích thước các phân tử thuốc và các hạt phun sương (đóng vai trò vận chuyển
thuốc) đều ảnh hưởng đến hiệu quả phun khí dung.
Độ nhớt và sức căng bề mặt của thuốc cũng ảnh hưởng đến hiệu quả phun khí dung Þ Chỉ sử
dụng dạng bà chế dành riêng ch phun khí dung.
B - Kích thƣớc hạt phun sƣơng:
Hạt có đường kính > 8 mm sẽ lắng đọng chủ yếu tại hầu họng
Những hạt nhỏ hơn sẽ và được sâu trng đường hô hấp và đến phổi
Những hạt mịn có đường kính < 5mm sẽ đến được tiểu phế quản tận và phế nang. Chính các hạt
này có vai trò quyết định trng việc điều trị.
Các hạt rất nhỏ < 0,5mm thường đựơc bệnh nhân thở ra ngài.
Tùy lọai máy khí dung mà kích thước hạt phun sương sẽ rất khác nhau.
C - Thời gian phun khí dung: Phụ thuộc và:
Lọai máy, chất lưọng máy khí dung .
Sự tuân thủ của bệnh nhân: thời gian phun không nên quá lâu, nhất là trẻ em.
1.2 - Chọn mặt nạ hay đầu ngậm?
A - Dùng mặt nạ ( áp vừa khít và mặt):
Dùng ch trẻ em và bệnh nhân không thể ngậm lâu.
Khuyết điểm :
Thuốc đọng lại trên mặt
Thuốc thát ra ngài d mặt nạ áp không sát

Thuốc đọng lại ở mũi d người bệnh thở bằng mũi
Hậu quả: liều thuốc bị giảm, giảm lượng thuốc đến phổi.
B - Dùng đầu ngậm:
Áp dụng cho người lớn vì cần có sự hợp tác của bệnh nhân
Mức độ lắng đọng tại phổi khi hít qua miệng sẽ ca hơn khi hít qua mũi.
1.3 - Cần lƣu ý:
Thể tích khí dung thích hợp là 2- 3,5 ml
Có thể pha chung thuốc khí dung cỏticide và thuốc dãn phế quản
Không pha nước cất và thuốc khí dung vì pH nhược trương có thể gây phản xạ c thắt phế quản,
mà nên dùng dung dịch đẳng trương NaCl 9‰ .
Thời gian phun khí dung từ 5- 15 phút là thích hợp
Không nên bịt kín 2 lổ thát hơi trên mặt nạ vì như thế sẽ làm bệnh nhân ngạt d thiếu õy và phải
hít và lại thán khí (C
2
)
Súc miệng và rửa mặt sau khi phun khí dung để ngừa các tác dụng phụ tại chổ .
Nhớ rửa sạch bầu khí dung , mặt nạ , đầu ngậm sau mỗi lần phun khí dung .
II- BÌNH XỊT ĐỊNH LIỀU:
2.1 Ƣu điểm : Phổ biến vì :
Gọn nhẹ , giá thành hạ .
Thích hợp ch nhiều đối tượng.
2.2 Nhƣợc điểm
:
Khó sử dụng đúng kỹ thuật vì:
Đòi hỏi người bệnh phải phối hợp đồng bộ hai động tác: vừa bơm thuốc, vừa hít và sâu.
Vận tốc thuốc được bắn ra ở miệng bình xịt là 100 km/giờ, và ch dù người bệnh thực hiện tốt kỹ
thuật hít thì cũng đã có hơn 90% thuốc lắng đọng ở miệng và hầu họng.
2.3 Kỹ thuật hít đúng cách:
Lắc kỹ lọ thuốc, cầm lọ thuốc thẳng đứng, đặt cách xa miệng 2 cm ( Miệng há ra)
Từ từ hít và sâu, vừa kết hợp nhấn lọ thuốc ở đầu thì hít và.

Tiếp tục hít và sâu, cố hết sức, nín thở giữ hơi trng 3-10 giây rồi thở ra.
Nếu bác sỹ chỉ định 2 nhát xịt ch mỗi lần dùng thuốc thì phải cách nhau 1 phút.
Súc miệng bằng nước sạch.
2.4 Các lỗi thông thường cần tránh:
Quên mở nắp lọ thuốc, quên lắc lọ thuốc
Phản xạ nín thở khi nghe tiếng xịt của thuốc.
Hít cả nước bọt và trng phổi gây h sặc sụa.
Xịt 2 hay nhiều nhát liên tục không có khảng nghỉ.
Đặt lọ thuốc và sâu trng miệng dễ gây viêm họng.
Quên súc miệng dễ gây nấm miệng.
2.5 Buồng đệm :
Là một ống nhựa hay bình nhựa 250 ml-750ml
Dùng ch người già, trẻ em ( không thể kết hợp động tác vừa bơm -vừa hít thuốc ).
Uu điểm:
* các hạt khí dung lớn ( không có vai trò trng điều trị) sẽ lắng đọng trên thành buồng đệm
thay vì ở hầu họng , sẽ làm giảm bớt tác dụng có hại của thuốc ( nấm miệng , khó nuốt, )
* Khảng cách > 10 cm sẽ giảm bớt vận tốc thuốc phóng ra Þ giảm nguy cơ viêm họng
Buồng đệm có mặt nạ : (babyhalẻ) dùng ch trẻ em còn quá nhỏ ( < 4 tuổi)
2.6 Dụng cụ tự động hít:
Lẫy cò bên trng lọ thuốc được khởi động khi bệnh nhân hít và một lực nhỏ .
Dễ dàng sử dụng ch cả người lớn và trẻ lớn , đặc biệt là người hít và yếu.
Chưa phổ biến , còn đắt tiền.
III. HÍT BỘT KHÔ:
Gọn, dễ sử dụng ch người lớn, không cần phối hợp động tác như bình xịt định liều
Tỷ lệ lắng đọng của thuốc ở các vị trí phụ thuộc và lực hít của bệnh nhân.
Giống bình xịt định liều, phần lớn thuốc lắng đọng ở hầu họng, cần súc miệng sau khi hít
thuốc.
3.1
Turbuhaler
: (Symbicrt, Bricanyl, Pulmicrt…)::

Xay đế vặn 1 lần the chiều kim đồng hồ và một lần ngược chiều kim đồng hồ; như vậy là đã
có 1 liều thuốc được nạp.
Lần lượt xay và hít từng liều một: ngậm ống hít và miệng - hít chậm sâu - nín thở 3 đến 10
giây - thở ra .
Nhớ lấy lọ thuốc ra khỏi miệng trước khi thở ra.
3.2
Diskus
: (Seritide, Advair, Flixtide…)::
Gạt cần để nạp một liều thuốc rồi hít từng liều một, tương tự như tủbuhalẻ.
3.3 Viên bột khô :
( Spiriva, Fradil, Ventlin accuhaler…):

Ch một viên thuốc và dụng cụ , xay hặc bấm để làm vỡ viên thuốc, ngậm dụng cụ và miệng
rồi hít và từ từ - sâu, nín thở 3- 10 giây .
Mở dụng cụ , bỏ đi vỏ viên thuốc rỗng để thuận tiện ch lần dùng sau
Cũng nhớ là không thở ra và trng dụng cụ hít.