Phân bổ vốn hiệu quả - một góc nhìn doc

Phân bổ vốn hiệu
quả - một góc nhìn

Các công ty dẫn đầu thị trường không chỉ đạt được thành công
thông qua kết quả hoạt động kinh doanh tốt mà còn bởi họ biết
cách phân bổ vốn một cách hiệu quả và có lợi nhất cho các cổ
đông. Trên thực tế quyết định phân bổ vốn là các quyết định có
tính chất sống còn đối với hoạt động của doanh nghiệp trong
tương lai và cũng là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của nhà
quản trị doanh nghiệp bởi đây là một nguồn lực hữu hạn. Việc
quyết định xem có nên trả hoặc tăng cổ tức hay xây thêm xí
nghiệp mới, đầu tư mở rộng sản xuất, thuê thêm nhân công
thường là vấn đề làm đau đầu ban lãnh đạo công ty, đặc biệt là
các công ty đại chúng.

Ngay cả một đại gia như Microsoft cũng có lúc phải đối mặt với
những khó khăn tương tự. Các cổ đông của công ty đã lên tiếng
đòi trả cổ tức, với tổng trị giá lên khoảng 48 tỉ đôla khi công ty
định sử dụng lượng tiền này để tái đầu tư. Vào tháng 3 năm 2003
công ty đã phải đáp lại yêu cầu này bằng cách trả cổ tức 0.08$
trên mỗi cổ phần. Mỗi công ty đều tiến hành hoạt động kinh
doanh theo một chu kì nhất định, và thường thì quyết định phân
bổ vốn trong giai đoạn đầu bao giờ cũng dễ dàng hơn bởi mục
tiêu chủ yếu trong giai đoạn này là nhằm tăng trưởng nhanh. Tuy
nhiên, khi công ty đã tăng trưởng khá tốt qua nhiều năm, đến một
lúc nào đó họ sẽ nhận thấy trên thị trường còn rất nhiều khe hở
và những cơ hội kiếm tiền đang chờ họ nắm bắt. Nói cách khác,
công ty đó sẽ tiến hành sản xuất thêm các sản phẩm mới hoặc
mở rộng hoạt động đầu tư sang lĩnh vực khác.

Đương nhiên, đây cũng là lúc họ phải phân bổ lại nguồn vốn, và

bị đặt trước những sự lựa chọn khó khăn như:

* Có nên tham gia vào một lĩnh vực mới hay không bởi để thực
hiện được điều này doanh nghiệp cần có một lượng vốn lớn để
đầu tư ban đầu, tuy nhiên đổi lại cơ hội thu lợi nhuận từ ngành
này là điều khá chắc chắn.
* Tăng năng lực của ngành kinh doanh chủ chốt: vấn đề là ở chỗ
năng lực sản xuất bao giờ cũng có giới hạn, việc nâng cao năng
lực kinh doanh sẽ chỉ kéo dài đến lúc tốc độ tăng trưởng của
doanh nghiệp có xu hướng sụt giảm.
* Trả hoặc tăng cổ tức: đây cũng là một quyết định cần cân nhắc
kĩ bởi khi tiến hành trả hoặc tăng cổ tức thì lượng vốn dùng để tái
đầu tư của doanh nghiệp sẽ giảm.
* Tiến hành đầu tư hoặc mua lại các công ty khác: quyết định này
cần phải suy xét một cách thận trọng bởi nó có ảnh hưởng rất lớn
đến hoạt động cũng như dòng tiền của doanh nghiệp trong tương
lai.
* Quyết định mua lại cổ phiếu của mình

Trên đây là các quyết định thường gặp đối với một doanh nghiệp,
và quyết định này thường được nhận biết qua một vài chỉ số mà
nhà đầu tư có thể tiếp cận như ROA, ROE Thông qua các chỉ
số này, các nhà đầu tư có thể đánh giá được hiệu quả sử dụng
nguồn vốn cũng như hiệu quả phân bổ vốn của doanh nghiệp.
Khi xem xét chỉ số ROE, hãy tính đến một vài yếu tố như tuổi đời
của công ty, và loại hình kinh doanh của công ty đó.

Các công ty mới thành lập thường có tỉ lệ cao bởi quyết định
phân bổ vốn của công ty này thường đơn giản hơn, như đã nói ở
trên. Còn với các công ty lâu đời, đặc biệt là công ty hoạt động

trong ngành có mức độ tập trung vốn cao như truyền thông, công
nghệ thì tỉ lệ ROE thường thấp hơn bởi họ tốn nhiều chi phí
hơn để tạo ra được một đồng doanh thu hay lợi nhuận. Cũng nên
chú ý rằng ROE của các ngành rất khác nhau vì thế tốt nhất là
nên so sánh giữa các doanh nghiệp tương đối giống nhau (về
quy mô, cơ cấu sản phẩm ) hoặc so sánh với mức bình quân
ngành.

ROE thể hiện hiệu quả của hoạt động sử dụng vốn cổ đông. Chỉ
số thu nhâp trên tài sản cũng tương tự như chỉ số ROE, có sự
khác biệt lớn giữa các ngành, tuy nhiên chỉ số này phản ánh hiệu
quả sử dụng tài sản của doanh nghiệp. ROA trong dài hạn sẽ
phản ánh tình trạng hoạt động của doanh nghiệp tốt hơn chỉ số
ROE. Tại sao lại như vậy?_đơn giản là bởi trong công thức tính
toán ROE, lợi nhuận ròng hiện tại và lợi nhuận ròng của kì trước
là những biến số quan trọng, có thể có chênh lệch đáng kể qua
các thời kì, chính vì thế mà ROE của một công ty rất khác nhau
qua các năm. Trong khi đó, ROA được tính dựa trên giá trị các tài
sản và nguồn vốn dài hạn, vì thế ổn định hơn, có sự thay đổi
không đáng kể. Tiếp đến là các chỉ tiêu về vốn và quản lý dòng
tiền của doanh nghiệp. Giả sử rằng công ty X có tỉ lệ ROE bình
quân trong 10 năm đầu là khoảng 18%_đây là con số rất ấn
tượng, tuy nhiên cũng nên lưu ý bởi công ty đạt được tốc độ này
vào thời điểm thị trường trên thị trường có nhiều chỗ trống và cơ
hội để đầu tư kinh doanh.

Dẫn đầu thị trường về thị phần, công ty đã bắt đầu nhận thấy nó
khó có khả năng duy trì được tốc độ tăng trưởng này mãi, và tốt
hơn hết là nhanh chân tìm kiếm một cơ hội mới để làm gia tăng
giá trị cho các cổ đông. Thường thì sẽ có một lượng vốn nhất

định được dành riêng cho hoạt động kinh doanh truyền thống của
doanh nghiệp, lượng tiền còn lại được dự phòng để duy trì sự ổn
định của công ty. Tuy nhiên khi nhận thấy cần phải đưa ra hướng
đi mới, ban lãnh đạo công ty X sẽ phải cùng ngồi xuống và bàn
bạc với nhau để đưa ra cách sử dụng vốn có hiệu quả nhất. Ngay
khi quyết định mới được tiến hành, các nhà đầu tư sẽ ngay lập
tức nắm bắt và đánh giá lại hiệu quả hoạt động của công ty,
không chỉ dựa đơn thuần trên hoạt động kinh doanh truyền thống
nữa.

Thông thường, các cổ phiếu trả cổ tức là vô cùng hấp dẫn đối với
các nhà đầu tư. Cổ tức chính là một trong những cách để thu hút
vốn đầu tư dài hạn vào công ty. Xem xét tỉ lệ trả cổ tức, một nhà
đầu tư có thể dễ dàng tính được tỉ lệ trích lợi nhuận để trả cổ tức
của doanh nghiệp. Tỉ lệ nhỏ nghĩa là công ty giữ lại lợi nhuận để
tái đầu tư, nhằm tạo nhiều lợi nhuận hơn nữa trong tương lai.
Công ty có thể trả cổ tức tới tận 80% nhưng điều đó có nghĩa là
họ sẽ còn rất ít vốn để tạo ra tăng trưởng lợi nhuận trong tương
lai. Mua lại cổ phiếu là một cách khác khá phổ biến để phân bổ lại
vốn thặng dư trong một doanh nghiệp. Nếu công ty thật sự cảm
thấy rằng cổ phiếu của mình đang bị định giá thấp, họ sẽ tăng tỉ lệ
sở hữu tài sản của tất cả các cổ đông bằng cách giảm lượng cổ
phiếu đang lưu hành thông qua mua lại.

Thông thường thì đây là một dấu hiệu tốt đối với các nhà đầu tư,
chứng tỏ rằng các nhà quản trị doanh nghiệp đang rất tin tưởng
vào sự phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. Nói chung đối
với các nhà đầu tư cá nhân, để đảm bảo đầu tư thắng lợi họ cần
phải nắm rõ lịch sử hoạt động của công ty cũng như khả năng
phân bổ vốn một cách hiệu quả bởi những yếu tố này sẽ góp

phần đáng kể, quyết định sự thành bại của doanh nghiệp trong
tương lai.