TRUNG QUỐC THỜI TẦN - HÁN - Lịch sử lớp 10 ppsx

TRUNG QUỐC THỜI TẦN - HÁN

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần :
1. Kiến thức
- Nắm được sự hình thành xã hội phong kiến ở Trung Quốc và các
quan hệ trong xã hội.
- Thấy được tổ chức bộ máy chính quyền phong kiến được hình thành,
củng cố từ thời Tần - Hán.
- Nắm được những đặc điểm về kinh tế Trung Quốc thời phong kiến:
Nông nghiệp là chủ yếu thời Tần - Hán.
- Biết được những thành tự văn hoá Trung Quốc dưới thời Tần, Hán.
2. Tư tưởng, tình cảm
- Giúp HS thấy được tính chất phi nghĩa của các cuộc xâm lược của
các triều đại phong kiến Trung Quốc.
- Quý trọng các di sản văn hoá, hiểu được ảnh hưởng của văn hoá
Trung Quốc đối với Việt Nam.
3. Kỹ năng
- Trên cơ sở các sự kiện lịch sử, giúp HS biết phân tích và rút ra kết
luận.
- Biết sơ đồ hoặc tự vẽ được lược đồ để hiểu được bài giảng.
- Nắm vững các khái niệm cơ bản.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Bản đồ Trung Quốc của các thời kỳ.
- Sưu tầm tranh ảnh như: Vạn lý trường thành, cố cung, đồ gồm sứ
của Trung Quốc thời phong kiến. Các bài thơ Đường hay, các tiểu thuyết
thời Minh - Thanh.
- Vẽ các sơ đồ về sự hình thành xã hội phong kiến Trung Quốc, sơ đồ
về bộ máy nhà nước thời Minh - Thanh.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ

Câu hỏi : Tai sao nói “khoa học đã có từ lâu nhưng đến thời Hy Lạp,
Rô-ma khoa học mới trở thành khoa học”.
2. Dẫn dắt vào bài mới
GV khái quát phần kiểm tra bài cũ và dẫn dắt HS vào bài mới, nêu
nhiệm vụ nhận thức bài mới như sau.
Trên cơ sở thuộc mô hình các quốc gia cổ đại phương Đông, Trung
Quốc vào những thế kỷ cuối công nguyên do sự phát triển của sản xuất, xã
hội phân hóa giai cấp nên chế độ phong kiến ở đây đã hình thành sớm. Nhà
Tần đã khởi đầu xây dựng chính quyền phong kiến, hoàng đế có quyền tuyệt
đối. Trên cơ sở những điều kiện kinh tế, xã hội mới, kế thừa truyền thống
của nền văn hoá cổ đại, nhân dân Trung Quốc đã đạt nhiều thành tựu văn
hoá rực rỡ.
Để hiểu được quá trình hình thành chế độ phong kiến ra sao? Chế độ
phong kiến dưới thời Tần - Hán như thế nào? Những thành tựu văn hoá rực
rỡ của Trung Quốc thời Tần - Hán là gì? Bài học hôm nay sẽ giúp các em
nắm được những vấn đề trên.

3. Tổ chức các hoạt động trên lớp


Các hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ b
ản HS
cần nắm vững
Hoạt động 1 : Cả lớp và cá nhân
- GV trình bày và phân tích: Thời cổ đại, người
Trung Quốc đã xây dựng Nhà nước của mình trên
lưu vực sông Hoàng Hà; cuối thời Xuân thu - Chiến
quốc, người ta bắt đầu biết chế tạo công cụ bằng sắt.

1. Sự hình thành xã hội
phong kiến
- GV nêu câu hỏi: Việc sử dụng công cụ sắt có tác
động như thế nào đến sản xuất?
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và chốt ý.
- Cuối thời Xuân thu - Chi
ến
quốc người Trung Quốc đ
ã
chế tạo và s
ử dụng công cụ
bằng sắt.
+ Nhờ có công cụ sắt: lưỡi cày, lưỡi cuốc mà diện
tích trồng trọt được mở rộng, khai hoang miền rừng
rú, có các công trình thủy lợi lớn ra đời.
- Nhờ công cụ sắt mà diện
tích mở rộng, công trình
thủy lợi lớn ra đời, tổng sản
lượng
+ Năng suất và tổng sản lượng nông nghiệp tăng. năng suất tăng.
- GV hỏi: Từ biến đổi về kinh tế, có tác dụng đến xã
hội ra sao?

- HS tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và kết luận: Sản xuất phát triển, làm
cho xã hội có sự biến đổi sâu sắc, hình thành các
giai cấp mới.

- GV nêu câu hỏi: Những giai cấp mới trong xã hội

Trung Quốc là những giai cấp nào? Địa vị của họ
trong xã hội ra sao?
- Xã hội có sự biến đổi,
hình thành các giai cấp
mới.
- HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi.
- GV nhận xét và trình bày phân tích.
+ Giai cấp địa chủ: Là những quan lại và một số
nông dân giàu đã tập trung trong tay nhiều của cải,
bằng quyền lực của mình, họ tước đoạt thêm nhiều
ruộng công, có vốn.
+ Địa chủ: Là quan lại,
nông dân giàu, có nhiều
ruộng đất, vốn, có thế lực
về chính trị và kinh tế.
+ Nông dân bị phân hóa, bộ phận giàu có trở thành
giai cấp bóc lột. Một số vẫn còn ruộng đất để cày
cấy gọi là nông dân tự canh, họ có nghĩa vụ nộp
thuế, đi lao dịch cho Nhà nước.
+ Nông dân:
Nông dân tự canh: Có ít
nhiều ruộng đất, họ có
nghĩa vụ nộp thuế, đi lao
dịch cho Nhà nước.
Một bộ phận dân nghèo, không có ruộng, hoặc quá
ít ruộng, phải xin ruộng của địa chủ để cày cấy, và
phải nộp hoa lợi cho địa chủ, gọi là tô ruộng đất,
tầng lớp này gọi là tá điền hay nông dân lĩnh canh.
Nông dân lĩnh canh: Không
có ruộng phải xin ruộng

của địa chủ để cày cấy và
nộp hoa lợi (tá điền).
- GV nêu câu hỏi: Hiểu thế nào là quan hệ sản xuất
phong kiến?

- HS dựa vào vốn kiến thức đã học ở trên để tự trả
lời câu hỏi.

UUUUU
- GV nhận xét và chốt ý: Quan hệ bóc lột địa tô của
địa chủ với nông dân lĩnh canh gọi là quan hệ sản
xuất phong kiến.
- Quan hệ phong kiến: Là
sự bóc lột địa tô của địa
chủ với nông dân lĩnh canh.

- GV nhấn mạnh: Các điều kiện kinh tế xã hội hình
thành ở Trung Quốc vào những thế kỷ cuối TCN đã
thúc đẩy sự thống nhất lãnh thổ và hình thành chế
độ phong kiến.

Hoạt động 1: Hoạt động cá nhân
- Trước hết GV gợi lại cho HS nhớ lại kiến thức đã
học ở các bài quốc gia cổ đại phương Đông, về các
giai cấp cơ bản trong xã hội, sau đó đặt câu hỏi:
1. Chế độ phong kiến thời
Tần - Hán
- Việc sử dụng công cụ bằng sắt ở Trung Quốc vào
thế kỷ V (TCN) có tác dụng gì?

Cho HS và cả lớp xem sơ đồ treo trên bảng và gọi
một HS trả lời, các HS khác bổ sung cho bạn.












Quý tộc


Địa chủ

Nông
dân
công
xã


ND giàu


ND
tự canh

ND nghèo


Nông
dân
lĩnh
canh







HS dựa vào những kiến thức đã học ở những bài
trước và dựa vào sơ đồ để trả lời.
a. Sự hình thành Tần - Hán
GV củng cố và giải thích thêm cho HS rõ:

- Trong xã hội Trung Quốc khi đồ sắt xuất hiện xã
hội đã có sự phân hóa, hình thành hai giai cấp mới
địa chủ và nông dân lĩnh canh, từ đây hình thành
quan hệ sản xuất phong kiến, đó là quan hệ bóc lột
giữa địa chủ và nông dân lĩnh canh thay thế cho
quan hệ bóc lột quí tộc và nông dân công xã.
- Năm 221 TCN, nhà Tần
đã thống nhất Trung Quốc,
vua Tần tự xưng là Tần
Thủy Hoàng.

- Lưu Ban lập ra nhà Hán
206 TCN - 220.
GV nêu câu hỏi: Nhà Tần - Hán được hình thành
như thế nào? Tại sao nhà Tần lại thống nhất được
Trung Quốc?
Đến đây chế độ phong kiến
Trung Quốc đã được xác
lập.
Cho HS đọc SGK, gọi một HS trả lời và các em
khác bổ sung.

GV củng cố và chốt ý: Trên lưu vực Hoàng Hà và
Trường Giang thời cổ đại có nhiều nước nhỏ thường
xảy ra chiến tranh xâu xé thôn tính lẫn nhau làm



thành cục diện Xuân thu Chiến quốc. Đến thế kỷ IV
TCN, nhà Tần

có tiềm lực kinh tế, quân sự mạnh hơn cả đã lần lượt
tiêu diệt các đối thủ đến năm 221 TCN, đã thống
nhất Trung Quốc, vua Tần tự xưng là Tần Thủy
Hoàng, chế độ phong kiến Trung Quốc hình thành.
Nhà Tần tồn tại được 15 năm sau đó bị cuộc khởi
nghĩa của Trần Thắng và Ngô Quảng làm cho suy
sụp.
b. Tổ chức bộ máy nhà
nước thời Tần - Hán
- Lưu Bang lập ra nhà Hán 2006 TCN - 220. Đến

đây chế độ phong kiến Trung Quốc đã được xác lập.
- Ở TW: Hoàng đế có
quyền tuyệt đối, bên dưới
có Thừa tướng, Thái úy
cùng các quan văn võ.
- GV cho HS quan sát sơ đồ Tổ chức bộ máy nhà
nước phong kiến và trả lời câu hỏi: Tổ chức bộ máy
nhà nước phong kiến thời Tần - Hán ở TW và địa
phương như thếu nào?



- Ở địa phương: Quan Thái
thú và Huyện lệnh (tuyển
dụng quan lại chủ yếu là
Hoàng đế

Thừa tướng


Thái úy
Các
chức
quan
khác

Các
quan
văn

Các
quan
võ
Các
chức
quan
khác

hình thức tiến cử).
















GV đặt câu hỏi: Hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa của
nhân dân ta chống lại sự xâm lược của nhà Tần,
nhà Hán? (gợi ý: VD cuộc khởi nghĩa của nhân dân
ta chống lại quân Tần TCN, cuộc khởi nghĩa Hai Bà
- Chính sách xâm lược của

nhà Tần - Hán: xâm lược
các vùng xung quanh, xâm
lược Triều Tiên, và đất đai
Trưng chống quân Hán năm 40, ) của người Việt cổ.
Hoạt động 1: Làm việc theo nhóm
GV chia cả lớp làm 2 nhóm chính và giao nhiệm vụ
cho mỗi nhóm:
3. Văn hoá Trung Quốc
thời Tần - Hán.
a. Tư tưởng
- Nhóm 1: Những thành tựu trên lĩnh vực tư tưởng
của chế độ phong kiến Trung Quốc?

- Nhóm 2: Những thành tựu trên các lĩnh vực sử
học, văn học?

GV cho đại diện các nhóm trình bày, và bổ sung cho
nhau, sau đó GV nhận xét và chốt ý:

+ Nhóm 1: Nho giáo giữ vai trò quan trọng trong
lĩnh vực tư tưởng. Người khởi xướng Nho học là
Khổng Tử. Từ thời Hán Nho giáo đã trở thành công
cụ thống trị về mặt tinh thần với quan niệm về vua-
tôi, cha-con, chồng-vợ, nhưng về sau Nho giáo càng
trở lên bảo thủ, lỗi thời và kìm hãm sự phát triển của
xã hội.
- Nho giáo giữ vai trò quan
trọng trong hệ tư tưởng
phong kiến là công cụ tinh
thần bảo vệ chế độ phong

kiến, về sau nho giáo càng
trở lên bảo thủ, lỗi thời và
kìm hãm sự phát triển của
xã hội.
- Phật giáo cũng thịnh thành, nhất là thời Đường.
Thời Đường vua Đường đã cử các nhà sư sang Ấn
- Phật giáo cũng thịnh hành
nhất là thời Đường.
Độ lấy kinh phật như cuộc hành trình đầy gian nan
vất vả của nhà sư Đường Huyền Trang,
+ Nhóm 2: Bắt đầu từ thời Tây Hán, sử học đã trở
thành lĩnh vực độc lập, người đặt nền móng là Tư
Mã Thiên với bộ Sử ký. Đến giai đoạn từ Hán đến
Nam - Bắc triều có Hán thư của Ban Cố, Hậu Hán
thư của Phạm Việp
b. Sử học : Tư Mã Thiên
với bộ Sử ký, Hán Thư của
Ban Cố, Hậu Hán thư của
Phạm Việp
Văn học: Phú phát triển mạnh, ở thời Hán Phú là
một thể loại văn học đặc biệt, với những nhà sáng
tác phú nổi tiếng thời Tây Hán và Giả Nghị, Tư Mã
Tương Như
c. Văn học :
+ Phú phát triển mạnh với
những nhà sáng tác phú nổi
tiếng như Tây Hán là Giả
Nghị, Tư Mã Tương Như

4. Sơ kết bài học
Hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi: Sự hình thành chế độ phong kiến
Trung Quốc? Chế độ phong kiến dưới thời Tần - Hán? Những thành tự văn
hoá rực rỡ của Trung Quốc thời Tần - Hán?
5. Bài tập, dặn dò về nhà
- Học bài cũ, đọc trước bài mới.
- Trả lời câu hỏi và bài tập trong SGK.