Viêm tai giữa mạn tính có khối u cholesteatoma với bao nguy hiểm! pdf

Viêm tai giữa mạn tính có khối u
cholesteatoma với bao nguy hiểm!

Cholesteatoma là một dạng bệnh lý đặc biệt
trong bệnh cảnh của viêm tai giữa mạn tính.
Trong đó, trên nền bệnh cảnh viêm tai giữa
mãn tính xuất hiện các khối cholesteatoma có
đặc tính phát triển, ăn mòn, phá hủy các thành
phần của viêm tai giữa và các cấu trúc lân cận,
khiến cho quá trình viêm ngày càng lan rộng có
khả năng dẫn tới các biến chứng rất nặng nề… Việt Nam, loại bệnh này chiếm tỷ lệ
tương đối cao trong các trường hợp viêm tai giữa mạn tính (chronic infective
inflammation of the middle ear).

Viêm tai giữa có khối u choles-teatoma là gì?

Khối u cholesteatoma đầu tiên thường khu trú ở thượng nhĩ ăn mòn và phá hủy các cấu
trúc xương con, sau đó lan rộng ra, có thể vào tai trong gây viêm mê nh
ĩ với các biểu hiện
ù tai, chóng mặt, động mắt, mất thăng bằng hay lên màng não – não gây ra các biểu
hiện viêm nhiễm gây mủ (abscess) tại vùng này với các thể lâm sàng như sốt cao, nhức
đầu, cứng gáy (Kernigs sign), buồn nôn, nôn Nặng có thể dẫn tới hôn mê, tử vong.
Ngoài ra, khối u cholesteatoma có thể lan rộng ra sau, phá hủy các cấu trúc tế bào xương
chũm (mastoid bone) khiến cho quá trình viêm lan rộng ra tĩnh mạch bên, tiểu não hoặc
lan ra phía ngoài gây các biểu hiện xuất tiết của viêm tai xương chũm.

Sự nảy sinh khối u Cholesteatoma

Có nhiều giả thuyết về nguyên nhân sinh ra khối u cho-lesteatoma (thuyết nguy
ên phát và
thứ phát ). Hiện nay đa số các nhà nghiên cứu thừa nhận thuyết hình thành khối u

cholesteatoma là do quá trình dị nhập của lớp biểu bì ống tai và màng nhĩ (ear drum) vào
trong hòm tai qua lỗ thủng hay túi co kéo hình thành trong quá trình viêm tai.

Khối u cholesteatoma phát triển như một khối u bọc, bên ngoài là một lớp màng với túi
biểu mô có khả năng chế tiết các men gây ra hiện tượng ăn mòn và phá hủy xương xung
quanh và một lớp màng đáy có màu sáng óng ánh (màu đặc trưng của khối u
cholesteatoma). Bên trong là một khối mềm, trắng như bã đậu bao gồm các tế bào biểu
mô lẫn với các tế bào mỡ và các tinh thể cholesterin (cholesterincrystals).

Ban đầu khối u cholesteatoma thường có kích thước nhỏ, có hình ảnh u bọc như đã được
mô tả ở phần trên. Khi phát triển, khối u vở ra dưới áp lực của các thành phần bên trong
và bị nhiễm trùng khiến có biểu hiện xuất tiết ra ngoài chất bẩn lổn nhổn như chất bã đậu
và có mùi thối khắm.

Biểu hiện khi bị viêm tai giữa mạn tính có khối u Cholesteatdma

Ngoài các biểu hiện viêm tai giữa mạn tính thông thường như chảy mủ tai kéo dài, thính
lực giảm (hearing loss) , viêm tai giữa mạn tính với khối u cholesteatoma có một số
triệu chứng gợi ý như :

- Nghe kém (thính lực giảm) rõ rệt do khối u cholesteatoma làm cản trở dao động hay ăn
mòn, phá hủy khối xương con. Nghe kém thường lớn hơn 50-60 decibel [dB] (đơn vị đo
âm thanh).

- Mủ tai chảy ra có mủ với mùi thối khắm, trường hợp điển hình còn cho thấy biểu hiện
dịch mủ lổn nhổn, trắng như bã đậu, có các mảnh sáng óng ánh như xà cừ do vỏ khối u
cholestea-toma vỡ ra, khi thả vào nước sẽ nổi váng óng ánh như váng mỡ.

- Hình ảnh lỗ thủng “nguy hiểm” : Lỗ thủng màng tai trong trường hợp có khối u
cholestea-toma thường nằm ở vị trí góc sau trên, màng trùng. Lỗ thủng điển hình thường

nằm ở vị trí sát khung xương, có bờ nham nhở, có thể ăn sâu vào một phần da ống tai ở
rìa lỗ thủng. Đôi khi lỗ thủng bị che lấp bởi một đám mủ đặc, vảy hoặc một khối thịt dư
(polyp) (polyp “gác cổng”). Đôi khi có thể thấy hình ảnh chất lổn nhổn trắng như bã đậu
ở ống tai ngoài hay trong hòm nhĩ (trong trường hợp màng nhĩ thủng rộng)

Trách nhiệm của bác sĩ

Khi thăm khám lâm sàng các trường hợp viêm tai giữa mạn tính ghi ngờ có khối u
cholestea-toma thường phải chú ý tìm kiếm các dấu hiệu ban đầu của biến chứng. Ngoài
việc tìm những triệu chứng rầm rộ của các biến chứng như viêm màng não, mưng mủ n
ão
( thường gọi là áp-xe não), viêm tắc tĩnh mạch bên, hồi viêm, xuất tiết…, Bác sĩ sẽ phải
lưu ý đến triệu chứng kín đáo như hiện tượng chóng mặt thoáng qua của hiện tượng rò
ống bán khuyên hay dấu hiệu liệt mặt ngoại biên nhẹ. Bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sẽ
phải thăm khám thật kỹ đối với trường hợp này ngoài việc giúp đánh giá tiên lượng bệnh
cảnh còn giúp giải thích tốt hơn cho bệnh nhân trước khi giải phẫu.

Điều trị

Điều trị viêm tai giữa mạn tính có khối u cho-lesteatoma chủ yếu là bằng phương pháp
ngoại khoa (giải phẫu). Điều trị nội khoa (medical treatment) chỉ mang tính tạm thời để
chuẩn bị giải phẫu hoặc được áp dụng trong trường hợp không mổ được (chống chỉ định
điều trị bằng phương pháp ngoại khoa (contraindication).
Viêm tai giữa mạn tính có khối u cholestea-toma là một dạng bệnh lý nguy hiểm xảy ra ở
tai. Nếu không điều trị kịp thời đúng đắn có thế dẫn đến các biến chứng trầm trọng rất dễ
gây tử vong. Vì vậy, bệnh nhân viêm tai giữa cần đến cơ sở y tế có khoa tai mũi họng xin
khám có đủ phương tiện chuyên môn phát hiện và điều trị bệnh viêm tai giữa cấp tính
hầu không để chuyển sang dạng viêm tai giữa mạn tính đầy nguy hiểm!