bài giảng chiều tối hồ chí minh

HỒ CHÍ MINH

I. Khái quát
1) Xuất sứ, hoàn cảnh
sáng tác, thể loại:

Bài thứ 31 trong 1 trong
134 bài của “Nhật ký
trong tù”.

Được lấy cảm hứng khi
Hồ Chí Minh chuyển tù
từ Tĩnh Tây đến Thiên
Bảo vào cuối thu năm
1942.

Thể thơ: Thất ngôn tứ
tuyệt.

Đề tài:
Tả cảnh ngụ tình, thiên
nhiên và con người trên
đường chuyển lao.
-> Kết hợp cổ điển + hiện
đại.
=> Tù nhân làm thơ.

倦 鳥 歸 林 尋 宿 樹
孤 雲 慢 慢 度 天 空
山 村 少 女 磨 包 粟

包 粟 磨 完 爐 已 烘
Quy n đi u quy lâm t m túc th ,ệ ể ầ ụ
Cô vân m n m n đ thiên không ạ ạ ộ
;
S n thôn thi u n ma bao túc,ơ ế ữ
Bao túc ma hoàn lô dĩ h ng.ồ

Chim m i v r ng tìm ch n ng ,ỏ ề ừ ố ủ
Chòm mây trôi nh gi a t ng không;ẹ ữ ầ
Cô em xóm núi xay ngô t i,ố
Xay h t, lò than ã r c h ng.ế đ ự ồ
(Ng i d ch: Nam Trân) ườ ị

暮
Mộ
Chi u ề
t iố
II. Bài thơ

1)Bức tranh phong cảnh thiên nhiên
và cuộc sống con người:
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn lộ thiên không:
(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;)

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ”
“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,”
-
Hình ảnh:

“Quyện điểu”

cánh chim
mỏi -> quen thuộc> đẹp, gợi
buồn.


Cánh chim mỏi mệt sau
một ngày kiếm ăn vất vả
nhưng vẫn cố gắng bay về
rừng “Tầm túc thụ”, tìm chỗ
dừng chân, tá túc.

Không gian vắng lặng,bao
la, khoáng đạt.

Thời gian ngả về chiều.

“Cô vân mạn mạn lộ thiên không”
“Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không”
-
Hình ảnh:
+ “Cô vân” -> Đám
mây lẻ loi, cô đơn.
+ “M n m n”ạ ạ Từ láy
-> Trôi chậm chạp ->
Chuyển động nhẹ
nhàng -> Gợi sự êm ả,
vắng lặng.
=> V n v t v n ng ạ ậ ậ độ

ch m, nh .ậ ẹ

Sơ kết :
+Nghệ thuật:
-
Lấy cái nhỏ bé của “cánh chim, chòm
mây” để tả cái rộng lớn bao la của
bầu trời.
-
Lấy cái động của “cánh chim, chòm
mây” tả cái tĩnh lặng nơi miền sơn
cước buổi chiều tà.
-
Bút pháp chấm phá, gợi nhiều hơn tả.

Màu sắc cổ điển.

Sơ kết :
+Nội dung
-
Bức tranh thiên nhiên đẹp, đượm
buồn.
-
Hình tượng nhân vật trữ tình:
•
Yêu thiên nhiên.
•
Tâm hồn tinh tế nhạy cảm.
•
Tinh thần lạc quan.

•
Phong thái ung dung tự tại.

Đối chiếu

Tương đồng:

Cánh chim mỏi mệt sau
một ngày

Người tù
cũng thấm mệt.

Đám mây lẻ loi

Người
tù một mình trên đường
giải đi.

Tương phản:

Cánh chim có mệt mỏi
nhưng sẽ tìm được tổ ấm.

Chòm mây có cô đơn
nhưng chúng tự do giữ
bầu trời bao la còn người
tù mất tự do.
 Thấy rõ hơn vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh

2) Bức tranh sinh hoạt của đời
người:
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
(Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than dã rực hồng.)

Hình ảnh:
“S n thoân thi u n ơ ế ữ
ma bao tuùc”
-Cảnh lao động, sinh hoạt
của con người khỏe
khoắn, trẻ trung

Bút
pháp lấy điểm tả diện.
-Nét hiện đại: vượt khỏi
hình ảnh quen thuộc “
Ngư, tiều, canh, mục”


gần gũi với cuộc sống đời
thường.

+ Từ “ hồng”: thi nhãn
-> Gợi không gian tràn đầy ánh sáng, ấm áp
và niềm vui .
+ Lối điệp ngữ, láy ý
-> Vòng xoay của chiếc cối
=> Thời gian vận động.

+ Ngắt nhịp 4/3:
-> Khi xay ngô xong, lò than rực hồng
=> Lấy sáng tả tối

Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.
(Xay hết, lò than đã rực hồng.)

Sơ kết:
+Nghệ thuật
Hình tượng thơ luôn vận động
theo chiều hướng đi từ :
- Bóng tối ra ánh sáng.
-
Buồn đến vui.
-
Cô đơn đến ám áp.

Tinh thần hiện đại.

Sơ kết :
+ Nội dung:
-
Bức tranh cuộc sống giản dị,
ấm áp tình người.
-
Hình tượng nhân vật trữ tình:
•
Yêu cuộc sống.
•
Yêu con người.

•
Tinh thần lạc quan.

III. Tổng Kết
-Bài thơ thể hiện sự kết hợp hài hòa
giữa bút pháp cổ điển và tinh thần
hiện đại.
-”Chiều tối” là bài thơ tiêu biểu cho “
Nhật ký trong tù”, mang đặc điểm
phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí
Minh.

Tài năng và vẻ đẹp tâm hồn người
lãnh tụ kính yêu của dân tộc.