Dinh dưỡng cho người mắc bệnh gan pdf

Dinh dưỡng cho người mắc bệnh gan

Khi bị viêm gan cấp, cần áp dụng chế độ nương nhẹ gan và dạ dày, ruột.
Chỉ nên uống nước đường, nước luộc rau; truyền dịch glucose và axit amin để thay
thế cho sự ăn.
Khi sốt đã giảm, lượng nước tiểu tăng lên, nên ăn sữa với khoảng 1.500
ml/ngày. Sữa là một loại thức ăn tốt vì nó không có nhiều cặn bã, không độc mà
còn có khả năng chống độc, lợi tiểu. Có thể dùng sữa đã tách bơ hoặc rút kem pha
thêm đường; hoặc dùng các sản phẩm dinh dưỡng khác như: Ensure, Isocal,
Sandosource, Vivonex T.E.N…
Cuối giai đoạn viêm gan cấp, có thể cho bệnh nhân ăn thêm ngũ cốc dưới
dạng bột, cháo và khi đã hết sốt thì áp dụng chế độ ăn nhiều protid và methionin
(như sữa tách bơ, thịt nạc, cá nạc) với mức 2 g protid/kg thể trọng mỗi ngày, đồng
thời tăng cường calo, chất bột.
Khi giai đoạn cấp tính đã qua, bệnh nhân ở vào tình trạ ng “yếu gan”, thời
kỳ này có khi kéo dài rất lâu. Người bệnh không chịu được những bữa ăn có quá
nhiều chất béo, nhiều loại thực phẩm, hoặc những thay đổi đột ngột về môi trường,
khí hậu. Chế độ ăn cần chú ý đến những điểm sau: Thức ăn phải tươi, tránh để lâu,
không nên nấu nướng cầu kỳ; không dùng những thực phẩm lạ dễ gây dị ứng; nên
ăn nhiều bữa để hấp thu tốt hơn, chú ý dùng chế độ ăn nương nhẹ cả gan lẫn dạ
dày và ruột; ăn nhiều thịt nạc nhưng tránh ăn thịt súc vật non vì có chứa nhiều
nucleoprotid; ăn nhiều sữa, trứng ăn vừa phải và chỉ nên dùng trứng tươi. Với chất
béo, chỉ nên dùng ít và dùng dạng dầu thực vật, tránh dùng mỡ động vật. Ngoài ra,
cần tăng cường chất đường, mật, bột ngũ cốc, rau quả loại tươi, mềm, ít xơ, nhiều
ngọt. Không dùng gia vị, rượu bia, chất kích thích…
Thực đơn dành cho bệnh nhân viêm gan (giai đoạn cấp tính):
- 6h30: Sữa chua 200 ml; 10h: Phở 1 bát (bánh phở 200 g, thịt nạc 25 g);
13h30: Sữa chua 150 ml; 17h: Cơm (gạo tẻ 100 g), khoai tây hầm thịt bò (khoai
tây 200 g, thịt bò 25 g), chuối 1 quả; 19h: Nước cam (cam 200 g, đường 20 g);
21h: Sữa tách bơ 150 ml.
- 6h30: Sữa chua 200 ml. 10h: Cơm (gạo tẻ 100 g), giá xào (giá đỗ 100 g,

thịt nạc 20 g, dầu 5 g); 13h30: Sữa chua 150 ml; 17h: Cơm (gạo tẻ 100 g), gan xào
(gan lợn 30 g), canh cải (rau cải 100 g), chuối tiêu 1 quả; 19h: Nước cam (cam 200
g, đường 20 g); 21h: Sữa tách bơ 150 ml.
- 6h30: Sữa chua 200 ml; 10h: Mỳ thịt bò (mỳ sợi 100 g, thịt bò 25 g);
13h30: Sữa chua 150 ml; 17h: Cơm (gạo tẻ 100 g), trứng, thịt hấp (trứng gà 1 quả,
thịt nạc 10 g), canh rau ngót (rau ngót 100 g), chuối tiêu 1 quả; 19h: Nước cam
(cam 200 g, đường 20 g); 21h: Sữa tách bơ 150 ml.
Chế độ ăn khi bị xơ gan
Cần cung cấp nhiều protid (1,5-2 g/kg mỗi ngày) và glucid, nhiều vitamin
nhóm B, vitamin K. Khi có cổ trướng cần ăn nhạt. Nếu tĩnh mạch thực quản giãn,
cần tránh thức ăn có nhiều xơ cứng, đề phòng cọ xát gây vỡ tĩnh mạch do thức ăn.
Chế độ ăn trong điều trị xơ gan cần áp dụng kéo dài khoảng 6 tháng hoặc lâu hơn
nữa.
Nếu bệnh nhân có nguy cơ bị hôn mê gan (do gan suy nặng), cần hạn chế
chất đạm do protid không hấp thu được sẽ đọng lại trong ruột sinh ra nhiều NH3,
ngấm vào máu gây độc cho hệ thần kinh.
Đồng thời với chế độ ăn trong điều trị xơ gan, cần tăng cường các vitamin
nhóm B như B1, B2, PP và các axit amin.
Thực đơn dành cho bệnh nhân xơ gan (giai đoạn tiến triển):
7h: Sữa tách bơ 200 ml (sữa bột tách bơ 25 g, đường glucose 10 g), bánh
bột khoai hấp 2 cái (bột khoai lang hoặc khoai sọ 50 g, đường glucose 20 g).
11h: Cháo thịt (gạo 100 g, thịt nạc 30 g, dầu 5 g, hành 5 g), chuối tiêu 100
g.
14h: Nước mía 250 ml.
16h: Súp rau thịt + bún (bún 150 g, bắp cải 100 g, khoai tây 150 g, hành,
mùi 10 g, dầu 5 g), quýt ngọt 200 g.
19h: Chè bột sắn dây 200 ml (bột sắn 25 g, đường glucose 15 g).
TS Nguyễn Thị Lâm, Sức Khỏe & Đời Sống
Chế độ ăn uống và sinh hoạt đối với bệnh nhân viêm gan
Người ta ví gan như một nhà máy mà nguyên liệu chính là 3 nhóm: chất

đạm, chất béo, đường… và các chất phụ gia không thể thiếu là khoáng chất. Do đó
chế độ dinh dưỡng vô cùng quan trọng cho người bệnh gan. Thiếu dinh dưỡng thì
gan không làm việc được nhưng dư thừa cũng không tốt vì gan yếu, khó loại thải
chất dư thừa. Do vậy tốt nhất cần biết những thứ gì nên ăn và thứ gì nên tránh.
Những thứ người viêm gan nên dùng
Protein (chất đạm): Là chất vô cùng quan trọng đối với người bệnh viêm
gan. Cần bảo đảm 1g protein/kg cơ thể/ngày. Trong đó 50% lượng protein này do
ngũ cốc và rau quả cung cấp nên chỉ còn 50% là lấy từ thực phẩm như cá, thịt,
trứng, sữa hoặc đạm thực vật như: đậu phụ… có nghĩa một ngày chỉ cần 200g cá
hoặc 100g thịt nạc, trứng và cốc sữa là đủ.
Protein từ cá và sữa bò rất tốt cho người yếu gan vì dễ tiêu hóa. Trong sữa
bò tươi hoặc sữa bột pha tương ứng có khoảng 3,7% chất đạm và 3,5% chất béo.
Chất béo trong sữa bò thuộc loại khó tiêu hóa nên người ta thường khuyên người
yếu gan không nên uống nhiều sữa chứ không phải là kiêng sữa (mỗi ngày nên
uống 1 cốc).
Chất béo: Người bệnh gan cần giảm các chất béo, kiêng ăn các món rán,
chứ không phải kiêng hẳn chất béo. Một nghiên cứu cho thấy: ăn nhiều chất béo
cùng với giảm protein và bột đường làm gia tăng quá trình xơ gan ở người viêm
gan siêu vi C. Trong khi đó, một nghiên cứu khác chứng minh chất lecithin có
nhiều trong lòng đỏ trứng gà và đậu mè các loại chứa nhiều acid béo, omega 3 rất
cần cho người bị bệnh viêm gan mạn tính kể cả viêm gan siêu vi A, B, C.
Axid béo và omega 3 từ thực vật hay từ cá đều tốt cho gan và làm chậm quá
trình ung thư hóa gan. Do đó chất béo từ cá, trứng, đậu mè tốt cho gan. Điều cốt
yếu là không dùng dư thừa. Chú ý nên chế biến thực phẩm theo lối kho, nấu, luộc,
hấp chứ không nên rán.
Đối với trứng: Có nhiều ý kiến khuyên kiêng trứng nhưng thực tế cho thấy
lòng trắng trứng chứa nhiều methionin, eytein, eystin là các acid amin bảo vệ gan.
Lòng đỏ trứng chứa nhiều chất béo nhưng chất béo này là phosphatidylcholin
(lecithin) tốt cho gan. Trứng có chứa lượng sinh tố nhóm B, nếu 1 ngày ăn 1 lòng
đỏ trứng gà đáp ứng 1/3 nhu cầu vitamin của cơ thể. Như vậy trừ những người bị

dị ứng với trứng, người bệnh viêm gan có thể cách ngày ăn một quả trứng luộc.
Vitamin và khoáng chất: Các vitamin và khoáng chất rất cần thiết cho gan.
Mỗi ngày cần bảo đảm đủ rau quả tươi (rau xanh 200g + củ quả non 1.000g + quả
chín tươi 200g). Trường hợp người già yếu không thể ăn đủ sinh tố qua rau quả thì
có thể uống thêm mỗi ngày 1 viên đa sinh tố B complex hoặc viên đa sinh tố
khoáng chất.
Những thứ người bệnh gan nên tránh: Các thức uống có chất cồn (rượu,
bia…), thuốc lá, tránh ăn thực phẩm ôi thiu, nhiễm hóa chất, tránh lao động quá
sức.
Người bệnh gan cần chú ý ăn uống hợp lý, không được ăn dư thừa hoặc đưa
các chất độc hại vào cơ thể. Nguyên tắc ăn uống hằng ngày là chọn thức ăn dễ tiêu
và không kiêng quá mức sẽ dẫn đến suy kiệt cơ thể.