SÁCH TỐ VẤN - Thiên mười một: NGŨ TẠNG BIỆT LUẬN ppsx

SÁCH TỐ VẤN
Thiên mười một: NGŨ TẠNG BIỆT LUẬN

Hoàng Đế hỏi rằng:
Tôi nghe những kẻ phương sĩ (1) hoặc lấy não tủy làm Tàng, hoặc lấy
Trường, Vị làm Tàng, hoặc lấy làm Phủ mà đều lấy làm phải cả, không
biết vì sao, xin nói rõ cho nghe [1]
Kỳ Bá thưa rằng:
Não, tủy, cốt, mạch, đởm, nữ tử bào sáu thứ đó đều do địa khí sinh
ra. Nóù đều Tàng ở Aâm, mà tương với đất, chỉ có Tàng mà không tàng, gọi
nó là “kỳ hằng chi phủ” [2]. Đến như Vị, Đại trường, Tiểu trường, Tam tiêu,
Bàng quang , năm cái đó đều do thiên khí sinh ra. Khí của nó tượng với
trời, chỉ tả mà không tàng. Nóù hấp thụ cái trọc khí của năm Tàng, nên gọi là
“truyền hóa chi phủ”, nó không thể tích trữ được lâu mà phải du tả ngay (2)
[3].
4) Phách môn cũng là một cơ quan sai khiến của năm Tàng, thủy cốc
tới nơi đó, không thể chứa lâu (3) [4].
Phàm gọi là năm Tàng, tức là những cơ quan chứa tinh khí mà không
tả, nó chỉ mãn mà không thực [5].
Đến như phủ là một cơ quan truyền hóa mà không tàng, cho nên chỉ
thực mà không thể mãn [6].
Bởi vì: thủy cốc vào miệng, thời Vị thực mà Trường hư, khi thức ăn
đã dẫn xuống, thời Trường thực mà Vị hư. Cho nên nói: “thực mà không
mãn, mãn mà không thực” [7].
Hoàng Đế hỏi rằng:
Khi khẩu sao lại có thể làm chủ cho cả năm Tàng?. (1) [8].
Kỳ Bá thưa rằng:
Vị, coi cũng như cái biển để chứa thủy cốc, nó là nguồn gốc của sáu
phủ [9].
Năm vị ăn vào miệng, chứa ở Vị để nuôi khí của năm Tàng. Khí khẩu
cũng tức là Thái âm [10]. Phàm khí vị của năm Tàng sáu Phủ, đều sản xuất

ra từ Vị, rồi biến hiện lên khí khẩu. Cho nên ở Tàng tượng luận đã nói: “năm
khí hút vào mũi, chứa ở Tâm Phế: [11]. Tâm phế có bệnh, mũi cũng vì đó
mà thở không thông (2) [12].
Phàm trị bệnh, phải xét ở bộ phận dưới như Trường Vị, là cơ quan thu
nạp và bài tiết thủy cốc, lại phải chẩn ở khí khẩu để đoán cái khí của Tàng,
Phủ Rồi mới nhận xét đến ý chí và bệnh tình ra sao [13].
Nếu câu nệ vào quỉ thần, không thể nói là đức tốt, nếu lại ghét cả
châm thạch, không thể tiến tới trí xảo (1) [14].
Người mắc bệnh, không muốn để cho dùng đúng phương pháp để
điều trị, bệnh tật không khỏi, dù có cố chữa cũng là vô ích [15].







Thiên mười hai: DỊ PHÁP, PHƯƠNG NGHI LUẬN

Hoàng Đế hỏi rằng:
Y giả trị bệnh, cùng một bệnh mà phép chữa không giống nhau lại
cùng đều khỏi, là vì sao” [1].
Kỳ Bá thưa rằng:
Đó là do địa thế khác nhau [2].
Tí như Đông phương, là một khu vực cái khí của trời đất bắt đầu phát
sinh từ đó. Nơi đó sản xuất cá và muối, nên gần bể, người sinh ở nơi đó hay
ăn cá và ưa vị mặn. Ở đã lấy làm quen, ăn đã lấy làm ngon. Cá ăn nhiều
khiến người hay có chứng nhiệt trung (nóng ruột) vị mặn thắng được huyết,
nên người ở đó phần nhiều sắc đen mà thớ thịt thưa doãng. Thường mắc phải
bệnh ung thũng (mụn nhọt) (1). Về phép trị, nên dùng Biêm Thạch. Cho nên

Biêm thạch sản xuất ở phương Đông (2) [3].
Tây phương là một khu vực sản loài kim ngọc, sa thạch cũng tụ họp
nơi đó. Khí của trời đất chủ về thâu dẩn. Người sinh ở nơi đó thường ở nơi
cao có nhiều gió, thủy thổ lạnh lẽo và cứng rắn. Dân thường mặc áo lông, ăn
những vị đậm béo, nên tạng người béo chặt và nhiều mỡ Do đó, tà khí
không thể phạm được vào thận thể, tật bệnh chỉ có thể tà bên trong phát ra
(1) [4].
Về phép điều trị, nên dùng độc dược (các thứ thuộc có chất độc). Cho
nên độc dược cũng sản xuất ở Tây phương (2).
Bắc phương là một khu vực bế tàng của trời đất. Đất ở đó phần nhiều
cao như gò núi, gió rét cắt da, nước đóng thành băng. Người sinh nơi đó
thường tụ họp quây quần và uống sữa. Do đó, tàng hàn, sinh ra chứng mãn
(đầy). Phép chữa nên dùng ngải cứu, cho nên ngải cứu cũng sản ra ở phương
Bắc (1) [5].
Nam phương là một khu vực trưởng dưỡng của trời, đất, dương khí rất
thịnh ở nơi đó. Đất ở đó thấp và thủy thổ ẩm ướt, thường tụ nhiều vụ lộ (sa
mù và mốc). Người sinh nơi đó ưa ăn vị chua và các thức ướp (như tương,
mắm), Tạng người thớ thịt mịn đặc và hiện sắc đỏ, phần nhiều mắc bệnh
loạn tý (1).
Về phép trị, nên dùng “vi châm”. Cho nên “cửu châm” cũng sản xuất
tại phương Nam (2) [6].
Trung ương, đất bằng phẳng và ẩm thấp, là một khu vực trời đất sinh
ra muôn vật đông nhiều. Người sinh nơi đó, ăn uống nhiều thứ mà không bị
vất vả lắm, nên thường mắc bệnh nuy, quyết, hàn, nhiệt (1) [7].
Về phép chữa nên dùng “đạo dẫn án cược “ cho nên phép đạo, dẫn, án
cược cũng sán xuất ở Trung ương (2).
Cho nên thánh nhân tùy theo các địa phương, các khí hậu để thi dụng
các phương pháp trị liệu, đều được thích nghi (đúng). Vì thế nên, phép trị
khác mà bệnh đều khỏi.