Chọn dạng thuốc dùng (Kỳ 2) potx

Chọn dạng thuốc dùng
(Kỳ 2)

DẠNG SI-RÔ (SYRUP): Là dung dịch ngọt (Ðường tự nhiên hay nhân tạo)
và có mùi thơm. Thường dùng cho trẻ em hoặc để che lấp những loại thuốc có vị
khó chịu.
* Dạng đóng chai: Theralene, Rhinopront, Actifed syrup, Biocalyptol,
Atussine, Viscéralgine syrup
* Dạng gói: Duphalac
DẠNG (VIÊN) NÉN (TABLET / COMPRIMÉS): Là các thuốc dạng bột
nhưng được trộn lẫn với nhau và thêm vào chất kết dính, phụ gia , rồi cuối cùng
nén với một áp lực thích hợp (để viên thuốc không cứng hay mềm quá qui định)
thành từng viên nhỏ cùng với chất bao phủ bên ngoài (bột talc, gelatin, đường.).
Thuốc viên nén có thể chứa nhiều chất khác (ngoài thuốc chính) để bảo đảm độ
tan rã, phân hủy thuốc và làm thành mọi dạng, mọi kích thước, trọng lượng, màu
sắc khác nhau theo yêu cầu. Lớp phủ ngoài của viên thuốc rất quan trọng và có
nhiều kiểu khác nhau nhằm bảo vệ các thành phần thuốc khỏi bị hư hại; Che dấu
vị khó chịu (quá đắng, quá chua ); Khống chế việc giải phóng thuốc từ viên thuốc
hay để tạo một viên thuốc hấp dẫn hơn. Thuốc viên nén là dạng thuốc uống phổ
biến nhất vì có nhiều ưu điểm như: tính ổn định cao, ít nguy cơ tương tác hóa chất
giữa các thuốc khác nhau (trong một viên thuốc), kích thước nhỏ hơn, liều lượng
chính xác, dễ sản xuất. Ða số các viên nén được dùng để nuốt nguyên viên, nhưng
một số có thể hòa tan trong miệng, ngậm dưới lưỡi, nhai hay sủi bọt tan trong
nước (hoặc trong các dung dịch khác) trước khi nuốt, đôi khi có thể dùng để đặt
trong một khoang của cơ thể
* Viên nén nhai được (chewable tablet): Thường là các thuốc để điều trị
bệnh đường tiêu hóa, thuốc sổ lãi hay thuốc chống sâu răng, chống ung thư, chống
co giật Chế phẩm thường gặp: EryPed Malox, Peptobismol, Pepcid, Lactaid
Zentel, Fugacar Cavident, Fluor-a-day Videx, Lamictal
Viên nén có bọc và tan trong ruột (enteric-coated tablet): Là thuốc viên nén
được bọc thêm một lớp đặc biệt (cellulose acetate phthalate) bên ngoài để ngăn

chặn sự tan rã của viên thuốc trong dạ dày và để thuốc chỉ hòa tan khi xuống được
môi trường kiềm (baz) của ruột. Cơ chế này rất có ích nếu thuốc có thể gây kích
thích dạ dày hoặc độ acid của dịch vị ngăn cản sự hấp thu của thuốc. Chế phẩm
thường gặp: Neopyrazone, Ultrase, Azulfidine EN
* Viên nén bọc đường / viên nén có lớp bao phủ (film-coated tablet / sugar-
coated tablet): Ðối với viên nén bọc đường thì các lớp bao phủ bên ngoài gồm có:
đường, tinh bột để bảo vệ viên thuốc và tạo vị ngọt, nhưng điều này sẽ làm thuốc
khó bảo quản lâu dài. Vì vậy, đã xuất hiện viên nén có lớp bao phủ (film) chỉ có
một lớp bao phủ rất mỏng, trong suốt và luôn luôn là Cellulose. Ðôi lúc, lớp film
này còn giúp viên thuốc phóng thích kéo dài (Ví dụ: Isoptin SR).
- Bọc đường: Neuro-40, Myonal, Arcalion
- Lớp bao phủ (film): Mucitux, Praxilene, Ponstan, Norbactin, Cepodem,
Biaxin, Erythrocin, Trental
* Viên nén có nhiều lớp (layered tablet): Có cấu tạo gồm nhiều loại thuốc
khác nhau, nằm ở các lớp tách biệt hẳn. Sự sắp xếp có thể là: Chỉ gồm 2 lớp thuốc
và ở 2 mặt của viên thuốc (Ví dụ: Alaxan, Robaxisal); Hay như những vòng tròn
đồng tâm, từ lớp thuốc trong ra đến lớp thuốc ngoài. Bằng cách này, ta có thể đưa
nhiều loại thuốc khác nhau vào chung một viên nén mà không sợ chúng tương kỵ
lẫn nhau.
* Viên nén ngậm dưới lưỡi (sublingual tablet): Thuốc sẽ được phóng thích
ngay lập tức nhờ vào nước bọt và hấp thu nhanh qua hệ tĩnh mạch dưới lưỡi vào
máu. Nồng độ đỉnh của thuốc trong máu đạt được trong 3-7 phút. Thuốc đạt tác
dụng điều trị ngay lập tức. Thường dùng trong bệnh tim - mạch vành. Chế phẩm
thường gặp: Risordan 5, Nitrostat
* Viên nén phóng thích chậm (sustained-release (sr) / slow release (sr) /
retard tablet): Là những viên thuốc nén có một chất chuyên chở hay một công thức
đặc biệt để cho phép giải phóng từ từ và liên tục một loại thuốc, nhằm duy trì nồng
độ thuốc ổn định trong dòng máu. Cơ chế hoạt động có thể như sau: Viên thuốc
nén có nhiều lớp thuốc với độ tan rã, phân hủy khác nhau và tan dần theo thứ tự từ
lớp ngoài vô lớp trung tâm; Lớp vỏ ngoài có cấu tạo đặc biệt làm cho thuốc chỉ

phóng thích ra ngoài qua một hay vài lỗ rất nhỏ (giúp kéo dài thời gian tồn tại của
thuốc); Cấu tạo gồm nhiều vi hạt có độ tan rã, thời gian phân hủy khác nhau Vì
vậy, những dạng thuốc này không được cắt, bẻ, nghiền nát hay nhai khi sử dụng vì
sẽ làm thay đổi sự phóng thích của thuốc. Chế phẩm thường gặp: Adalate 30,
Trivastal 50, Tegretol CR 0.2g, Ceclor CD, Natrilix SR, Biaxin XL, Sinemet CR,
Theo-Dur, Voltaren-XR

BS. HUỲNH BÁ LONG
__________________