Atlas giải phẫu người - Phần nội tạng (Phần 2) potx

Nhiing
vung
nong
cua
hoc
mi~ng
va cua
m~t
Cae m6i
va
vung moi
Cae
m6i
1a ill9t
IOf/.i
thanh
di
dQng
eua
mi~ng.
c6
chuc
nang
khep
kin
hoc
mi~ng
d
phia
trU'dc tOi
ill1i'C

do
can
thiet.
Moi
m6i
la
m9t
nep
cd-mQ-c
di
dQ"ng
dll<;lC:
nep
trEm
hO{lC
mbi
tren,
v:\
nep
duoi
hoac
moi
dUdi;
hai
moi
tiep
xuc
sat
voi
nhau

'(j b6 nAm
ngang
tV do ella
chung,
t<:10
thanh
khe
mi/fng
(rima
oris).
Cae
d.§.u
cua
hai
moi
g(ip
nhau
d
phia
hai
ben
tf/.O
nen
hai
mep
(hlnh
7),
Hinh
th~
ngoai

eua
llloi:
Moi
moi
co
m(lt
ph.§.n
(b~
mQ.t)
nong
d
bEln
ngoai,
phu
b6i
da,
va
mQt
phan
(m(it)
sau
d
ben
trong
mi~ng,
phil
bai
niem
ll<.lC,
hai

phan
nay
lien
tiep
veri
nhau
iJ
b<1
it!
do
eua
mOi.
Moi
tdin
n&m d
bEm
dlidi thap
mui,
phia
dU'6i
die'm dlidi
mili
Ia
di@m
n5m
d day
(nen)
ella
urich
mili.

Moi
tren
gid] h:;m d
hai
ben
b0i
hai
ranh,
n&m d
phia
sau
cae
canh
mui,
18.
cae
ranh
miii-mci,
xu6ng
phia
dlioi
hrin
b
ngang
mue
moi
tren
thi
ranh
nay

mang
ten
la
ranh
miii-m6i-ma.
6
ml)t
nong
eua
moi
tren,
tren
dlidng
giua,
co mQt
ranh
dung
dQc,
di tU
day
vach
mili
xu6ng
phfa
duai,
gQi
ten
Ia
ranh
dUdi

miii
hoQ.c
ranh
nhdn
trung
(philtrum),
ranh
nay
t~n
het
b gibi
hQ.n
cua
ph:'in
moi
phil
b6i
niem
mQ.c.
Ed
tV do
cua
moi
c6
mau
do
hong
clla
niem
mQ.c,

chung
to
lOp
duoi
niem
m~c
d
day
c6
nhieu
mao
m~ch
mau.
0 ph:'in giUa
cua
moi
tren,
ngay
d
d.§.u
duoi
clla
ranh
nhan
trung
co
Cll
giua
(Ia
mot

m£u
cua
moi
nho
ra
truac).
Niem
mQ.c
cua
moi
tren
a
da<:m
tuong
ling
vai
cac
rang
cl'ta
va
rang
nanh,
se
qul}t
len
d~
phll
bo
huy~t
rang·

cua
xuong
ham
tren,
tQ.o
thanh
mQt
tui
cung,
hol}c
ranh
{ren
cua
tie'n
dinh·
mi¢ng
(hol}c
fornix
uestibuli
superior:
uom tie'n
dinh
mi¢ng
tren).
Ranh
nay
chia
moi
thanh
hai

nl'ta
28
trai
va
phai
bbi
mQt
nep
giua
dQc,
hinh
liem
gQi
la
ham
mai
(frenulum
labii
superioris

ham
mai
tren),
ranh
nay
tiep
n6i
ph.§.n
sau
cua

moi
voi
lqi.
Moi
dum
trong
da
sef
trudng
hqp
n~m
hoi
th\lt
ra
sau
hon
so
voi
moi
tren,
a
m~l.t
ngoai,
nong,
moi
duai
ke
lien
voi
vung

cam
a
ben
du'oi,
gioi
h~n
giUa moi dlidi
va
vung
c~m
la
ranh
moi-cam;
a
hai
b€m
thi
moi
dlioi
dU<;lc
gioi hslll
bai
phan
keo
dill
xu6ng
duai
clla
ranh
miii-m6i-mci.Vung

tiep
nefi
da-niem
m~c
cua
mOl
duai
(pars
intermedia:
vung
trung
gian)
co
hinh
cua
mQt
dUdng
cong
deu
d~n,
hdi
16m
len
tren.
M$.t
sau
cua
moi
duai
(pars

mucosa:
phdn
niem
mc;tc)
phil
boi
niem
m~c
mi~ng,
niem
mQ.c
tU
moi
dual
qu~t
len
phll
cung
rang
l<;1i
a
do~n
Wong
ung
voi
cac
rang
cl'ta
va
rang

nanh,
t~o
nen
ranh
dudi
cua
tie'n
dinh
mi~ng
(ho~c
fornix
uestibuli
inferior:
VDm
tie'n
dinh
mi¢ng
dudi).
Cling
gi8ng
nhu'
a
moi
tren,
a
m~t
sllu
eua
moi
duoi,

tren
dUdng
giua
c6 mQt
nep
gQi
la
ham
m6i
dum
(frenulum
labii
inferioris).
Ham
eua
hai
moi
tren
va
duoi
chinh
18
m6c
dUdng
giUa
clla
hefc
mi~ng.
Cau
true

eua
moi:
Cac
moi
dU<;lc
cau
t~o
bai
5
lOp
rna
Mn
lu'<;It
k~
til
nang
toi
sau
la:
lOp
da,
lOp
rna
lien
ket-mB
duai
da,
lOp
co,
lOp

du'oi
niem
m<;lc,
va
lOp
bi~u
mo
niem
ml,'l.e
va
tuy€n.
* Da:
da
b
vung
moi
day,
gIaU
nang
long
va
tuy€n
ba
nhan;
a
lap
sau
c6 mQ.ng
luai
mQ.ch

bQ.ch
huyet
kha
mau.
•
f,1a
lien
ket-md
dudi
da:
lOp
nay
thieu
ij
nhung
cho
co co
bam
da
bam
vao
da;
tuy
nhien,
ij
vung
duang
giua
va
ij

vung
mep
thi
co
hAn
c3.
mot
neft
nho
that
su'
la
mo
lien
ket
sqi. . . .
• Gac
cd
cua
mai:
baa
g6m
cac
cd
uong
m8i
hol}c con
gQi
la
cd

khep
m6i
va
phuc
hQp
nhung
cd
bam
da
mQ.t
d
quanh
mi~ng,
cac
cd
nay
t*n
het
ij
ldp
sau
eua
da
vung
moi,
voi
cac
sqi
b~t
cheo

nhau,
chung
tQ.o
nen
d
hai
b€m,
phfa
sau
cac
mep
moi
ben
mQt
not
{Cl}cJ
lien
ktt
sau
mep.
Nhung
cd
nay
xe'p
lam
hai
lop
nong
va
sau:

bao
g6m:
cd
go
ma
Zan
va
nho,
cd
nanh,
cd
nang
moi
tn}n
l'a
canh
mili
nong
va
sau,
cd
tam
gicic
nu3i dudi,
va
cd
vuong
cam.
6
lOp

sau
nhat
la
Cd
mut,
(J
tn~
sd
sinh,
trong
be
day
cua
cae
moi,
e6
cae b6 sqi cd nftm
thea
huang
sau-
trude.
tZI.O
nen
cd
ep
moi
(ho(lc
cd
Klein).
Trang

be
sau
duai
ciie
lOp
cd
e6
mi)t
lOp
nhung
tuyen
nhay
day
dl)e, d6
18.
nhung
tuycn
(nuae bQt)
eua
moi.
*
Ldp
niem
m(1c
c6
bi@u
rna
lat
t:ing
phu

d
be
m~t
va
dfnh
eh$.t
v{ji
lOp
cd d
ben
duai
trong
cae
vung
eua
bd
tv
do
cua
hai
moi. 0
Chf6i
ldp
bi6u
rna
e6
mi,lng lUdi
mQ.ch
b<,leh
huyct

kh6ng
lien
h~
vai
mQ.ng
ludi
m9-ch
bw:h
huyet
d
m(lt
ngoai
(duai
da)
eua
moi.
M~ch
mau
va
day
thiin
kinh
cua
moi
Cdc
d¢ng
m(1ch
ehlnh
cua
hai

moi,
dU:ng
dau
Ii
cae
dQng m(1ch
vanh
(moO
tren
va
dlidi.
deu
la
nhi1ng
nhimh
cua
hai
dQng
nH;u;h
mqt.
Cac
dQng m(1ch
vanh
tren
va
chtdi
chui
qua
lop
cd

va
toa
nhanh
V:lO
be
m(!.t
:'laU
cua
hai
moi, d
vung
gan
di.e bd
tv
do CUll. moi, d
day
cac
di)ng
m<,lch
vanh
d
hai
ben
noi
tiep
voi
nhau.
Ngu6n
di)ng
m<,lch

thli
hai
cua
moi
1:1
cac
nh:inh
moi
cua
dqng
lI1(1ch
dudi
6'
mat
di
tdi moi
Hen
va
nhanh
moi ella dQng m(lch
cam
di
tdi
m6i dudi.
Nhitng
day
than
kinh
v¢n
dQng

eua
moi
bat
ngu6n
til
nhi1ng
nhanh
cua
day
than
"'inh
mat.
con
day
th:in
kinh
cam
giac
deu
1(\
nhanh
cua
day
than
kinh
tam
thoa,
va
d(lc
bi¢t

IS.
nhanh
cua
day
than
kinh
ham
tren
(day
than
kinh
so
VY9
thong
qua
nhanh
dlidi
6'
mat
doi
vai
moi
tren
va
day
than
kinh
ham
dlidi
(day

thfin
kinh
s6
V
3
)
thong
qua
nhanh
cam
d6i vai moi
duai.
Clirn
va
vung
clirn
Cam
t<,lO
nen
mQt V
nho
d
giua
va
duai
cua
ph&n trU:dc-dU:di
cua
mi;it
(t~p

I).
Vung
10
Than kmh so V
1,
ho~c
so V,. cach viet
ng,§n
g(;m
ten cac
nhanh eila
day than kinh tam thoa, Than kinh tam thoa
1;'1
day
'han
kinh so
dUde
danh so th(( V (ni:im), chia
ra
ba nhanh
eung
16n,
do d6 viet gon cac nhilnh la V
1
,
V
o
,
VJ
Ian Iuql

d,§
chi cae nhanh thu nha', (than kinh mat),
thu
hai (than kinh
ham
tren) va th(( ba (than kinh ham duai).
cAm
dUQc
gidi
h;;Ln
ve
phia
tren
vai
moi
duai
bai
ranh
m6i-cdm
va
phfa
du:di gidi
h;;Ln
vai
vung
c6 bdi bd dlioi
phan
truoc
cua
than

xlidng
ham
dlioi.
Cam
e6
hlnh
th€
ben
ngoai
nhli
mi)t
cu
(gQi
la
gnathion
:::
l6'i
cdm),
l6i
cam
cong
16i
vg
phfa
truoc
ca
theo
ehigu
du:ng
dQc

Lin
chieu
nAm
ngang.
Lo'i
cdm
dUQe
phu
bdi
da
day
va
dfnh
VOl
xt1dng
bem
duai,
d mi;it
sau
va
tren
vung
dt1dng
giua,
da
giau
nang
long
va
tuyen

bfr
nhdn,
d
day
c6
cac
b6
cua
cac
Cd
bam
trvc
tiep
vao
da
(Cd
bam
da
cd, cd
nang
cdm
20,
va
cd
tam
giac
m6i).
Vung
cAm
tren

toan
bi)
di~n
tich
cua
n6
tudng
ung
voi
vung
dU:Qc
gQi
la
"vung
cam"
(vung
"cam"
cua
m$.t
1a
nhi1ng
vung
rna
phan
bo'
mQ.ch
va
thftn
kinh
13.

khong
dang
k~-tac
gia).
Hai
vung
cAm
hai
ben,
moi
vung
deu
hinh
tam
giac
rna
dinh
nftm d
phfa
tr€m,
ngang
mue
vai
ndi
tie'p
noi
gii1a
da
v(\
niem

m;;LC
eua
moi
dudi.
Mol
va
vung
rna
(Regia buccalis)
Cae
ma
t;;Lo
nen
hai
thanh
ben
eua
hoc
mi~ng.
N6i
chung,
ma
tl;lo
nen
vung
truoe-
ben
cua
m$.t hoi;ie
vung

ma.
Vung
rna
co
nhung
gidi hl;ln
sau
day:
phia
tren
la
biJ
dlidi
6'
miit,
phfa
dUdi
la
biJ
dudi
xudng
ham
dlidi,
phia
trudc
18.
ranh
miii-ma
va
mi)t

dUdng
tiep
h,le
ranh
nay
di
xu6ng
phfa
dudi
qua
hai
mep
(cua
mi~ng),
phfa
sau
la
bd
trudc
cua
cd
c&n,
bd
nay
la
gioi
h<,ln
giua
hai
vung

rna
va
vung
cd
dn.
Vimg
rna
l~i
bao
gam
hai
ph:in
nha
hdn:
phftn
tren
la
vimg
dlidi 0
miit
bao
v~
eho b6
m(1ch-than
kinh
dlidi
0'
mdt
va
phftn

duai
la
viing
mi¢ng
t~o
n€m
thanh
ben
th{tt
81,1
eua
6
mi~ng
va
thong
thudng
hay
dUQc
gQi
13.
vung
ma,
thu{tt ngi1
nay
da
trd
nen
thong
dVng.
Hinh

the~
ngoai:
Vung
rna
13.
ml)t
hinh
bon
e~nh
dai
theo
ehieu
dung
dqe,
vung
rna
2<J
Co
nang
dim
con
dt1Qc
gOi
la
Cd
cham
(flU.
29
c6
u9ng

mqch
va
anh
mqeh
miJt
di
chea
qua
va
co
ong
Stenan
di
ngang,
chia
thanh
hai
phin
trEm
va
duOi.
:Ma
c6
hai
m$.t: m$.t
ngaai
ha$.c
m<1it
da,
va

m,;i.t
trong
ho<1ic
m(i.t
ml~ng,
mi}t
da
r(mg
hon
so
vaj
mQ.t
mi~ng.
Mi;it
ngaai
eua
ma,
tv
do
va
de
di
d(mg
d
ph
An
trung
tam,
nhu'ng
d

phftn
chu
vi
thi
dinh
vai
lOp
xudng
thu9C
vE1
m(i.t
ngoai
cua
cac
xu'Cfng
ham
tren
va
xudng
ham
duai.
M¢t
trang
cua
ma,
phu
bai
niem
m\l-c
mi~ng,

t~o
nen
thanh
ngaai
eua
t;in
uinh
mi¢ng; d rn$.t
nay,
ngang
muc
voi
c6
ding
h:l.m
tren
thu
hai
c6
16
md
vao
rni~ng
cua
(/ng
Stenan,
xung
quanh
16
nay

c6
riii
rac
nhiE1u
tuyen
nu'ac
b9t
cua
niem
m\l-c
rna
con
g9i
1a
tuye'n
rang
ham.
Call
true:
Tit
nong
van
sau,
rna
du'Qc
cau
t~o
b0i
nam
lop

ke
tiep
nhau
nhu
duai
day,
kh6ng
k~
lop
mang
xudng
(cot
m~c)
rna
e{lc
phftn
mE1m
cua
rna
bam
van
a
phfa
tren
va
phfa
dual.
*
Lap
da:

rat
mong
va
nh5.n
nhvi
b
phAn
tren,
nhung
tra
nen
day
hdn
b
phin
duai
va
b
phfin
nay
c6
b9
.rau
day,
a m(i.t
sau
cua
da
c6
m9t

lu'ai
m:;Lch
b<;lch
huyet
kha
mau.
*
Lap
rna
Win
ke't-mC!
dLtai da:
phong
phil
hdn
a
phiin
sau
eua
vung,
16t m<)t
sau
cua
da,
lop
nay
b
nhung
ngudi
m*p

ben
va
b
tre
em
co
th~
ehua
nhieu
rna.
Trong
lop
rna
lien
keto rna c6
m9t
cvc
rna
tron
g9i
la
el:le
inC!
Biehat
(d9C
thea
tieng
Vi~t:
Bi-Sa)
n&rn

o
phan
tren·sau
eua
vung
rna.
Khoi
ma
c6
th~
lan
xa
ra
phia
ben
ngoai
va~
16'p
ed
mut,
v,i
ra
phia
tru'ac
va~
gan
ed
thai
dLtdng
va

bd
trLf6'e
eua
cd cdn,
r6i
Ian
Wi
cae
khOllng
rna
hEm
ket-rna
eua
cac
h6' dLtdi-thai dLtdng
va
ha'thai
dLtdng,
va
l:lp
day
khoang
trong
6'
trong
cac
ho
nay.
Do d6,
thong

qua
khoi
ltiQng
rna
nhung
khoang
trong
trong
cac
hEl
n6i
tren
thong
thudng
voi
nhau
va
voi
vung
rna.
* Cac ed
eua
m¢t,
h9i
tv
ve
phia
cac
nut
ell

sau
mep,
cac
cd
nay
x.lp
xep
thanh
hai
16p
kh6ng
lien
tvc.
L6'p
nong
W trEm
xuong
duoi
c6
nhung
ed
sau
day:
eae
cd go rna
ldn
va be, cd
nang
nang
mai

tren
va
eanh
mili,
30
ed
eLtdi,
cd
bam
da
cd
va
cd
tam
giae
mOl
dLtJi.
Lop
sau
ch-u
yeu
t\l-O
nen
bdi
ed
mut,
cd
nanh,
ed
nang

sau
m6i
tren
va
eanh
mui
va
ed
vuong
edm.
*
Khaang
gian
cd:
la
nhung
khoang
cach
n&m
giua
cac
cd,
dJ
gianh
cho
cac
m\l-ch
mau,
day
thin

kinh
va
ong
Stenon
di
qua.
Cac
d9ng
m:;Lch
va
finh
m:;Lch
m<)t
di
thea
du'dng
cheo
g6c
qua
vung
rna,
n&rn d
giua
bd
truoc·dudi
cua
ed
can
va
g6c

trang
eua
mat.
Trang
trudng
hQp
co
cac
hqch
bqeh
huytt
ma
va
hr;ch cd
mut
thi
cac
h~ch
nay
se
n&m
d9C
theo
du'dng di
cua
cac
d9ng
rn<;lch
va
tinh

rn~ch
rn$.t.
Ong
Stenon
di
ngang
qua
1lI1a
sau
cua
vung
rna,
huang
di
n&m
tren
m(lt
dUdng
th:1ng v\l-ch
tit
dai
tai
toi
eanh
mili
cung
ben,
va
tren
dUdng

nay
c6
th@
Sd
nAn
thay
ong.
Toi
bd
tru'O'c cd ean
thi
ong
Stenan
vong
qua
bd
nay,
di
vaa
trong
d~
vong
tru'ac
gan
ed
thai
dLtdng,
lien
quan
voi

cl:lc
ma
Biehat
va
chui
qua
cd
mut
d@
r6i
cuoi
cung
rna
vao
ti/Xn
(1t'nh
mi¢ng
bai
m9t
10
a
ngang
muc
c6
rang
ham
tren
thli
hai.
*

Ldp
khong
lien
tl,lC
nhfing
tuye'n
nu:ac
b9t: nArn d m$.t
sau
eua
niem
m\l-C
rna,
lOp
nay
dinh
vdi m(i.t
sau
cua
cd
mut.
Trong
lop
nay
cua
niem
rn~c
co
m~ng
lu'oi

rn~ch
b~ch
huyet
kha
mau.
L6'p
xudng
d
phin
tren
cua
rna
la
thanh
rna
cua
xLtdng
ham
tren
(t~o
nen
vung
dudi
6 rn.lt), b
day
c6
16
cua
(rng dLtdi
0"

mdt,
trong
d6 co b6
mr;eh·than
kinh
dLtdi
6'
mdt.
Lop
xudng
d
phin
ben
duai
eua
rna
do
phtin
ngoai
cua
than
xucJng
ham
dLtdi
t~o
thanh,
a
day
co
lo

eam
vai
b6
mqch
than
kinh
crim
nAm
trong
do.
Cae
rn~ch
mall
va
thdn
kinh
eua
rna
Vung
rna
chu
yeu
du~c
nuai
duang
bdi
u(Jng
mqeh
va
anh

mr;ch m(it,
va
thu:
yeu
bai
nhung
nhanh
cua
d9ng
mr;eh
thai
dLtdng,
cua
uQng
mqch
ham
trang
va
cua
a9ng
mg,ch
mdt.
Nhung
nh{mh
dt;lng rn';lch d
vung
rna
tiep
noi
vdi

nhau
t~o
n€!il
vung
no!
tie'p
giua
hai
h~
uQng mg,ch
canh
trang
va
eanh
ngoai.
Vung (Cd)
dn
Vung
(cd) c&n
lien
tiep
voi
vung
ma
d
phia
sau,
va
la
vung

d
phia
sau
cling
trong
S('l
nhung
vung
nong
eua
m~t.
Vung
(cd)
can
gid-i
h~n
bai
cae bd
cua
cd
c;in
ma
n6
mang
ten:
gidi
h~n
trliac
cua
vung

chinh
In
bd
trudc
cua
cd
c:in, bd Day
hoi
chech
len
tren
va
ra
trude,
gidi
hQ.D
dudi
cua
vung
tUdng
(tng
vdi
bCl
dudi
cua
ch6
bam
cua
cd
din

uno
xlldng
ham
du:di.
Gioi
h;:tD
treD
eua
vung
1a
cung
tiep
va
gidi
hQ.ll
sau
eua
vung
18.
bd
sau
eua
ngdnh
len
xlMng
ham
dlidi, bd
Day
cung
dong

thdi
18.
gi{Ji
h;;tll trl1dc
eua
vung
mang
tai.
Vdl
nhung
gidi
hQ.ll
nhu' trEm.
vung
(Cd)
can
co
hinh
th@'
cua
m9t
hinh
bon
qmh
dai
thea
chie'u
dting
dQc,
giong

voi
vung
rna
lien
tiep
voi
no
ngay
a
phfa
truDe.
K~
til
nong
tai
sau,
vung
(Cd)
can
can
tq.o b6i:
da
va
cae
b<)
ph~n
cua
da,
rna
lien

ket·ma
dudi
da,
can
cd
cdn,
va
cd
cdn.
Da d
vung
nay
dai
ben,
c6
h~
th6ng
long
to c{Ing
(diu).
va
h10i
mQ-ch
bQ-ch
huye't
thu
nh(m
bQ-ch
huye't
de

d6'
ve
cac
hftch
vimg
man{.[
tai,
Ben
trong
da
la
lop rna
lien
ket-ma
dudi
da.
chlcU
it
nhieu
rna md,
di
trong
lOp
nay
c6
nhung
thanh
ph
an
sau

day:
- dt)ng
mr;tch
ngang
mr;tt,
chQ-y
song song
Val
cung
tie'p
va
d
dudi
cung
nay
1 em.
rfng
Stenon,
chQ-y
tU
sau
ra
trude,
di
kem
b6i
miiu
nho
ra
tniac

cua
tuye'n
nuoc
bqt
mang
tai;
doi
khi
mfru
nay
n&m
eo
l~p
khoi
tuyen
va
dU:Qc
coi
nhu
mi}t tuye"n
mang
tai
ph!!.
(ing
Stenon
n&m tr€m mi}t dUdng
thJng
ke
ttl
dai

tai
toi
canh
mui
cung
bEm,
vii
co
the
Sd
nftn
thay
dU:Qc.
- cac
sQi
t~n
cung
toa
rQng
cua
cac
nhanh
thai
dl1dng-m¢t vii
nhdnh
c6'·m(it
cua
day
than
kinh

m(it.
Cac
nhanh
thlin
kinh
nay
di
qua
vung
cd
dn
va
phan
b6
cho
cac
cd
bam
da
mg.t.
Can
(cd) cein
phu
rni!tt
ngoal
cua
cd
va
dfnh
chiftt

VaG
cd,
lam
cho
vung
(cd)
cdn
la
mQt
vung
day.
Bd
truoc
cua
can
(cd)
cein
Iii cho
bam
cua
mQ-c
cd
mut,
Ill.
cd
bam
da
m~t
duy
nhat

c6
mQ-c,
va
la
cho
bam
cho
d.c
b6
sau
cua
cd
cl1iJi,
la
cd
n5.m d
vung
giua
cua
rna. Bd
sau
cua
can
(cd)
cdn
la
ch6
bam
cua
can

co"
nang,
can
nay
khong
phai
la
gi
khac
rna
chi
18.
la
nang
cua
mQ-c
cua
vung
mang
tai.
Ve
phfa
tren,
can
(cd)
cdn
lien
tiep
voi
m(Lc

thai
dl1dng.
Ong
hai
xuat
va
mrJu
nho
ra
trl1ac
cua
tuye'n
nudc
bQt
mang
tai,
di
ra
phia
truoc,
nAm d
trong
m(!c (cd)
cdn,
rna
d
phan
nay nay
thi
mQ-c

tach
ra
lam
hai
lao
Cd
din
lap
dfiy
vung
(cd)
cein
va
dlnh
ch~t
vao
lop
mang
xUdng
cua
xudng
ham
dudi
la
ch6
bam
cua
ed
d.n,
chi'

rieng
d
phfa
tren
thi
cd
nay
rdi
khoi
xudng
ham
dudi
d@
bam
vao
mom
tilp
cua
Xl1dng
go
md
(hinh
9).
Nen (San)
hoc
mi~ng
N~n
mi~ng
(hoi;ic
san

mi~ng)
la
khoang
nAm d giUa
vong
cung
15m
cua
than
Xl1dng
ham
dl1ai d
phia
trudc,
va
chieu
16i
ra
tru'dc
cua
xl1dng
mong
d
phia
sau,
gioi
hQ-n
tren
cua
nen

mi~ng
la
niem
m(!c
mi~ng,
va
gidi
hQ-n
duoi
la
ldp
da
du'oi xu'dng mongo
Hai
cd
hdm-m6ng
d
hai
ben
dan
voi
nhau
tren
dUdng
giua
gQi
la
dl1iJng
aan
giua,

tf,to
nen
mQt
hodnh
cd
mi~ng
(diaphragma
oris),
va
phan
chia
vung
nen
mi{!ng
thanh
hai
ph:in:
phdn
tren-hdm
mong
va
phan
dl1di-hdm
mong
(hinh
9).
Phdn
tren-hdm
mong
n~m

d
phan
giua
cua
nen
mi~ng
la
vimg
dl1di ll1di,
se
dUQC
rna
ta
cung
voi
ll1iii.
Phdn
dl1ot·ham
mong
cua
nen
mi~ng
hQp
thanh
boi
ba
doi
Cd:
1. Cd
ham·mong

bam
vao
toan
bQ
chieu
dai
cua
al1iJng
hdm-m6ng
(linea
mylohyoidea)
cua
xudng
ham
dudi.
Ti1
day,
cd
hdm-m6ng
di
xu6ng
ve
phia
mi;\.t
truoc
than
xl1dng
mong
va
ve

phia
dudng
giila, d
day
hai
Cd
ham
mong
hai
ben
lien
ket
vdi
31
nhau
t9.0
nen
dl1dng
dan
gifta
21
di
dudng
khap
giiia
cam
Wi
xudng
mongo
Nhu

v*y,
hai
c(J
ham-m6ng
t9.0
nen
mQt
hoanh
cd,
co
tile dVng
nang
dd
hai
cd
c&m-mong
va
htdi
b
vung
dudng
giua
va
cac
tuye'n
nudc
bqt
dUdi
[udi
b

phfa
ben
ngoai
hdn.
Cac
Cd
ham-
mong
dU<;lc
chi
ph6i
bbi
day
than
kinh
tam
thoa,
thong
qua
nhanh
thu
ba
cua
no
la
day
than
kinh
ham
dUdi

(V~,
tu
day
nay
tach
ra
nhanh
cd
ham-mongo
d
phia
tren
hai
cd
ham
mong
1a
hai
cd
c!im-m6ng.
2.
Cd
cam-mong
Oa cd dai) di
til
cu
cam
du'di
eua
gai

cam
xUdng
ham
dUdi
Wi
m<itt
tru'ae
xUdng
mang
va
duqc
chi
ph6i
bbi
day
than
kinh
hq
thi¢t
22
,
nhung
s<;li
v*n
d9ng
eua
day
than
kinh
nay

xuat
phat
W d09.n
tu.y
sci'ng
cd
Cli
C
2
•
:3.
Bz,lIlg
trUr1C
cua
cd
hai
than
2
:!
bam
VaG
riinh
cd
hai
than
(can
gQi
la
h6
cd

nhl
than)
6 bd du'di
eua
xudng
ham
duai,
til
day,
bvng
tniac
eua
cd
hai
than
di
ra
phia
sau,
tiep
then
bih
m9t
gan
trung
gian,
gan
nay
duqc
niu

vi'to
xu'dng
mong
bbi
m9t
diii
gan
hinh
vong
thong
I(;mg.
Cd
hai
than
ciing
dUQc
chi
phoi
bbi
day
than
kinh
cd
ham-mongo
Cd
hai
than
dli(jC
che
phu

b
lOp
nong
bdi cd
ham
da
co'
va
da.
Ca
ba
cd
cua
vung
tren
mong
rna
ta
(j
tren
deu
Ia
cae cd
h9.
ham
(h{l
xuang
ham
dudi)
va

nang
xudng
mongo
Phan
dudi
ham-m6ng
tudng
ung
vai
vung
tren
mong
can duqe
gQi
la
tam
giac
trUde
eua
c6·.
Trong
phan
nay
ngu'di
ta
phan
bi~t
m9t
vung
giua

ho~e
vung
dUdi c!im, nAm b
giua
cac bt,mg
trudc
eua
hai
cd
hai
than
d
hai
ben,
Vfl
hai
vung
d
ben
ngoai, nAm
giua
bVng
tniae
va
bvng
sau
cua
moi
Cd
hai

than
d moi
ben,
thi
t~o
nen
hai
vung
dudi
ham,
hinh
21
Dvong
dan gii1a: la len 99i m¢t s6
c8U
tlilo do cac
Cel
d6i
xCtng.
cung ten, a sat hai ben dtIong giiJa, c6
GaG
tho
sQi
dan
ket voi
nhau
tii'O
nen mol dVong thfing d chinh giVa.
e6
khi

giong
nhlI
mot gan dai.
ehk.
Vi
dl,l
VEl
duong
c!an
910'a
nhLf
vay thay d
giO'a
hai
co
ham-mong
ij
nen mieng,
hoo:'ic
gilla hai
co
nimg
h~u
m6n
ij
ph<'ln
day
ch{iu,
ij
thanh sau eua hau

(hong).
n Day than kinh ha
thi~t:
trong it saeh tieng
Vi~t
con goi la
than
kinh dfill
hfillhW.
la
d6i day than kinh so
so
XII, chu yeu
chi ph6i van dong eac cd
ClIa
ILfdi
va m9t
s6
cd ella vung tren
mong.
,,,
Co hai than: cOng goi la
Cd
nh;
tMn.
10lili
cd
e6
hinh the
dolic

bl$t la c6 hai bung co
nOI
tlep
vCi
nhau
b6'i
m9t gan
ij
giO'a,
:i2
tam
giae, se
dl1QC
rna
iii
d
trong
chuang
noi ve
tuyf/n
nuac
b9t
dudi
ham.
LliOi va vimg
h.tai
LUdi
1a
mQt
co

quan
cau
bW
bdi cd
va
m:;1C,
be
m~t
)uai
dU(jc
phu
boi
niem
m:;1C
day,
va
day
lUdi (hol)c
cu6ng
lUdi)
dinh
lien
vdi
nen
mi~ng,
hinh
thanh
m9t
vung
b

giua
eua
phan
tren
ham-m6ng
eua
niln
mi¢ng.
Niem
m~c
phu
m.;lt
tren
ludi
co
chua
cd
quan
vi
giac,
la
b9 phq.n
cam
nh~n
giae
quan
nem,
va
18.
nai

ph
at
sinh
ph
an
X0
tiet
tai
cae
tuyen
nuac
bQt
phv
thuQc h6e
mi~ng
(hinh
9-12).
Ph§.n
trudc
cua
ll1di
la
ph§.n
tv
do, co
kha
nang
chuygn
dQng
rdt

d@
dang.
Phan
nay
eua
Iuai,
chiem
toan
b9
phan
khoang
mi~ng
nAm d
ben
dudi
vom
kh.1u
cai
xudng,
va
gidi
hQ.n
0
hai
ben
va
phia
truCie
bi1i
cae

eung
rang
lqi
tren
va
duOi.
Khi
ng~m
mi~ng,
thi
ludi
lap
day
h6c
mi¢ng
chinh
thue
va
bi{{n
hoc
nay
thanh
m9t
khoang
iw.
d
nhung
ngudi
bt
thieu

rang,
thi
ludi
can
co
xu
huang
chui
VaG
ca
nhung
khoang
tr6ng
do
thieu
rang
do.
Ludi
la
m9t
cd
quan
phV
cua
dudng
tieu
hoa
vi
nhd
nhung

gai
lUdi
ngudi
ta
cam
nh~n
duqe
nhung
vt
cel
ban
va
danh
gia
du<;lc
chat
lU<;1ng
cua
thuc
an.
LUdi
cung
tham
gia
vao
cac
hO{lt
d9ng
mut
(hut

vao),
giu
thuc
an
trong
mi~ng,
va
phan
ph6i
thuc
an
VaG
khoang
giua
m~t
nhai
cua
cac
rang.
Luai
gop
phan
t{lO
nen
kho'i
(el,lc)
thuc
an,
dAy
no ve ph{a

sau
tai
ha'u (hqng) vao hie
nu6t.
Luai
con
1a
m9t
cd
quan
t{lO
Idi n6i va
hoan
thi~n
am
thanh
phat
ra
til
thanh
quan.
Hinh
the"
ngoai:
Ludi
co
hinh
bau
dve
vo-i

trVc
dai
trudc-sau,
hdi
d~t
theo
chieu
tren-duai,
vdi
m9t
dinh
hudng
ra
trudc.
LUdi co
hai
m~t,
hai
bd, mQt di'nh
21
, va
mQt
day
(ho~c
radix
linguae:
rJ
ludi).
,.
Dtnh ludi

1.3
dau phfa trllCe. thu nho,
mongo
hoi nhon cua
Illdi.
ng6n
nglI
dan gian
99i
dl'nh Illdi la dau ludi, Day Iud,
18
phan sau cling ella Illdi. r¢ng. day. ng6n
ngii
dan gian hay goi
la eu6ng
Judi.
M(it
lren
hoi;ic
lling
llLrii
(dorsum
ltn{.fuae)
d~t
theo
chieu
ngang
va
cong
16i

theo
m;)t
phAng
dting
dqc.
Giua
mQt
phfin
ba
sau
va.
hai
ph:'i.n
ba
truoc
cua
m:)t
tren
c6 m()t l'fmh
hinh
chua
V gqi
Ia
V llidi
(sulcus
terminalis:
ranh
tan),
md
ra

phia
trudc.
(j
dlnh
clla
V
Iuai
co
mQt
h6
nh6
gqi
Ia
US
tit
({ora
men
caecum),
day
18.
di~m
g~p
nhau
cua
ba
mnm
phoi
thai
eua
Iuai,

va
dong
thai
cung
18.
di@m
phat
sinh
tuyi?'n
t{iap 6 gi:li
do~n
ph6i
thai
(hinh
10).
Lo
(it
d
ngudi
Idn
c6
th~
th@
hi~n
nhu
mQt
h6
16m
nong
ho$-c

s,lu.
Nhvng
khi
16
nay
giu
nguyen
t{nh ch{lt
ph6i
thai
thi
se
IS.
mQt
6ng
thflng til
La
tit
tdi
ti';tn
eo tuye'n
giap.
Ph:'i.n m$-t
tren
Iuai
d
phia
truck
V llldi,
cbn

gqi
Ia
phan
mi~ng
cua
llldi, nAm
ngang,
c6 milt
ranh
ch?y
dQc
theo
chieu
trudc
sau
d
chinh
giua,
nen
gqi
Ia
ranh
giila
(sulcus
medianus).
d
hai
ben
cua
ranh

nay
niem
m<,lC
IVdi
c6
nhung
16i
rat
nh6
gQi
Ia
cac
gai
ludi".!.·',
then
kich
thuac
Ian
d:'i.n
va
so
IUQng
nh6
dfin,
cac
gai
nay
dUQc
gQi
103.

gai
chi,
gai
hi,
gai
n{[m
va
gai
ddi.
Cac
gai
ddi,
hO{lc
gai
co
ranh
bao
quanh,
chi
c6 9 toi 11 cai,
cung
xAp
xep
theo
hinh
chu
V d
ngay
phia
trVdC

ranh
t(in;
trong
cac
gai
ddi
nay
va
cac
gai
n{{m,
{.fai
hi
co
nhung
n{l
vj
giac,
Wc
Ia
d.c
co
quan
nh~n
cam
(reccptor)26
v~
giac,
trong
khi

cac
gal
chi
thi
giU
ehuc
nang
cd
hQc.
Ph:1n m$-t
tren
iUdi
CJ
phfa
sau
V IUdi,
con
gqi
la
phan
hau,
dung
dQc,
co
d:;ic
di@m
1h
ndi
qp
hQp

clla
nit
nhieu
cae
nang
bflCh
h{Jyet, bo'
trf
kh6ng
dell, toa.n
bQ
duqc
gqi
Ia
" Cac
gal
11.101
c6 4
IO~1
991
la
gai
hinh
cM
(nho nhU sdi chi),
gai
103.
gal
hinh
ntlm

va
gal
hinh dlil.
De
cho
gon, trong tai lieu
nay se
chi
dung
cac
tU:
g81
chi,
galla.
gal
mfm
va
g81
dlii. Gai
Iuoi
c6n
goi
11'1
nhu Illal (nhu dai. nhu nam. nhu
hi.,
nhu chi).
26
Cd
quan
nMn

cam: la
nhiing
cau truc co
chuc
nang
dac
biE)t
1.'1
thu nh$n
cac
kich thich
tCt
b!1m
ngoai
ho~c
ben
trang
Cd
the.
va
thu6c
nhieu ban chat khac nhau (glac quan, cam giac.
thay doi ve huyet ap, vi!
cac
khi trong
maul.
roi dan truyi!n
vao
he thong than kinh
de

Xl!
IY.
Ngay
nay
cac tai
liE)u
lieng
Anh. Phap
va
co
the
nhieu
thu
!ie'ng khac
giu
nguyen
tCt
receptor
de
chi
nhung
cau
truc nay (tham
chi
11'1
cac
dIu
truc
phan
III

0 mang
te
bao
de
tiep
nhan
cac
phan
tl!
ben ngoai
nhll
harmon
cling
dUdC
99i
loll
receptor).
Do
do
chung toi dung
h~1
thua!
ngu
thay
doi cho nhau:
receptor
hoac
Cd
quan
nMn

cam.
hc;wh
nhdn
llLdi ho:;ic
amidan
llliJi
27
•
Giai
h~n
sau-duai
eua
phfin
sall
nay
cua
Iuai
co
ba
ni/p
llldi-thanh
thi~t28,
trong
d6 co
m9t
nitp
giiia
(plica
glossoepiglotticae
media:

nitp
llldi-thanh
thi~t
giila)
va
hai
nitp ben
(plicae
glossoepiglotticae
laterales:
nlp
llldi,
thanh
thi~t
ben),
deu
n6i
Iuai
voi S{ln
thanh
thi~t,
va
giila
ba
nep nay
c6
hai
lorn
nho
gQi

Ia
cac
thung
lung
thanh
thi~t
(valleculae
epiglotticae).
Mat
dlldi
cua
luai
kern
ph&ng
hon
so voi
m~t
tren,
va
d
tren
dUdng giila
co
mQt
nep
gQi
Ia
ham
itldi
(frenulum

linguae),
ham
Iuai
n6i m$-t
duoi
Iuai
vai
ranh
huy~t-Illdi
va
co
tac
d\lng
h~n
che
cac dQng
tac
cua
dinh
Iudi.
o
hai
ben
cua
day
ham
Iuai
co
hai
c\lc

nho
nBi
len
do
Ia
cac
clfe
dlLdi llldi,
tren
dinh
cua
m6i
C\lC
co mQt
16
md
cua
(fng
Wharton;
ben
ngoai
nua
c6
16
md Clla
eac
6ng
bai
xuat
chinh

clla
cac
tuyen
nuoc
bQt
dUdi
luai
(6ng
Bartholin),
xa
hdn
ra
phfa
ngoai
thi
co
hai
\l
tuyen
nuac
bQt dl1di
luai,
voi
16
md
cua
nhung
6ng
tiet
ph\l

nh6
hdn
(6ng
Rivinus,
khoang
5-10
6ng).
Song
song
voi
ham
ludi,
d
m~t
duai
IUdi
mlii
ben
co
mQt
vet
mau
xanh
cua
anh
mQ.ch
fILm
sau,
giai
h~n

a
phfa
ben
ngoai
bdi mQt
mao
nhi)
ho~c
mQt
nep
lorn
nh6
gQi
Ia
nlp
ren (plica
fimbriata),
ch~y
song song
vai
bd
Iudi.
Rai
biJ
ben
cua
IUdi
tron
va
nh~n,

lien
quan
voi
milt
llidi
cua
cac riing. Dqc
theo
ph
fin
sau
cua
cac bd
nay
co
cac
16
rna
ra
ngoai
cua
cac
tuyitn
nhdy
Weber.
Dinh
llidi (apex
linguae)
d~t
theo

chieu
tren-dudi,
la
ph:in
di
dQng
nhat
cua
Iudi.
Ve
phia
dinh
IUdi,
con
co
mQt d6i
tuyen
nude
21Hanh nhiJn
la
tCt
dich
tCt
amydan
(nghfa tieng Phap)
de
chi
cac cau truc mo
Iypmpho
it nhleu

t~p
trung, ndi sinh san
ra
cac
te
baa Iympho.
Trang
tai li$u nay
S8
dung hai
tU
nay
thay
the
cho
nhau
\la
11'1
dong
nghTa
26
Thanh
thi~t
(Epiglottis) la ten goi
m¢t
sun b phfa tren
cling
cua thanh quan hinh giong
cai
1110"1,

co
chuc
nang
d~y
kin
thanh quan trong
d¢ng
tac
nuot, do d6 trong
CaG
tal lieu
ti~ng
Viet co hai
caGh
goi'
SI,Jn
thanh
thi~t,
sun nap thanh quan.
Tuy nhien. theo
danh
phap
quoc
te
thi epig/olliis co nghfa
11'1
tren thanh m6n
33
h9t
thuQc

IO{li
tuyen
pha,
g9i
la
tuy{/n
Blandin-Nuhn.
fJay (cu6'ng)
htdi
la
phan
IUdi
dfnh
VOl
khung
xudng
va
la
ndi
hQi
tv
clla
nhung
cd
tham
gia
'laO
eau
t~o
clla ludi;

phia
ben
va
dttdi
cua
d{IY
IUdi
103.
ndi cac
m9ch
mau
va
thrin
kinh
di
'laO IUdi.
Khung
xu'dng·sgi
ella
lu'oi:
LliBi
nhli
mb
trio
d phAn
trcn
khang
c6
khung
xlldng

rieng:
tuy
nhien,
vi
htdi
duqc
t90
nen
ehu
yeu
bdi
nhieu
cd,
trong
so
d6
c6
cae
CO
chi
nam
d
hen
trong
lliai (nQi t9i),
nhung
I?i
c6
nhieu
cd di

tai
Iuai
til
bEm
ngoai
(ng09i Iai),
nhi) cae cd
nay
ma
llidi e6
thJ
chuyJn
d9ng
nYt
de
dang,
nen
c6
th~
rna tii
khung
xlldng
(j
gH1p
vdi Iudi,
li:J.
ch6
bam
ella
nhung

cd
ngo,!-i
lai,
va
mQt
khung
'<;~li
eho
nhung
cd
n91
u.\l
bam.
Khung
xlldng
ella hrai
bao
gam
xlldng
m6ng
va
mom
tram
cua
xll(ing
thai
dlfdng,
con
khung
sqi

eua
IUdi
baa
g5m
Infmg
m6ng-Illdi,
bam
'laO bd
tren
clla
xUdng
m6ng,
d
phan
giua
hai
sitng
nhd
ella
xUdng
nay.
nli.m d dlidi
niem
m<}.c
ph
u
mi;it
t1'l2n
cua
IUdi,

va
'laO
uach
lllih.
Vach
llidi
103.
m9t
miinh
89i
hlnh
liem,
dl1ng dge d
trong
m:)t
phiing
dung
giua
clla IUdi,
day
cua
txich llidi
dinh
voi
mang
mang-llidi
va
than
.nMng
mong,

con
dinh
cua
uach
hU'dng
ra
phia
trlidc
ve
phia
dinh
llidi.
Cac
cd
bam
v:3.0
khung
xlidng
sqi
nay
d~
cau
t{lO
nen
hrai
(hinh
11).
Cae
ed
eua

luCii:
Lua]
Ia
m9t
kh6i
thtt,
(t9ng
tinh
clla
hiai
Ia
d9ng
tac
phoi
hQp
ella
17
cd,
trong
d6
16
cd
Ia
nhung
cd nAm a
hai
ben
do'i
xung
vdi

nhau,
va
khong
bao
gid
thicu.
cac
cd
nay
t90
thanh
7 doi,
va
2 co Ie;
e6
m9t
cd
khi
e6
khi
kh6ng
g9i lit
cd
h<;mh
nhfin-Illdi
(amidan-Illdi)
(hlnh
12,
16,
17).

A)
Cac
Cd
tii
ben
ngoai
di
tili
luiii
(ngoc:i
lai)
*
C(J
crim-Illdi
(m.
genioglossus)
la
cd
doi,
nbm
doi
xung,
t90
nen
toan
b9 phAn
tntae-dudi
clla
phftn
Iliai

di
dQng
cua
Ivai.
Cd
b&t
dAu
tit
phfa
truac
bai
m9t
gan
bam
VI3.0
m()m
ciim
tren
clla
gai
cdm
d
ml)t
sau
than
xlldng
ham
duai;
tit
day

cae b6
cd
toa
len
tren
va
ra
sau
thanh
hlnh
qU?t, voi
nhung
sqi cd c6
chieu
huang
khac
nhau,
t{lO
cho
htdi
c6
nhung
dQng
tac
thay
del.
Nhung
34
b6
sQi

cd
trEm
cung
t?O
thanh
dVdng
hlnh
cung
cong
ra
trudc,
di
tdi
qn
dinh
llidi
va
den
bam
t~n
vao
din
clla
luai.
Nhung
b6 sqi
cd
duoi
cung
thl

hftu
nhli
nbm
ngang
tu
trudc
ra
sau,
Wi
bam
'laO
bd
tren
xlldng
mong,
va
'laO
mang
mong-llldi,
k~
cit
'laO
,<;¥n
thanh
thi~t.
Nhung
b6
sQi
trung
gian

d
giua
hai
I09i
k~
trE!ll,
thi
day
dl)c, ch:;ty
chech
tdi
phAn
sau
cua
lliai.
D¢ng
tac:
Khi
nhung
sQi
tren
cung
co,
thl
keo
dinh
Iuai
xuong
phia
sau

ph&n
dUdng
khdp
giua
clla
dm.
Nhung
sqi
trung
gian
d
giua
cd co,
thi
ep
luai
xuong
nen
mi~ng,
con
khi
cae
sq'i
dUdi
cung
co
thi
keo
xUdng
m6ng

len
trE!ll
ho?c
dua
di'nh IUdi
ra
ngoai
mi~ng.

Cd
tram
llidi
(m.
styloglossus)
cung
Ia
cd
doi, bAt
d&u
bai
m9t
gan
nha
d
phia
sau
bam
'laO
mom
tram

xliUng
thai
dlldng,
tit
day
die
b6
sQi
cd
taa
ra
hlnh
qUl.lt
tai
'lung
day
va
phAn
sau
cua
Iuai. Cd di
tii
m(Jm
tram
toi
phftn
ben
cua
than
llirii.

Nhung
sQi
d
tren
eung
clla
C(J
tram-htdi
t90
nen
bd
ella
luai,
suot
tit
day
tdi di'nh
llldi,
c6
m9t
nh6m
b6
SQi
cd
huang
'laO
phia
dUdng
giua
va

bam
t~m
'laO
uach
llldi, con
m9t
nh6m
b6
sQi
cd
khac
thl
t{lO
nen
phun
ben
cua
phftn
sau
Iuai.
Nhling
sQi
cd d
duoi
cung
bAt
cheo
d
phfa
trudc

voi
cac
sQi
chinh
clla cd
sitng-
lurJi,
rai
voi ph&n
chinh,
We
phfin
day
luai
clla
cd
dlldi-lIlJi,
tiep
t1,lC
di 'laO
phfa
trong
ella cd
nay
d~
bAt
cheo
voi
cac
sQi

ella
cd
llidi
dudi
va
toi
dinh
lurii
thi
b~t
eheo
vdi
cac
sQi
ella
cd
trdm-Iudi
ben
doi
di~n.
DQng tac:
Rhi
m9t
cd
tram-Iuai
co
thi
keo
Iuai
ra

phfa
sau,
len
tren
va ve
phia
clla cd co;
neu
ca
hai
cd
CO
dong
thdi.
thi
chung
keD
Ivai
len
tren
va
ra
sau,
ve
phia
man
kha'u
cai.

Cd

dlldi-llidi
(m.
hypoglossus)
Ia cd
doi,
hlnh
ehu
nh~t,
nflm d
hai
ben
cua
day
llldi,
ben
tren
xlldng
mong.
Co
baa
g5m
hai
phfin,
khac
nhau
tuy
theo
vi
trf
bam

'laO
Xl1dng
m6ng.
Phan
sitng-Illdi
bam
'laO
toan
b9
ehieu
dai
ella
b2J
tren
sitng
Mn
xlldng
mong
va
phan
tiep
giap
ella
sitng
nhd
xlldng
m6ng.
Khe
thanh
mOn

(t
hanh
mOn)
N~p
thanh
am
(d~y
thanh
N
~p
ti~n
di
nh
(day
thanh
am
a;',·-
-J
hoac
day
thanh
am
tI~n)
Nep
pheu-Ihanh
thi
e!
(pheu-nap
thanh
-"'''''

''<-

Khuy~t
9iao
pheu
Cu
sun
sllng
;,

eu
51:/n
chern
'1-

Ngach
hinh
qua
Ie
Sun
thanh
thiel
(nap
Ihanh
mon)~=:;j
~~
~
Thung
lung
thanh

thle!
;=::
= :""'
~
Nt1"p
hJOi-thanh
thie!
b&n
(hoac
ngoai)
N~p
lum-Ihanh
thle!
gnJ'a
Lc5
tit
ella
Ilu
~
#
~
,
Ranh
tan
(ranh
hinh
chll'
V)
ella
Ilu

rn Jt.
di
,lIiI ,

Gai
dtli
(Nhu
d.'l
-\
\.:::;
c
__
Gai
Is
{nhu
Gai
n6n
(nhu
Gal
nam
(nhu
narnl
-\.
~
Gal
chi
(nhu
cno

~~

~
~~~
~:~~
~=:
Hanh
nha.n
Il.lOi
(amidan
11I0i)
Day
100
(cu6ng
lutri)
Hanh
nhan
khau
cai
(amidan
kh~u
cai)
-,j
'
Tru
Intac
man
khau
cai
(cung
khau
cai

-
IVai)
Mal
Iren
hJOi
(h.Ing
hIOi)
1"'
'-''' ,-
-1'

Ranh
giua
100
Hi
nh
10
. Llfoi
(phan
nam
ngang
va
phan
dang
th~ng)
va
10
thanh
qu
an

I"ln
(1
0
vao
Ihanh
qu
an)
Co
dQC
Iren
IU'Oi
-
7~Q~P~~~~
:
.

CO
ng
a
ng
Illm
~ ~
-~~~~
I
LO
l,
t
cua
lu~
, .

1- .j
Day
lUrn
(cu6n9
lurn)
Caham
-
mong
Cacam
-
m6ng
xucmg
mong
Thung
lOng
Ihanh
thi~t
1-

Sun
th
a
nh
thi~t
(nAp
th
a
nh
mon)
nl1n

dinh
Ihanh
quan
"'-
-jJ
+-
-
Sun
giap
Hinh
11
. Llfoi
va
nen
hoc
mi~ng
(th
iet
do
dang
dq
c
giua
)
35
Co
khau
cai-llJOi
- -
_ ,

Co
Iram-Il,rOi
- -

_ _
,
Dinh
11IOi
-
~
:::::::::::
:1
Co
doc
dll6i
11I0i-
-
~
•
HCilnh
nhan
kh£u
ca
i
(amidan
kh~u
cai)
;i-

-

Co
lram-hau
t-

-

Co
khfl
hau
tn~n
,
b6
11I0i-h~u
A

~
ft
f-
- -

Co
khft
hau
giO'a
,
b6
sun-hau
Co
c.\m-I~

/
Co
cltm-mong
-===~/
Co
m6ng-ll1O'i
-
Ca
ttam-m6ng

___
_
Mang
giap-m6ng
-======~~
Co
giap-mong
Manh
ben
ttai
ctia
sun
giap
Co
nhan-giap
,
b6
!hang
,
b6

ch~ch
~

Co
khfl
h~u
giO'a
,
b6
sllng·h~u

Sling
Ian
xlIoog
mong
-
'7


Co
khft
hilu
dll6i
,
b6
giap-hilu
;';?::
::zS1-::;::
t

-
Co
khit
hau
dllal
,
b6
nhan-hau
Hinh
12.
Cae
ea
ella
hrai
Cae
6ng
bai
xu~t
nh6
eua
luy~n
dll6i
I
Cue
dll6i
II"
~
____

,

6ng
bai
xU~·;I~]~.:==
1
:l
~
euatuyl1"n
Co
I '
,-
"
-
:.
• •
Co
hal
than.
bl,mg
Irvac
___
J
36
~
-
-
~

T
uyen
nllOc

bQI
dll6i
11I0l
i:

-

-
6ng
bai
xuat
eua
tuy~n
dl1O'l
ham
-
-:;;;~

-
T
uy~n
nutJc
bot
diJ{Ji
ham
~~
'f-

- -
Co

ham
·
mong
'
Co
cam-m6ng
Hinh
13
.
Tuyen
mfae
b9t
dlfai
IlfCti
Phan
day-IlLdi thl.
bam
vao
than
xudng
m6ng,
V.?l0
bd 16m
ella
ch6
bam
ella
cd
dim-
luiii

vii.
va~
phia
tren
ehB
bam
cua
ed
ham-
mong
d xVdng
ham
dvoi.
Til
nhling
nguyen
u.Y
n:iy,
c8.
hai
ph
An
eua
cd
duai·[udi,
each
nhau
bdi rnQt
khoang
trong,

di
chech
l€m
tren,
ra
tntoe,
va
va~
trong,
toi
ph:1n
ben
ngoai
ella
Ivdi.
Hai
ph:1n
nay
duqc
lien
ket
vdi
nhau
bdi
nhling
b6
tren
clla cd
tram-
ludi

rna
chung
b&t cheo,
rbi
eh0-Y
tiep
tdi
dinh
iUdi
va
Wi
uach ludi.
DQng
tac: cd dUdi-luui
keo
ludi
xuong
dtidi.
eel
niiy lil
dbng
v~n
vdi cd clim·[uai,
va
voi cd
tram-luBi
d mQt
mue
dQ
nhat

dinh.
)Jeu
ca
hai
cd
hai
ben
cung
co
thi
hai
cd
dUdi-luai keo IUdi
ra
ngoai
mi~ng.
*
Cd
khdu
ceii-Iuai
(m.palatoglossus)
Ia
eel
d6i,
t~o
nen
trv
trudc
cua
man

khilu
ceii
(eo
mi¢ng-
hr;mg). Cd
khau
cai-Iuai
chQ.Y
tU
tren
xuong
duoi
va
van
trong,
tdi
phnn
ben
cua
day
[uai, d
day
cac
sqi
cua
cel
nay
tr(in
l;\n vdi cac h6 sdi
cua

cac cd
tram-luai,
hau-
llLdi
va
hr;rnh
nhan-luai.
DQng tac:
tham
gia
vao dQng
tac
nang
d{lY
IUdi,
lam
giam
bch
thuoc
clla eo hQng-
mi$ng.
* Co
hr;rnh
nhan-luai
hoQ.c
amidan-luai
(m.
amygdaloglossus)
dvqe
eae

tac
gia
Phlip
neu
len
nhu
m9t
cd
khi
co
khi
khang.
Khi
c6 thl. no dl1qc rna tit Ia m(it bo cd
nha
bam
van
can
htiu,
can
nay
di
tiep
ve
phia
m?t
sau
ella
hq.nh
nhan

khau
ceii.
Ttl
day,
cd
h(lJrh
nhan-luai
di
xuong
dvoi
tdi
day
luBi,
va
van
phia
trong
d@
dan
Vdj
cd
cung
ten
d
ben
doi
di~n.
DQng tac:
hai
ed

cung
eo
thl
nang
day
[uai
len
tren
ve
phia
vom
khilu
cai.
"'
Cd
hau-luai
(m.pharyngoglosssus)
thvc
ra
chi
la
nhling
b6
tren
cung
eua
cd
khit
hau
tren,

cac
b6
ed
nay
ch:;ty
xuong
dudi
va
ra
trvoe
d
dvoi
cd dUdi-luui,
roi
tr9n
Hin voi
nhling
b6 sqi
cua
cac
cd
khac
clla hidi.
DQng tae:
keo
luBi
ra
sau
va
hdi

len
phia
tren
B)
Cric
Cd
nlim
d
trong
[uBi
(n(ji
tq.i)
* Cd [uBi du{Ji {m.
longitudinalis
inferior
= cd
dQc
duaO:
t:;to
nEm
philn
duoi
cua
Juai;
cd
nay
a
phia
sau
thi

n&rn
giUa cd
clim-iuai
va
cd
duai-iuai,
eon
d
phia
truoe
thl.
nArn
gilia cd
tram-Iudi
va
cd clim-ludi.
D(mg tac;
keo
dinh
Ium
ra
sau
va
xuong
dVdi,
lam
eho
Juai
ngftn
l:;ti

va
uon
IuBi
cong
len
tren.
".
Cd
luai
tren
(m.
longitudinalis
superior
= cd
dQc
tr{m) nArn
ngay
d
bEm
duoi
lap
niern
m:;tc
va
lOp
din
cua
m:;it trEm Ivai;
cd
ch:;Ly

dQc
tU
day
{uai
toi
dinh
Iuai
va
bam
vao
dinh
ludi.
DQng tac:
nang
dinh
ludi
len
cao
va
keo
IuBi
sang
ben
ve
phfa
ed co.
".
Cd
ngang
(m.

transversus
linguae
= cd
ngang
Iuao,
b8.o
gam
nhling
b6
sqi
ed eh:;ty
theo
chieu
ngang
clla
Iuai,
do do
Ia
mQt
eel
Ie,
n~m
d
ben
duoi
clla cd doc
tren
cua
ludi.
Cae

b6 sqi
cel
bam
vao
m:;it
ben
cua
vdch
IUdi
va
vao
m$.t
sau
clla lup
d¢m
eua
niem
mr;rc
phu
bd
Ivai.
DQng tdc: cd
ngang
1l1ai
co
se
thu
nha
chieu
ngang

clla
luai
va
do d6
lam
bing
chieu
dai
clla
Iuai,
ho$.c
uon
IVdi
cong
thanh
hinh
mang
dQc.
"'
Cd
dilng
dQc
(m.
verticalis
linguae
:::
cd
dilng
dQc
IUdi)

xuat
phat
til
m$.t
sau
clla
can
Iuai,
roi
den
bam
vao
ldp
duai
niem
mqc
eua
mi;it
dudi
luai.
Di)ng
tac:
lam
dfi!t
luai theo chieu tren-dudi.
Cac
ffi'ilch
rnau
va
day

than
kinh
clla
htdi
(hinh
16
va
17)
DQng
mqch:
luoi
kh:i
giau
m:;teh
mau
nuoi
duang,
chu
ye'u
Ia
cac
nhanh
clla dQng
mr;Ich
Ium
va
thu
ye'u
la
dic

dQng
mr;Ich
khtlu
ceii
len
va
dQng mq.ch h6.u
len
(nhanh
clla
d9ng
mq.ch
canh
ngoai).
C6
hai
vung
hinh
tam
giac
qua
d6 c6
th@
vao duqc
tOi
dQng mq.ch
tum,
trong
hai
vung

nay, dQng m:;tch
luai
chi
bi
che
khuat
bdi cd
m6ng-lum
va
tuye'n nude
bQt
dum
ham.
Tam
giac
Beclard
co
nhung
c:;tnh Ia:
sitng ldn
xudng
mong,
bd
sau
cua
cd
mang-
37
illdi
va

bljng
sau
cua
Cd
hai
than,
trong
tam
giflC
nay,
u9ng
mQ.ch
Ivai
b~t
cheo
day
than
kinh
hc;z-thi¢t_
Tam
giac
Pirogoff, c6
nhung
cStnh
sau
tillY:
gan
trung
gian
cua

cel
hai
than,
bCl
sau
cua
c(i
ham-m6ng,
va
day
than
kinh
hC;Z-
thi¢t.
Trong
thvc
te', ne'u
g.$.p
tniClng
hc;lP
ehiiy
mau
6
f,l.t
a IVdi,
thi
ngvCli
ta
ua
th5.t

than
eua
dJ)ng
mqch
canh
ngoai
heln
103.
thAt
rieng
di?ng
mf,l.ch
JUdi.
Tinh
mqeh:
'fren
dOf,l.n
dnu
thi
tInh
mQ.ch
ltt6i
di
kern d(mg
mf,l.ch
Juai;
nhvng
sau
do
thi

rdi
xa
dqng
mf,l.ch
va
ch~y
ra
phia
ngoai,
xuit
hi¢n
cung
voi
day
th6n
kinh
hq-
lhi¢t
{J
khoang
giua
cd
m6ng-ludi
va
bd
sau
eua
ed
ham-mongo
Tinh

mQ.ch
Iuai
nhQ.n
cac
l'ink
mqeh
lung
hldi,
tlnh
mqeh
iudi
sau,
va
tlnh
mqch
dllfJi iUdi db
VaG
nhu
nhung
nhanh
bEm,
roi
di
V,lO
phia
trong
Wi
cd
trdm-m6ng
va

dO'
VaG
linh
mqch
canh
trong
ho<)c
tn;tc tie'p,
ho$.c
qua
mqt
than
chung
voi
hai
tInh
mQ.ch
khac
gQi
Ia
than
linh
mqch
gidp-llliJi-mi!t.
Mwh
br;Ich
huyet:
cac
mf,l.ch
bf,l.ch

huye't
cua
vung
Judi
v~
m<).t
djnh
khu
co
th~
chia
ra
lam
ba
nhom
chinh:
1.
Nhom
mf,l.ch
bf,l.ch
huye't
day
ILiai
va
bti
luJi,
dO'
VaG
hqch
dllrJi-ed

hai
than;
cac
mf,l.ch
bf,l.ch
huye't
sau
cua
Iudi
cung
dO'
VaG
hf,l.ch
nay.
2.
Nhom
m:;tch
bQ.ch
huye't
xuit
phat
til
philn
lung
cua
IUdi
n:lm
d
phia
tnioc

V
Iuai
(sulcus
terminalis
linguae)
thi
de;
v~
cac
h,~ch
ntlm d c:;tnh
than
tInh
mqch
giap-luiJi-
m¢l.
B,:!-eh
huyet
a
phan
nong
thuqc
bCl
cua
nhling
vung
nay
thi
thudng
hay

de;
v~
cac
hQ.ch
dlldi
ham
hdn.
3.
Cac
ml}-ch
bf,l.ch
huyet
d
vung
dinh
lLidi
thi
hQi
tl;l
v~
cac
hg.ch
dudi
cd:m,
tu
day
bf,l.ch
huye't
se
duc;lC

dan
Wi
chuai
hqch
linh
mach
ednh
trlldc,
va
de;
VaG
trong
nh6m
hqeh
vai-mong.
Su d6
nay
co
th~
thay
dO'i,
nhit
Ia
khi
cae mZlch
bf,l.ch
huyet
xuit
ph
at

tU
vung
nam
i1
g:1n
giua
bd
cua
Ivdi.
Nhilng
ddy
than
kinh
v¢n
df)ng
cua
IUdi
h6.u
het
d~u
la
nhanh
cua
day
than
kinh
38
hg thi¢t
(day
than

kinh
S9
sf/XII),
day
th:1n
kinh
nay
chia
thimh
mQt
so
IOn
nhung
nhanh
cho
m6i
b6
cua
cae
cd
Ivdi.
each
phan
b6
th:1n
kinh
nay
cilng
nhu
56

IU<;lng
IOn
cac
cd
cua
IVdi Ia Iy do
lam
cho
luai
co
dQng
tac
rat
da
df,l.ng.
Trong
s6
nhung
day
than
kinh
khac,
thi
chi' c6
day
thrin
kinh
thi~t
hau
chi

ph6i
v~n
dQng cho cd kha'u
cai-illiii.
Ddy
than
kinh
cam
giae:
cam
giac
cua
Iudi
duc;lc
chi
ph6i
bai
ba
day
than
kinh
khac
nhau:
than
kinh
tam
thoa,
thong
qua
day

than
kinh
Iuiii nhQ.n
cam
giac
a do:;tn
trvoc
V Juai;
than
kinh
thi¢t-hriu
nh~n
cam
giac a ph:'in
sau
lUdi,
tru
mQt
khu
vvc
rat
nh6
eqnh-thanh
thi~t
a
giua,
do
day
thrin
kinh

phe'-vt
nh*n
cam
giac,
thong
qua
nhanh
clla n6
Ia
ddy
thrin
kinh
thanh
qudn
tren.
Than
kinh
giac
quan
(vt giac) d
hai
ph:1n
ba
truoc
ella
Iuai
duc;lC
dam
bao
bi1i

day
thitng
nh'i
(nhanh
cua
day
than
kinh
trung
gian
Wrisberg,
hol).c
day
th6n
kinh
VI!'),
di
tdi
n6i
tie'p voi
day
than
kinh
htui
d~
Wi
h1di.
MQt
phan
ba

sau
cua
IUdi
thi
vt
giac
do
day
than
kinh
thiijt-hau
va
than
kinh
phe~
vi
dam
nhi~m.
H~
thCing
tuyen
nUde
bc;>t
eua
hCie
mi~ng
C6
rat
nhieu
tuye'n

nUDC
bQt dd
chat
che
tie't
eua
chung
vao
trong
h6c
mieng.
Cae
tuyen
nay
duc;lC
phan
bi~t
thanh
hai
IOQ.i:
cac
tuyen
IOn
va
tuyen
nho.
Nhung
tuyen
mJoc
bqt

ldn:
1:\
nhung
d6i
tuyen
ntlm
d6i
Kung d
hai
ben,
theo
thl1
tv
vi
trf
tU
phia
sau
ra
phfa
truoc
co:
tuye'n
mang
tai,
tuyen
dliJi
ham
va
tuyin

dudi
lliBi
(hinh
13).
Hai
doi
tuyen
duoi
ham
va
duoi
IVdi
thuQc
v~
vung
n€n
mi¢ng,
trong
khi
d6i
tuyen
mang
tai
n:lm
trong
56
nhung
thanh
ph:1n
cua

khoang
eqnh-hau.
Nhung
tuycn
nu'ae
bQt
nho
eua
nlem
ml,lC
mHpng:
Niem
m~e
mwng
thucing
xuyen
Am
uot
nhC!
nhung
tuye'n
nuoe
b9t
nho
tie't
nuoe
bQt
nuoc
(long)
va

nh;\y
vao
h6c
mi¢ng.
Cac
tuye'n
nho
nay
cling
du<jc
phan
bi~t
thanh
ba
nh6m
thea
dinh
khu:
1.
Cae
tuyen
m6i-ma:
n1m
d
trong
m9t
lOp
rna
lien
ke't

mong
dlUh
cef
ha:iic
ngay
b6n
dudi
niem
m:;J.c,
lam
eho
niem
m:;J.c
16i
vao
trong
va
c6 ve
nhu
e6
nhieu
num.
Cae
tuyen
mDi-ma
nay
tl}p
trung
voi so' IUQng
nhieu

hefn d
xung
quanh
ZO
mi¢ng
va
d
phftn
giua
ella
tiJn
dinh
mi~ng,
d
day
chung
hQp
thanh
nhung
tuye'n
rang
ham
d
xung
quanh
10
cua
ong
Stenon.
2.

Cae
tuyen
khiiu
cai:
nftm d
trong
ldp
rna
mong
dudi
niem
m:;J.C
va
trong
ldp
niem
m<,l.c
phu
be
mQ.t
man
khdu
eai d
vung
c<,l.nh
dudng
giUa. 0
Yom
khflu
cai

XUefng,
ldp
rna
chu:a
tuye'n
nuoe
bQt
dfnh
chl).t
v~w
lrip
niem
m:;J.c
va
cOt-m:;J.c,
d
vung
hai
b€m
dudng
giua
thi
tuye'n
mau
hdn.
0
man
khdu
ceii,
ldp

rna
chu:a
tuye'n
nudc
bQt
giam
dan
be
d:iy,
trd
nen
mong
d
phan
mang;
Idp
rna
chaa
tuyen
nuoc
bQt
nay
phu
toan
bQ
vung
kh<lu
cai
va
ti@u

thi~t29
3.
Cae
tuye'n
IUdi,
da
dUQc
trinh
bay,
nam
d
sau
dudi
niem
m:;J.c
cua
vung
IUdi d
sau
V Iudi,
sau
hefn
ca
ldp cac
nang
br;rch
huyet.
d cac
biJ
lztdi

thi
co
nh6m
nhung
tuye'n
Ham
ngay
trong
lOp
niem
m:;J.c,
su6t
tU
V lztm
Wi
dinh
lztm. M$.t
dudi
cua
dinh
lztiJi
co
doi
tuye'n
nudc
bQt
gQi
Ia tuye'n
Blandin-Nuhn
voi

kich
thudc
khoang
10-15
mm,
n:lm
sau
trong
lOp
cef
va
d6
ra
hoc
mi~ng
bang
cac
6ng
bai
xuat
nho
(cac
tuyen
nay
1:1
nhi.'tng
tuycn
pha,
nuoc-nhay).
0

day
IUdi
co
tuyen
nudc
Ebner.
Vung
dutli
lutli
vii
tuyen nutlc
bc;>t
dutli lutli
Trong
khoang
giua
day
lztiJi
(euo'ng
[/loi),
xztdng
ham
dztdi,
niem
m~c
nen
2B
TI{iu tllJ¢t la mol mom nho nh6
ra
khoi phan gilla ella bo

sau man khfiu cal. ngon
ngll
dan gian goi
la
11.10;
gao
mi~ng,
va
phan
dudi
nen
mi~ng
n6i
len
mQt
\1-,
t{lo
thanh
khoang
(vung)
dudi
luai.
Trong
khoang
nay
co
chua
tuye'n
nude
b9t

dUdi
lztiJi
voi
ang
bai
xuat
cua
n6,
mdu
nh6
ra
trztde
cua
tuyen
nuoc
b9t
dudi
ham
di
kern
bai
6'ng
bai
xuat
cua
tuyen
nay
(6ng
Wharton),
b6

m~ch-th§.n
kinh
cua
Iuai
(g6m
d(Jng m(1ch,
anh
m(1ch lztiJi,
va
day
than
kinh
lztdi voi
cae
hr;reh
thljc u¢t
phv
thuQc)
va
day
than
kinh
h(1-thi¢t
(day
thdn
kinh
S9
85 XII).
Vung
t<,l.O

nen
phan
tren.ham-mong
(We
ph:1n
tren)
cua
ne'n
mi~ng
la
m9t
vung
hinh
liing
trv
tam
giae
dUQc
gidi
h<,l.n
bai: m$.t
ngoai
cua
day
IUdi
(cu6ng
lUdi) a
phia
trong,
m$.t

trong
cua
XUefng
ham
duoi
d
phia
ngoai,
va
cd
ham-mong
d
phia
duoi.ngoai.
d
m$.t
trong
cua
xudng
ham
duai
thuQc
vung
nay
co mQt
h6
nh6
la
h(/
dztdi·lztiJi, nftm a

ngay
phfa
tren
cua
gil cd
ham-mong
(gd
xliefng
d~
cd
ham-m6ng
bam
vao).
Hai
cd
ham-mong
la
m9t
hoanh
cd
cua
nen
mi~ng,
ngan
cach
vung
dudi
IUdi vdi
tam
giac

dztdi-
cam
a
phia
trudc,
vdi
phan
trudc
cua
uung
dztdi·hd.m a
khoang
giua,
nhung
hai
vung
nay
(dudi-Iudi
va
duoi·ham)
thong
thudng
tt,1
do vdi
nhau
a
pbla
sau
cua
bd

sau
cd
ham-mongo d
phia
tren,
phan
tren
cua
ne'n
mi~ng
dUQc
che
phu
bai
niem
m<,l.c
mi~ng,
di
tU
biJ
huy~t
rang
cua
XUefng
ham
dudi
tai
day
IztiJi.
Thanh

nay
(Wc
Ia
niem
m~c
mi~ng)
lien
tvc
vdi
thanh
tren
cua
vung
dudi
ham.
Vimg
du'di-lu'i1i
chua
d-t!ng
nhling
thanh
phan
sau
day:
tuyen
nztde
b9t
dztm IztJi,
mdu
nho

ra
trztde eua
tuyen
nztde b9t dztdi
ham
di
kern
voi
ong
Wharton,
cac
day
than
kinh
lzti1i
va
than
kinh
ht;L-thi~t,
dpng
mr;rch,
linh
mqch
lztiJi
va
cae m{lch
b~ch
huye't.
*
Tuyen

nlide
b9t
dztdi
lzti1i
chie'm
khoang
Idn
nha't
cua
vung,
day
la
mQt tl}p
hQp
nhling
dam
tuyen
nho,
to
an
bQ
t<,l.O
nen
mQt
kh6i
nQ.ng
khoang
6·8
g, voi
chieu

dai
Ia
25-30
mm,
chieu
cao
la
11-15
mm,
va
chieu
day
Ia
5-6
mm.
TUYeTr
nztdc
bQt
dztdi
lztBi
dUQc
bao
bQc
bdi
mQt
la
rna
lien
ket-xef,
mQt

phan
(phan
duoi-trong)
dUQc
phu
bai
mQt
Ia
mong
rna md.
Tuyen
c6
hai
m:)t,
hai
bd
va
hai
dau
ho$.c
ct,1c
(hinh
13).
39
-
M¢t
trong
cua
tuye'n, ph5.ng,
lien

quan
voi cd
c6m-luai
va
cd
cdm-mong,
tuyen
mtac
b9t
va
hai
eo
nay
cach
nhau
mQt
khe,
di
qua
khe
nay
c6 cae
thanh
phan
sau:
day
than
kinh
luai, cac
d9ng

m(Lch
va
tlnh
mc;tch
dUdi lu:ai,
dOliln
cu6i
eua
day
than
kinh
h<;l-thi¢t (XII)
va
6ng
bai
xUllt
cua
tuye'n
nuac
bQt
dudi
ham
({{ng
Wharton).
-
M¢t
dUdi-ngoai
cua
tuye'n,
16i,

n§.m
glln
trong
h6
dudi
IUdi d
m<;'it
trong
xuong
ham
dudi,
ngay
tren
crJ
ham-m6ng.
-
Bd
dudi
eua
tuye'n,
mang
va
16i,
lach
sau
van
trong
g6c
giua
crJ

hdm-mong,
cd
ciim-mong
va
cd cam-luiJi;
viem
ta'y
nen
mi~ng
c6
th@
ph
at
sinh
b
trong
khe
nay.
Doi
khi.
vung
duai
IUdi
e6
th~
thong
thudng
voi
vung
duai

ham
qua
khe
giua
nhung
b6
blch
rdi
khoi
nhau
eua
cd
ham-m6ng,
vi
co
nay
chi
dUQc
phu
bbi mQt
la
mang
mo
lien
ke't
e6
nhieu
18
thung.
Ong

bai
xua't
eua
tuyen
dudi
Iuai
c6
mQt
ong
chinh
(ductus
lingualis
major)
eon
e6
ten
Ia
f/ng
Bartholin,
ong
nay
di kern
vai
6'ng
bai
xUllt
cua
tuyen
duai
ham

(We
Ia
6ng
Wharton,
mb
van
mi~ng
b
dinh
cua
cl,le
dudi
lUdi),
va
rna vao 6
mi~ng
bai
16
nAm d
phia
ngoa! c!ic dudi ludi,
tuyen
dudi
Iuai con
c6
nhieu
ong
bai
xuat
ph~,

nha,
md van
ranh
huy~t-ludi
bdi
nhieu
10
nha
n§.m
tren
dUdng
th5.ng
dQc
thea
tr\lc
dai
cua
~
dUdi luai.
*
Mau
nh6
ra
trudc cua
tuyin
nudc
bQt
dudi
ham:
mue

dQ
ldn
nha
thay
deli
vi mJ.u
nay
keo
dai
co
th@
tai
sat
qtc
trU:dc
eua
tuyen
duoi
IUdi,
hoi;ie
khong
vUQt
qua
mQt
phin
ba
sau
eua
tuyen
nay.

Du
trong
tinh
huang
dtnh
khu
na~,
thi
ngudi
ta
cung
nh~n
thEiy
mdu
nh6
ra trude
cua
tuye'n duoi
ham
deu
dU9C
ket
noi
ch<).t
che
voi bd dudi
cua
tuyen
dudi
h.tdi

bai mQt
Ia
mo lien ket-xd
nha,
eung
vdi
cac m'.lch
mau
va
day
than
kinh.
* Ong
Wharton:
di
vao
vung
dudi
h.tdi
tren
mot
chieu
dai
tU 30-40
mm,
va
nAm d
trong
khe
d

giua
tuye'n
duai
lUdi
va
day
!tidi
(cuong
ludi),
chi
d
duai
lOp
niem
mlilc
phu
ne'n
mi~ng
c6 Val
milimet,
va
b
phia
tren
cua
mJ.'u
nh8
ra trude
cua
tuyen

dlidi
ham.
*
Day
than
kinh
luJi:
la
mQt
day
than
kinh
cam
giac
va
giac
quan
(vt giac),
va
la
40
mQt
trong
nhung
nhanh
cua
day
than
fann
ham

dU:di
(13).
Day
than
kinh
lui1i di
vao
vung
dudi
Iuai, bAt
eheo
ang
Wharton
tU
ngoai
vao
trong
va
tu
duai
len
tren
, d
trong
khe
giua
tuyen
dudi
IUdi
va

mfru
nho
ra
trudc
eua
tuyen
dudi
ham,
d
day day
than
kinh
taeh
ra
m9t
nhanh
quan
trQng eho
tuye'n nUde
bot
duai
1udi.
Sau
d6
ddy
thtln
kinh
ludi
di
vao

khe
giua
day
Iudi
va
tuyen
dudi
Iudi,
r6i
di
tie'p vg
phfa
dinh
Iuai
d~
t~n
eung
d d6.
'"
Ddy
than
kinh
h<;l-thi~t
(than
kinh
S9
so' XII):
vang
qua
bd

truac
eua
cd mong-luiJi
r6i
di
sau
va~
phan
duai
cua
vung
dudi
ludi,
d~
tOi
gan
thanh
trong
eua
vung
nay
va
chia
thanh
hai
b6
nhanh
d~
ehui
van

be
day
eua
luBi
qua
nhung
khe
giua
cac b6
eua
cd
c6.m-luai.
Giua
hai
day
than
kinh
h<;l-thi¢t
va
than
kinh
ludi,
c6
nhigu
nhanh
n6'i tie'p
hinh
cung
(cong).
* D(mg

m(lch
lui1i:
chlilY
dQc
d
ben
q.nh
cd
mong-luai,
r6i
d
phia
ben
ngoai
cd
cam-
ludi cho
tai
dinh
}lidi.
• Cac
m<;lch
b<;lch
huye't:
trong
vung
duai
hldi
e6
nhigu

m:;teh
blilCh
huyet
to
thu
th~p
b:;teh
huyet
W
eac
bd
huy¢t
rang
cua
xudng
ham
dudi, tU
niem
m(LC
ne'n
mi¢ng,
tU
dinh
luai,
va
bd
ludi
cung
ben,
d~

d6
vao
eac
hQ.ch
bc;tch
huylt
dudi
ham.
Trong
trudng
hQp
ung
thu
tuyen
duai
ham,
thi
c6
th~
phat
hi~n
thEiy
m9t
hai
h'.lch b'.leh
huyet
cua
vt'mg
duai
lUdi bi

sung
to.
C6
th~
di
vao
vung
nen
mi~ng
bAng
nhung
dudng
vao
phau
thu~t
nhu
sau:
- DUdng
duai,
biing
cach
r'.lch
thanh
da
d giUa
biJ
dudi
eua
xUdng
ham

dUdi va
xudng
m6ng;
- DUdng
tren,
di
qua
ml~ng
bhng
caeh
q.ch
lap
niem
mc;tc
d ne'n
mi¢ng,
ho~c
d
giua
tuyen
dU:di
luiJi
va
xudng
ham
dudi,
ho(!.c
d
giua
tuye'n

du:di"
luai
va
m¢t
dudi
luai
(dl1dng
vao
d~
tai
ong
Wharton);
- DUdng
trude:
di
qua
tam
giac
dUdi-
cdm.
Dudng
r:;teh
da
co
th~
th\l'e
hi~n
tren
dudng
giua

ho<).c
d
ben
ngOal
hon,
dQe
ba-
truac
cua
bl,lng trude
cua
cd
hai
than.
Neu
can
thi
e6
th~
d.t
rdi
cd
nay
lehoi xUdng
ham
dudi.
- C6 mQt
dudng
truac
vao

ne'n
mL~ng,
md rQng
nhung
it
khi
du<;!c
s11
dVng,
18.
dt
xudng
ham
duai
d
ca.
hai
ben
dudng
giua,
ho:(ic d ch6
noi
giila
hai
phfin
n~m
ngang
va
phfrn
dung

cua
xUdng
ham
duai.
Vern
rni~ng
(Tran hoc mi,m9)
Hoc
mi¢ng
du:c;c
gioi
h~n
v€
phfa
tren-
sau
bdi mQt
thanh
cong
15m
xuong
dudi
t~o
ni'm
vimg
kha'u cui
(vom
kh;\u
cai,
vom

mi~ng).
Thanh
nay
ke
c*n
ve
phia
tren
va
tru:oc voj
cac
hoc mil-i,
ve
phfa
ben
voi
vung
lqi-rdn!{
(vung
xlidng
ham
tren)
va
cac
xoang
ham,
ve
phia
tri'm
va

sau
voi
phan
hau-mili
(con
gQi
In
ty'-hau)
va
cac
ubi
tai
(hol).c
uOi
nhL),
ve
phfa
ben
va
sau
voi
thanh
ben
cua
hau,
va
ve
phia
duai
13

hoc
mi¢ng
cung
voj uilng
hc;Inh
nhdn
(amidan).
M~t
tren-sau
cua
vung
kh;\u
cai
tudng
ung
voi
cac
hoc
miii,
voi
cac
xoang
ham
(m(l.t
tri'm
vom
khiu
caj
1£\
mi?t phAn

nen
cua
cac
xoang
nay),
va
voi phAn h9ng-miii (ty'-hdu);
mQ.t
duoi
cua
vung
khftu
caj
nhin
trVc
tiep
vao
hoc
mi¢ng,
va
t~o
niEm
uam mi¢ng.
Vung
khftu
cai
bao
g6m
hai
phAn

r5
r~t:
phtln
truoc,
hau
nhu
n~m
ngang,
13.
phAn
xu·dng,
va
co
d~nh,
gQi
18.
vom
kh;\u
cai,
hol}c kha'u cui
cung
(palatum
durum),
hoi).c
kha'u cui xlidng;
phAn
sau
n~m
chech
tU

tren
xuo'ng du:di
va
ra
sau,
gan
nhu
thiing
dung,
mem,
c6
cau
to-0
cd-m~c
va
di
dQng
duq~,
gQi
1a
man
khiiu
ccii hoi).c
khdu
cdi
me'rn
(palatum
molle).
Co
th~

quan
sat
va
kham
xet
vung
khftu
cal
thong
qua
hoc
mi¢ng,
qua
cac
hoc
miii
va
qua
phan
h9ng-miii
(t:t-hiw).
Cach
kham
xet
thu<).n
1<;li
nhat
la
kham
qua

dudng
hoc
mi~ng.
Kham
vung
khftu
cai
nh~m
phat
hi~n
nhung
thay
dei
v€
hinh
th~
cua
vom
khflu
cai.
vClm
c6
lien
tl,lc
hay
bi
dut
quang,
vom
c6

vet
nut
hoi;lc
16
thung
khong,
dung
ngon
tay
sd n.1n
van
vom
khftu
Cal
co
thi
phat
hi~n
du:qc
nhilng
cho
da-y
len,
kh6i
u,
ho~c
mQt
tich
tv
nao

d6. C6
thi
kham
ml).t
tren-sau
cua
man
khdu
ccii
(khdu
ccii
mim),
bftng
cach
dua
ngon
tay
qua
hoc
mi~ng
va~
t~n
hau
(hQng).
Vung
kh;\u
cai,
nhin
chung,
cong

16m
theo
ca.
hai
chieu,
va
c6 dUdng
vien
18.
biJ
huy¢t
rang,
hinh
cung,
cua
xlidng
ham
tren,
vom
hu:ang
xu6ng
du:di
va
ra
tru:ac;
chieu
trudc-sau
cua
vom
la

7-9
cm,
chieu
nay
thay
dBi
tu)'
theo
kich
thuoc
cua
ph§.n
man
khilu
ccii (khilu ccii
mim),
vi
man
khdu
ccii
c6
thi
ng:in,
trung
binh,
hol}c
dai.
Chieu
cao
trung

binh
eua
vom
khftu
cai
la
1,5
cm.
C6
nhung
trudng
h<;!p
vom
cong
nhieu
va
h~p,
trong
cae
trU:dng h9P
khac
vom
tha'p
hdn
va
c6
th~
trai
r(>ng
thanh

d~t
(dl}c
bi~t
la
b
nhilng
ngudi
bi
mftt mQt
phtln
hof).c
toan
bi?
rang).
d
tre
em,
man
khd'u
cui
(khilu
cdi
m€m)
dai
hdn,
va
doi
khi
co
th~

giu
nguyen
nhU:
v~y
den
tuBi
trudng
thanh,
lam
cho
ngudi
d6
khi
n6i
co
giQng
mui.
Man
khd'u
cui
c6
th~
rung
dQng
trong
giac
ngu
sau;
khi
ngu

sau,
ham
duai
co
th~
gjan
va
ngudi
ngu
hit
khong
khi
qua
ca
mili
va
mi~ng
he
md
lam
cho
man
khdu
ccii
rung
d(>ng
giua
hai
luong
khong

khl,
t~o
nen
cac
am
g9i
la
tie'ng ngciy
(hinh
14, 15).
Vung
kh;\u
cai
ca'u
t~o
bdi
b6n
ldp
mo:
-
niem
m;;tc
phu
be
mi).t
ben
duoi
cua
vom
c6

biJu
mo
thuQc
ki~u
tieu
hoa
(bi~u
mo
lat
tAng);
-
ldp
t-uyen d
duoi
niem
m~c
khftu
cai;
-
lop
xUdng
cua
kh;\u
cai
cung
lien
tiep
ra
phia
sau

voi
lop
cd-m~c
cua
kh6.'u
ccii
m€m;
- ldp
niem
m~c
phu
be
m~t
bEm
tren
cua
vom
khAu
cai
(trong
d6
c6
mQt
phfin
la
nen
cac
hoc
mui)
la

biiu
mo
te
baa
tru
c6
long
thuQc
ki@u
ho
hap.
.
41
Dliang
dan
kh~u
cai
Cac
tuy~n
(nl1Oc
b<;lt)
khau
cai
XlJUllg
ham
dllm
Tuy~n
MOe
bot
mang

tai
li~u
thi~t
(lliDi
gal
D¢n~
mach
khau
cai
~6'n
Khau
cai
wang
(khau
cai
clrng)
Day
than
kinh
khau
cai
16'n
E>6og
mach
khau
cai
len
Man
khau
cai

(khau
cai
mem)
Hinh
14.
Kh~u
cai
xlidng
(kh~u
cai
CUng)
va
kh~u
cai
mom
(man
kh~u
cai)
(
Ben
t
rai
:
lap
n6ng;
Ben
phili:
lap
saul
Cung

rAng
tn!!n
(ham
fang
tn~n)
Co
nang
man
khau
cai
Co
khit
hau
Ir~n
(b6
mi~n,9-hau)
Co
khAu
cai-hau
Co
khau
cai
11iDi
Hanh
nMn
khau
cai
(amidan
khau
cai)

Khau
cai
XlJUllg
(khau
cai
Cting)
DOng
mach
khau
ca
i
I~n
Gan
co
cang
man
khau
cal
Dliong
dan
(day
ch~ng)
chan
bu6m·Mm
Co
khau
cai-oau
Co
kh~u
cai-llIOi

Co
tram-lliDi
Day
11iDi
(cu6ng
11IDi)
lieu
thi~1
(tllm
gal
Vach
tllm
(vach
giO'a
100)
Hinh
15.
Kh§u
cai
xlidng
va
milO
kh~u
cai
, vllng
h~nh
nhan
(cac
Cd
cua

v(Jng
kh~u
cai)
42
TInh
mach
canh
ngoai
:0
hai
than
(nhl
than),
bl,mg
tntO<:
DOng
mach
m~t
Day
than
kinh
h~-thit;lt
(XII)
DOng
mach
ltc-dOn-chOm
Quai
than
kmh
c6

DOng
m~ch
canh
ngoai
DOng
mach
luOi
Co
mong-luOi
DOng
m~ch
giap
Iren
Co
giap-mong
COllc-don-chOm
Co
tram-m6ng
D¢ng
mach
h~nh
nhan
kh~u
cai,
co
Iram-IU'Oi
Day
than
kinh
IU"',

hach
duOi
ham
(than
kinh
thuc
vM)
6ng
bai
xual
cua
(mtt'1c
bI;lt)
dllOi
ham,
co
cam-Ilia;
Xl/l1l1g
ham
dllOi
DOng
mach
dlJOi
IlIfJi.
cocam-mong
COham-m6ng
XlIang
mong
Co
ltc-mong

(ltc-don-mong)
Co
val-mong
Hinh
16
.
Vung
dllcii
Illai
va
vung
trim
mong
(day
tha
n
kinh
ha-thiet,
than
kinh
luai,
co
duai
luai,
dong
maeh
duai
luai
-
lien

quan)
co
chan
butnn
trong
Co
tr~lm-llIOi
,
day
than
kinh
thiet-hau
Co
tram-mong
Co
hai
than
(nhi
than).
bung
sau
mach
dlJOi
Ilia;
DOng
mach
mat
DOng
mach
cimh

ngoai
Day
than
klnh
ha-thi~t
(trim
ch6
cat)
Co.
tram-hau,
va
day
chang
tram-m6ng
DOng
mach
canh
trong
Co
khit
hau
giCra,
dOng
mach
IltOi
SlIIlg
Ian
xU'Cmg
m6ng
Hi

nh
17
.
Vung
dllcii IlIai:
lien
quan
m~<:h
-
than
kinh
OaytMn
(ph'n
d"~
cho
~i)
Cac
dong
mach
Illng
co
cam-llIfJi
XlIang
mong
(boe
10
dOng
m~eh
luai
va

day
than
kinh
l
uai
bang
eaeh
eat
bvng
sau
eua
eCl
hai
than)
43