Sinh sản và phát triển của động vật da gai pot

Sinh sản và phát triển
của động vật da gai



Thụ tinh trong nước biển, trứng phân cắt hoàn
toàn, phóng xạ và xác định.
Lấy cầu gai làm ví dụ: Ở giai đoạn 8 phôi bào,
các phôi bào ở cực sinh học và cực dinh dưỡng
đều giống nhau về kích thước, nhưng ở giai
đoạn 16 phôi bào các phôi bào đã phân hoá và
là mầm của các phần khác nhau của cơ thể sau
này (8 phôi bào ở cực sinh học là mầm của lá
phôi ngoài, còn 4 phôi bào lớn ở cực dinh
dưỡng là mầm lá phôi trong và 4 phôi bào nhỏ ở
cực dinh dưỡng sẽ cho nhu mô của ấu trùng).
Trứng của một số động vật da gai khác phân cắt
hoàn toàn và đều. Phôi vị được hình thành bằng
cách lõm vào, trong quá trình hình thành phôi vị,
nhu mô của ấu trùng từ 4 phôi bào nhỏ ở cực
dinh dưỡng phân chia và tách thành các phôi
bào vào phôi nang. Các tế bào này là mầm bộ
xương của cơ thể sau này. Lá phôi giữa được
hình thành theo kiểu lõm ruột, nghĩa là đáy của
xoang ruột nguyên thuỷ phân hoá thành một túi
và túi này sớm tách thành 2 phần ở 2 bên để
hình thành nên lá phôi giữa từ thể xoang chính
thức. Song song với quá trình hình thành
thể xoang ở bên trong, miệng phôi bịt lại rồi

lá phôi ngoài lại lõm vào đúng vị trí đó,
thông với xoang ruột nguyên thuỷ để hình
thành hậu môn. Ở vị trí đối diện lá phôi ngoài
lõm vào thông với phần đáy của xoang ruột
nguyên thuỷ để hình thành lỗ miệng. Như vậy
miệng của động vật da gai trưởng thành là
miệng thứ sinh (deuterostomia) không trùng với
miệng phôi.

Quá trình phôi vị hoá ở động vật da gai cho
thấy ống tiêu hoá sớm chia thành 3 phần là ruột
trước, ruột giữa và ruột sau. Có miệng và hậu
môn nằm ở mặt bụng. Miệng là phần đáy của
một hốc lõm và có vành tiêm mao bao quanh.
Hai bên ông tiêu hoá có đôi túi thể xoang chính
thức. Ấu trùng của tất cả động vật da gai ở giai
đoạn này có đối xứng hai bên, gọi là ấu trùng
dipleurula (ấu trùng đối xứng hai bên). Hai túi
thể xoang sau đó sẽ chia thành 3 đôi túi thể
xoang là đôi túi trước, đôi túi giữa và đôi túi sau.
Quá trình biến đổi tiếp theo của 3 đôi túi thay đổi
theo từng nhóm về chi tiết: Đôi túi sau sẽ biến
đổi thành phần chính của thể xoang. Túi giữa
phải và đôi khi cả túi trước phải bị tiêu biến. Túi
trước trái hình thành phức hợp cơ quan trụ, túi
trái giữa hình thành phần còn lại của hệ thống
dẫn nước.
Từ ấu trùng dipleurula là dạng chung của tất cả
động vật da gai, sẽ hình thành các dạng ấu
trùng đặc trưng cho mỗi nhóm, sai khác nhau

chủ yếu là mức độ phát triển và hình thành của
vành tiêm mao và các nhánh trên cơ thể. Ấu
trùng của Cầu gai là Echinopluteus, của Đuôi
rắn là Ophiopluteus, của Sao biển là Bipinaria
và của Hải sâm là Auricularia. Đáng chú ý là cầu
gai và đuôi rắn trưởng thành chỉ được hình
thành từ một phần của ấu trùng, phần còn lại
không tham gia biến đổi (giống như sự phát
triển của giun vòi).


Thảo Dương