Người cao tuổi nên dùng thuốc kháng sinh như thế nào? pot

Người cao tuổi nên dùng thuốc kháng
sinh như thế nào?




Hầu hết ở người cao tuổi (NCT) mọi chức năng của cơ thể đều bị
suy giảm dần theo năm tháng, đặc biệt là hệ thống miễn dịch (hệ thống
tạo kháng thể để chống lại các tác nhân lạ đối với cơ thể), não bộ. Trong
suốt cuộc đời của một NCT có thể có ít hoặc nhiều đợt bị nhiễm khuẩn
dù nặng hay nhẹ và mỗi một lần như vậy có thể đã được dùng một loại
kháng sinh (KS) nào đó, nay phải dùng lại thì có nhiều loại KS sẽ mất
tác dụng hoặc giảm hẳn tác dụng (chưa kể có khi còn gây nguy hiểm).
Vì vậy, NCT phải hết sức thận trọng khi dùng KS, vì thuốc đưa vào cơ
thể NCT rất khác với thuốc KS đưa vào cơ thể trẻ.
Những trở ngại khi dùng KS cho NCT
Do đặc điểm sinh lý của NCT, cho nên có nhiều điều bất lợi khi dùng
thuốc KS. Khi dùng thuốc KS bằng đường uống thì khả năng hấp thu thuốc
KS ở đường tiêu hóa sẽ giảm, làm ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị (bệnh
khỏi chậm hoặc không khỏi). Mức độ hấp thu thuốc KS giảm nhiều hay ít
còn tùy thuộc vào mức độ lão hóa của cơ thể từng người. Nếu mức độ lão
hóa ít thì sự hấp thu tốt hơn nhiều so với cơ thể có sự lão hóa nhiều, và khi
mức độ lão hóa tăng thì khả năng gắn protein vào huyết tương cũng giảm.
Nếu KS gắn vào protein huyết tương giảm thì làm xuất hiện hiện tượng KS
lưu hành dưới dạng tự do và sẽ gây độc hại cho cơ thể.
Sự phân phối thuốc KS trong cơ thể NCT cũng có nhiều thay đổi, hiện
tượng này tùy thuộc vào tính chất của từng loại thuốc KS và trạng thái bệnh
lý của từng người. Việc đào thải thuốc KS qua đường thận cũng sẽ giảm,
nhất là các loại thuốc thuộc nhóm beta-lactam, aminoglycoside, sulfamide,
cotrimoxazol do NCT có hiện tượng suy giảm nephron, kéo theo suy giảm

chức năng của thận. Ngoài ra, ở NCT thường hay bị thiếu vitamin K, thường
do một số tạp khuẩn đường ruột tổng hợp nên, nhưng do dùng các thuốc KS
đường uống sẽ tiêu diệt một số vi khuẩn sinh vitamin K, làm cho NCT thiếu
đi một lượng vitamin K có thể dẫn đến rối loạn đông máu. Một số KS dùng
lâu ngày có thể gây tiêu chảy kéo dài dễ dẫn đến hạ kali, đặc biệt đối với
những người đang dùng digoxin thì có thể gây ngộ độc digoxin. Một số
thuốc có ảnh hưởng đến chức năng của gan như: sulfamid, lincomycin,
clindamycin, nhóm quinolon khi dùng cho NCT có chẩn đoán bị suy gan thì
càng nên thận trọng.
Những loại KS cần lưu ý khi dùng cho NCT
Một số KS có chứa Na+, K+ tuy hàm lượng thấp nhưng do dùng liều
cao và thời gian dài như carboxypenicillin, penicillin có thể gây độc cho
người bệnh. Nhóm aminoglycoside gây độc cho thận, cơ quan thính giác nên
khi dùng cho NCT phải được theo dõi cẩn thận.
Một số thuốc KS như carbenicillin, colistin có khả năng làm giảm kali
máu cho nên cần thận trọng khi dùng kết hợp với các thuốc nhuận tràng,
thuốc lợi tiểu, thuốc glyccoside trợ tim
Nên hạn chế dùng (hoặc chỉ dùng khi thật cần thiết) đối với nhóm
chloramphenicol, rifamycin, nitrofurantoin, gentamycin, lincomycin.
Khi nào thì chỉ định dùng KS cho NCT?
Trong mọi trường hợp, KS chỉ được dùng khi người thầy thuốc khám
bệnh xác định là có bệnh nhiễm trùng bởi vi khuẩn, vi nấm hoặc mắc bệnh
nhiễm virus nhưng có bội nhiễm vi khuẩn. Cũng có những trường hợp người
ta dùng KS trong việc phòng nhiễm khuẩn trong phẫu thuật. Tuy vậy, trong
các bệnh nhiễm khuẩn thì việc dùng KS nào là hoàn toàn do bác sĩ khám
bệnh cho người bệnh đó quyết định, trên cơ sở biết được chắc chắn vi khuẩn
gì, kết quả của xét nghiệm KS đồ là điều lý tưởng nhất, nếu không sẽ dựa
vào phác đồ điều trị của Bộ Y tế ban hành (bởi vì mỗi cơ thể và mỗi một
bệnh nhiễm khuẩn có thể dùng một loại KS khác nhau).
Để hạn chế vi khuẩn kháng thuốc KS, ngay từ đầu nên dùng KS phổ

hẹp.
Để tránh xảy ra hiện tượng dị ứng nên hỏi kỹ người bệnh về tiền sử sử
dụng thuốc KS và cho làm phản ứng trước lúc sử dụng thuốc KS.
Nên dùng KS sớm khi đã có chẩn đoán lâm sàng là bệnh nhiễm
khuẩn. Nên tránh các thuốc KS có ảnh hưởng đến chức năng của thận, nếu
bắt buộc phải dùng thì cần giảm liều.