Kiến thức lớp 12 Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi-phần12 ppt

Kiến thức lớp 12
Những đứa con trong gia đình –
Nguyễn Thi-phần12

Tìm hiểu tác phẩm "Những đứa con trong gia đình" của
Nguyễn Thi


I/Tìm hiểu chung

1.Tác giả

+ Đặc điểm sáng tác: Nguyễn Thi gắn bó với nhân dân miền Nam
và thực sự xứng đáng với danh hiệu: Nhà văn của người dân
Nam Bộ.
Nhân vật của Nguyễn Thi có cá tính riêng nhưng tất cả đều có
những đặc điểm chung "rất Nguyễn Thi". Đó là:

- Yêu nước mãnh liệt, thủy chung đến cùng với Tổ quốc, căm thù
ngùn ngụt bọn xâm lược và tay sai của chúng, vô cùng gan góc
và tinh thần chiến đấu rất cao- những con người dường như sinh
ra để đánh giặc.

- Tính chất Nam bộ: thẳng thắn, bộc trực, lạc quan, yêu đời, giàu
tình nghĩa.

2.Tác phẩm

a.Hoàn cảnh ra đời:Tác phẩm được viết ngay trong những ngày
chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách là một nhà văn-
chiến sĩ ở Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng (tháng 2 năm

1966). Sau được in trong Truyện và kí NXB Văn học Giải phóng,
1978.

b -Tóm tắt tác phẩm theo nhân vật chính và cốt truyện.:
Việt là một chiến sĩ Giải phóng quân, xuất thân từ một gia đình
nông dân có mỗi thù sâu nặng với Mĩ-nguỵ: ông nội và bố Việt
đều bị giặc giết hại; mẹ Việt vừa phải vất vả nuôi con vừa phải
đương đầu với những đe doạ, hạch sách của bọn giặc, cuối cùng
cũng chết vì bom đạn. Gia đình chỉ còn lại Việt, chị Chiến, thằng
Út em, chú Năm, và một người chị nuôi đi lấy chồng xa. Truyền
thống cách mạng vẻ vang của gia đình và những đau thương mất
mát nặng nề do tội ác của Mĩ-nguỵ gây ra đối với gia đình Việt
đều được chú Năm ghi chép vào một cuốn sổ của gia đình.

Việt và Chiến hăng hái tòng quân đi giết giặc. Việt nhỏ tuổi, đồng
đội gọi thân mật là câu Tư. Anh rất gắn bó với đơn vị, đặc biệt là
với tiểu đội trưởng Tánh, như tình ruột thịt. Ở anh luôn sôi nổi
một tinh thần chiến đấu, quyết lập được nhiều chiến công để
cùng chị Chiến trả thù cho ba má.

Trong trận chiến đấu ác liệt tại một khu rừng cao su, Việt đã hạ
được một xe bọc thép của địch nhưng bị thương nặng và lạc
đồng đội. Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Mỗi lần tỉnh lại, dòng hồi
ức lại đưa anh trở về với những kỉ niệm thân thiết đã qua: kỉ niệm
về má, chị Chiến, chú Năm, về đồng đội và anh Tánh,

Lần thứ tư tỉnh dậy, trong đầu anh còn thoáng qua hình ảnh của
người mẹ. Tiếng súng rộ lên đã đưa anh bò lên phía trước. Anh
hồi tưởng lại ngày má chết rồi, hai chị em đã tranh nhau ghi tên
tòng quân, được chú Năm nói hộ cả hai chị em đều được tòng

quân một lần.

Đêm trước ngày lên đường, hai chị em bàn bạc thu xếp việc nhà.
Chị chiến thể hiện sự chu đáo sắp đặt việc nhà “in má vậy”. Rồi
Việt lại ngất đi.

Tánh cùng tiểu đội đi suốt ba ngày mới tìm được Việt trong một
lùm cây rậm và suýt nữa thì bị ăn đạn của “câu Tư”, bởi dù đã
kiệt sức không bò đi được nữa nhưng một ngón tay Việt vẫn
đang đặt ở cò súng, đạn đã lên nòng và anh tưởng là quân địch
tới. Nếu Tánh không lên tiếng ngay, có lẽ Việt đã nổ súng.

Việt được đưa về điều trị tại một bệnh viện dã chiến, sức khoẻ
dần hồi phục. Anh Tánh giục Việt viết thư cho chị Chiến kể lại
chiến công của mình. Việt nhớ chị chiến, muốn viết thư nhưng
không biết viết sao. Việt cũng không muốn kể chiến công của
mình vì tự thấy chưa thấm gì với thành tích của đơn vị và những
ước mong của má.

c.Tình huống truyện: Đây là câu chuyện của gia đình anh giải
phóng quân tên Việt. Nhân vật này rơi vào một tình huống đặc
biệt: trong một trận đánh, bị thương nặng phải nằm lại giữa chiến
trường. Anh nhiều lần ngất đi tỉnh lại, tỉnh rồi lại ngất. Truyện
được kể theo dòng nội tâm của nhân vật khi đứt (ngất đi) khi nối
(tỉnh lại).

Tóm lại: tình huống truyện dẫn đến một cách trần thuật riêng của
thiên truyện theo dòng ý thức của nhân vật.

d.Chủ đề:

Truyện kể về những đứa con trong một gia đình nông dân Nam
Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc và khao khát chiến
đấu, son sắt với cách mạng. Sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm
gia đình với tình yêu nước, giữa truyền thống gia đình với truyền
thống dân tộc đã làm nên sức mạnh tinh thần to lớn của con
người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

e.Chất sử thi:
- Thể hiện qua cuốn sổ của gia đình với truyền thống yêu nước,
căm thù giặc, thủy chung son sắt với quê hương.

+ Cuốn sổ là lịch sử gia đình mà qua đó thấy lịch sử của một đất
nước, một dân tộc trong cuộc chiến chống Mĩ.

+ Số phận của những đứa con, những thành viên trong gia đình
cũng là số phận của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ khốc liệt.

- Truyện về một gia đình nhưng ta lại cảm nhận được cả một Tổ
quốc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những
đau thương.

+ Mỗi nhân vật trong truyện đều tiêu biểu cho truyền thống, đều
gánh vác trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong
cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.

II.Luyện tập:

Đề : Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của
Nguyễn Thi có nêu lên quan niệm: Chuyện gia đình cũng dài như

sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc. Rồi trăm con sông của
gia đình lại cùng đổ về một biển, "mà biển thì rộng lắm […], rộng
bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta".
Chứng minh rằng, trong thiên truyện của Nguyễn Thi, quả đã có
một dòng sông truyền thống gia đình liên tục chảy từ những lớp
người đi trước: tổ tiên, ông cha, cho đến đời chị em Chiến, Việt.

Gợi ý:
Bài viết cần có những ý cơ bản sau:

1. Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi
vào một khúc.

Có thể hiểu:

+ Chỉ được coi là con của gia đình những ai đã ghi được, làm
được "khúc" của mình trong dòng sông truyền thống. Con không
chỉ là sự tiếp nối huyết thống mà phải là sự tiếp nối truyền thống.

+ Không thể hiểu khúc sau của một dòng sông nếu không hiểu
ngọn nguồn đã sinh ra nó. Cũng như vậy, ta chỉ có thể hiểu
những đứa con (Chiến, Việt) khi hiểu truyền thống gia đình đã
sinh ra những đứa con ấy.

Chứng minh:

+ Truyền thống ấy chảy từ các thế hệ ông bà, cha mẹ, cô chú đến
những đứa con, mà kết tinh ở hình tượng chú Năm:

- Chú Năm không chỉ ham sông biển mà còn ham đạo nghĩa.

Trong con người chú Năm phảng phất cái tinh thần Nguyễn Đình
Chiểu xa xưa.

- Chú Năm là một thứ gia phả sống luôn hướng về truyền thống,
sống với truyền thống, đại diện cho truyền thống và lưu giữ
truyền thống (trong những câu hò, trong cuốn sổ gia đình).

+ Hình tượng người mẹ cũng là hiện thân của truyền thống:

- Một con người sinh ra để chống chọi với gian nguy, khó nhọc
"cái gáy đo đỏ, đôi vai lực lưỡng, tấm áo bà ba đẫm mồ hôi".
"người sực mùi lúa gạo" thứ mùi của đồng áng, của cần cù mưa
nắng.

- Ấn tượng sâu đậm nhất là khả năng ghìm nén đau thương để
sống, để che chở cho đàn con và tranh đấu.

- Người mẹ không biết sợ, không chùn bước, kiên cường và cao
cả.

+ Những đứa con, sự tiếp nối truyền thống:

- Chiến mang dáng vóc của mẹ, cách nói in hệt mẹ.

- So với thế hệ mẹ thì Chiến là khúc sông sau. Khúc sông sau
bao giờ cũng chảy xa hơn khúc sông trước. Người mẹ mang nỗi
đau mất chồng nhưng chưa có dịp cầm súng, còn Chiến mạnh
mẽ quyết liệt, ghi tên đi bộ đội cầm súng trả thù cho ba má.

- Việt, chàng trai mới lớn, lộc ngộc, vô tư.

- Chất anh hùng ở Việt: không bao giờ biết khuất phục; bị thương
chỉ có một mình vẫn quyết tâm sống mái với kẻ thù.

- Việt đi xa hơn dòng sông truyền thống: không chỉ lập chiến công
mà ngay cả khi bị thương vẫn là người đi tìm giặc. Việt chính là
hiện thân của sức trẻ tiến công.

2. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển,
"mà biển thì rộng lắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài
cả nước ta".

+ Điều đó có nghĩa là: từ một dòng sông gia đình nhà văn muốn
ta nghĩ đến biển cả, đến đại dương của nhân dân và nhân loại.

+ Chuyện gia đình cũng là chuyện của cả dân tộc đang hào hùng
chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.