Ý thức xã hội potx

Ý THỨC XÃ HỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

I. Tồn tại xã hội và ý thức xã hội
1. Khái niệm tồn tại xã hội
1. Khái niệm tồn tại xã hội
Khái niệm: Tồn tại xã hội là sinh hoạt vật chất và
những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội.
Điều kiện dân số
Phương thức sản xuất
Điều kiện tự nhiên
Các yếu tố
cơ bản của
tồn tại
xã hội
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

2. Khái niệm ý thức xã hội và kết cấu
của ý thức xã hội
2.1. Khái niệm: ý thức xã
hội là mặt tinh thần của
đời sống xã hội bao gồm
những quan điểm, tư
tưởng cùng những tình
cảm, tâm trạng, truyền
thống… của một cộng
đồng xã hội, nảy sinh từ
tồn tại xã hội và phản ánh

tồn tại xã hội trong những
giai đoạn phát triển nhất
định.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

2.2. Kt cu ca ý thc xó hi
2.2.1. í thc xó hi thụng thng v ý thc lý lun
í thc xó hi thụng thng: l nhng tri thc,
nhng quan nim ca con ngi hỡnh thnh mt
cỏch trc tip trong hot ng thc tin hng ngy,
cha c h thng hoỏ, khỏi quỏt hoỏ.
í thc lý lun: l nhng t tng, quan im c
h thng hoỏ, khỏi quỏt hoỏ thnh cỏc hc thuyt
xó hi, c trỡnh by di dng nhng khỏi nim,
phm trự, quy lut.
TRNG I HC NGAN HAỉNG TP. HCM
KHOA LY LUAN CHNH TRề

2.2.2. Tõm lý xó hi v h t tng
Tõm lý xó hi:
Bao gm ton b tỡnh cm, c mun, thúi quen, tp
quỏn ca con ngi, ca mt b phn xó hi hoc ca
ton xó hi hỡnh thnh di nh hng trc tip ca
i sng hng ngy ca h v phn ỏnh i sng ú.
c dim ca tõm lý xó hi:
Phn ỏnh trc tip, ghi li nhng mt b ngoi ca tn
ti xó hi.
S phn ỏnh mang tớnh kinh nghim, yu t trớ tu an
xen vi yu t tỡnh cm.

Tõm lý xó hi mang tớnh phong phỳ, phc tp v cú tớnh
c thự.
Tõm lý xó hi cú vai trũ quan trng trong ý thc xó hi.
TRNG I HC NGAN HAỉNG TP. HCM
KHOA LY LUAN CHNH TRề

Hệ tư tưởng xã hội:
Là hệ thống những quan điểm, tư tưởng (chính trị, triết học,
đạo đức, nghệ thuật, tơn giáo) được hệ thống hố khái qt
hố thành lý luận thành các học thuyết chính trị - xã hội
phản ánh lợi ích của một giai cấp nhất định.
Đặc điểm của hệ tư tưởng:
Là trình độ cao của ý thức xã hội.
Hệ tư tưởng có khả năng đi sâu vào bc các mối quan hệ XH.
Hệ tư tưởng mang tính giai cấp sâu sắc.
Hệ tư tưởng gồm có: hệ tư tưởng khoa học & hệ tư tưởng
khơng khoa học
Hệ tư tưởng ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của khoa học.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Mối quan hệ giữa tâm lý xã hội và hệ tư tưởng xã hội:
Hệ tư tưởng và tâm lý xã hội là 2 trình độ, 2 phương thức
phản ánh khác nhau về tồn tại xã hội.
Tâm lý xã hội tạo điều kiện cho sự hình thành và tiếp thu
hệ tư tưởng, giúp cho lý luận bớt xơ cứng và sai lầm.
Hệ tư tưởng gia tăng yếu tố trí tuệ cho tâm lý xã hội.
Hệ tư tưởng không ra đời trực tiếp từ tâm lý xã hội.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

3. Tính giai cấp của ý thức xã hội
Trong xã hội có giai cấp, ý thức xã hội cũng
mang tính giai cấp.
Giai cấp khác nhau
Giai cấp khác nhau
ý thức khác nhau
ý thức khác nhau
Tư tưởng thống trị là tư
Tư tưởng thống trị là tư
tưởng của giai cấp thống trị
tưởng của giai cấp thống trị
Tính giai cấp
của ý thức
xã hội
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

II. Quan hệ biện chứng giữa tồn
tại xã hội và ý thức xã hội
1. Ý thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội, do tồn tại xã hội quyết
định
Tồn tại xã hội quyết định sự ra đời của ý thức xã hội.
Tồn tại xã hội quyết định sự biến đổi ý thức xã hội.
Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội thường thông qua các
khâu trung gian.
Do đó: Không thể tìm nguồn gốc của tư tưởng, lý luận trong đầu
óc con người mà phải tìm ở điều kiện vật chất.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

2. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội
2.1. Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội
V.I.Lênin viết : «sức mạnh của tập quán được tạo ra
qua nhiều thế kỷ là sức mạnh ghê gớm nhất»
Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội
do những ngun nhân sau:
Một là: ý thức xã hội khơng phản ánh kịp hoạt động
thực tiễn của con ngư iờ .
Hai là: do sức mạnh của thói quen, truyền thống, tập
qn cũng như do tính lạc hậu, bảo thủ của một số
hình thái ý thức xã hội.
Ba là: do vấn đề lợi ích của những nhóm, những tập
đoàn người và những giai cấp nhất đònh trong XH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Một số tập quán lạc hậu
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

2.2. í thc xó hi cú th ôvt trc ằ
tn ti xó hi
Trong nhng iu kin nht nh, t tng
ca con ngi, c bit l nhng t tng
khoa hc tiờn tin cú th vt trc, d bỏo
s phỏt trin ca tn ti xó hi, cú tỏc dng
t chc, ch o hot ng thc tin.
T tng khoa hc tiờn tin khụng thoỏt ly
tn ti xó hi.

TRNG I HC NGAN HAỉNG TP. HCM
KHOA LY LUAN CHNH TRề

2.3. Ý thức xã hội có tính kế thừa trong sự phát
triển của mình
Tính kế thừa trong sự phát triển của ý thức xã
hội thể hiện những quan điểm, lý luận của mỗi
thời đại đều dựa trên cơ sở tài liệu lý luận của
thế hệ trước.
Kế thừa thể hiện tính tất yếu khách quan, tính
tiến lên trong sự phát triển.
Do ý thức có tính kế thừa nên khi giải thích
một tư tưởng nào đó thì không chỉ dựa vào
những quan hệ kinh tế mà còn phải chú ý đến
các giai đoạn phát triển tư tưởng trước đó.
Trong xã hội có giai cấp, tính chất kế thừa của
ý thức xã hội gắn với tính chất giai cấp của nó.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

Hội Lim (Bắc Ninh)
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

Uống nước nhớ nguồn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

Lễ hội chọi trâu
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM

KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

2.4. Sự tác động qua lại giữa các hình thái ý thức
xã hội trong sự phát triển của chúng.
ý thức
ý thức
chính trị
chính trị
ý thức
ý thức
chính trị
chính trị
ý thức
ý thức
pháp quyền
pháp quyền
ý thức
ý thức
pháp quyền
pháp quyền
ý thức
ý thức
đạo đức
đạo đức
ý thức
ý thức
đạo đức
đạo đức
ý thức
khoa học

ý thức
khoa học
ý thức
ý thức
thẩm mỹ
thẩm mỹ
ý thức
ý thức
thẩm mỹ
thẩm mỹ
ý thức
ý thức
tôn giáo
tôn giáo
ý thức
ý thức
tôn giáo
tôn giáo
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

Các hình thái ý thức xã hội khơng thể thay thế
cho nhau nhưng ảnh hưởng, xâm nhập vào
nhau và đều tác động trở lại tồn tại xã hội.
Tuỳ theo hồn cảnh lịch sử cụ thể có những
hình thái ý thức xã hội nào đó nổi lên hàng đầu
và tác động mạnh đến các hình thái ý thức xã
hội khác tạo nên sự phát triển khơng đồng nhất
với tồn tại xã hội.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM

KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

2.5. Ý thức xã hội tác động trở lại tồn tại xã
hội
Sự tác động của ý thức xã hội có thể theo
hai khuynh hướng đối lập nhau:
Tư tưởng khoa học và tiến bộ góp phần thúc
đẩy tồn tại xã hội phát triển.
Nếu ý thức xã hội lạc hậu, phản động sẽ cản
trở sự phát triển tồn tại xã hội.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

Mức độ tác động của ý thức xã hội đối với tồn tại
xã hội phụ thuộc vào:
Điều kiện lịch sử cụ thể.
Tính chất các mối quan hệ kinh tế làm nảy sinh
những tư tưởng đó.
Vai trò của giai cấp đề ra tư tưởng đó.
Mức độ phản ánh đúng đắn của tư tưởng đó và
mức độ triển khai thực hiện tư tưởng đó trong
quần chúng.
Tóm lại: Nguyên lý của CNDVLS về tính độc lập
tương đối ý thức xã hội chỉ ra bức tranh phức
tạp của lịch sử phát triển ý thức xã hội và đời
sống tinh thần xã hội nói chung.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

III. Cỏc hỡnh thỏi ý thc xó hi

1. í thc chớnh tr
í thc
í thc
chớnh tr
chớnh tr
í thc
í thc
chớnh tr
chớnh tr
í thc v quan h chớnh tr
í thc v quan h chớnh tr
í thc v quan h chớnh tr
í thc v quan h chớnh tr
í thc v quan h kinh t xó hi
í thc v quan h kinh t xó hi


gia cỏc giai cp
gia cỏc giai cp
í thc v quan h kinh t xó hi
í thc v quan h kinh t xó hi


gia cỏc giai cp
gia cỏc giai cp
ý
ý
thức về quan hệ dân tộc và nhà n ớc
thức về quan hệ dân tộc và nhà n ớc
ý

ý
thức về quan hệ dân tộc và nhà n ớc
thức về quan hệ dân tộc và nhà n ớc
TRNG I HC NGAN HAỉNG TP. HCM
KHOA LY LUAN CHNH TRề

III. Các hình thái ý thức xã hội
2. Ý thức pháp quyền
Ý thức
Ý thức
pháp
pháp


quyền
quyền
Ý thức
Ý thức
pháp
pháp


quyền
quyền
Tư tưởng, quan điểm của giai cấp về
Tư tưởng, quan điểm của giai cấp về
bản chất và vai trò của pháp luật.
bản chất và vai trò của pháp luật.
Tư tưởng, quan điểm của giai cấp về
Tư tưởng, quan điểm của giai cấp về

bản chất và vai trò của pháp luật.
bản chất và vai trò của pháp luật.
Quyền và nghĩa vụ của nhà nước,
Quyền và nghĩa vụ của nhà nước,
các tổ chức xã hội và công dân.
các tổ chức xã hội và công dân.
Quyền và nghĩa vụ của nhà nước,
Quyền và nghĩa vụ của nhà nước,
các tổ chức xã hội và công dân.
các tổ chức xã hội và công dân.
Tính hợp pháp và không hợp pháp
Tính hợp pháp và không hợp pháp


của hành vi con người trong xã hội.
của hành vi con người trong xã hội.
Tính hợp pháp và không hợp pháp
Tính hợp pháp và không hợp pháp


của hành vi con người trong xã hội.
của hành vi con người trong xã hội.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ

III. Các hình thái ý thức xã hội
3. Ý thức đạo đức
Ý thức
Ý thức
đạo đức

đạo đức
Ý thức
Ý thức
đạo đức
đạo đức


Quan niệm về thiện, ác, tốt, xấu,
Quan niệm về thiện, ác, tốt, xấu,


lương tâm, trách nhiệm, công bằng,
lương tâm, trách nhiệm, công bằng,


hạnh phúc,
hạnh phúc,


Quan niệm về thiện, ác, tốt, xấu,
Quan niệm về thiện, ác, tốt, xấu,


lương tâm, trách nhiệm, công bằng,
lương tâm, trách nhiệm, công bằng,


hạnh phúc,
hạnh phúc,
Các qui tắc, đánh giá, điều chỉnh

Các qui tắc, đánh giá, điều chỉnh
hành vi ứng xử giữa các cá nhân
hành vi ứng xử giữa các cá nhân
với nhau và với xã hội
với nhau và với xã hội
Các qui tắc, đánh giá, điều chỉnh
Các qui tắc, đánh giá, điều chỉnh
hành vi ứng xử giữa các cá nhân
hành vi ứng xử giữa các cá nhân
với nhau và với xã hội
với nhau và với xã hội
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGAÂN HAØNG TP. HCM
KHOA LYÙ LUAÄN CHÍNH TRÒ